psychoterapiajung.pl O B L I C Z A T R A U M Y C Y K L S E M I N A R Y J N Y prowadząca:" Małgorzata Kalinowska" psychoanalityk jungowski
OBLICZA TRAUMY cykl seminaryjny TRAUMA W PSYCHOANALIZIE Trauma począwszy od przemocy domowej aż do politycznego terroru i doświadczeń zbiorowych pozostawia rany w psychice, które mogą nie goić się długie lata. Nierozpoznany wpływ traumy wykracza poza indywidualne życie, przechodząc z pokolenia na pokolenie zapisany w codziennych reakcjach na trudne sytuacje, przeżywanych objawach, obrazie siebie i swojej przyszłości. Na poziomie zbiorowym wpływ traumy zapisuje się w kulturowej tożsamości, opowieściach grupy, czy całego narodu, mitach, mówiących nam o tym kim jesteśmy, czego mamy się obawiać, co może nas spotkać. Tematyka traumy w psychologii ma długą historię, począwszy od samych jej korzeni, współcześnie od lat osiemdziesiątych rozumienie traumy jest pogłębione o aspekty kulturowe i przekazu międzypokoleniwego. Współczesne najnowsze kierunki rozwoju psychoneurofizjologii i nowoczesne techniki obrazowania mózgu otwierają nowe obszary spotkania teorii dotychczas rozbieżnych - koncepcji poznawczych i psychoanalitycznych nieświadomej subiektywności, szczególnie jeżeli chodzi o teorie przywiązania czy koncepcję archetypowej warstwy psychiki wywodzącą się z prac C. G. Junga. TEMATYKA SEMINARIÓW Cykl seminaryjny prezentuje rozumienie traumy zarówno z perspektywy klasycznie jungowskiej jak i rozwojowej, bliskiej teoriom psychoanalitycznym, perspektywy współczesnej psychoneurofizjologii, jak i analizę rozumienia traumy i jej wpływu na poziomie historycznym i kluturowy. STRUKTURA SEMINARIÓW Na każde z seminarium składają się wykłady, połączone z prezentacją wizualną i dyskusja kliniczna z wykorzystaniem materiału przygotowanego przez uczestników. Wątki teoretyczne ilustrowane są przykładami z materiału klinicznego.
s e m i n a r i u m 1 WPROWADZENIE W ROZUMIENIE TRAUMY W PSYCHOANALIZIE Pierwszy z cyklu seminariów stanowi wprowadzenie w podstawowe obszary teorii i praktyki pracy z doświadczeniem traumatycznym. Stanowi zestawienie współczesnych i historycznych teorii z zakresu psychoanalizy i psychologii analitycznej, jak również analizę tego, jak nasz kontekst teoretyczny i pojęciowy wpływa na dynamikę pracy z pacjentem w terapii. Charakter doświadczenia traumatycznego. Konsekwencje wczesnej relacyjnej traumy. Bezpośrednia i długofalowa reakcja na doświadczenie traumatyczne (w wymiarze cielesnym, emocjonalnym, intelektualnym, wyobrażeniowym, duchowym). Kompleks traumatyczny - perspektywa wg teorii kompleksów psychicznych C. G. Junga. Wprowadzenie w psychoneurofizologię doświadczenia traumatycznego i jej przejawy w pracy terapeutycznej. Pisanie o traumie jest trudne. Jeszcze trudniej nie pisać o niej wcale. Ani też nie da się łatwo przestać, gdy raz się zaczęło. Podobna otwartej ranie, która nie nie może zamknąć się nie przechodząc czasu zaognienia, trauma, gdy nie piszemy o niej, zaczyna pisać o nas. Rana, aby się zagoić, musi pozostać otwarta, a pisanie o traumie nigdy się nie kończy. Frank Seeburger, The Open Wound. Trauma, Identity, and Community Charakter i poziomy obron psychicznych, druga linia obron i dynamika jej przejawiania się w procesie terapeutycznym. Praca z traumą przepracowanie czy transformacja doświadczenia traumatycznego? Praca z traumą w relacji terapeutycznej ze szczególnym uwzględnieniem przeniesienia i przeciwprzeniesienia. Znaczenie żałoby, niezdolność do przeżywania żałoby i jej przejawy. Znaczenie konekstu kulturowego i współczesnych definicji psychologicznych, historia pojęcia trauma.
s e m i n a r i u m 2 NEUROBIOLOGIA PRZYWIĄZANIA A WCZESNA RELACYJNA TRAUMA Perspektywa współczesnej psychoneurofizjologii podkreśla znaczenie nieświadomych wzorców obrębie relacji przywiązania, według których doświadczenie traumatyczne jest komunikowane i nieświadomej regulacji afektów z uwzględnieniem ich psychoneurofizjologicznego aspektu. Seminarium obejmuje tematyką znaczenie tych obszarów dla rozumienia długofalowych skutków traumy i przebiegu procesu leczenia. Wpływy traumy na funkcjonowanie mózgu, relacje mózg-umysł-ciało i wzorce relacyjne. Ważne zagadnienia przy kwalifikacji do terapii osoby, która doświadczyła traumy (obszary i pytania diagnostyczne). Znaczenie struktury i settingu w zapewnieniu "podtrzymujacego" środowiska. W wielu przypadkach psychiatrycznych pacjent zgłaszający się do nas niesie w sobie niewypowiedzianą opowieść, o której nikt nie wie. Wydaje mi się, że terapia tak naprawdę zaczyna się gdy jesteśmy w stanie poznać całą jego opowieść. Nieznana jej część stanowi sekret pacjenta, skałę, o którą rozbija się jego życie - C. G. Jung, Memories, dreams, refletions Interakcje przeniesieniowe i przeciwprzeniesieniowe w kontekście psychoneurologicznego aspektu procesu. Wymiary funkcjonowania pamięci, przywiązania i regulacji afektu w przebiegu terapii. Znaczenie dysocjacji i regresji. Psychoneurofizjologiczny aspekt obron. Niektóre z obszarów pracy - znaczenie odzwierciedlania i empatii, użycie metafory i narracji (z uwzględnieniem znaczenia charakteru interwencji w kontekście stanu umysłowego pacjenta).
s e m i n a r i u m 3 POZIOMY OBRON PSYCHICZNYCH- PSYCHOLOGICZNA IMMUNOLOGIA Trauma z definicji wywołuje w doświadczeniu nieznośny ból psychiczny jest on tak dotkliwy, że nie może zostać przetworzony przez symboliczne i integracyjne funkcje psychiki, odpowiednie dla poziomu dojrzałości ego. Seminarium przedstawia głębszy poziom obron psychicznych, aktywowanych w warunkach dotkliwej traumy, ich dynamikę i przejawy w procesie terapii. Niewinność odarta ze swych praw staje się duchem diabolicznym - J. Grostein, Forgery of the Soul Różnicowanie poziomów obron psychicznych - pierwsza i druga linia obron psychicznych, obrony ego i obrony jaźni. Druga linia obron psychicznych jako rodzaj autnomomicznego systemu samochronienia psychiki. Geneza drugiej linii obron psychicznych - wczesna relacyjna trauma. Archetypowe obrony jaźni - D. Kalsched. Atak na połączenia (W. Bion). Lęk przed załamaniem ; model X+Y+Z (geneza obron) - D. W. Winnicott Aktywacja drugiej linii obron psychicznych jako strategia zapobiegająca potencjalnej retraumatyzacji. Przejawianie się drugiej linii obron w relacji terapeutycznej i w materiale sennym. Przebieg i dynamika procesu terapeutycznego, aspekty przeniesieniowe i przeciwprzeniesieniowe.
s e m i n a r i u m 4 MIĘDZYPOKOLENIOWY PRZEKAZ DOŚWIADCZENIA TRAUMATYCZNEGO Trauma stanowi doświadczenie wykraczające poza zdolności osoby do pomieszczenia i opracowania jej. Seminarium obejmuje tematykę przekazu międzypokoleniowego - przesunięcia treści usuniętych z indywidualnego doświadczenia, czy ze społecznego dyskursu na kolejne pokolenia, gdzie doświadczane ono jest na poziomie objawowym, wrażliwości afektywnej czy chaotycznego poczucia konieczności realizowania zadań niesionych w przekazie międzypokoleniowym. Dziedzictwo traumy potrzebuje tylko jednej chwili, jednego historycznego momentu, żeby wyłonić się na nowo niosąc inne znaczenia. Nowe skojarzenia mogą przeformułować zadania wpisane w przekaz dawany kolejnemu pokoleniu. Wydarzenia takie jak Holocaust nadal przynoszą pod nasz próg nowe sposoby rozumienia traumy przez pokolenia, w różnych częściach świata, od ponad sześćdziesięciu lat. - V. Muller-Paisner, The Broken Chain: Legacies of Trauma and War Analiza charakteru doświadczeń na poziomie kolejnych pokoleń (pierwsze, drugie, trzecie pokolenie post-traumatyczne). Przekaz międzypokoleniowy jako wczesne, nieświadome identyfikacje niosące percepcję rodziców wewnętrznej i zewnętrznej zagrażającej rzeczywistości. Prymitywne identyfikacje i zlożone w depozycie reprezentacje - perspektywa psychoanalityczna. Koncepcja międzypokoleniowego nawiedzenia i wewnętrznej krypty Abraham i Torok (wywodząca się z psychoanalizy kleinowskiej). Charakter i dynamika doświadczenia niesionego w przekazie międzypokoleniowym, jego bieżące przejawy na poziomie relacyjnym i objawowym. Szkoły psychologii a koncepcja przekazu międzypokoleniowego - perspektywa historyczna: opór na tematykę, stopniowe uwzględnianie jej znaczenia przez trzecie pokolenie powojenne terapeutów.
s e m i n a r i u m 5 TRAUMA HISTORYCZNA - PERSPEKTYWA ZBIOROWA Seminarium dotyczy długoterminowych śladów traumy historycznej na poziomie kulturowym i zbiorowym, oraz ich znaczenia dla dynamiki grupowej jak i przebiegu indywidualnych procesów rozwojowych. Odwołuje się do koncpecji psychologii analitycznej, socjologicznych i psychoanalitycznych. Perspektywa psychologii analitycznej: nieświadomość zbiorowa (C. G. Jung), nieświadomość kulturowa (J. Henderson), relacje pomiędzy wymiarem indywidualnym i zbiorowym. Teoria kompleksów kulturowych S. Kimblesa i T. SIngera. Wybrana trauma i dynamika jej przejawu na poziomie zbiorowym koncepcja V. Volkana (z przykładami rozumienia konfliktu w byłej Jugosławii i obecnej polskiej dynamiki). Pamięć zbiorowa - definicja, znaczenie, obrony przed traumą. Długoterminowe skutki traumy - uszkodzenie kulturowych narzędzi opracowywania doświadczenia. Geneza powstawania kompleksów kulturowych na przykładzie polskiego kompleksu Cierpiącego Bohatera Znaczenie kulturowej warstwy odpowiedzi na traumę dla pracy klinicznej i przebiegu procesu terapeutycznego. Przykłady przejawów omawianej tematyki w literaturze, życiu politycznym i społecznym, symbolice obrazów w sztuce, symbolice sennej. Europa Wschodnia jest szczególna. To Europa, ale jakby bardziej. To miejsce, w którym ludzie żyją i umierają, ale jakby częściej. Na tym terenie między Zachodem i Rosją przeszłość jest namacalna i ciężka. Jest też bezlistosna: kaprysem historii tutaj właśnie II Wojna Światowa i komunizm splotły się w nierozerwalne historyczne traumy, jedna przelewając się rzeką krwi w drugą, podczas gdy władza Nazistowska przetarła szlaki Sowieckiej dominacji. - Marci Shore, The Taste of Ashesp s y c h o t e r a p i a j u n g. p l
s e m i n a r i u m 6 STRUKTURA PERWERSYJNA A DOŚWIADCZENIE TRAUMATYCZNE Perwersje w psychoanalizie jungowskiej rozumiene są jako wewnątrzpsychiczne oszustwo odreagowywane w relacjach w świecie zewnętrznym, i wywodzące się z wczesnej traumy relacyjnej. Ich późniejsze przejawy na poziomie zachowania nie muszą mieć wymiaru seksualnego, często są uzależnieniowe i pokazują pewien szczególny typ obronnej struktury psychicznej). Seminarium prezentuje podstawy psychoanalitycznego i jungowskiego rozumienia perwersji, znaczenie w kontekście wcześnej relacyjnej traumy i wypływające z analizy tych obszarów wnioski dla procesu leczenia. Bycie porwanym w świat podziemny nie jest jedynym możliwym sposobem doświadczenia go. - J. Hillman, The Dream and the Underworld Definicje perwersji - freudowska definicja, definicja DSM-III i DSM-IV, jungowskie rozwinięcie (Fiona Ross). Znaczenia religijne, moralne, psychologiczne pojęcia perwersji. Perwersje jako odwrócenie wczesnych doświadczeń spostrzeganej wiktymizacji. Perwersje jako funkcja całego systemu psychicznego, obejmująca jego historyczne i przyszłe aspkety. Perwersje jako wyraz afektywnej pamięci traumatycznych doświadczeń relacyjnych. Perwersje w kontekście jungowskiej teorii energii archetypowej i kompleksów psychicznych, oraz teorii deintegracji i reintegracji Michaela Fordhama. Źródła i przejawy męskich i kobiecych perwersji, różnice w charakterze, strukturze i spsobach przejawiania się (teoria Esteli Welldon). Dynamika i przebieg procesu terapeutycznego struktury perwersyjnej.
O PROWADZĄCEJ" M a ł g o r z a t a K a l i n o w s k a p s y c h o a n a l i t y k j u n g o w s k i Mgr psychologii Uniwersytetu Śląskiego, psychoterapeuta indywidualny i grupowy, psychoanalityk jungowski, Członek Indywidualny International Association of Analytical Psychology (IAAP). Jest członkiem założycielem i wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Psychoanalizy Jungowskiej (PTPJ), oraz koordynatorem szkolenia PTPJ i wykładowcą Szkolenia I stopnia w psychoanalizie jungowskiej prowadzonego przez PTPJ. W swoim zawodowym rozwoju zajmuje się historią rozwoju psychoanalizy, znaczeniem dynamiki grupowej i czynników kulturowych dla kształtowania się psychoterapeutycznych procesów szkoleniowych oraz doświadczeń traumatycznych na dalsze funkcjonowanie na poziomie indywidualnym i kulturowym, pisze i wykłada na ten temat.
M A Ł G O R Z A T A K A L I N O W S K A ul. Żabia 12 Czeladź email: mkalinowska@e-maginalis.com tel.: 502 223 582 www.psychoterapiajung.pl