UNIWERSYTET JAGIELLONSKI COLLEGIUM MEDICUM Katedra i Klinika Nefrologii 31-501 Krak6w, ul. Kopernika 15c tel 012-424-78-00, 012-424-78-92 fax:012-424-71-49 Recenzja rozprawy doktorskiej Mgr Tomasza Prystackiego pt. Zarz^dzanie a efektywnosc procedur hemodializ u pacjentow stacji dializ Fresenius Nephrocare Polska" W ostatnich latach w Polsce wszyscy pacjenci z przewlekl^^ chorob^ nerek (PChN) maj^cy wskazania do leczenia dializacyjnego mogq, bye obj^ci programem leczenia nerkozast^pczego. Stato si? to mozliwe dzi?ki realizacji przy wspotpracy Ministerstwa Zdrowia i nadzoru krajowego w dziedzinie nefrologii programu poprawy i rozwoju dializoterapii oraz w kolejnych latach zaangazowania prywatnych inwestorow tworz^cych no we stacje dializ lub przejmuj^cych i unowoczesniaj^cych istniej^ce jednostki wyposazaj^c je w najnowszej generacji sztuczne nerki. Aktualnie funkcjonujq. publiczne i niepubliczne stacje dializ w ktorych jakosc leczenia hemodializami wykazuje zroznicowanie co ma wplyw na odlegle wyniki przewlekle prowadzonej terapii. Wprowadzanie nowoczesnych metod zarz^dzania stacjami dializ wyznaczanie dla zespolow terapeutycznych celow do osi^ni?cia oraz systematyczne sprawdzanie realizacji mierzalnych parametrow i porownywanie mi?dzy jednostkami stwarza silne bodzce do systematycznej poprawy jakosci leczenia CO ma kluczowe znacznie dla monitorowania i losow chorych wymagaj^cych wieloletniego leczenia. Przedstawiona do recenzji praca dotyczy wlasnie wplywu zarz^dzania na efektywnosc procedur hemodializ u pacjentow leczonych w stacjach dializ Fresenius Nephrocare Polska. 1
Praca w calosci zawiera 98 stron wydruku komputerowego, ma typowy ukiad i zawiera: Wst?p, Zalozenia i eel pracy, Material i Metody, Wyniki, Dyskusja, Wnioski, Pismiennictwo. Wst?p pracy poprzedza Indeks stosowanych skrotow, Spis rycin, Spis tabel oraz Streszczenie w j?zyku angielskim. Na pocz^tku wst?pu Doktorant przedstawil krotk^^ charakterystyk? metod zarz^dzania, controlling i zarz^dzanie strategiczne oraz system zarz^dzania jakosci^. W dalszej cz?sci wst?pu szczegolowo przedstawil zrownowazonq. kart? wynikow jako istotny skladnik koncepcji zarz^dzania i jeden z najpopulamiejszych narz?dzi pomiaru osi^ni?c, implementacji strategii oraz przelozenia jej na cele operacyjne i taktyczne danej organizacji. Przedstawil takze zadania Fresenius Nephrocare Polska (FNP) vv opiece nefrologicznej, zwracaj^c uwag? na koniecznosc holistycznego podejscia do pacjenta, szczegoln^ uwag? przywi^zuj^c do problemow kardiologicznych, diabetologicznych, zywieniowych i psychologicznych oraz rodzaju dost?pu naczyniowego i wlasciwego czasu rozpocz^cia terapii. W koncowej cz?sci wst?pu omowil charakterystyk? hemodializoterapii oraz ocen? stanu zdrowia pacjentow hemodializowanych. Wst?p, wskazuje na gruntowne teoretyczne przygotowanie Kandydata do realizacji zamierzonych celow, zapoznaje czytelnika z dotychczasowym stanem wiedzy z zakresu omawianego zagadnienia i stanowi dobre wprowadzenie w temat realizowanych badah. Celem pracy byla ocena wplywu zastosowanych metod, technik i narz?dzi zarz^dzania na wyniki procedur medycznych wykonanych u pacjentow dializowanych w stacjach dializ w okresie gdy byly one zarz^dzane przez Fresenius Nephrocare Polska w porownaniu do okresu, w ktorym stacje te byly zarz^dzane przez inne podmioty publiczne i niepubliczne. 2
Retrospektywnq^ analizq, obj?to dokumentacj? medyczn^^ 19 382 zabiegow hemodializy wykonanych u pacjentow w latach 2000-2012 w tym 5152 zabiegow hemodializ (44,1% kobiet i 55,9% m?zczyzn w wieku 60,5 +/- 13,9 lat) w okresie przed zarz^dzaniem przez FNP i 14230 procedur hemodializ (42,89% kobiet i 57,11%) m?zczyzn w wieku 61,1 +/- 14,4 lat) wykonanych w okresie zarz^dzania przez Firm?. Do badania wybrano z 60 stacji dializ losowo nast?puj^ce 10 osrodkow zlokalizowanych w roznych cz?sciach kraju: D^browie Tamowskiej, Drawsku Pomorskim, Gorlicach, Ostrowii Mazowieckiej, Piotrkowie Trybunalskim, Radomiu, Sochaczewie, Stargardzie Gdanskim, Tamowskich Gorach i Zawierciu. Oceniano w kazdej stacji 8 punktowanych parametrow takich jak: odsetek chorych z przetok^ t?tniczo-zyln^ uzywanie ostrych nietunelizowanych cewnikow jako przewlekly dost?p naczyniowy, czas trwania dializ/tydzieh, spelnianie kryterium NFZ w zakresie leczenia niedokrwistosci, odsetek chorych z hiperfosfatemi^ powyzej 1,81 mmol/1 i hipoalbuminemi^ < 35,0 g/1 oraz odsetek chorych zgloszonych do przeszczepu nerki. Obok ocenianych punktowo 8 parametrow analizowano cele niepunktowane, ktore zostaly dobrane poprawnie i precyzyjnie opisane w rozdziale Material i Metody. Uzyskane wyniki poddane adekwatnej analizie statystycznej Doktorant przedstawil na 42 stronach wydruku zawieraj^cego 21 Tabel i 10 Rycin. Zostaly one przedyskutowane w oparciu o prawidlowo dobrane, aktualne (po 17 prac z 2014 i 2013 roku), licz^ce 86 pozycji pismiennictwo. Dyskusja jest rzeczowa i wskazuje na dobr^ znajomosc problematyki pomszanej w pracy doktorskiej. Rozpraw? kohczy 2 wnioski, ktorych tresc wyplywa z realizowanych badah. Doktorant stwierdzil mi?dzy innymi, ze dializy wykonywane w okresie zarz^dzania stacjami przez FNP mialy wyzsz^ efektywnosc co przejawialo si? istotnym statystycznie wzrostem spkt/v i URR (p < 0,0001) w stosunku do 3
okresu przed zarz^dzaniem (1,17 +/- 0,25 i 61,9% +/- 8,9% vs. 1,43 +/- 0,25 i 69,9% +/- 6,9). W okresie zarz^dzania przez FNP istotnie wyzsze (p < 0,0001) byly rowniez st?zenia Hb (10,5 +/- 1,5 vs. 11,0 +/- 1,4 g/dl) przy znamiennie nizszym (p < 0,0001) tygodniowym zuiyciu ESA (4292 +/- 2641 vs. 4021 +/- 3171 j.) i preparatow zelaza (52,0 +/- 44,5 vs. 45,5 +/- 53,5 mg). Obserwowano takze istotnie lepsz^(p < 0,0001) kontrol? fosfatemii (1,78 +/- 0,70 vs. 1,71 +/- 0,60 mmol/1) i wskaznika Ca x P (3,90 +/- 1,60 vs 3,72 +/- 1,38 mmol^/p) oraz cisnienia t?tniczego rozkurczowego 77,1 +/- 10,8 vs. 76,4 +/- 10,8 mmhg i MAP 95,6 +/- 13,4 vs. 94,8 +/- 12,8 mmhg. Praca robi ogolnie bardzo dobre wrazenie, jest napisana starannie, poprawnym j?zykiem, zwraca uwag? jej nienaganna szata graficzna. Z obowiqzku recenzenta pragn? zwrocic uwag? na drobne niedoci^gni^cia, ktore zauwazylem podczas jej czytania. Brak streszczenia w j?zyku polskim. W spisie pismiennictwa nie zastosowano jednolitego standardu. W cz?sci pozycji jest rok, tom i strony w irmych dodatkowo numery i miesi^c wydania. W rozdziale Material i Metody brak informacji jak zmienila si? technologia dializy po przej?ciu stacji przez Fresenius Nephrocare. Wedhig mej wiedzy w cz?sci stacji wprowadzono nie tylko nowoczesne maszyny do dializ ale rowniez niskoprzeplywowe dializatory zast^iono nowoczesnymi dializatorami z blon^. helixonow^. W dyskusji zatem brak mi komentarza, ze nie tylko dbalosc o utrzymanie okreslonego standardu dializy i systematyczna kontrola uzyskiwanych wynikow ale rowniez poprawa technologii samego zabiegu i wydluzenie czasu jego trwania (dzi?ki przestrzeganiu zaleceh) pozwolily na uzyskanie istotnej poprawy efektywnosci leczenia przejawiaj^cej si? istotnym wzrostem spkta/", URR, poprawq, wartosci Hb przy nizszym zuzyciu EPO i Fe oraz lepszq. kontrol^ gospodarki wapniowo-fosforanowej i cisnienia krwi. Te drobne uwagi krytyczne nie maj^ istotnego znaczenia dla wartosci merytorycznej pracy, kt6r% oceniam bardzo wysoko ale przed ewentualnym 4
wyslaniem jej do dmku (na co w moim odczuciu w petni zashiguje), nalezy w zaleznosci od wymogow redakcji te informacje wprowadzic a zestawienie pismiennictwa ujednolicic. Reasumuj^c oceniana praca doktorska, jest oryginalnym opracowaniem, porusza niezwykle wazny problem z zakresu rodzaju i efektywnosci zarz^dzania w stacjach dializ. Autor w dobrze zaplanowanych badaniach, zrealizowanych w oparciu o dializy wykonane w 10 stacjach dializ uzyskal interesuj^ce wyniki, ktore s^ godne nasladowania i mog% miec znaczenie dla dalszych losow chorych obj?tych programem dializ. Uzyskane wyniki zostaly prawidlowo zinterpretowane i przedyskutowane w oparciu o poprawnie dobrane pismiennictwo. Z powyzszych wzgl?d6w, przedkladam wniosek Wysokiej Radzie Wydziahi Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie o dopuszczenie Mgr Tomasza Prystackiego do dalszych etapow przewodu doktorskiego. 5