Skutki zmian klimatycznych dla rolnictwa w Polsce sposoby adaptacji

Transkrypt

1 Zmiany klimatyczne a rolnictwo w Polsce ocena zagrożeń i sposoby adaptacji Warszawa, r. Skutki zmian klimatycznych dla rolnictwa w Polsce sposoby adaptacji Katarzyna Mizak Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

2 Wpływ zmian klimatu na rolnictwo w Polsce 1. Głównym problemem dla rolnictwa spowodowanym zmianami klimatu stają się niewystarczające zasoby wodne. 2. Zwiększają się starty plonów z powodu niekorzystnego przebiegu pogody. 3. Zwiększają się możliwości uprawy roślin ciepłolubnych (kukurydza, słonecznik, soja, winorośl). 4. Obserwuje się wzrost zagrożenia ze strony nowych szkodników roślin uprawnych.

3 Rolnictwo a zmiany klimatu Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych (cel mitygacyjny) Adaptacja do zmian klimatu (cel adaptacyjny) Optymalizacja produkcji Utrzymanie poziomu produkcji

4 Potencjalne działania mitygacyjne Utrzymać lub zwiększyć zawartość węgla (materii organicznej) w glebie Użytki zielone Grunty orne Zawartość węgla Zmniejszenie z powodu odwodnienia Przed użytkowaniem Zwiększenie z powodu nawożenia i wzrostu masy korzeniowej Czas Zawartość węgla Przed użytkowaniem Orka w większym zakresie zredukowała C w glebach ciężkich niż w glebach lekkich Czas Bilans węgla w glebie Optymalizacja produkcji

5 Potencjalne działania mitygacyjne Użytki zielone Prawidłowe zmianowanie Racjonalne nawożenie Preferowanie upraw o dużej masie korzeniowej i przechwytujących azot atmosferyczny (rośliny strączkowe) Ograniczenie orki (ograniczenie procesów mineralizacji i erozji) Optymalizacja produkcji

6 Potencjalne działania adaptacyjne Utrzymanie poziomu produkcji

7 Działania adaptacyjne w gospodarstwie Główne czynniki produkcyjne w gospodarstwie: przyrodnicze ekonomiczne gleba klimat praca kapitał Utrzymanie poziomu produkcji Adaptacja na poziomie lokalnym wymaga działań na rzecz racjonalnego wykorzystania wody, zasobów glebowych w rolnictwie oraz pełniejszego wykorzystania możliwości retencjonowania wody w krajobrazie.

8 Plony zbóż na glebach różnych kompleksów przydatności rolniczej (Krasowicz, 2005) Kompleksy glebowo-rolnicze Pszenny bardzo dobry Pszenny dobry Żytni bardzo dobry Pszenny wadliwy Żytni dobry Żytni słaby Żytni bardzo słaby Zbożowopastewny mocny Zbożowopastewny słaby Pszenny górski Zbożowy górski Udział w powierzchni gruntów ornych [%] Plony w doświadczeniach [dt/ha] pszenica żyto jęczmień 3,7 5,4 4,7 5,4 18,5 5,2 4,4 5,0 15,1 4,3 4,5 4,5 4,1 4,4 3,4 3,9 15,9 3,4 4,1 4,0 18,2-3,1 2,7 11,2-2,3-4,9 4,1 2,9-3,4-4,5 2,7 1,8 5,2 4,0 4,8 1,6 4,5-4,2

9 Działania adaptacyjne w gospodarstwie Zmiana terminu prac polowych: Data rozpoczęcia wegetacji Termin siewu Termin nawożenia i ochrony roślin Termin zbiorów, żniw Utrzymanie poziomu produkcji

10 Działania adaptacyjne w gospodarstwie Uprawa roli: Redukcja ilości orek Uprawy bezorkowe Uprawa gleby zwiększająca stopień wykorzystania i retencjonowania wody Optymalizacja wielkości i sposobu nawożenia Odpowiedni dobór roślin w płodozmianie Utrzymanie poziomu produkcji Zachwaszczenie: Zabiegi ochronne i agrotechniczne dostosowane do stanu zachwaszczenia a nie terminu kalendarzowego Termin wykonywania zabiegu dopasowany do warunków termicznych

11 Systemy Wspomagania Decyzji Zadania Systemu Wspomagania Decyzji w ochronie roślin: 1. Wyznaczenie optymalnego terminu zastosowania środków ochrony roślin 2. Wybór właściwego środka ochrony roślin Utrzymanie poziomu produkcji

12 Internetowy system wspomagający podejmowanie decyzji w integrowanej ochronie roślin Utrzymanie poziomu produkcji

13 Parametry wykorzystywane w systemie Faza rozwojowa zbóż Stopień infekcji (% roślin z symptomami) Odporność odmian na choroby Warunki pogodowe Efektywność pestycydów Utrzymanie poziomu produkcji

14 NegFry wspomaganie decyzji w zakresie zwalczania zarazy ziemniaka na podstawie informacji meteorologicznej Zasada działania systemu NegFry Okres występowania sprzyjających warunków meteorologicznych dla rozwoju zarazy ziemniaka: wilgotność >87% temperatura >10 st. C suma opadów za ostatni dzień przeliczany jest na wartości bezwzględne: Utrzymanie poziomu produkcji dzienne wartości ryzyka (Risk value) jednostki zarazowe (Blight Units)

15 Agrometeorologiczny system ochrony plantacji chmielu przed mączniakiem rzekomym Autorzy programu: Jerzy Dwornikiewicz Czesław Pietruch Jerzy Kozyra IUNG-PIB

16 Internetowy System Monitoringu Suszy Rolniczej

17 Internetowy System Monitoringu Suszy Rolniczej Mapa klimatycznego bilansu wodnego Mapa potencjalnego występowania suszy rolniczej w Polsce

18 Sygnalizacja agrofagów

19 Sygnalizacja agrofagów

20 Internetowy System Sygnalizacji Agrofagów

21 System Prognozowania Epidemii Chorób Instytut Genetyki Roślin PAN

22 Systemy Wspomagania Decyzji NawSald narzędzie do sporządzania planów nawożenia w gospodarstwach rolnych oraz symulowania produkcji nawozów naturalnych. Program opracowany w IUNG-PIB; Zeasoft narzędzie wspomagające podejmowanie decyzji w integrowanej uprawie kukurydzy. Program opracowany w IUNG-PIB;

23 Serwis pogodowy IMGW 0

24 Działania adaptacyjne w Polsce Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) Obszary o Niekorzystnych Warunkach (ONW) Programy rolnośrodowiskowe

25 Działania adaptacyjne w Europie Przygotowanie i wdrożenie krajowych programów dostosowania gospodarki do obserwowanych i prognozowanych zmian klimatu Wspólna Polityka Rolna (WPR) Unii Europejskiej Polityka klimatyczna: Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery Produkcja biomasy na cele energetyczne

26 Działania adaptacyjne w Europie Zielona Księga przygotowanie metod i narzędzi umożliwiających ocenę zagrożeń spowodowanych zmianami klimatu oraz wdrożenie opracowanych programów adaptacyjnych Biała Księga Adaptacja do zmian klimatu: wyzwanie dla europejskiego rolnictwa i obszarów wiejskich

27

28 Dziękuję za uwagę