Rozdział V WARUNKI ROZWOJU ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ NA POLSKICH DROGACH WODNYCH

Podobne dokumenty
1. Budowanie wiarygodnych podstaw funkcjonowania i rozwoju tej gałęzi transportu

ŚRÓDLADOWE DROGI WODNE W ZRÓWNOWAŻONYM SYSTEMIE TRANSPORTOWYM KRAJU. Kpt.ż.ś. dr Krzysztof Woś

Stan obecny śródlądowego transportu wodnego oraz plany jego rozwoju w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju

Dr kpt.ż.ś. Krzysztof Woś ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA SZANSE ROZWOJU

Rozdział IV MOŻLIWOŚCI ROZWOJU ŚRÓDLĄDOWEGO TRANSPORTU WODNEGO W POLSCE W ŚWIETLE TENDENCJI UNIJNYCH I UWARUNKOWAŃ INFRASTRUKTURALNYCH

Dolna Odra na styku morza i rzeki

WSTĘP MISJA I CELE KLASTRA

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju

INICJATYWY POMORZA DLA ROZWOJU DRÓG WODNYCH

Wyzwania sektora kolejowego na tle Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju. Warszawa, 10 października 2016 r.

STRATEGIA ROZWOJU MIASTA PUŁAWY DO 2020 ROKU Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na interpelację pana posła Zbigniewa Matuszczaka (znak: SPS /14) przesłaną przy piśmie z dnia 29

Instrumenty wsparcia przedsiębiorstw w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Plany rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce

Inwestycje w infrastrukturę kolejową w Polsce. Ministerstwo Infrastruktury, 26 listopada 2010 r.

Kontrakt terytorialny dla województwa zachodniopomorskiego.

Konferencja Rozwój multimodalnych transportów w regionie Łaby/Odry - Odrzańska Droga Wodna - Jerzy Materna Sekretarz Stanu

ZAKRES LOKALNYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH

Założenia dotyczące funkcjonowania Funduszu rozwoju dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym

Priorytety i działania transportowe w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na lata MINISTERSTWO TRANSPORTU

Priorytet 5: Rozwój obszarów wiejskich. Analiza SWOT

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Studium wykonalności dla dolnej Wisły oraz aktualne działania na rzecz przyjęcia przez Polskę Porozumienia AGN

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

Porty morskie wybrzeża wschodniego CELE INWESTYCJE - KONKURENCYJNOŚĆ

FRACHT 2019 VII FORUM TRANSPORTU INTERMODALNEGO GDAŃSK, 2-3 KWIETNIA 2019 / Projekt programu /

Tendencje związane z rozwojem sektora energetyki w Polsce wspieranego z funduszy UE rok 2015 i co dalej?

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata

BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko

Analiza wdrażania funduszy UE w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Warmińsko-Mazurskiego pod kątem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju

, Łódź. Szkolenie z zakresu krajowych Programów Operacyjnych na lata

KONGRES INICJATYW EUROPY WSCHODNIEJ

Oś priorytetowa 2. Zrównoważony transport transgraniczny

Aktywne formy kreowania współpracy

"Plan Junckera szansą na inwestycyjne ożywienie w Europie. Korzyści dla Polski."

Jan Friedberg Dylematy wyboru w systemach transportu miejskiego. Wystąpienie wprowadzające V Konferencji

II KONSULTACJE W SPRAWIE OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY MIASTO I GMINA SEROCK NA LATA

Platforma multimodalna Bydgoszcz-Solec Kujawski

Program Żegluga Śródlądowa

WSTĘP 1. ZAGADNIENIA OGÓLNE Z ZAKRESU PRODUKCJI I TECHNOLOGII Proces produkcyjny i jego elementy Pojęcia technologii oraz procesu

WST wspieranie wnioskodawców

Wydział Programowania Rozwoju i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Katowice, 2 grudzień 2004

Konferencja podsumowująca dorobek paneli tematycznych i panelu horyzontalnego w ramach Zadania III

Natura 2000 a turystyka Procedura OOŚ w kontekście przedsięwzięć z sektora turystycznego

Przeprowadzono I etap konsultacji z jednostkami samorządu terytorialnego. Uzgodniono z Wojewodą Śląskim i Wojewódzkim Państwowym Inspektorem

Środki unijne szansą dla rynku kolejowego

Cele i Priorytety Regionalnych Programów Operacyjnych.

Wojciech Grządzielski, Adam Jaśkowski, Grzegorz Wielgus

FUNDUSZE STRUKTURALNE ĆWICZENIA SEMESTR ZIMOWY 2014/2015

Polityka Rowerowa Wrocławia Rowerowa sieć partycypacji społecznej w polityce transportowej

Działania samorządu Województwa Śląskiego w propagowaniu Odnawialnych źródeł Energii i Efektywności Energetycznej

Zespół do spraw Transformacji Przemysłowej Departament Innowacji

konferencja Rzeki dla zrównoważonego rozwoju dr Jakub Majewski Żegluga śródlądowa a kolej - co wozić po rzekach Warszawa,

Perspektywy rozwoju instrumentów wspierających projekty PPP po stronie publicznej i prywatnej. Toruń, 28 października 2014 r.

Kontrakt terytorialny dla województwa zachodniopomorskiego.

UCHWAŁA NR XXVI/494/2017 RADY MIEJSKIEJ W ELBLĄGU. z dnia 27 kwietnia 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie przyjęcia Strategii rozwoju Elbląga 2020+

Nabory wniosków w 2012 roku

11294/09 TRANS 257 AVIATION 96 MAR 96 ENV 457 ENER 234 IND 76

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt

REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA

Warszawa, 29 września 2014

Europejska Współpraca Terytorialna Programy INTERREG VA na polsko-niemieckim pograniczu

Wsparcie przedsiębiorców w latach możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Miejskie obszary funkcjonalne w polityce Samorządu. Łukasz Urbanek Departament Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

Konferencja prasowa. Sekretarza Stanu w MRiRW Kazimierza Plocke

Zał. 1 Wskaźniki realizacji celów i priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata podlegające ewaluacji

Europejska Współpraca Terytorialna Programy INTERREG VA na polsko-niemieckim pograniczu

Organizacje pozarządowe jako potencjalni beneficjenci w MRPO Jakub Szymański Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej

Przekształcenia terenów poportowych i poprzemysłowych a narzędzia polityki miejskiej. dr inż. arch Łukasz Pancewicz KUiPR, WAPG

Strategia rozwoju Opola w latach

Projekty transportowe Polski Zachodniej Transgraniczne Forum Samorządowe Polski Zachodniej

Kierunki rozwoju sieci kolejowej w Warszawskim Węźle Kolejowym Master Plan dla transportu kolejowego w aglomeracji warszawskiej

KRYTERIA WYBORU OPERACJI W RAMACH STRATEGII ROZWOJU LOKALNEGO KIEROWANEGO PRZEZ SPOŁECZNOŚĆ LGD NASZE ROZTOCZE

Strategia rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata z perspektywą do 2030 roku. Wrocław, 11 kwietnia 2016 r.

Pytania egzaminacyjne dla Kierunku Transport. studia II stopnia stacjonarne i niestacjonarne

Bogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska

SZANSĄ DLA KUJAWSKO-POMORSKIEGO

MINISTERSTWO ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI. Harmonogram prac nad Narodowym Planem Szerokopasmowym r.

Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych

Wspólne Polityki wykład 13, semestr 2 Polityki JRE. Dr Katarzyna Śledziewska. Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

1. Typ projektów (A): transport morski: 1.1 Dodatkowe kryteria formalne dla wszystkich typów projektów (A):

Fundusze unijne dla odnawialnych źródeł energii w nowej perspektywie finansowej. Warszawa, 3 kwietnia 2013 r.

Centra logistyczne jako trójmodalne węzły w systemie przewozów multimodalnych. Eisenhüttenstadt 16 maja 2007 roku

ROLA TRANSPORTU ŚRÓDLĄDOWEGO W TRANSPORCIE INTERMODALNYM. Warszawa, marzec 2018

Założenia programu Eko - Polska

FRACHT 2019 VII FORUM TRANSPORTU INTERMODALNEGO GDAŃSK, 2-3 KWIETNIA 2019 / Projekt programu /

Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek

Szanse rozwoju gospodarczego Województwa Świętokrzyskiego w perspektywie realizacji RPOWŚ na lata Kielce, kwiecień 2008 r.

UCHWAŁA NR XII/134/11 RADY MIASTA KRAKOWA. z dnia 13 kwietnia 2011 r.

Śródlądowe drogi wodne w Regionie Wodnym Dolnej Wisły

Koncepcja sieci tras rowerowych Pomorza Zachodniego - wdrożenia i plany. Wanda Nowotarska Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

Raport z realizacji Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego do roku 2020 Plan modernizacji w 2015 r.

WSPARCIE WIELKOPOLSKIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W RAMACH WRPO Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu

Instrumenty i środki finansowe wdrażania programu rozwoju ruchu rowerowego DARIUSZWOŹNIAK SKARBNIK POWIATU ŚWIECKIEGO

PRZEDSIĘWZIĘCIA PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ W SZCZECINIE

Funkcjonowanie systemu infrastruktury transportowej

Projekt Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata

Zarządzanie strategiczne województwem

Logistyka - nauka. Polityka transportowa i jej wpływ na rozwój transportu wodnego śródlądowego w Polsce

Transkrypt:

Rozdział V WARUNKI ROZWOJU ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ NA POLSKICH DROGACH WODNYCH 1. Uwarunkowania organizacyjno prawne Dotychczas od lat jako przyczynę niepowodzeń w zakresie rozwoju śródlądowych dróg wodnych postrzegano struktury organizacyjne: ministerstwo właściwe do spraw transportu odpowiadało za kierunki rozwoju transportu wodnego śródlądowego, ministerstwo środowiska, za rozwój dróg wodnych, stanowiących integralny element transportu wodnego śródlądowego, będących podstawą rozwoju tej gałęzi transportu. Prawnie ta sytuacja jest uregulowana. Zgodnie bowiem z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne art. 66.: Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, określić śródlądowe drogi wodne lub ich odcinki wymagające modernizacji lub przebudowy według klas śródlądowych dróg wodnych ustalonych na podstawie ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 43 i Nr 100, poz. 1085) oraz może wyodrębnić śródlądowe drogi wodne przeznaczone lub używane wyłącznie do sportu, rekreacji lub przewozu osób. Wydając rozporządzenia, Rada Ministrów kierować się będzie potrzebami śródlądowego transportu wodnego i żeglugowym wykorzystaniem śródlądowych dróg wodnych przez statki. Inwestycje polegające na budowie lub przebudowie urządzeń wodnych, urządzeń komunikacyjnych lub przesyłowych prowadzonych przez śródlądowe drogi wodne, a także roboty regulacyjne i inne, mogące mieć wpływ na te drogi, powinny spełniać warunki projektowe określone dla klasy ustalonej dla danej drogi wodnej lub jej odcinka 1. Za realizację tych wytycznych odpowiedzialne jest natomiast ministerstwo środowiska i podległe mu jednostki. W praktyce te uregulowania nie były i nie są stosowane w sposób zapewniający utrzymanie i rozwój śródlądowych dróg wodnych. Dodatkowe utrudnienia w sprawowaniu obowiązków stwarza Natura 2000. W efekcie polityka rozwoju śródlądowych dróg wodnych oraz wytyczne w sprawie parametrów dróg wodnych różnych klas z różnych powodów (ograniczeń finansowych, kolizji interesów lub priorytetów w gospodarowaniu wodą, czy 1 Dz. U. nr 115, poz. 1229 73

możliwości podejmowania inwestycji na obszarze chronionym), nie są realizowane, co pociąga za sobą negatywne skutki w różnych dziedzinach gospodarki, ale przede wszystkim w transporcie. W nowych warunkach konieczne jest jednoznaczne określenie kompetencji i obowiązków w zakresie: polityki rozwoju dróg wodnych, utrzymania dróg wodnych, zarządzania drogami wodnymi. Obecnie bowiem dyrektorzy Urzędów Żeglugi Śródlądowej, podległych Ministerstwu Transportu, pomimo iż uprawnieni są do: nadzoru nad bezpieczeństwem żeglugi śródlądowej, weryfikacji ustalonej głębokości tranzytowej na szlaku żeglownym, kontroli stanu oznakowania szlaków, śluz i pochylni, mostów, nie posiadają narzędzi do egzekwowania tych obowiązków. W świetle dotychczasowych doświadczeń i problemów należy wyraźnie określić charakter odpowiedzialności za niedotrzymanie czy też za brak realizacji zadań leżących w zakresie obowiązków danej instytucji. Oczywiście odpowiedzialność ta musi być powiązana z zabezpieczeniem środków finansowych. Skutki zaniedbań bowiem nie mogą, jak dotychczas, obciążać armatorów czy też niweczyć zamierzeń proekologicznej polityki transportowej. Być może rozwiązaniem będą również proponowane 2 zmiany organizacyjne polegające na utworzeniu jednostki analogicznej do GDDKiA Generalnej Dyrekcji Dróg Wodnych Śródlądowych odpowiedzialnej za infrastrukturę śródlądowych dróg wodnych. Kolejnym barierą rozwoju śródlądowych dróg wodnych są przepisy i procedury dotyczące inwestycji na obszarach Natura 2000 3. W związku z kontrowersyjnym zakresem obszarów chronionych w dolinach rzek, poważnie ograniczającym zrównoważony rozwój transportu (ale również przyjaznej dla środowiska energetyki wodnej, ochrony przeciwpowodziowej itp.) oraz także skomplikowanymi procedurami wydłużającymi i utrudniającymi realizację ustawowych obowiązków w zakresie utrzymania śródlądowych dróg wodnych należy: rozważyć możliwości weryfikacji obszarów chronionych w dolinach rzek, 2 A.Bolt: Możliwości rozwoju dróg wodnych i portów rzecznych w regionie.w: Rewitalizacja gospodarcza obszaru delty Wisły poprzez rozwój żeglugi śródlądowej. Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Gdańsk 2008, s.88 3 Siecią Natura 2000 objęte zostały przede wszystkim: dolina dolnego Bugu (74,3 tys. ha), dolina dolnej Odry (60,2 tys. ha), dolina środkowej Wisły (57,1 tys. ha), dolina dolnej Wisły (33,6 tys. ha), dolina Biebrzy, dolina górnej Narwi, Jezioro Drużno. W: E. Simonides: Ochrona przyrody. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008, s. 519-520. 74

uprościć i ujednolicić procedury w taki sposób aby nie stały się barierą zrównoważonego rozwoju. 2. Zasady polityki inwestycyjnej warunkującej rozwój żeglugi śródlądowej Niezależnie od działań inwestycyjnych realizowanych na śródlądowych drogach wodnych podstawą rozwoju tej gałęzi jest : stworzenie realnych perspektyw rozwoju infrastruktury, określenie celu i sposobów jego realizacji, w tym ratyfikacja Umowy AGN, zapewnienie wszystkich zainteresowanych o przychylności rządu dla inicjatyw zmierzających do unowocześniania i rozwoju tej gałęzi, określenie inwestycji towarzyszących, często warunkujących wykorzystanie infrastruktury śródlądowych dróg wodnych. Podstawowym problemem rozwoju transportu wodnego śródlądowego w Polsce jest brak jasnej koncepcji rozwoju dróg wodnych i to zazwyczaj pod pretekstem zrównoważonego rozwoju transportu. Skutki takiej sytuacji, która trwa praktycznie (z niewielkimi wyjątkami) od początku lat osiemdziesiątych, są dla rozwoju tej gałęzi dramatyczne, bowiem: armatorzy szukają zatrudnienia za granicą, zmniejsza się kształcenie kadry, zanika być może bezpowrotnie unikalne szkolnictwo zawodowe związane z tą branżą, brak perspektyw zniechęca młodzież do angażowania się w staże i pracę na statkach rzecznych, czego skutkiem jest starzenie się kadry, brak realnych szans na poprawę sytuacji w tej gałęzi transportu zniechęca do inwestowania : o w rozwój floty, o w rozwój nowoczesnej infrastruktury punktowej, zarówno dla przewozów ładunków jak i pasażerów. Rozwój transportu, zwłaszcza infrastruktury transportowej, jest procesem długotrwałym. Oceniając więc realnie szanse poprawy śródlądowych dróg wodnych należy liczyć się z tym, że efekty takich działań mogą pojawiać się stopniowo, na wybranych trasach i raczej w dość długim przedziale czasowym. Są jednak, jak wykazano, sfery zastosowania transportu wodnego śródlądowego, które nie wymagają dużych inwestycji infrastrukturalnych i mogą być realizowane przy zachowaniu podstawowych zasad utrzymania śródlądowych dróg wodnych, tzn. zapewnienia stałych parametrów określonych w klasyfikacji dróg wodnych. 75

Rozwój obsługi miast przez żeglugę towarową i pasażerską oraz innych form przewozów pasażerskich (turystycznych i komunikacyjnych), wymaga jednak zainwestowania w nowoczesną, dostosowaną do tych zadań flotę. Trzeba mieć świadomość, że przy dotychczasowej zmienności polityki transportowej i jej małej przychylności dla transportu wodnego śródlądowego trudno liczyć na zaangażowanie finansowe armatorów w tego typu przedsięwzięcia. Podstawowym warunkiem rozwoju tej gałęzi transportu jest więc zbudowanie wiarygodnych podstaw funkcjonowania i rozwoju tej gałęzi transportu, obejmujące zapewnienie odpowiedniej pozycji tej gałęzi w perspektywicznej strategii rozwoju transportu. Wymaga to przede wszystkim odejścia od zasady podziału środków na infrastrukturę stosownie do, w najlepszym przypadku, udziału tej gałęzi w obsłudze potrzeb przewozowych. Budowanie zrównoważonego systemu transportowego wymaga zmiany tych zasad i wyraźnego sygnału, że rząd zamierza zmienić dotychczasową politykę w odniesieniu do tej gałęzi transportu. Zniechęcenie i brak perspektyw wynikające z dotychczasowego traktowania tej gałęzi transportu powinno być przełamane. Wymaga to jednoznacznych i wyraźnych deklaracji, oraz edukacji społecznej, która zmieniłaby dotychczasowy niechętny stosunek do tej gałęzi. Bez takich działań trudno liczyć na zaangażowanie samorządów, armatorów i innych prywatnych inwestorów w tworzenie nowoczesnych rozwiązań w tej gałęzi i budowanie infrastruktury towarzyszącej (turystycznej, bazy hotelowej, gastronomicznej itp.). Ważnym elementem budowania pozycji transportu wodnego śródlądowego jest ratyfikacja umowy AGN. Umowa AGN (European Agrement on Main Inland Waterways of International Importance) została wyłożona do ratyfikacji 19 stycznia 1996 r. w Genewie 4 i od ponad 11 lat prowadzona jest w Polsce dyskusja, czy ją ratyfikować, czy nie: niektórzy postulują dopiero teraz (po 11 latach) konieczność przeprowadzenia badań skutków finansowych ratyfikacji, inni twierdzą, że koszty są za wysokie, wreszcie nie brak opinii o konieczności szybkiej ratyfikacji Umowy. Analogiczne umowy w innych gałęziach transportu Polska ratyfikowała 5, pomimo podobnych wątpliwości, jakie podnoszone są przy Umowie AGN. Zarówno drogi kołowe jak i kolejowe w momencie ratyfikowania umów, podobnie jak w przypadku śródlądowych dróg wodnych 4 Obecnie 13 krajów jest uczestnikami tej umowy. 5 AGR (Umowa Europejska o Głównych Drogach Ruchu Międzynarodowego), sporządzona w Genewie 15 listopada 1975 r. została ratyfikowana 9 listopada 1984 roku (weszła w życie 7 lutego 1985 r.); AGC, (Umowa Europejska o Głównych Międzynarodowych Liniach Kolejowych) sporządzona w Genewie 31 maja 1985 r. została ratyfikowana przez Polskę 14 września 1988 r. (weszła w życie 3 lipca 1989);AGTC (Umowa Europejska o Głównych Międzynarodowych Drogach Transportu Kombinowanego) sporządzona w Genewie 1 lutego 1991, została ratyfikowana przez Polskę 14 stycznia 2002 (weszła w życie 20.06.2002). 76

jedynie w kilku procentach odpowiadały standardom określonym w umowach (np. na koniec 2003 roku jedynie 5% dróg kołowych dostosowana była do standardów naciskowych 115 kn/oś 6, zaś minimalna prędkość na drogach kolejowych AGC 160 km/h dopuszczona jest w Polsce jedynie na około 5% dróg kolejowych). Ratyfikacja umów wskazała jednak kierunek działań w zakresie modernizacji i rozwoju dróg identyfikując cel i priorytety inwestycyjne na sieci dróg kołowych i kolejowych. Tak więc znaczny zakres prac niezbędny dla spełnienia wymagań tych Umów nie był w innych gałęziach transportu przeszkodą w ich ratyfikacji. Problem polega raczej na tym, że w Umowie uwzględniono drogi, które dziś mają znaczenie drugorzędne (np. odgałęzienie E 40 Warszawa-Brześć) i należałoby podjąć prace nad weryfikacją proponowanego układu. Przy ratyfikacji umów wiele krajów składa różnego rodzaju zastrzeżenia, więc może ta droga byłaby właściwa. Polska powinna na forum międzynarodowym mieć pozycję współtwórcy a nie recenzenta ustaleń międzynarodowych w tym zakresie i jako współtwórca konsekwentnie powinna te wspólne ustalenia ratyfikować. Efektywność realizowanych na drogach wodnych inwestycji jest uzależniona od realizacji inwestycji towarzyszących, które w wielu przypadkach warunkują wykorzystanie zmodernizowanych dróg wodnych. W zakresie przewozów towarów do tego typu inwestycji należą: porty i przeładownie, centra logistyczne i centra dystrybucji, mosty nad drogami wodnymi. Liczba i jakość portów oraz przeładowni decyduje o dostępności transportu wodnego śródlądowego, a więc w konsekwencji o wykorzystaniu żeglugowym śródlądowych dróg wodnych. Centra logistyczne i centra dystrybucji w rejonie śródlądowych dróg wodnych i odpowiednie przeładownie umożliwiające korzystanie z przewozów drogą wodną to warunek obsługi ich przez transport wodny śródlądowy. W krajach Europy Zachodniej centra logistyczne są najczęściej lokalizowane w portach rzecznych, ze względu na rezerwy terenowe i dobre połączenia transportowe różnymi gałęziami transportu. Analogiczne centra powinny powstać w Polsce, część z nich właśnie w portach rzecznych, a te planowane, zwłaszcza do zaopatrzenia miast powinny przewidywać możliwość ich obsługi przez żeglugę śródlądową. Rozwój nowych sfer zastosowania transportu wodnego śródlądowego jest w znacznej mierze uzależniony od przygotowania odpowiedniej infrastruktury punktowej, która może być w gestii miasta, lub inwestora prywatnego - zakładu przemysłowego, hurtowni itp. 6 Raport o stanie technicznym nawierzchni sieci dróg krajowych na koniec 2003 r. GDDKiA, Warszawa 2004 77

Budowanie pozycji żeglugi śródlądowej na rynku transportowym wymaga jednak koordynacji tego typu inwestycji z programem rozwoju śródlądowych dróg wodnych. Mosty, a ściślej wysokość w ich świetle warunkuje przede wszystkim rozwój przewozów kontenerowych (których przy istniejących ograniczeniach infrastrukturalnych ze strony transportu zapleczowego w przyszłości nie da się uniknąć, jeżeli plany budowy terminali kontenerowych zostaną zrealizowane). Oznacza to konieczność podjęcia inwestycji zapewniających odpowiednią wysokość w świetle mostów na Odrze i Dolnej Wiśle, bo w tych rejonach popyt na tego typu przewozy będzie największy. W związku z tym niezbędna będzie : inwentaryzacja mostów niespełniających wymagań żeglugi kontenerowej (dla przewozu w dwóch warstwach wysokość w świetle mostów powinna wynosić 5,25 m, a dla przewozu w trzech warstwach 7 m), określenie harmonogramu modernizacji tych mostów, które są barierą rozwoju przewozów kontenerowych. Co prawda Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych przewiduje przy rozbudowie dróg wodnych podwyższenie parametrów przynajmniej o jedna klasę, np.: 7.2. Przy rozbudowie lub modernizacji śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu regionalnym klasy III i o znaczeniu międzynarodowym klasy IV jako warunki projektowe przyjmuje się wielkości odpowiadające co najmniej maksymalnym wartościom parametrów klasyfikacyjnych i warunków eksploatacyjnych, przewidzianych dla klasy Va. 7. 3. Przy modernizacji śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym, innych klas niż określone w ust. 2, przyjmuje się, jako warunki projektowe, wielkości nie niższe niż odpowiadające maksymalnym wartościom parametrów klasyfikacyjnych i warunków eksploatacyjnych, przewidzianych dla klasy Vb, umożliwiające żeglugę statków o zanurzeniu nie mniejszym niż 2,80 m. 7.4. Przepis ust. 3 stosuje się przy projektowaniu nowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym. 7. Regulacja ta dotyczy jednak odcinków modernizowanych, a obiekty mostowe limitujące znajdują się też na odcinkach nie modernizowanych. Ponadto wiele tego typu nowych obiektów powstaje w związku z modernizacją dróg kołowych i kolejowych. W Ustawie Prawo wodne 8 w art. 66. w punkcie 4 stwierdzono, że : Inwestycje polegające na budowie lub przebudowie urządzeń wodnych, urządzeń komunikacyjnych lub przesyłowych prowadzonych przez śródlądowe drogi wodne, a także 7 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji 8 USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. (Dz. U. 2001.115.1229 z dnia 11 października 2001 r.) 78

roboty regulacyjne i inne, mogące mieć wpływ na te drogi, powinny spełniać warunki projektowe określone dla klasy ustalonej dla danej drogi wodnej lub jej odcinka., a nie wyższej, jak w rozporządzeniu o klasyfikacji. Regulacje te nie są więc jednoznaczne. Ze względu na znaczny zakres budowy dróg i mostów problem ten trzeba dodatkowo monitorować, ażeby w przyszłości nowo zbudowane mosty nie stanowiły bariery rozwoju żeglugi kontenerowej, a dla istniejących mostów należy opracować program modernizacji. Najlepszym rozwiązaniem byłoby zabezpieczenie prawne interesów transportu wodnego śródlądowego, polegające na uzupełnieniu Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie klasyfikacji o dodatkowy paragraf uwzględniający wszystkie śródlądowe drogi wodne. W związku z rozbudową infrastruktury drogowej i kolejowej problem ten należy potraktować priorytetowo. Rys. 5.1. Przykładowe inwestycje towarzyszące istniejące i planowane w Pętli Żuław Źródło: projekt Pętla Żuławska. Województwo Pomorskie, Województwo Warmińsko-Mazurskie, Gdańsk 2008. 79

W zakresie przewozów pasażerskich będą to: przystanie pasażerskie dla przewozów typu komunikacyjnego wraz w sprzyjającą tego typu przewozom infrastrukturą (wskazane byłyby nowoczesne porty pasażerskie wielofunkcyjne, świadczące różnorodne usługi pasażerom komunikacji miejskiej lub regionalnej), infrastruktura turystyczna spełniająca wymogi i oczekiwania różnych grup turystów i jednocześnie zapobiegająca dewastacji terenów przyległych do dróg wodnych (która zazwyczaj występuje wówczas, gdy brak jest profesjonalnych usług hotelowych, gastronomicznych i baz technicznych obsługi floty rekreacyjnej rys. 5.1). Inwestycje te warunkują efektywność inwestycji bezpośrednich, bowiem albo determinują wykorzystanie nowych obiektów, albo wpływają na zmniejszenie wspomnianych wcześniej strat występujących w warunkach braku profesjonalnej obsługi różnego typu przewozów. Dlatego też powinny być one skoordynowane w czasie i zakresie z modernizacją śródlądowych dróg wodnych i właśnie gotowość ich realizacji we właściwym czasie i miejscu jest istotnym, kryterium wyboru kolejności inwestycji, zwłaszcza w zakresie dróg o charakterze turystyczno rekreacyjnym. 3. Promocja i wspieranie rozwoju żeglugi śródlądowej jako integralny element polityki zrównoważonego rozwoju transportu Pozycja transportu wodnego śródlądowego na współczesnym rynku transportowym jako integralnego elementu zrównoważonego rozwoju wymaga pokonania wielu trudności związanych zarówno z problemami przedsiębiorstw żeglugowych, jak i oporami potencjalnych klientów, którzy postrzegają żeglugę dość tradycyjnie, nie dostrzegając jej nowych możliwości i związanych z nimi korzyści. Kolejnym problemem jest rozdrobnienie przedsiębiorstw żeglugowych. Drobni właściciele statków, w warunkach silnej konkurencji mają ograniczone możliwości inwestowania. Przy długiej żywotności statków, trudnym dostępie do kapitału i dużym ryzyku inwestycyjnym nie są w stanie podołać nowym wyzwaniom, zwłaszcza w zakresie dostosowania floty do nowych potrzeb. Ważnym elementem wsparcia i promocji transportu wodnego śródlądowego jest Fundusz Żeglugi Śródlądowej, z którego udzielane są preferencyjne kredyty na modernizację floty. Przy ministrze właściwym do spraw transportu działa Rada ds. Promocji Żeglugi Śródlądowej, jako ciało doradczo-opiniujące, na podstawie art. 19 Ustawy z dnia 28 października 2002 r. o Funduszu Żeglugi Śródlądowej i Funduszu Rezerwowym. Do zadań Rady należy: 80

opiniowanie i wnioskowanie w sprawach ustalania kryteriów i parametrów promocji żeglugi śródlądowej, opiniowanie projektów finansowych gospodarowania środkami Funduszu, opiniowanie dokumentów Banku Gospodarstwa Krajowego, opiniowanie wniosków armatorów w sprawach promocji żeglugi śródlądowej, opiniowanie innych spraw na wniosek ministra właściwego do spraw transportu. Sektor żeglugowy ponadto boryka się z problemem braku wykształconej nowej kadry. Zjawisko to jest przede wszystkim skutkiem stopniowego obserwowanego zaniku, dominującego w tej branży, modelu rodzinnego przedsiębiorstwa właściciela statku. Postrzeganie żeglugi śródlądowej jako tradycyjnej gałęzi transportu (powolność, mała atrakcyjność, przekonanie o małych szansach na współczesnym rynku transportowym) powoduje, że młodzi ludzie nie są zainteresowani kontynuowaniem rodzinnego biznesu w branży żeglugowej. Przezwyciężenie obecnych problemów transportu wodnego śródlądowego jest podstawową determinantą zaspokojenia przyszłych potrzeb transportowych w sposób przyjazny dla środowiska. Dlatego też niezbędne jest szersze wspieranie rozwoju i promowanie zalet transportu wodnego śródlądowego jako nowoczesnej gałęzi transportu. Przesłanki takiej pomocy w odniesieniu do żeglugi śródlądowej wynikają przede wszystkim z: ogromnego potencjału tkwiącego w tej gałęzi transportu, braku skutecznych instrumentów internalizacji kosztów zewnętrznych, które pozwoliłyby tej gałęzi skutecznie konkurować z innymi gałęziami transportu, niedostatecznych starań w sferze rozwoju śródlądowych dróg wodnych, wynikających z mylnego przekonania, że gałąź ta nie będzie w stanie sprostać nowym wyzwaniom, konieczności wdrożenia nowych technologii informatycznych warunkujących skuteczne włączenie się transportu wodnego śródlądowego w obsługę potrzeb przewozowych wymagających skoordynowanych działań międzygałęziowych. Pilna potrzeba takich działań, dostrzeżona została przez wiele krajów UE już dość dawno, jednak rozszerzenie UE i związana z tym perspektywa dalszego wzrostu potrzeb przewozowych spowodowały intensyfikację prac, których wyrazem było przedstawienie 17 stycznia 2006 r. przez Komisję Europejską ds. Transportu Zintegrowanego Europejskiego Programu Działań na Rzecz Żeglugi Śródlądowej (NAIADES) wieloletniego programu działania mającego na celu wzmocnienie żeglugi śródlądowej. Program ten skupia się na pięciu obszarach strategicznych, obejmujących: stworzenie korzystnych warunków dla świadczenia usług i przyciągania nowych rynków (obszar rynku), stymulowanie modernizacji i unowocześnienia floty (obszar floty), 81

przyciąganie nowej siły roboczej oraz zwiększanie inwestycji w kapitał ludzki (obszar zatrudnienia i kwalifikacji), promowanie żeglugi śródlądowej jako korzystnego partnera w biznesie poprzez stworzenie sieci promocyjnej (obszar wizerunku branży żeglugowej), zapewnienie odpowiedniej infrastruktury dróg wodnych śródlądowych (obszar infrastruktury). Wprowadzenie programu w życie planowane jest na lata 2006 2013. Jest on skierowany do wszystkich szczebli odpowiedzialnych za żeglugę śródlądową oraz samego przemysłu państw członkowskich Unii Europejskiej. Wdrażanie przedstawionego programu wymagać będzie odpowiednich instrumentów prawnych, instrumentów polityki transportowej oraz instrumentów wsparcia. W Polsce działania informacyjne, edukacyjne czy promocyjne są ciągle niewystarczające, mało skoordynowane i nie tworzą spójnej strategii przywrócenia właściwego obrazu możliwości tej gałęzi transportu. Środowisko armatorów rzecznych jest bardzo prężne i walczy od lat o lepsze warunki na drogach wodnych, jednak w opinii znacznej części społeczeństwa i niestety również znacznej części ministerstwa środowiska, odpowiedzialnego za drogi wodne, gałąź ta postrzegana jest jako przestarzała. Dlatego też konieczne jest stworzenie koncepcji promocji tej gałęzi transportu, jako integralnego elementu zrównoważonego rozwoju, skierowanej do polityków i decydentów a także ogółu społeczeństwa. 82