Pomoc Psychologiczna (wykład 3)

Transkrypt

1 Pomoc Psychologiczna (wykład 3) Relacja terapeutyczna Lucyna Golińska Instytut Psychologii Stosowanej SAN

2 Wykład 3 Relacja terapeutyczna 1. Cele i ważność pierwszej sesji Budowanie relacji- werbalne i pozawerbalne dostrajanie do pacjenta Ustalanie problemu Ustalenia na temat wspólnej pracy i planu pracy 2. Cztery czynniki budujące relację koncepcja Rogersa 3. Składniki relacji terapeutycznej- Przymierze terapeutyczne Konfiguracja przeniesieniowo-przeciwprzeniesieniowa Relacja rzeczywista 4. Rola relacji z perspektywy różnych podejść psychoterapeutycznych 2

3 Pierwsza sesja Trudno przecenić rolę pierwszej sesji- aż 40% spotkań kończy się po pierwszym spotkaniu Zadania: A. Stworzyć właściwą atmosferę Doświadczane przez pacjenta emocje motywacja zewnętrzna (przymus) lub wewnętrzna i ich odmienne konsekwencje B. Sprawdzić oczekiwania pacjenta C. Określić problem (problemy) emocje D. Ustalić z klientem rozpoznanie i porozmawiać o możliwych rozwiązaniach. Uzgodnić czas trwania spotkań 3

4 Czego może doświadczać klient Ad A czego może doświadczać klient: niepokoju, obaw, że zostanie negatywnie osądzony, że to nic nie da Czynniki budujące poczucie bezpieczeństwa Przywitanie (informacja o sobie) Przekazać naszą życzliwość, zrozumienie i akceptację K. Nie wiem czy to coś mi pomoże T. Rozumiem że ma pan wątpliwości czy można cos zmienić jednakże jest pan tutaj rozumiem, że nie była to łatwa decyzja Rola nadziei- ( czy pani mi pomoże, czy da się uratować moje małżeństwo ) Obietnice nadmiarowe Zachowanie terapeutycznej neutralności (Masterson) Terapeuta ułatwia proces terapeutyczny ale prace wykonuje pacjent Werbalne i pozawerbalne dostrojenie do klienta 4

5 Realizacja zadań pierwszego spotkania Ad B Sprawdzić oczekiwania pacjenta Możliwości: nie wiem, żeby się ode mnie odczepili, że wystawi mi pan zaświadczenie, co mam zrobić żeby mój mąż przestał pić Na ile dotyczą one osobiście klienta Urealnienie zakresu możliwości- przełożenie oczekiwań ze zmian w otoczeniu na zmiany w kliencie Ad C Skoncentrowanie się na aktualnych problemach- co sprawiło, że zgłosił się na terapię właśnie teraz Rozpoznanie towarzyszących uczuć - daje to poczucie zrozumienia i akceptacji = buduje relację 5

6 Realizacja zadań pierwszego spotkania Ad D Ustalić z klientem rozpoznanie i porozmawiać o możliwych rozwiązaniach Parafraza jako podstawa do ustalenia ważności zgłaszanych problemów w subiektywnym odbiorze P ustalenie możliwych rozwiązań, umówienie się co do ewentualnych dalszych spotkań Formułowanie celów terapii. Cele powinny być Wskazywać co chce klient osiągnąć i po czym pozna, że to osiągnął Uzgodnione przez obie strony Realistyczne Osiągalne 6

7 Budowanie relacji (porozumienia) JAKOŚC RELACJI JEST NAJWAZNIEJSZYM CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WYNIK TERAPII Wg Rogersa cechy sprzyjające wzrostowi to Empatia Stan empatii to postrzeganie wewnętrznego systemu odniesień drugiego człowieka wiernie wraz z czynnikami emocjonalnymi przynależnymi znaczeniami jakbyśmy byli ta osobą Zrozumienie współczujące zrozumienie Bezwarunkowo pozytywne nastawienie ( wątpliwości gdy konflikt wartości, gdy zagarnianie terapeuty, gdy konieczność pogwałcenia autonomii pacjenta) Spójność (ton, treść i mowa ciała) terapeuta jest otwarty na uczucia i postawy, których doświadcza = przejrzystość 7

8 RELACJA TERAPEUTYCZNA ROLA RELACJI TERAPEUTYCZNEJ W POMAGANIU Relacja wg Prochaski warunek wstępny konieczny do prowadzenia terapii podstawowy proces który sam w sobie wywołuje zmianę podstawowe źródło treści, które są przepracowywane i omawiane SKŁADNIKI RELACJI TERAPEUTYCZNEJ PRZYMIERZE TERAPEUTYCZNE KONFIGURACJA PRZENIESIENIOWA- PRZENIESIENIE I PRZECIWPRZENIESIENIE RZECZYWISTA RELACJA-

9 PRZYMIERZE TERAPEUTYCZNE PRZYMIERZE TERAPEUTYCZNE związek rozsądnego ja (ego ) klienta z analizującym lub terapeutyzującym ja (ego) terapeuty w celu wspólnej pracy pierwszym krokiem w każdej zmianie jest przyjęcie odpowiedzialności za swoje życie. jakże bowiem możemy je zmienić jeżeli w ogóle nie czujemy się za nie odpowiedzialni (Prochaska) Wzięcie odpowiedzialności za swoje życie zgoda co do celów terapii zadań które należy wykonać by te cele osiągnąć wieź

10 Indywidualne predyspozycje wzorce wchodzenia w interakcje ZALEŻY OD UTRWALONYCH WZORCÓW NAWIĄZYWANIA RELACJI- ukształtowane w pierwotnych relacjach z obiektem, Najczęściej nieuświadomione Ich wyrazem przekonania na temat innych ludzi i siebie Wzorce: bezpieczny, (pozytywny ja i pozytywny inny) lękowy, (negatywny ja i negatywny inny zaabsorbowany ( negatywny ja, pozytywny inny) unikający (pozytywny ja negatywny inny)

11 KONFIGURACJA PRZENIESIENIOWA- PRZENIESIENIE PRZENIESIENIE doświadczanie przez klienta osoby terapeuty kształtowane przez własne struktury psychiczne i przeszłość łączące się z przemieszczeniem na osobę terapeuty uczuć postaw i zachowań przynależnych właściwie wcześniejszym ważnym relacjom. stąd konkluzja- osoba terapeuty i jego działania zawsze wpływają na ostateczny kształt przeniesienia, aczkolwiek nie terapeuta jest ich rzeczywistym źródłem

12 KONFIGURACJA PRZENIESIENIOWA- PRZENIESIENIE Przyczyny pojawienia się i utrzymywania przeniesienia K ma patogenne przekonania jak reagują na niego inni liczy, że terapeuta im zaprzeczy Skąd wiadomo, że reakcja klienta jest przeniesieniem nieodpowiedniość ( do zachowania terapeuty) intensywność lub brak emocji ambiwalencja ( jedna strona jawna, druga ( np. nienawiść nieuświadomiona ale rzutowana na osoby podobne do terapeuty kapryśność Uporczywość założenia Rogersa i trudność gdy odzwierciedlenie uczuć klient przeniesieniowy traktuje je jako intruzje

13 KONFIGURACJA PRZENIESIENIOWA- PRZENIESIENIE Przeniesienie szczególnie wyraźne gdy relacja dotyczy brania i dawania opieki, a także problemów emocjonalnych trzeba zauważyć i zareagować np. gestaltysta Nie jestem twoim ojcem, traktuj mnie jako mnie a nie ojca (zsyła przeniesienie do podziemia) T Co cię tutaj sprowadza? K. to ty powinnaś wiedzieć, ale wiem, że to cię w ogóle nie obchodzi jesteś tylko suka lodowata zimna suka jak się dzisiaj czujesz traktowane jako przejaw intruzji Gdy terapeuta z zainteresowaniem i życzliwością k. co się z tobą dzieje. Nie wiesz, że powinnaś być na mnie zła że podejmuje własne decyzje

14 KONFIGURACJA PRZENIESIENIOWA- PRZECIWPRZENIESIENIE PRZECIWPRZENIESIENIE przeniesienie terapeuty w reakcji na materiał klienta a więc na wszystkie jego komunikaty związane i niezwiązane z przeniesieniem. (Yalom otyła klientka) MODEL PRZECIWPRZENIESIENIA 1. Terapeuta ma nierozwiązane problemy wewnętrzne 2. Następuje wydarzenie związane z terapią, może ono zaistnieć w czasie sesji lub poza nią ( np. czytanie notatek) 3. terapeuta kojarzy wydarzenie często nieświadomie ze swoimi nierozwiązanymi problemami 4. wywołana jest wewnętrzna reakcja przeciwprzeniesieniowa, która przybiera formę afektu, procesu poznawczego, wyobrażeń doznań cielesnych, reakcja została skojarzona z nierozwiązanym problemem i do niego należy

15 W tak zdefiniowanym przeniesieniu i przeciwprzeniesieniu podstawową rolę grają oczekiwania np. klient żywi do T uczucia, na które on sobie nie zasłużył (może oczekiwać, że terapeuta będzie go kochał, nienawidził wykorzystywał, atakował). Klient będzie zniekształcał obraz terapeuty by go dopasować do tych oczekiwań a także zmieniał własne zachowania i uczucia tak by odpowiadały one tym oczekiwaniom. w efekcie może wywołać oczekiwane zachowania- PROJEKCYJNA IDENTYFIKACJA

16 Wewnętrzna reakcja przeciwprzeniesieniowa wywołuje zachowania przeciwprzeniesieniowe To co ułatwia opanowanie przeciwprzeniesienia to Integracja ja opanowanie niepokoju umiejętności poznawcze empatia wgląd we własne ja

17 RZECZYWISTA RELACJA- RZECZYWISTA RELACJA- charakteryzuje się prawdziwością bycie w relacji prawdziwym sobą szczerym otwartym autentycznym i spójnym z własnym wewnętrznym doświadczeniem i realistycznym postrzeganiem nie związane z zniekształceniem zawinionym przez przeniesienia i mechanizmy obronne. sposób traktowania i rola przypisywana relacji zależy od orientacji teoretycznej

18 Relacja terapeutyczna- cztery wymiary sposób traktowania i rola przypisywana relacji zależy od orientacji teoretycznej Cztery wymiary: WYMIAR CENTRALNOŚCI tzn stopień w jakim relacja klient terapeuta jest postrzegana jako kluczowy element zmiany w kliencie WYMIAR ŚRODKA-CELU na ile relacja spostrzegana jako środek lub cel sam w sobie np. w poznawczo- behawioralnej jako wzbudzenie poczucia bezpieczeństwa, zaufania WYMIAR RELACJI RZECZYWISTEJ- NIERZECZYWISTEJ= Na ile określa się role przeniesienia a na ile relacji rzeczywistej WYMIAR WŁADZY-jaka władze ma terapeuta i na ile z niej korzysta, jakie są jej źródła (społeczny szacunek, teoretyczne zaplecze, umiejętności )

19 Skala do badania otwarcia w relacjach (Chris Kleinke) 1. Ludzie często mówią mi o sobie 2. Mówią mi, że potrafię słuchać innych 3. Akceptuje innych ludzi 4. Ludzie powierzają mi swoje tajemnice 5. Umiem sprawić, ze ludzie otwierają się przede mną 6. Ludzie czują się w moim towarzystwie swobodnie 7. Lubię słuchać ludzi 8. Współczuje ludziom, którzy przeżywają problemy 9. Zachęcam ludzi, żeby mówili jak się czują 10. Umiem zachęcać ludzi, żeby dużo mówili o sobie 0 zdecydowanie się z tym nie zgadzam, 4- zdecydowanie się z tym zgadzam 19