FRAGM. AGRON. 26(4) 2009, 65 73 PORÓWNANIE EFEKÓW PLONOWÓRCYCH RADYCYJNEJ I EROWEJ MEODY UPRAWY ROLI W WARUNKACH GLEB PIASCYSYCH POŁUDNIOWO-ACHODNIEJ POLSKI JOLANA KORENIOWSKA, EWA SANISŁAWSKA-GLUBIAK Instytut Uprwy Nwożeni i Gleoznwstw Pństwowy Instytut Bdwczy w Pułwch kłd Herologii i echnik Uprwy Roli we Wrocłwiu j.korzeniowsk@iung.wroclw.pl Synopsis. W ltch 2002 2005 porównywno wpływ zerowej i trdycyjnej uprwy roli n plonownie pszenicy ozimej, jęczmieni jrego, ows, kukurydzy, oiku i grochu. W Jelczu-Lskowicch k. Wrocłwi wykonno 36 doświdczeń po 18 w kżdym z dnych systemów uprwy. Doświdczeni prowdzono w wrunkch gle lekkich, o odczynie kwśnym. W przeprowdzonych dnich wykzno, że cłkowit elimincj uprwy mechnicznej powodowł 7% spdek plonów kukurydzy, 9 10% pszenicy ozimej, jęczmieni jrego i grochu orz 16% oiku. Wyjątkiem ył owies, który plonowł podonie w ou systemch uprwy roli. Słow kluczowe key words: systemy uprwy roli tillge systems, siew ezpośredni direct drilling, zoż cerels, kukurydz mize, strączkowe leguminous WSĘP W osttnich ltch wzrst zinteresownie w nszym krju tzw. zerową metodą uprwy roli [Kords 2008, Pin i in. 2008, Smgcz 2006, Stnisłwsk-Gluik i in. 2005, Weer 2004, 2007, 2007]. Metod t poleg n przygotowniu pol pod zsiew wyłącznie przez zstosownie hericydów i wykonnie siewu specjlistycznym siewnikiem, z pominięciem jkiejkolwiek uprwy mechnicznej. Wzrost populrności uprwy zerowej wynik zrówno z większej dostępności specjlistycznych siewników, jk i pozytywnych efektów tego typu uprwy w postci oszczędności energii, zmniejszeni erozji, zchowni wody w gleie i skróceni czsu prc polowych. Siew ezpośredni wywołuje istotne zminy włściwości fizycznych, chemicznych i iologicznych gley w porównniu do trdycyjnej metody uprwy [Idkowik i Kords 2004, Mrtinez i in. 2008, Pin i in. 2002, Rsmussen 1999]. W górnych wrstwch profilu gleowego zwiększ się uwilgotnienie, zwrtość sustncji orgnicznej i skłdników pokrmowych. Nstępują również istotne zminy gęstości i zwięzłości gley. Wielu utorów podkreśl jednk, że korzyści ze stosowni uprwy zerowej są uzleżnione od rodzju gley i przeiegu pogody [Juergens 2004, Mrtinez i in. 2008]. N ogół większą efektywność uprwy zerowej w porównniu z trdycyjną wiąże się z niedoorem opdów i wilgoci w gleie. Pondto spotyk się pogląd, że gley piszczyste nie njlepiej ndją się do stosowni tego typu uprwy [Dölger i Jürgens 2009, Friedrich i in. 2008]. Celem prcy yło zdnie efektywności stosowni uprwy zerowej dl wyrnych gtunków roślin uprwnych n piszczystych glech w rejonie południowo-zchodniej Polski.
66 J. Korzeniowsk, E. Stnisłwsk-Gluik MAERIAŁ I MEODY Do porównni plonotwórczych efektów siewu ezpośredniego i trdycyjnego systemu uprwy roli wykorzystno wyniki 2 serii ścisłych doświdczeń polowych wykonnych w Stcji Doświdczlnej IUNG-PIB Jelcz-Lskowice k. Wrocłwi (51 o 02 N, 17 o 22 E). Jedn seri przeprowdzon w ltch 2002 2004 (t. 1) dotyczył zóż: pszenicy ozimej, jęczmieni jrego i ows, drug przeprowdzon w ltch 2003 2005 (t. 2) roślin uprwinych w szerokiej rozstwie rzędów: kukurydzy, oiku i grochu. Dl kżdej rośliny w kżdym roku przeprowdzono 2 doświdczeni n dwóch przylegjących do sieie polch jedno w trdycyjnym drugie w zerowym systemie uprwy roli. Łącznie wykonno 36 doświdczeń po 18 w kżdym z dnych systemów uprwy roli. Wszystkie doświdczeni zrówno w trdycyjnym jk i zerowym systemie uprwy roli przeprowdzono według identycznego schemtu, który służył zdniu przydtności nwożeni rzędowo-wgłęnego. Schemt ten zostł szczegółowo opisny w prcy dotyczącej efektów tego el 1. Chrkterystyk doświdczeń I seri 2002 2004 le 1. Chrcteristic of trils I series 2002 2004 Wyszczególnienie Specifi ction Rok Yer 2002 2003 2004 Pszenic Winter whet Pszenic ozim Winter whet Owies Ot Owies Ot Odmin Cultivr Korwet Kor Kor Siew Sowing 08.10.2001 01.10.2002 07.10.2003 iór Hrvest 24.07.2002 26.07.2003 06.08.2004 Nwożenie Fertiliztion 100+56+84+28 N+P 2 O 5 +K 2 O+MgO (kg h -1 ) Jęczmień jry Spring rley Pszenic ozim Winter whet Pszenic ozim Winter whet Pszenic ozim Winter whet Odmin Cultivr Rodion Rodion Bies Siew Sowing 19.03.2002 04.04.2003 31.03.2004 iór Hrvest 12.08.2002 08.08.2003 16.08.2004 Nwożenie Fertiliztion 93+56+84+28 N+P 2 O 5 +K 2 O+MgO (kg h -1 ) Owies Ot Pszenic ozim Winter whet Jęczmień jry Spring rley Jęczmień jry Spring rley Odmin Cultivr Hetmn Hetmn Hetmn Siew Sowing 19.03.2002 31.03.2003 30.03.2004 iór Hrvest 05.08.2002 08.08.2003 03.08.2004 Nwożenie Fertiliztion 69+56+84+28 N+P 2 O 5 +K 2 O+MgO (kg h -1 )
Porównnie efektów plonotwórczych trdycyjnej i zerowej metody uprwy roli... 67 el 2. Chrkterystyk doświdczeń II seri 2002 2004 le 2. Chrcteristic of trils II series 2002 2004 Wyszczególnienie Specifi ction Rok Yer 2003 2004 2005 Kukurydz Mize Pszenic ozim Winter whet Groch Pe Pszenic ozim Winter whet Odmin Cultivr LG 2244 Siew Sowing 29.04.2003 23.04.2004 27.04.2005 iór Hrvest 20.10.2003 11.10.2004 19.10.2005 Nwożenie Fertiliztion 100+64+96+32 N+P 2 O 5 +K 2 O+MgO (kg h -1 ) Boik Horse en Kukurydz Mize Groch Pe Jęczmień jry Spring rley Odmin Cultivr Strt Siew Sowing 29.03.2003 16.03.2004 12.04.2005 iór Hrvest 18.08.2003 01.09.2004 10.08.2005 Nwożenie Fertiliztion 100+64+96+32 N+P 2 O 5 +K 2 O+MgO (kg h -1 ) Groch Pe Pszenic ozim Winter whet Kukurydz Mize Jęczmień jry Spring rley Odmin Cultivr Wito Siew Sowing 12.04.2005 19.03.2004 12.04.2005 iór Hrvest 10.08.2005 01.09.2004 10.08.2005 Nwożenie Fertiliztion 57+56+84+28 N+P 2 O 5 +K 2 O+MgO (kg h -1 ) nwożeni [Stnisłwsk-Gluik i Korzeniowsk 2005]. W niniejszej prcy, w celu porównni plonowni roślin uprwinych w ou dnych systemch uprwy, z przeprowdzonych doświdczeń wyrno i uśredniono wyniki dl 3 wrintów nwożeni. Były to nstępujące oiekty: nwożenie rzutowe cł dwk, nwożenie zloklizowne cł dwk orz nwożenie zloklizowne 2/3 dwki. W wykonnych oliczenich sttystycznych kżdą uprwę potrktowno jko niezleżną próę, istotność różnic pomiędzy średnimi testowno przy pomocy progrmu Sttrphics 5.1. Doświdczeni przeprowdzono n glech lekkich, o odczynie kwśnym, zlicznych do klsy onitcyjnej IV lu IV orz kompleksu żytniego rdzo dorego i żytniego dorego. Gle n tych polch wykzywł skłd grnulometryczny pisku glinistego, o zwrtości C orgnicznego n poziomie 0,7 0,8% orz średniej zwrtości fosforu, potsu i mgnezu. Wielkość poletk w doświdczenich ze zożmi wynosił 40 m 2, z kukurydzą, oikiem i grochem 72 m 2. Szczegółową chrkterystykę doświdczeń przedstwiono w telch 1 i 2.
68 J. Korzeniowsk, E. Stnisłwsk-Gluik Uprw trdycyjn () płużn oejmowł uprwę pożniwną wykonną gregtem uprwowym (kultywtor + tlerzówk + wł strunowy) n głęokość 10 15 cm orz orkę siewną n głęokość 25 cm i przedsiewną uprwę z pomocą rony ktywnej. Uprw zerow () siew ezpośredni ył wykonywn ez stosowni mechnicznej uprwy, z mulczowniem powierzchni gley rozdronioną słomą. Siew przeprowdzono przy użyciu siewnik do siewu ezpośredniego firmy Gret Plins (zoż) lu firmy Monosem (rośliny sine w szerokiej rozstwie rzędów), chwsty zwlczno jedynie hericydmi. Rozdronion słom ył pozostwin n polch zrówno uprwinych trdycyjnie, jk i metodą siewu ezpośredniego. W trdycyjnej metodzie uprwy ył mieszn z gleą w trkcie uprwy pożniwnej, w uprwie zerowej pozostwł n powierzchni pol. Przeieg pogody w poszczególnych ltch dń przedstwiono w teli 3 i 4. Wszystkie lt prowdzeni doświdczeń chrkteryzowły się niższą sumą opdów w okresie wegetcyjnym w porównniu do średniej wieloletniej, przy czym njmniej opdów znotowno w ltch 2003 i 2004. Njkorzystniejszy pod względem ilości opdów ył rok 2002. Średnie tempertury z sezon wegetcyjny w poszczególnych ltch yły nieco wyższe niż średnie z wieloleci. el 3. le 3. Średnie tempertury powietrz w sezonie wegetcyjnym ( C) Men ir temperture during the vegettion period ( C) Rok Yer Miesiąc Month III IV V VI VII VIII IX Średni Men 2002 5,0 8,3 17,2 18,1 20,5 20,4 1 14,6 2003 7,5 15,7 19,7 19,7 19,8 1 14,2 2004 3,9 9,4 12,9 17,1 18,6 19,6 14,1 13,7 2005 1,3 9,3 14,2 17,0 19,9 17,6 14,8 13,4 1956 2000 3,2 8,0 13,3 16,6 18,2 17,5 13,5 12,9 el 4. le 4. Sumy opdów w sezonie wegetcyjnym (mm) otl precipittion during the period of vegettion (mm) Rok Yer Miesiąc Month III IV V VI VII VIII IX Sum otl 2002 15,9 44,5 78,8 53,7 38,2 85,5 32,7 349,3 2003 16,2 19,6 57,7 27,6 77,7 59,4 27,5 285,7 2004 63,6 24,3 37,3 43,7 55,3 47,9 27,1 299,2 2005 12,3 20,3 86,2 22,4 123,7 34,8 16,9 316,6 1956 2000 31,3 37,6 61,3 71,4 8 67,7 47,6 396,9
Porównnie efektów plonotwórczych trdycyjnej i zerowej metody uprwy roli... 69 WYNIKI I DYSKUSJA Uprw trdycyjn powodowł istotnie lepsze efekty plonotwórcze dl pszenicy w 2004, jęczmieni 2003, ows 2003, kukurydzy w 2004, oiku w 2005 i grochu w 2004 roku (rys. 1). 5,0 t h -1 Pszenic-Whet 2002 2003 2004 1 8,0 6,0 t h -1 Kuk urydz-mize 2003 2004 2005 J czmie -Brley Boik-Horse en 5,0 2002 2003 2004 2003 2004 2005 Owies-Ot Groch-Pe 5,0 2002 2003 2004 2003 2004 2005 Rys. 1. Plony dnych roślin w trdycyjnej uprwie roli () i zerowej () w poszczególnych ltch dń (t h -1 ); te sme litery dl dnego roku dń świdczą o rku różnic pomiędzy systemmi uprwy roli (α<5) Fig. 1. Yields of tested plnts for conventionl nd zero-tillge in individul yers (t h -1 ); identicl letters for yer men no signifi cnt difference etween tillge method (α<0.05)
70 J. Korzeniowsk, E. Stnisłwsk-Gluik W pozostłych przypdkch odnotowno również wyższe plony n uprwie trdycyjnej, jkkolwiek nie zostło to sttystycznie udowodnione. Jedynie przypdku dl ows w 2004 roku, udowodniono istotnie korzystniejszy wpływ uprwy zerowej w porównniu z uprwą trdycyjną. Również średnie plony roślin z 3 lt dń wyrźnie wskzują n korzystniejsze dziłnie uprwy trdycyjnej (rys. 2). Większość dnych roślin rosnących n polch uprwinych tą 8,0 7,0 t h -1 6,0 5,0 owies-ot pszenicwhet j czmie rley kukurydzmize oik-horse en groch-pe Rys. 2. Średnie plony roślin z 3 lt dń uzyskne w trdycyjnej uprwie roli () i zerowej () (t h -1 ); te sme litery dl jednej rośliny świdczą o rku różnic pomiędzy systemmi uprwy roli (α<5) Fig. 2. Averge crop yields over 3 tested yers for conventionl nd zero-tillge (t h -1 ); identicl letters for plnt men no signifi cnt difference etween tillge method (α<0.05) metodą dwł wyższe plony niż rośliny uprwinie w siewie ezpośrednim. N uprwie trdycyjnej uzyskiwno o 7% wyższe plony kukurydzy, o 9 10% pszenicy ozimej, jęczmieni jrego i grochu orz o 16 % oiku w porównniu do uprwy zerowej. Wyjątkiem ył owies, który plonowł podonie n ou typch uprwy, z 3% nieistotną sttystycznie tendencją do lepszego plonowni n uprwie zerowej. Anliz wrunków pogodowych wykzł, we wszystkich ltch dń, mniejszy poziom opdów i wyższe tempertury w porównniu ze średnimi wieloletnimi. Powinno to spowodowć większą efektywność uprwy zerowej, poniewż korzyści wynikjące z jej stosowni łączy się zzwyczj z klimtem suchym lu ltmi ze zmniejszą ilością opdów [Arshd 1999, Bonfil 1999, De Vit i in. 2007]. M to związek z większym gromdzeniem wody w gleie, spowodownym mniejszym prowniem i zminmi w przepuszczlności wodnej gley w wrunkch rku uprwy mechnicznej [Mrtinez 2008, Rsmussen 1999]. Pomimo, że wszystkie lt dń chrkteryzowły zmniejszoną ilością opdów w stosunku do wieloleci, lepsze średnio o 9% efekty plonotwórcze przyniosł trdycyjn uprw roli. O spdku plonów w wyniku zstępowni uprwy trdycyjnej siewem ezpośrednim donoszą również inni polscy utorzy. W 3-letnich dnich Smgcz [2006], prowdzonych
Porównnie efektów plonotwórczych trdycyjnej i zerowej metody uprwy roli... 71 w 4 siedliskch reprezentujących przestrzeń produkcyjną krju, średnie plony pszenicy yły o 17,5%, jęczmieni o 7,6% niższe n uprwie zerowej w porównniu z uprwą trdycyjną. Niższe o 12 19% plonownie żyt i jęczmieni jrego w siewie ezpośrednim w 3-letnich doświdczenich n lekkich glech piszczystych odnotowli również Pin i in. [2006] orz Włodek i in. [2007]. Blechrczyk i in. [2004] stwierdzili, że wieloletnie stosownie siewu ezpośredniego powodowło oniżenie poziomu plonowni pszenicy ozimej w stosunku do uprwy płużnej o 11,6%. Pondto o zmniejszeniu plonu zirn n uprwie zerowej w porównniu z trdycyjną donoszą również Strczewski i Czrnocki [2004] orz Orzech i in. [2002]. Ntomist Kords [1999] w 5-letnich dnich prowdzonych n gleie glinistej wykzł, że stosownie siewu ezpośredniego powodowło 6,1% wzrost plonu jednostek zożowych zóż i ż 113,8% wzrost plonu peluszki. Jednocześnie jednk plony urk cukrowego spdły o 13,5%. Lepsze efekty uprwy zerowej wykzywne przez Kords [1999] mogą mieć związek z rodzjem gley. Litertur podje [Köller i Linke 2001, Weer 2007], że do ezpłużnej uprwy szczególnie ndją się gley gliniste o dorym drenżu i dużej zwrtości sustncji orgnicznej, stosownie siewu ezpośredniego n glech piszczystych, uogich w sustncję orgniczną przynosi n ogół gorsze wyniki. Uzyskiwnie niższych plonów n uprwie zerowej w porównniu z uprwą trdycyjną może wynikć z mniejszej dostępności zotu dl roślin spowodownej jego wolniejsz minerlizcj i większ immoilizcją w wrunkch siewu ezpośredniego [Cmpell i in. 1993]. Konieczność stosowni wyższych dwek zotu n uprwie zerowej w stosunku do trdycyjnej potwierdziły dni Blechrczyk i in. [2006]. Uzyskiwnie zzwyczj mniejszych plonów przy stosowniu uprwy zerowej niekoniecznie musi oznczć niższą opłclność i rezygncję z tego systemu uprwy roli. Mniejsze nkłdy energetyczne poniesione n siew ezpośredni mogą rekompensowć strtę wynikjącą z niższego plonowni roślin. Kords [1999] wykzł, że stosownie siewu ezpośredniego w uprwie pszenicy ozimej pond czterokrotnie oniżło nkłdy energetyczne. Również Dzieni i in. [2006] podją, że uprw konserwując, do której zlicz się uprwę zerową, zmniejsz nkłdy energii i roocizny o około 35%. O opłclności uprwy zerowej ędzie, więc decydowć wielkość oniżki plonów orz ceny ziemiopłodów i środków produkcji w dnym roku. Smgcz [2006] orz Krsowicz i in. [2008] stoją n stnowisku, że jedynie znczny spdek plonów może spowodowć nieopłclność ekonomiczną siewu ezpośredniego. Nie ez znczeni przy wyorze systemu uprwy roli jest również spekt środowiskowy. Metod siewu ezpośredniego, polegjąc n cłkowitej elimincji uprwy mechnicznej i mulczowniu powierzchni gley resztkmi pożniwnymi, zpewni ochronę gley przed erozją, ogrnicz strty wody i w pewnym stopniu zpoieg wymywniu skłdników pokrmowych, co m szczególne znczenie w uprwie gle lekkich. WNIOSKI 1. W przeprowdzonych dnich wykzno, że cłkowit elimincj uprwy mechnicznej powodowł 7 16% spdek plonów dnych roślin. Jedynie owies wykzywł niewielką, nieistotną sttystycznie, 3% tendencję do wyższego plonowni n uprwie zerowej niż trdycyjnej. 2. Okres dń chrkteryzowł się mniejszą ilością opdów w porównniu do wieloleci, co zgodnie z literturą powinno sprzyjć lepszym efektom siewu ezpośredniego w porównniu z uprw trdycyjną. Przeprowdzone dni nie potwierdziły tej prwidłowości.
72 J. Korzeniowsk, E. Stnisłwsk-Gluik PIŚMIENNICWO Arshd M.A., Frnzlueers A.J., Azooz R.H. 1999. Components of surfce soil structure under conventionl nd no-tillge in northwestern Cnd. Soil ill. Res. 53: 41 47. Blechrczyk A., Młeck I., Swińsk. 2004. Rekcj pszenicy ozimej n wieloletnie stosownie siewu ezpośredniego. Frgm. Agron. 21(2): 125 137. Blechrczyk A., Śpitlnik J., Młeck I. 2006. Wpływ dooru przedplonów orz systemów uprwy roli i nwożeni zotem n plonownie pszenicy ozimej. Frgm. Agron. 23(2): 273 286. Bonfil D.J., Mufrdi I., Klitmn S., Asido S. 1999. Whet grin yield nd soil profile wter distriution in no-till rid environment. Agron. J. 91: 368 373. Cmpell C., entner R., Selles F., McConkey B., Dyck F. 1993. Nitrogen mngement for spring whet grown nnully on zero-tillge: Yields nd nitrogen use efficiency. Agron. J. 85:107 114. De Vit P., Di Polo E., Fecondo G., Di Fonzo N., Pisnte M. 2007. No-tillge nd conventionl tillge effects on durum whet yield, grin qulity nd soil moisture content in southern Itly. Soil ill. Res. 92: 69 78. Dölger D., Jürgens H. 2009. Sind Sie uf der richtigen Spur? DLG-Mitteilungen 7: 50 53. Dzieni S., imny L., Weer R. 2006. Njnowsze kierunki w uprwie roli i technice siewu. Frgm. Agron. 23(2): 227 241. Friedrich., Kienzle J., Epperlein J., Vosshenrich H.-H., Brunotte J., Bsch G. 2008. Anforderungen n die Bodenereitung. W: Schonende Bodenereitung, DLG Verlg: 51 92. Idkowik M., Kords L. 2004. Wpływ sposou uprwy roli i nwożeni zotem n zminy włściwości fizycznych gley w uprwie pszenżyt ozimego. Annles UMCS, Sec. E 59(3): 1097 1104. Juergens L.A., Young D.L., Schillinger W.F., Hinmn H.R. 2004. Economics of lterntive no-till spring crop rottions in Wshington s whet fllow region. Agron. J. 96: 154 158. Köller K., Linke Ch. 2001. Erfolgreicher Ackeru ohne Pflug. DLG-Verlg-GmH: 7 173. Kords L. 1999. Energochłonność i efektywność różnych systemów uprwy roli w zminowniu. Foli Univ. Agric. Stetin. 195, Agricultur 74: 47 52. Kords L. 1999. Wpływ stosowni siewu ezpośredniego n nkłdy energetyczne i plonownie pszenicy ozimej. esz. Nuk. AR Wrocłw 367, Rol. 74: 135 139. Kords L. 2008. Wpływ różnych systemów uprwy roli pod pszenicę ozimą uprwiną w krótkotrwłej monokulturze n zwrtość dispor chwstów w gleie. Prog. Plnt. Protection/Post. Ochr. Roślin 48(4): 1439 1443. Krsowicz S., Smgcz J., Doosz M. 2008. Produkcyjno-ekonomiczne nstępstw stosowni różnych systemów uprwy roli. Rocz. Nuk. SERiA 10(3): 342 346. Mrtinez E., Fuentes J., Silv P., Vlle S., Acevedo E. 2008. Soil physicl properties nd whet root growth s ffected y no-tillge nd conventionl tillge systems in Mediterrnen environment of Chile. Soil ill. Res. 99: 232 244. Orzech K., Nowicki J., Wnic M. 2002. Plonownie pszenicy ozimej w zleżności od sposou uprwy gley średniej. Pm. Puł. 130: 523 529. Pin J., Włodek S., Biskupski A. 2002. Oddziływnie siewu ezpośredniego n wilgotność gley. Post. Nuk Rol. 4: 41 49. Pin J., Włodek S., Biskupski A. 2006. Wpływ uproszczeń uprwy w monokulturze żyt ozimego n efekt plonowni i zminy w środowisku gleowym. Pm. Puł. 142: 321 332. Pin J., Włodek S., Biskupski A. 2008. Niektóre uwrunkowni środowiskowe i produkcyjne przy stosowniu uproszczonych sposoów uprwy roli. Inż. Rol. 12(1): 333 338. Rsmussen K.J. 1999. Impct of ploughless soil tillge on yield nd soil qulity: A Scndinvin review. Soil ill. Res. 53: 3 14. Smgcz J. 2006. Ocen produkcyjno-ekonomiczn różnych systemów uprwy roli. Prol. Inż. Rol. 1: 55 62. Stnisłwsk-Gluik E., Korzeniowsk J., Kus A. 2005. Skuteczność zloklizownego nwożeni PKMg zóż w systemie uprwy zerowej. Pm. Puł. 140: 261 270. Strczewski J., Czrnocki S. 2004. Sposó uprwy roli zchwszczenie i plonownie pszenżyt. Act Sci. Pol., Agricultur 3(2): 69 76
Porównnie efektów plonotwórczych trdycyjnej i zerowej metody uprwy roli... 73 Weer R. 2004. mienność plonowni odmin pszenicy ozimej w zleżności od przedplonu i sposou uprwy roli. Wyd. IUNG Pułwy, Monogr. Rozpr. Nuk. 12: ss. 88. Weer R. 2007. Bezpłużn uprw roli w wrunkch dużych ilości pozostłości pożniwnych. Stud. Rp. IUNG-PIB 8: 217 233. Weer R. 2007. grożenie i sposoy ogrniczn choró fuzryjnych pszenicy. Post. Nuk Rol. 2: 19 31. Włodek S., Biskupski A., Pin J., Kus A. 2007. Plonownie roślin orz zminy retencji wodnej gley w różnych systemch uprwy roli. Inż. Rol. 11(3): 195 200. J. KORENIOWSKA, E. SANISŁAWSKA-GLUBIAK COMPARISON OF PRODUCION EFFECS OF ERO AND CONVENIONAL ILLAGE ON SANDY SOIL OF SOUH-WES POLAND Summry During 2002 2005 comprison ws mde etween zero nd conventionl tillge nd their impct on yields of winter whet, spring rley, ot, corn, horse en nd pe ws investigted. In Jelcz-Lskowice ner Wroclw 36 field trils were conducted 18 trils for ech tested tillge method. he experiments were conducted in sndy soil nd low ph conditions. he conventionl tillge involved tillge ggregte fter hrvest (cultivtor + disk hrrow + string roller 10 15 cm), pre-sowing plowing 25 cm, nd hrrowing efore sowing. ero-tillge, where seeds were sown directly to unploughed soil, consisted of direct drilling nd hericide sprying. he reserch shown tht in generl plnt yields were lower for zero-tillge compred to conventionl tillge. Direct drilling cused 7% decrese of corn, 9 10% decrese of whet, rley nd pe, nd 16% decrese of horse en yield. he yield of ot ws n exception s it ws similr for oth tested tillge systems.