Dr hab. inż. Elżbieta Radziszewska-Zielina

Podobne dokumenty
3. Metoda diagnozy i sterowania relacjami partnerskimi przedsiębiorstwa budowlanego

ALGORYTM PROJEKTOWANIA ROZMYTYCH SYSTEMÓW EKSPERCKICH TYPU MAMDANI ZADEH OCENIAJĄCYCH EFEKTYWNOŚĆ WYKONANIA ZADANIA BOJOWEGO

INŻYNIERIA WIEDZY I SYSTEMY EKSPERTOWE

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

Tworzenie rozmytego systemu wnioskowania

Jeśli X jest przestrzenią o nieskończonej liczbie elementów:

Temat: Model SUGENO. Instrukcja do ćwiczeń przedmiotu INŻYNIERIA WIEDZY I SYSTEMY EKSPERTOWE

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

RAPORT ZBIORCZY z diagnozy Matematyka PP

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

RAPORT ZBIORCZY z diagnozy umiejętności matematycznych

Podstawowe definicje statystyczne

Wycena nieruchomości za pomocą wyboru wielokryterialnego w warunkach niepewności rozmytej oraz klasycznie: metodą pp i kcś

RAPORT Z POLSKIEGO BADANIA PROJEKTÓW IT 2010

BIM jako techniczna platforma Zintegrowanej Realizacji Przedsięwzięcia (IPD - Integrated Project Delivery)

Analiza statystyczna. Ogólne własności funkcji. Funkcja liniowa. Równania i nierówności liniowe

ANALIZA WYNIKÓW NAUCZANIA W GIMNAZJUM NR 3 Z ZASTOSOWANIEM KALKULATORA EWD 100 ROK 2012

Rozmyte systemy doradcze

Model dojrzałości dopasowania strategicznego. Nadzór Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Na poziomie

1. Wprowadzenie. W niniejszym artykule zaprezentowano nietypowe zastosowanie metody wielokryterialnej. metody wielokryterialne, AHP

PODSTAWY BAZ DANYCH. 19. Perspektywy baz danych. 2009/2010 Notatki do wykładu "Podstawy baz danych"

POLITYKA INFORMACYJNA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ HSBC Bank Polska

Szkoła Podstawowa nr 336 im. Janka Bytnara Rudego - Ursynów

Próba własności i parametry

AUTYSTYCZNE POSTAWY POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW W ZAKRESIE INNOWACJI. Prof. dr hab..maria Romanowska Warszawa,

CZYNNIKI SUKCESU PPG

Wprowadzenie do zarządzania projektami

Projekt Współpracujemy profesjonalnie! współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Ewaluacja w polityce społecznej

Komentarz do wyników polskiej wersji badania Blanchard Corporate Issues 2011

Wykład 2 Rola otoczenia w procesie formułowania strategii organizacji

Informacja o działalności w roku 2003

ANALIZA WYNIKÓW NAUCZANIA W GIMNAZJUM NR 3 Z ZASTOSOWANIEM KALKULATORA EWD 100 ROK 2013

Uniwersytet Zielonogórski Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji Instytut Sterowania i Systemów Informatycznych

Przedszkole Nr 30 - Śródmieście

KONTROLA ZARZĄDCZA. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz.

-materiały reklamowe- PROGRAM WYCENA NIERUCHOMOŚCI W PODEJŚCIU PORÓWNAWCZYM METODAMI NUMERYCZNYMI

Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000

Zarządzanie kompetencjami

BUDOWANIE PARTNERSTWA PONADNARODOWEGO. Wrocław, 13 maja 2010r.

Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.

Etapy przygotowań do przeprowadzenia badań marketingowych. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

Projekt Współpracujemy profesjonalnie! współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

Systemy zarządzania wiedzą w strategiach firm. Prof. dr hab. Irena Hejduk Szkoła Głowna Handlowa w Warszawie

Zarządzanie strategiczne

KLUCZOWE INDYKATORY OSIĄGNIĘĆ O CHARAKTERZE POWSZECHNYM

Projekt Współpracujemy profesjonalnie! współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

RAPORT EDUKACYJNA WARTOŚĆ DODANA

Analiza korespondencji

Screening i ranking technologii

Opis systemu zarządzania, w tym systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej w Banku Spółdzielczym w Ropczycach.

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

Ryzyko i efektywność. Ćwiczenia ZPI. Katarzyna Niewińska, ćwiczenia do wykładu Zarządzanie portfelem inwestycyjnym 1

Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)

Czy ochrona środowiska i odnawialne źródła energii są efektywne finansowo?

Zarządzanie innowacjami i transferem technologii / Kazimierz Szatkowski. Warszawa, cop Spis treści

Ewaluacja w polityce społecznej

Zasada proporcjonalności dla samorządów (jednostek samorządu terytorialnego)

Metody ilościowe w badaniach ekonomicznych

Matryca efektów kształcenia. Logistyka zaopatrzenia i dystrybucji. Logistyka i systemy logistyczne. Infrastruktura logistyczna.

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia drugiego stopnia)

MANAGER CSR MODUŁY WARSZTATOWE

Normy, jako szansa na lepszy start zawodowy

Podstawowe zagadnienia opracowane na podstawie wniosków z analizy nadzorczej

Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)

Oceń efektywność polityki szkoleniowej Twojej firmy

Piotr Sobolewski Krzysztof Skorupski

Informacja Banku Spółdzielczego w Chojnowie

Model referencyjny doboru narzędzi Open Source dla zarządzania wymaganiami

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Program wycena masowa -OPARTA O METODĘ NAJWIĘKSZEJ ZALEŻNOŚCI PROF. Z. ADAMCZEWSKIEGO-

Badania Marketingowe. Kalina Grzesiuk

TOUCAN Team Evaluator OPIS FUNKCJONALNOŚCI

Sposoby prezentacji problemów w statystyce

Współpraca pracowników naukowych z parkami technologicznymi na przykładzie Finlandii - propozycja implementacji rozwiązań dla Polski

Dopasowanie IT/biznes

Skorzystanie z funduszy venture capital to rodzaj małżeństwa z rozsądku, którego horyzont czasowy jest z góry zakreślony.

Zestawy zagadnień na egzamin dyplomowy (licencjacki) dla kierunku ZARZĄDZANIE (studia I stopnia)

Raport oceny kompetencji

Podstawowe pojęcia. Własności próby. Cechy statystyczne dzielimy na

Zarządzanie zmianą - rozwój zarządzania procesowego wg ISO 9001:2015

Prezentacja aplikacji

Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2)

Z-ZIP2-613z Inżynieria finansowa Financial engineering

Program naprawczy Lean Navigator

Analiza ryzyka eksploatacji urządzeń ciśnieniowych wdrażanie metodologii RBI w Grupie LOTOS S.A

RAPORT z diagnozy Matematyka na starcie

Analiza procesu odzyskiwania środków z masy upadłości banków

Proces budowania strategii. Prof. zw. dr hab. Krzysztof Opolski Wydzial Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

3. Wojewódzkie zróżnicowanie zatrudnienia w ochronie zdrowia w latach Opis danych statystycznych

RAPORT - BADANIE KOMPETENCJI ZAWODOWYCH (PROCES SPRZEDAŻY)

ZARZĄDZANIE MARKĄ. Doradztwo i outsourcing

Koncepcja cyfrowej transformacji sieci organizacji publicznych

OPINIE PRODUCENTÓW OKIEN O DOSTAWCACH

6 Metody badania i modele rozwoju organizacji

1. Analiza wskaźnikowa Wskaźniki szczegółowe Wskaźniki syntetyczne

Ryzyko i zarządzanie ryzykiem w projektach

Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie z dnia 9 listopada 2011 roku

Raport o sytuacji mikro i małych firm w roku Białystok, 3 kwietnia 2014

Zarządzanie informacją i angażująca komunikacja w procesie łączenia spółek - integracja Grupy Aster z UPC Polska

Transkrypt:

Dr hab. inż. Elżbieta Radziszewska-Zielina Zakład Technologii i Organizacji Budownictwa Instytut Zarządzania w Budownictwie i Transporcie Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej

To stosunkowo nowy trend w podejściu do realizacji przedsięwzięć budowlanych. Partnerstwo, w odróżnieniu od konkurencji, charakteryzuje się nie walką lecz współpracą. Rozbieżność interesów zastępuje wola dzielenia się wspólnym sukcesem w realizacji przedsięwzięcia budowlanego. Przedsiębiorstwa współpracują mając na uwadze osiągnięcie założonego rezultatu i obopólne korzyści.

Opracowanie diagnozy relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach, Zbadanie korzyści ze współpracy partnerskiej w budownictwie oraz sprawdzenie czy istnieje wpływ poziomu relacji partnerskich na wybrane wskaźniki sukcesu przedsiębiorstwa budowlanego na rynku, Opracowanie systemu sterowania relacjami partnerskimi przedsiębiorstwa budowlanego, Opracowanie metody wyboru najlepszego przedsiębiorstwa budowlanego do współpracy partnerskiej spośród grupy przedsiębiorstw rozpatrywanych.

1) Problemy rozpatrywane w odniesieniu do przedsiębiorstw budowlanych z badanych regionów : waga i wpływ podmiotów otoczenia na funkcjonowanie przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach, korzyści i bariery w tworzeniu relacji partnerskich przez przedsiębiorstwa budowlane w wybranych regionach, wpływ relacji partnerskich na wybrane wskaźniki sukcesu przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach, diagnoza relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach.

2) Problemy rozpatrywane w odniesieniu do dowolnego przedsiębiorstwa budowlanego: sterowanie relacjami partnerskimi dowolnego przedsiębiorstwa budowlanego, wybór przez dowolne przedsiębiorstwo budowlane, najlepszego pod względem relacji partnerskich, innego przedsiębiorstwa budowlanego do współpracy partnerskiej.

logikę rozmytą, modelowanie i sterowanie rozmyte analizę statystyczną, modele korelacji i regresji analizę wielokryterialną, metodę ELECTRE III, AHP, BIPOLAR

To długoterminowe zobowiązanie między dwoma lub więcej organizacjami mające na celu osiągnięcie konkretnych celów biznesowych poprzez maksymalizację efektywności zasobów każdego z uczestników. Wymaga to zmiany tradycyjnych relacji na partnerskie. Relacja taka opiera się na zaufaniu, oddaniu wspólnym celom oraz zrozumieniu wzajemnych, indywidualnych oczekiwań i wartości. Spodziewane korzyści to zwiększona skuteczność działania, obniżenie kosztów, więcej okazji do innowacji i ciągłe polepszanie jakości towarów i usług. (Construction Industry Institute, USA, w raporcie z 1991 roku pt. W poszukiwaniu doskonałej współpracy partnerskiej, s. IV).

Tabela 1. Charakterystyka parametrów relacji przedsiębiorstwa budowlanego Nazwa parametru Relacje tradycyjne Relacje partnerskie A Podstawa składania zamówienia B Liczba dostawców C Podejście do kontroli jakości usług D Podział kosztów E Adaptacja do zmian rynkowych F Uczestnictwo w nowej ofercie przeds. Wybór ze względu na najniższą cenę Duża, konkurują oni ze sobą Każdorazowo inspekcja przez nabywcę przy odbiorze Nabywca przejmuje oszczędności kosztów więc dostawca je ukrywa Strategia win-lose Nabywca sam określa reakcje na zmieniające się warunki rynkowe Brak Podejście całościowe i wybór partnera min. ze względu na wysoką jakość usług i relacji, umiejętność rozwiązywania problemów, jego lojalność Ograniczona do najlepszych partnerów Kontrola jakości przez dostawcę. Nabywca ma zaufanie do sprawdzonego partnera Precyzyjne określenie udziału w kosztach, zysku i ryzyku związanym z realizacją kontraktu Strategia win-win Nabywca i dostawca wspólnie opracowują plan adaptacji Aktywne, wspólne dążenie do stałego udoskonalania usług

Tabela1.-c.d. G Wzajemne relacje H Sposób komunikowania się I Dzielenie się inform. J Rozwiązywanie konfliktów K Normy, reguły postępowania L Częstotliwość kontaktów M Podejście do problemów jakości Czysto formalne, handlowe, oparte na umowach Komunikacja minimalna ograniczona do zamówień i reklamacji, wymuszona procedurami Ograniczony przepływ informacji Nabywca jednostronnie rozwiązuje konflikty Brak wspólnych reguł Rozbieżne cele. Widoczna sztywność w zachowaniu Pojedyncze kontakty Wyłącznie skupienie się na jakości technicznej produktu Często nieformalne, oparte na zaufaniu, partnerska współpraca Komunikacja otwarta, inicjowana obustronnie, spontaniczna, zarówno osobista jak i pisemna czy telefoniczna Wymiana informacji. Otwarty, szybki przepływ informacji Wspólne rozwiązywanie konfliktów. Istnieje mechanizm rozwiązywania konfliktów Wspólne wartości i cele. Dopasowanie się partnerów pod względem procedur, norm, zwyczajów Powtarzające się trwałe kontakty, ciągłość relacji Kompleksowe podejście do problemów jakości. Ważna jakość relacji N Zaufanie Brak zaufania w biznesie Widoczne zaufanie

Przedsiębiorstwo budowlane pozostaje w relacji z czterema podstawowymi podmiotami otoczenia. Każda z tych relacji jest opisana przez 14 parametrów. Dla każdego parametru relacji oraz podmiotu określa się jego ocenę (o 1, o 2, o 14 ). Dla każdego parametru relacji określa się jego ważność (w 1, w 2, w 14 ) i wpływ na sukces przedsiębiorstwa budowlanego (s 1, s 2, s 14 ) przyjmując, że o i є {1,2,3,4,5} dla i=1,2, 14, w i є {1,2,3,4,5} dla i=1,2, 14 oraz s i є {1,2,3,4,5} dla i=1,2, 14. Relacje partnerskie przedsiębiorstwa budowlanego opisano przez funkcje: fr 1 (o 1, o 2, o 14, w 1, w 2, w 14 ) oceny relacji z dostawcami materiałów, fr 2 (o 1, o 2, o 14, w 1, w 2, w 14 ) oceny relacji z dostawcami maszyn, fr 3 (o 1, o 2, o 14, w 1, w 2, w 14 ) oceny relacji z podwykonawcami/ głównymi wykonawcami, fr 4 (o 1, o 2, o 14, w 1, w 2, w 14 ) oceny relacji z inwestorami/ inwestorami zastępczymi,

Tabela 2. Dane statystyczne odnośnie przeprowadzonych badań kwestionariuszowych Nazwa państwa i regionu Powierzchnia km 2 Ilość mieszkańców Ilość przedsiębiorstw budowlanych małych średnich dużych zbadanych Polska Słowacja Ukraina województwo małopolskie (Kraków + okolice) 15 200 3 282 000 888 148 19 147 województwo koszyckie (Koszyce + okolice) 6 753 770 000 282 37 3 81 województwo presowskie (Presow + okolice) 8 998 803 000 328 38 0 87 razem (koszyckie i presowskie województwo) 14 751 1 573 000 610 75 3 168 województwo zakarpacke (Użgorod + okolice) 12 777 1 258 264 350 35 2 112 427

Rys. 1. Ocena ważności i wpływu podmiotów na działalność polskich przedsiębiorstw budowlanych Pod Nazwa podmiotu miot PA klienci przedsiębiorstwa budowlanego PB konkurencja - inne przedsiębiorstwa budowlane PC podwykonawcy i generalni wykonawcy PD dostawcy materiałów PE dostawcy maszyn budowlanych PF projektanci konstrukcji i architekci PG media zapewniające przekaz informacji np. w formie reklamy PH pracownicy firmy PI instytucje regulacyjne rządowe i branżowe (przepisy prawne, normowe) PJ władze samorządu terytorialnego (wydające pozwolenia na budowę) PK jednostki nadzoru ze strony państwa (inspektorzy nadzoru) PL jednostki opiniotwórcze np. instytucje naukowe (doradztwo, ekspertyzy budowlane, wyceny rzeczoznawcy) PM grupy nacisku (np. organizacje społeczne, ekologiczne) instytucje finansowe (banki, zakłady ubezpieczeń, giełdy) PN Uzasadnione jest poddanie analizie relacji przedsiębiorstw budowlanych z 4 podmiotami: dostawcami materiałów, dostawcami sprzętu budowlanego, podwykonawcami i głównymi wykonawcami, inwestorami lub jego przedstawicielami. We wszystkich analizowanych regionach zostały ocenione jako podmioty ważne i mające pozytywny wpływ na działalność przedsiębiorstwa budowlanego.

Podejście uproszczone: O sukcesie przedsiębiorstwa budowlanego świadczy między innymi poziom wybranych trzech wskaźników, które oceniają konkurencyjność i jakość usług. Hipoteza: Przedsiębiorstwa budowlane, które mają relacje partnerskie na wyższym poziomie mają również wyższe wybrane wskaźniki sukcesu niż przedsiębiorstwa, które mają relacje partnerskie na niższym poziomie.

Tabela 3. Wybrane wskaźniki mogące świadczyć o sukcesie przedsiębiorstwa budowlanego Nazwa wskaźnika Wskaźnik konkurencyjności ofert Wskaźnik terminowości wykonania Definicja wskaźnika Procentowy udział liczby zamówień w następstwie przedstawionych ofert w stosunku do liczby złożonych ofert Analiza roczna Procentowy udział liczby odbiorów zgłaszanych w terminie w stosunku do liczby wszystkich odbiorów Analiza roczna Pożądana wartość Im wyższa wartość w % tym lepiej Im wyższa wartość w % tym lepiej Osiągnięte cele Skuteczność przygotowanych ofert Odpowiednie zarządzanie terminami i dotrzymanie końcowych terminów realizacji przedsięwzięć budowlanych Wskaźnik jakości wykonania Procentowy udział liczby odbiorów bez usterek w stosunku do liczby wszystkich odbiorów Analiza roczna Im wyższa wartość w % tym lepiej Zapewnienie odpowiedniej jakości wykonywanych robót

a) b) c) Rys.2. Regresja liniowa pomiędzy poziomem relacji partnerskich polskich przedsiębiorstw budowlanych a a) wskaźnikiem terminowości wykonania b) wskaźnikiem jakości wykonania c) wskaźnikiem konkurencyjności ofert W większości analizowanych przypadków otrzymano istotną zależność liniową pomiędzy poziomem relacji partnerskich przedsiębiorstwa a wybranym wskaźnikiem sukcesu. Najwyższe wartości poziomu istotności regresji otrzymano dla wskaźników: terminowość i jakość wykonania.

długookresowa współpraca prowadzi do redukcji kosztów: strategia utrzymania stałych partnerów kosztuje kilkakrotnie mniej niż zdobywanie nowych, preferencyjne ceny i warunki handlowe dla stałych odbiorców, mniejsze koszty związane z kontrolą i sprawdzaniem jakości usług stałego partnera (partner jest już sprawdzony, zaufany), oszczędność czasu związana z wyborem nowego partnera, bardziej efektywny i szybszy przepływ informacji wśród stałych współpracowników, sprawdzone formy komunikacji, skrócenie cyklu realizacji usługi, oszczędność czasu i pieniędzy (sprawne podejmowanie decyzji i lepsza kontrola), spadek ryzyka związanego z zakupem nowych usług, wsparcie promocyjne, szkolenia, wspólne prace nad nowymi produktami, poprawa jakości, rozwój i udoskonalenie usług. mniejsze ryzyko nieporozumień (otwarta komunikacja i strategie rozwiązywania problemów), miększe szanse na finansowy sukces przedsięwzięcia budowlanego (podejście win-win, w którym wszyscy wygrywają).

Larson E. i Drexler J.A. (190 budowlanych przedsiębiorstw amerykańskich) Radziszewska-Zielina (427 średnich i dużych przedsiębiorstw budowlanych z wybranych regionów Polski, Słowacji i Ukrainy). Badano: Jakie są główne bariery utrudniające sukces w partnerstwie w inwestycjach budowlanych? Oceniano pięć grup barier opisanych poprzez zestaw szczegółowych parametrów (28). Grupy barier: 1.zaufanie, postawa i bariery interpersonalne, 2. bariery dotyczące struktury przedsięwzięcia budowlanego, 3. bariery dotyczące procesu partnerstwa, 4. bariery dotyczące wiedzy i umiejętności, 5. bariery dotyczące zaangażowania.

W badanych przedsiębiorstwach budowlanych w czterech krajach: USA, Polska, Słowacja, Ukraina jako jedne z dominujących (chociaż w różnych krajach z różnym natężeniem) zostały wskazane te same trzy bariery: brak zrozumienia zasad partnerstwa, zaufania, tradycyjny sposób zarządzania.

gospodarka polska jest słabiej rozwinięta od gospodarek krajów zachodnich, mechanizmy rynku nie osiągnęły jeszcze wysokiego poziomu dojrzałości, w szczególności dotyczy to bardziej wymagających relacji pomiędzy przedsiębiorstwami jakimi są relacje partnerskie, podejście strategiczne wymaga podejścia długookresowego i na jego efekty trzeba czekać, przedsiębiorstwa częściej koncentrują się na tworzeniu i realizacji strategii krótkookresowych odczuwając utrudnienia w tworzeniu długofalowej polityki (uwarunkowania ekonomiczno-prawne), przedsiębiorstwa mają małą wiedzę na temat stosowania podejścia partnerskiego i tworzenia relacji partnerskich, widoczny jest brak zaangażowania kierownictwa najwyższego stopnia w podejście partnerskie i w przeprowadzenie istotnych zmian w organizacji i kulturze przedsiębiorstwa.

Parametry relacji A-N (tab. 1)oraz ich ważność była oceniana przez ekspertów z przedsiębiorstw budowlanych w skali od 1-5. Przeprowadzono analizę statystyczną zebranych danych, opracowano graficzną prezentację wyników.

a) b) c) Tab.5. Oznaczenia parametrów relacji Oznaczenia na Nazwa parametru relacji rysunku A Podstawa składania zamówienia B Liczba dostawców C Podejście do kontroli jakości usług D Podział kosztów E Adaptacja do zmian rynkowych F Uczestnictwo w nowej ofercie przedsięb. G Wzajemne relacje H Sposób komunikowania się I Dzielenie się informacją J Rozwiązywanie konfliktów K Normy, reguły postępowania L Częstotliwość kontaktów M Podejście do problemów jakości N Zaufanie Rys. 3. Profile oceny parametrów relacji przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach a)polski, b)słowacji, c)ukrainy z czterema podmiotami na rynku instytucjonalnym Analizując wykresy profili ocen można wstępnie stwierdzić, z którym podmiotem relacje są bardziej partnerskie niż z innym oraz ze względu na ile i na jakie parametry współpraca ta jest bardziej partnerska

A B C D Rys. 4. Wykres rozrzutu parametrów relacji przedsiębiorstw budowlanych w województwie małopolskim z : A- dostawcami materiałów, B- dostawcami maszyn C- podwykonawcą/ głównym wykonawcą i D- inwestorem/ inwestorem zastępczym Parametry relacji A-N (oznaczenia parametrów w tab.5)

Relacje przedsiębiorstw budowlanych są bardziej partnerskie w przypadku współpracy z podwykonawcami i generalnymi wykonawcami niż z pozostałymi podmiotami. Parametr: podejście do problemów jakości (ważny, wysoko oceniany powyżej średniej) najsilniej wpływa na rozwój współpracy partnerskiej. Należy szczególnie zadbać o niego w relacjach z poszczególnymi podmiotami, aby go nie pogorszyć. Warto w pierwszej kolejności zadbać o podwyższenie poziomu parametru: podejście do kontroli jakości usług (ważny, oceniany poniżej średniej) w kierunku partnerskim.

Dla ocen ekspertów z przedsiębiorstw budowlanych poszczególnych 14 parametrów relacji z 4 podmiotami oraz ocen ważności tych parametrów, wyznaczono: wartości średnie, odchylenia standardowe, współczynniki zmienności Analizując współczynniki zmienności zauważono, że większość z nich przyjmuje wysokie wartości od 0,2 do 0,5. Oznacza to: duże zróżnicowanie w badanej grupie, rozproszenie wyników ocena relacji z danym podmiotem jest trudna. Do oceny parametrów relacji zdecydowano się zastosować logikę rozmytą.

Zbiory rozmyte nadają się do modelowania sytuacji: związanych z brakiem precyzji i niepełną informacją, pozwalają na wyrażenie w sposób formalny pojęć nieprecyzyjnych, z natury uznawanych za jakościowe, o parametrach opisowych, nie określonych ściśle, mających znaczenie przybliżone, intuicyjne. W przypadku takich określeń jak relacje partnerskie, w pewnym stopniu, częściowo relacje partnerskie, brak relacji partnerskich (relacje tradycyjne) zastosowanie teorii zbiorów rozmytych jest uzasadnione.

Oceniano stopień dopasowania kształtu różnych funkcji przynależności do opracowanych histogramów ocen ekspertów (168 wykresów). Szczegółową analizę danych przeprowadzono dla wybranych typów funkcji przynależności, które najlepiej odwzorowywały rozkłady ocen ekspertów: - trimf: f x, a, a, a min sr max 0 x amin asr amin amax x amax asr 0 dla dla dla dla a a x a min sr x a x a x a min max sr max - gaussmf: f x a, a 2 xasr 2 2a, sr e - gauss2mf: f x, asr, a, a e e 2 xasr1 2 2a 1 1 2 xasr2 2 2a 2 dla dla dla x a x a x a sr sr sr Rys 5. Kształty wybranych funkcji przynależności dla przykładowych ocen parametrów relacji

Działania rozmyte można definiować na różne sposoby. Działanie or: -typu max: mfa mfb x maxmfax, mfbx -typu probor: mfa mfb x mfax mfbx mfaxmfbx Działanie and -typu min: mfa mfb x minmfax, mfbx -typu product: mf mf x mf x mf x A B A B Rys. 6-7. Graficzna prezentacja typów działania or Rys. 6-7. Graficzna prezentacja typów działania and

Tab. 6. Przyjęte do obliczeń metody, typy funkcji przynależności, defuzyfikacji, działań rozmytych Typy funkcji przynależności Metody Typy defuzyfikacji Typy działań rozmytych 1. trimf 2. gaussmf 3. gauss2mf 1. Oceny parametrów opisujących relacje partnerskie z wybranymi podmiotami są zbiorami rozmytymi, natomiast ich wagi są nierozmyte 2. Oceny parametrów opisujących relacje partnerskie z wybranymi podmiotami oraz ich wagi są zbiorami rozmytymi 3. Podobnie jak w 2. Dodatkowo określono rozmyty zbiór, który określa zadawalający poziom relacji partnerskich w przedsiębiorstwie budowlanym 1. centroid metoda ciężkości 2.bisector metoda modalnej 3.mom metoda maksimum 4.som środka wartości środka metoda pierwszego maksimum 5. lom metoda ostatniego maksimum A. działanie or jako max, and jako min B. działanie or jako probor, and jako product

Wyznaczono poszczególnymi metodami rozmytymi ocenę relacji partnerskich z poszczególnymi podmiotami dla przedsiębiorstw budowlanych z wybranych regionów. Maksymalna różnica pomiędzy wynikiem uzyskanym różnymi metodami rozmytymi wynosi 1 w skali pięciostopniowej. Jest to znacząca różnica mająca wpływ na interpretację wyniku ostatecznego. Należy zatem wybrać metodę preferowaną a wynik uzyskany tą metodą uznać za najbardziej wiarygodny.

Funkcja przynależności typu gauss2mf najlepiej odwzorowująca wykresy częstości odpowiedzi. Metoda defuzyfikacji mom (metoda środka maksimum) - umożliwia redukcję wpływu na ocenę końcową ocen skrajnych. Typ działań B czyli product, probor - najbardziej zbliżone do klasycznego iloczynu i sumy wykorzystywanych przy liczeniu średniej ważonej. Metoda druga - uwzględnia rozmyty charakter zarówno oceny parametru jak i jego ważności. Metodą preferowana wyznaczono ocenę relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych w analizowanych regionach w trzech krajach. Dla porównania wyznaczono ocenę relacji partnerskich w poszczególnych regionach również na bazie metody Bassa- Kwakernaaka oraz metodą statystyczną (średnia ważona).

Rys.8. Ocena relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach wyznaczona różnymi metodami Dla wszystkich analizowanych regionów, ocena relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych wyznaczona metodą statystyczną jest niższa niż ocena relacji partnerskich wyznaczona dwoma wybranymi metodami opartymi na logice rozmytej. Maksymalna różnica pomiędzy wynikami uzyskanymi prezentowanymi metodami dla danego regionu wyniosła 0,4 dla ukraińskich przedsiębiorstw budowlanych. Maksymalna różnica pomiędzy wynikami uzyskanymi dwoma metodami opartymi na logice rozmytej wyniosła 0,1. Wyniki uzyskane metodami statystycznymi i rozmytymi różnią się między sobą, natomiast wyniki uzyskane wybranymi metodami rozmytymi nie różnią się znacząco od siebie.

Ocena relacji partnerskich polskich i słowackich przedsiębiorstw budowlanych jest podobna i oscyluje wokół oceny 3,5, wyznaczona preferowaną metodą własną wynosi odpowiednio dla polskich przedsiębiorstw budowlanych 3,7 i słowackich 3,63. Oznacza to, że jest widoczna, ale jeszcze słabo, współpraca partnerska w budownictwie. Można zauważyć nieznacznie wyższy poziom relacji partnerskich polskich przedsiębiorstw budowlanych niż przedsiębiorstw słowackich. Ocena relacji partnerskich ukraińskich przedsiębiorstw budowlanych jest niższa niż w przedsiębiorstwach słowackich i ukraińskich i oscyluje wokół oceny 3,0. Wyznaczona preferowaną metodą własną wynosi 3,27. Oznacza to, że ukraińskie przedsiębiorstwa budowlane nie podejmują widocznej współpracy partnerskiej, a jednocześnie relacje typowo tradycyjne też nie są wyraźnie widoczne.

x 1 * x 2 * Operacja FUZYFIKACJA (rozmywanie) elementy - funkcje przynależności wejść x 1, x 2 μ A1 (x 1* ) y μ A2 (x 1 * ) y μ B1 (x 2* ) μ B2 (x 2* ) y Operacja INFERENCJA (wnioskowanie) elementy - baza reguł - układ wnioskujący - funkcje przynależności wyjścia y μ wyn (y) Operacja DEFUZYFIKA- CJA (ostrzenie) elementy - mechanizm defuzyfikacji Rys. 9. Struktura przykładowego systemu rozmytego o 2 wejściach i jednym wyjściu y * Wejścia x i * przyjmuje się jako oceny parametrów relacji O_A O_N, ważności W_A W_N oraz wpływu na sukces przedsiębiorstwa budowlanego S_A S_N. Wyjścia y i * to Wn_A Wn_N określają czy dany poziom relacji ze względu na poszczególne parametry A N powinien zostać zachowany, zmieniony czy zmieniony natychmiast oraz wyjście wn określające, który parametr należy zmienić w pierwszej kolejności. Rys. 10. Schemat działania opracowanego rozmytego systemu eksperckiego

Jeżeli w danym przedsiębiorstwie relacje były partnerskie to powinny być zachowane. Jeżeli relacje ze względu na dany parametr są tradycyjne i ważność parametru jest duża, lecz ten parametr w danym przedsiębiorstwie nie przyczynia się do jego sukcesu (wpływ na sukces przedsiębiorstwa jest słaby) to należałoby go natychmiast zmienić. Jeżeli dla pewnego parametru występują relacje tradycyjne, jego ważność jest duża oraz panujące aktualnie relacje istotnie przyczyniają się do sukcesu przedsiębiorstwa budowlanego to należy je zachować pomimo, że są one tradycyjne. Jeżeli relacje są tradycyjne, ich ważność jest mała, wpływ na sukces przedsiębiorstwa słaby, należy zaproponować ich zmianę na bardziej partnerskie. Może się wówczas okazać, że ich wpływ na sukces przedsiębiorstwa jest istotny.

A) Zastosowano algorytm metody ELECTRE III Przyjęto, że kryteriami są poszczególne parametry relacji przyjmujące wartości z przedziału: x 1,2,3,4,5, gdzie 1- oznacza relacje tradycyjne, 5- partnerskie. B) C)

Ważność parametrów relacji dla przedsiębiorstwa Dane z badanych przedsiębiorstw Parametr relacji - kryterium Poziom relacji przedsiębiorstwa z podwykonawcą/ głównym wykonawcą a 1 a 2 a 3 a 4 a 5 a 6 a 7 a 1 a 2 a 3 a 4 a 5 a 6 a 7 3 4 4 3 4 4 5 f 1 5 5 4 3 3 5 5 1 5 4 1 3 5 5 f 2 4 5 3 3 4 5 5 5 1 5 1 2 1 5 f 3 5 3 4 3 4 1 4 4 5 4 4 4 4 5 f 4 4 2 3 3 3 5 5 5 5 4 3 4 4 5 f 5 5 3 5 3 5 1 4 2 1 4 4 3 2 2 f 6 5 2 5 3 2 5 2 1 1 4 1 3 4 1 f 7 1 1 5 1 4 5 1 1 1 5 3 4 4 3 f 8 2 1 5 2 5 5 3 1 5 5 3 4 4 5 f 9 5 2 5 3 3 5 5 5 5 4 3 5 5 4 f 10 2 2 4 3 4 5 5 3 5 4 4 4 5 5 f 11 4 3 4 3 4 5 5 3 5 5 4 5 2 5 f 12 3 3 5 3 4 5 5 3 5 4 5 4 5 5 f 13 4 2 4 4 3 5 5 3 5 4 4 4 1 5 f 14 5 3 5 3 4 3 5 Destylacja zstępująca Destylacja wstępująca Ranking zbiorczy 3 a 3 a 3,a 6,a 7 a 3 a 7 a 1 a 7 a 1,a 5,a 6 a 5 a 6 a 2,a 4 a 2,a 4 a 1 a 5 a 2,a 4 Rys.11. Graficzna prezentacja wyników

ConRel (construction relationship): Komputerowa baza danych przedsiębiorstw budowlanych Program do diagnozowania i sterowania relacjami partnerskimi przedsiębiorstwa budowlanego Program wspomagający decyzję wyboru przedsiębiorstwa budowlanego do współpracy partnerskiej export danych wydruki Excel sterowanie relacjami partnerskimi przedsiębiorstwa budowlanego MatLab baza danych Access ConRel Visual Studio diagnoza relacji partnerskich MatLab wybór najlepszego ze względu na relacje partnerskie przedsiębiorstwa budowlanego do współpracy MatLab Rys. 12. Schemat działania sytemu informatycznego do zarządzania relacjami partnerskimi przedsiębiorstw budowlanych

Opracowano model badawczy oraz metodę oceny relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych z czterema podmiotami otoczenia. Zbadano wagę i wpływ podmiotów otoczenia na funkcjonowanie przedsiębiorstw budowlanych w wybranych regionach. Przeprowadzone badania potwierdziły słuszność wyboru do analizy relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych, czterech podmiotów. Udowodniono, że przedsiębiorstwa budowlane, które mają relacje partnerskie na wyższym poziomie mają również wyższe wybrane wskaźniki sukcesu niż przedsiębiorstwa, które mają relacje partnerskie na niższym poziomie, to uzasadnia potrzebę rozwijania relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych oraz badania, diagnozowania i sterowania relacjami partnerskimi. Omówione metody służą do oceny zjawisk w zakresie zarządzania relacjami partnerskimi oraz wspomagają system decyzyjny przedsiębiorstwa budowlanego.

Efekty naukowe: przeprowadzenie badań, opracowanie metody oceny relacji partnerskich przedsiębiorstw budowlanych, metody diagnozowania i sterowania relacjami partnerskimi oraz metody wyboru najlepszego przedsiębiorstwa budowlanego do współpracy partnerskiej; publikacji krajowych jest niewiele, w żadnej wcześniejszej publikacji nie spotkano się z zastosowaniem logiki rozmytej oraz metody wielokryterialnej ELECTRE do analizowanej problematyki, rozmyty system ekspercki sterujący relacjami partnerskimi przedsiębiorstwa budowlanego jest wkładem własnym w problematykę partnerstwa, Efekty praktyczne: zaprezentowane wyniki badań mogą być interesuje dla przedsiębiorców budowlanych i wykorzystane w praktyce; wskazano m.in. na korzyści, jakie daje stosowanie podejścia partnerskiego przez przedsiębiorstwa budowlane, system informatyczny do zarządzania relacjami partnerskimi przedsiębiorstw budowlanych.

relacje partnerskie przedsiębiorstw budowlanych w ramach realizacji przedsięwzięcia budowlanego w warunkach polskich, porównanie polskich przedsięwzięć budowlanych realizowanych w podejściu tradycyjnym i partnerskim, ilościowe ujęcie korzyści ze stosowania podejścia partnerskiego na każdym etapie przedsięwzięcia budowlanego, kontrola, poprzez podejście partnerskie, kosztów, czasu trwania i jakości robót w ramach przedsięwzięcia. Niniejsze opracowanie dotyczy głównie partnerstwa strategicznego w budownictwie (długotrwała współpraca podczas realizacji kolejnych przedsięwzięć budowlanych). W dalszych badaniach planuję skupić się na partnerstwie w przedsięwzięciu budowlanym.

Opracowanie modelu badawczego wpływu relacji partnerskich na czas, koszt, jakość i bezpieczeństwo realizacji przedsięwzięć budowlanych i przeprowadzenie badań. System sterowania i oceny relacji partnerskich w przedsięwzięciach budowlanych w ramach otwartego przewodu doktorskiego mgr inż. Bartłomieja Szewczyka

Opracowanie modelu badawczego wpływu relacji partnerskich na czas, koszt, jakość i bezpieczeństwo realizacji przedsięwzięć budowlanych System sterowania i oceny relacji partnerskich w przedsięwzięciach budowlanych System ma wspomagać zarządzanie przedsięwzięciami budowlanymi poprzez rozwijanie relacji partnerskich w obszarach przynoszących największe korzyści w odniesieniu do czasu, kosztu, jakości i bezpieczeństwa realizacji przedsięwzięć budowlanych. Badania w ramach otwartego przewodu doktorskiego mgr inż. Bartłomieja Szewczyka