Wyniki doświadczeń odmianowych. JĘCZMIEŃ OZIMY (dobór komponentów do mieszanek)

CENTRALNY OŚRODEK BADANIA ODMIAN ROŚLIN UPRAWNYCH Wyniki doświadczeń odmianowych JĘCZMIEŃ OZIMY (dobór komponentów do mieszanek) 2015 Słupia Wielka 2015

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych 63-022 Słupia Wielka tel.: 61 285 23 41 do 47 faks: 61 285 35 58 e-mail: sekretariat@coboru.pl www.coboru.pl Dyrektor prof. dr hab. Edward S. Gacek Zakład Badania i Oceny Wartości Gospodarczej Odmian Kierownik mgr inż. Józef Zych Opracowała mgr inż. Joanna Szarzyńska Redakcja merytoryczna mgr inż. Józef Zych -------------------------------------- Publikacja zrealizowana w ramach Programu Wieloletniego Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowego Instytutu Badawczego Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego kraju, Zadanie 2.10. Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych roślin na cele żywnościowe.

JĘCZMIEŃ OZIMY (dobór komponentów do mieszanek) Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń z jęczmieniem ozimym (dobór komponentów do mieszanek) z roku 2015. Założono trzy doświadczenia, w których oceniano pięć odmian w siewie czystym, 10 mieszanek dwuodmianowych i 10 mieszanek trójodmianowych. Rys. 1. Rozmieszczenie doświadczeń z jęczmieniem ozimym Doświadczenia polowe prowadzono według ramowej metodyki 1). Założono je jako jednoczynnikowe, w niekompletnych, blokowych układach 1-rozkładalnych, w trzech powtórzeniach. Chemiczna ochrona roślin obejmowała zaprawianie nasion przed siewem, stosowanie herbicydów, a w przypadku wystąpienia szkodników także insektycydów. Nie stosowano natomiast chemicznej ochrony roślin przed chorobami i wyleganiem. Nawożenie mineralne było zróżnicowane w poszczególnych punktach doświadczalnych i dostosowane do lokalnych warunków (jakość gleby, rodzaj przedplonu, zasobność gleby w fosfor, potas, magnez itp.). Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła 15 m 2 w dwóch doświadczeniach, natomiast w Radostowie 13,5 m 2. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren i zdolność kiełkowania nasion poszczególnych odmian. Obsada nasion dla wszystkich odmian w siewie czystym była 1) Zboża. Metodyka badania wartości gospodarczej odmian (WGO), NR/P/19/2013, Słupia Wielka, lipiec 2013. jednakowa i wynosiła 350 szt./m 2, natomiast udział komponentów w mieszankach był jednakowy (175+175 szt./m 2 dla mieszanek dwuodmianowych i 117+117+117 szt./m 2 dla mieszanek trójodmianowych). Plon ziarna i masę 1000 ziaren przeliczono na wspólną wilgotność 14%. Wyniki plonu ziarna odmian podano w postaci średniej ogólnej oraz z poszczególnych miejscowości, natomiast wyniki pozostałych cech wyłącznie w układzie średniej ogólnej. Warunki siedliskowe i agrotechniczne doświadczeń polowych z jęczmieniem ozimym oraz daty ważniejszych terminów agrotechnicznych i faz wegetacji pokazano w tabeli 2. Dane meteorologiczne (suma opadów i temperatura powietrza na wysokości 2 m) podano w tabeli 3. W roku 2015 doświadczenia z jęczmieniem ozimym zakładano pod koniec drugiej i w trzeciej dekadzie września. Wschody były dobre i wyrównane. Jesienne zahamowanie wegetacji odnotowano w drugiej dekadzie listopada. Zima była łagodna, nie odnotowano żadnych strat po zimie. Data wiosennego ruszenia wegetacji była zróżnicowana w poszczególnych punktach doświadczalnych, od początku marca w Radostowie i Przecławiu do połowy marca w Słupi Wielkiej. Doświadczenia z jęczmieniem ozimym zbierano w terminie od 10 do 24 lipca. W roku 2015, pomimo suszy, uzyskano bardzo wysokie plony. Średni plon ziarna z wszystkich badanych obiektów wyniósł średnio 91,2 dt z ha, przy zróżnicowaniu w poszczególnych lokalizacjach od 82,0 dt z ha w Przecławiu do 108,9 dt z ha w Radostowie. Średni plon odmian w siewie czystym wyniósł 91,2 dt z ha, natomiast mieszanek dwuodmianowych i trójodmianowych był zbliżony i wyniósł odpowiednio 90,9 dt z ha i 91,7 dt z ha. Plon mieszanek dwuodmianowych był więc nieznacznie niższy od średniego plonu odmian w siewie czystym (o 0,3 dt z ha) natomiast trójodmianowych nieznacznie wyższy (o 0,4 dt z ha). Spośród badanych odmian i mieszanek, najwyższy plon uzyskano dla mieszanki trójodmianowej: Antonella + KWS Meridian + Zenek i dwuodmianowej Antonella + Zenek (97,2 98,2 dt z ha). Najniższy plon uzyskała mieszanka dwuodmianowa Holmes + SU Melania (82,4 dt z ha) oraz odmiana Holmes (82,6 dt z ha). ------------------ Objaśnienie skali 9-stopniowej: 9 oznacza stan najlepszy (najkorzystniejszy) 1 oznacza stan najgorszy (najmniej korzystny)

- 4 - Tabela 1 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Odmiany i doświadczenia. Rok zbioru 2015 Odmiana Rok zarejestrowania Hodowca Materiał siewny zdolność kiełkowania (%) masa 1000 ziaren (g) Obsada nasion (szt./m 2 ) 1 2 3 4 5 6 1 Antonella 2011 Nordsaat Saatzucht GmbH Saatzucht Langenstein 99 50,6 350 2 Holmes 2011 Nordic Seed A/S 97 55,4 350 3 KWS Meridian 2011 KWS Lochow GmbH 97 42,4 350 Nordsaat Saatzucht GmbH 4 SU Melania 2013 97 48,8 350 Saatzucht Langenstein 5 Zenek 2013 Secobra Recherches SAS 94 46,0 350 Mieszanka Skrót nazwy mieszanki 6 Antonella + Holmes Ant+Hol 175+175 7 Antonella + KWS Meridian Ant+Mer 175+175 8 Antonella + SU Melania Ant+Mel 175+175 9 Antonella + Zenek Ant+Zen 175+175 10 Holmes + KWS Meridian Hol+Mer 175+175 11 Holmes + SU Melania Hol+Mel 175+175 12 Holmes + Zenek Hol+Zen 175+175 13 KWS Meridian + SU Melania Mer+Mel 175+175 14 KWS Meridian + Zenek Mer+Zen 175+175 15 SU Melania + Zenek Mel+Zen 175+175 16 Antonella + Holmes + KWS Meridian Ant+Hol+Mer 117+117+117 17 Antonella + Holmes + SU Melania Ant+Hol+Mel 117+117+117 18 Antonella + Holmes + Zenek Ant+Hol+Zen 117+117+117 19 Antonella + KWS Meridian + SU Melania Ant+Mer+Mel 117+117+117 20 Antonella + KWS Meridian + Zenek Ant+Mer+Zen 117+117+117 21 Antonella + SU Melania + Zenek Ant+Mel+Zen 117+117+117 22 Holmes + KWS Meridian + SU Melania Hol+Mer+Mel 117+117+117 23 Holmes + KWS Meridian + Zenek Hol+Mer+Zen 117+117+117 24 Holmes + SU Melania + Zenek Hol+Mel+Zen 117+117+117 25 KWS Meridian + SU Melania + Zenek Mer+Mel+Zen 117+117+117 Bilans doświadczeń: założone i przyjęte do syntezy 3

- 5 - Tabela 2 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Warunki prowadzenia doświadczeń. Rok zbioru 2015 Wyszczególnienie Radostowo Słupia Wielka Przecław 1 2 3 4 Rolnicza wartość gleby w 100 o skali IUNG-PIB 94 94 80 Kompleks przydatności rolniczej gleb 1 1 2 Odczyn gleby (ph w KCl) 6,0 6,1 7,6 Przedplon RZPO RZPO RZPO Zaprawianie nasion + + + Herbicydy (data): - pierwszy zabieg 22.04 29.09 7.04 Insektycydy (data): - pierwszy zabieg 8.05 12.06 Nawożenie mineralne - P 2 O 5 30 48 70 - K 2 O 80 80 105 - N razem 100 100 101 - N jesień 21 - N wiosna 100 100 80 Nawożenie dolistne: - jeden zabieg 17.04 - dwa zabiegi 21.04 Daty siewu, zbioru i ważniejszych faz rozwojowych Siew 25.09 19.09 23.09 Wschody 6.10 2.10 11.10 Krzewienie 27.10 24.10 3.11 Jesienne zahamowanie wegetacji 20.11 23.11 22.11 Wiosenne ruszenie wegetacji 2.03 16.03 2.03 Strzelanie w źdźbło 24.04 13.04 20.04 Kłoszenie 16.05 8.05 15.05 Dojrzałość woskowa 3.07 25.06 28.06 Dojrzałość pełna 20.07 30.06 5.07 Zbiór 24.07 10.07 17.07 Kol. 2-4: przedplon: RZPO rzepak ozimy; data: dzień/miesiąc Tabela 3 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Dane meteorologiczne. Sezon wegetacyjny 2014/2015 2014 2015 ZDOO IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 suma opadów (mm) 1 Radostowo 20 41 28 35 37 8 33 38 36 39 46 38 2 Słupia Wielka 50 28 16 32 34 7 49 33 25 36 53 18 3 Przecław 40 33 9 30 34 9 44 25 110 30 100 8 średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m ( o C) 4 Radostowo 15,1 9,9 4,6 0,5 1,5 0,4 4,5 7,4 11,3 14,5 17,4 20,2 5 Słupia Wielka 15,6 10,8 5,7 1,4 1,6 1,1 5,3 8,8 13,5 16,4 19,9 22,8 6 Przecław 14,5 9,4 5,4 0,6 1,0 0,2 4,4 8,3 12,4 16,5 19,7 21,0

- 6 - Tabela 4 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Plon ziarna odmian w miejscowościach. Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka dt z ha Radostowo Słupia Wielka Przecław odch. od % dt z ha odch. od % dt z ha odch. od % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wzorzec 108,9 82,7 82,0 1 Antonella 105,7-3,3 97 98,0 15,2 118 84,6 2,6 103 2 Holmes 116,1 7,2 107 59,6-23,1 72 71,9-10,1 88 3 KWS Meridian 103,0-6,0 95 99,0 16,3 120 88,7 6,7 108 4 SU Melania 104,2-4,7 96 78,0-4,8 94 85,1 3,1 104 5 Zenek 115,8 6,8 106 79,1-3,6 96 79,7-2,3 97 6 Ant+Hol 114,9 6,0 105 71,5-11,2 86 71,5-10,5 87 7 Ant+Mer 103,2-5,7 95 93,8 11,0 113 91,4 9,4 111 8 Ant+Mel 102,3-6,6 94 82,2-0,6 99 80,3-1,7 98 9 Ant+Zen 109,0 0,0 100 88,7 6,0 107 94,0 12,1 115 10 Hol+Mer 105,7-3,2 97 77,9-4,9 94 82,2 0,2 100 11 Hol+Mel 103,0-5,9 95 71,3-11,5 86 72,9-9,1 89 12 Hol+Zen 113,4 4,4 104 75,3-7,4 91 80,9-1,1 99 13 Mer+Mel 108,0-0,9 99 91,8 9,1 111 82,5 0,5 101 14 Mer+Zen 107,3-1,6 99 89,7 6,9 108 93,4 11,5 114 15 Mel+Zen 110,0 1,1 101 80,7-2,1 97 78,8-3,2 96 16 Ant+Hol+Mer 107,7-1,3 99 88,7 6,0 107 84,6 2,6 103 17 Ant+Hol+Mel 103,9-5,0 95 80,5-2,2 97 75,2-6,8 92 18 Ant+Hol+Zen 112,6 3,6 103 75,9-6,8 92 82,4 0,4 101 19 Ant+Mer+Mel 107,6-1,3 99 85,6 2,9 103 79,5-2,5 97 20 Ant+Mer+Zen 111,0 2,0 102 97,8 15,1 118 85,9 3,9 105 21 Ant+Mel+Zen 108,9 0,0 100 90,3 7,6 109 87,3 5,3 107 22 Hol+Mer+Mel 106,4-2,5 98 78,9-3,9 95 82,8 0,9 101 23 Hol+Mer+Zen 105,2-3,7 97 79,7-3,1 96 78,3-3,6 96 24 Hol+Mel+Zen 109,2 0,3 100 73,6-9,2 89 88,3 6,3 108 25 Mer+Mel+Zen 107,9-1,0 99 88,7 6,0 107 85,3 3,4 104 NIR dt z ha 2,9 9,8 5,5 NIR % 2,7 11,8 6,7 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5) Kol. 3,6,9: odchylenia od w dt z ha

- 7 - Tabela 5 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Plon ziarna. Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Plon ziarna rzeczywisty dt z ha odch. % Plon ziarna teoretyczny dt z ha odch. % Plon ziarna rzeczywisty do teoretycznego dt z ha % 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Wzorzec 91,2 91,2 1 Antonella 96,1 4,8 105 96,1 2 Holmes 82,6-8,7 91 82,6 3 KWS Meridian 96,9 5,6 106 96,9 4 SU Melania 89,1-2,1 98 89,1 5 Zenek 91,5 0,3 100 91,5 6 Ant+Hol 86,0-5,3 94 89,3-1,9 98-3,3 96 7 Ant+Mer 96,1 4,9 105 96,5 5,2 106-0,4 100 8 Ant+Mel 88,3-2,9 97 92,6 1,4 101-4,3 95 9 Ant+Zen 97,2 6,0 107 93,8 2,6 103 3,4 104 10 Hol+Mer 88,6-2,6 97 93,8 2,6 103-5,2 94 11 Hol+Mel 82,4-8,8 90 85,8-5,4 94-3,4 96 12 Hol+Zen 89,9-1,4 99 87,0-4,2 95 2,8 103 13 Mer+Mel 94,1 2,9 103 93,0 1,8 102 1,1 101 14 Mer+Zen 96,8 5,6 106 94,2 3,0 103 2,6 103 15 Mel+Zen 89,8-1,4 98 90,3-0,9 99-0,5 99 16 Ant+Hol+Mer 93,7 2,4 103 91,8 0,6 101 1,8 102 17 Ant+Hol+Mel 86,5-4,7 95 89,2-2,0 98-2,7 97 18 Ant+Hol+Zen 90,3-0,9 99 90,1-1,2 99 0,3 100 19 Ant+Mer+Mel 90,9-0,3 100 94,0 2,8 103-3,1 97 20 Ant+Mer+Zen 98,2 7,0 108 94,8 3,6 104 3,4 104 21 Ant+Mel+Zen 95,5 4,3 105 92,2 1,0 101 3,3 104 22 Hol+Mer+Mel 89,4-1,9 98 89,5-1,7 98-0,1 100 23 Hol+Mer+Zen 87,7-3,5 96 90,3-0,9 99-2,6 97 24 Hol+Mel+Zen 90,4-0,9 99 87,7-3,5 96 2,6 103 25 Mer+Mel+Zen 94,0 2,8 103 92,5 1,3 101 1,5 102 Liczba doświadczeń 3 3 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5) Kol. 3,6: odchylenia od w dt z ha Kol. 5-7: plon mieszanki wyliczony jako średnia plonu komponentów w siewie czystym Kol. 5: dla odmian 1-5 plon teoretyczny = plon rzeczywisty Kol. 8: kol. 2 - kol. 5 Kol. 9: kol. 2/kol. 5*100%

- 8 - Tabela 6 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Porażenie odmian przez choroby (odchylenia od, skala 9 o ). Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Pleśń śniegowa Mączniak prawdziwy Plamistość siatkowa Rynchosporioza Rdza jęczmienia Ciemnobrunatna plamistość 1 2 3 4 5 6 7 Wzorzec 8,9 7,7 6,6 8,0 6,9 5,4 1 Antonella 0,1-0,1 0,0 0,3-0,1 0,6 2 Holmes 0,1-0,1-0,6-0,3-0,3-1,7 3 KWS Meridian -0,3 0,3 0,6 0,2 0,6 1,8 4 SU Melania 0,1 0,1 0,1 0,0 0,4 0,3 5 Zenek 0,1-0,2-0,1-0,2-0,6-0,9 6 Ant+Hol -0,6-0,6-0,6-0,7-0,6-0,4 7 Ant+Mer -1,3-0,4 0,1 0,2-0,3 0,8 8 Ant+Mel -0,3 0,3 0,2 0,0 0,1 0,9 9 Ant+Zen -0,6-0,4 0,1 0,2-0,1-0,9 10 Hol+Mer -0,3-0,1 0,6-0,2 0,7 0,4 11 Hol+Mel -0,3 0,3 0,0 0,3 0,4-0,1 12 Hol+Zen 0,1-0,1 0,1 0,2 0,4-0,1 13 Mer+Mel -0,6-0,4 0,5 0,2 0,4 0,1 14 Mer+Zen 0,1-0,6 0,2-0,8 0,2-0,7 15 Mel+Zen -0,6 0,3 0,1 0,3 0,2 0,1 16 Ant+Hol+Mer 0,1-0,4 0,2-0,2 0,1 0,1 17 Ant+Hol+Mel 0,1 0,3 0,0-0,3 0,2-0,1 18 Ant+Hol+Zen -0,9-0,2-0,1 0,0 0,2-0,1 19 Ant+Mer+Mel 0,1 0,1 0,9 0,5-0,3 0,4 20 Ant+Mer+Zen -0,6-0,2 0,2 0,0 0,6 0,8 21 Ant+Mel+Zen -0,6 0,3 0,6 0,5 0,7 0,3 22 Hol+Mer+Mel -0,3-0,4 0,2-0,5-0,3 0,1 23 Hol+Mer+Zen -0,3 0,1 0,4 0,0 0,6 0,1 24 Hol+Mel+Zen -0,3-0,1 0,0 0,2 0,2-0,1 25 Mer+Mel+Zen -0,3-0,9 0,0-0,5-0,1-0,1 Liczba doświadczeń 1 2 3 2 2 2 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5)

- 9 - Tabela 7 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Ważniejsze cechy rolnicze odmian (odchylenia od ). Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Wysokość roślin w fazie dojrz. mlecznej Wyleganie przed zbiorem Data kłoszenia Data dojrzałości pełnej cm skala 9 o liczba dni 1 2 3 4 5 6 Wzorzec 103 8,6 8,6 12.05 7.07 1 Antonella 2 0,4 0,0 0,0-0,5 2 Holmes -5 0,1 0,2 0,5 0,5 3 KWS Meridian 5 0,1-0,3 1,0 0,0 4 SU Melania 0-0,6-0,2 1,0 0,5 5 Zenek -2 0,1 0,2-2,0-0,5 6 Ant+Hol -2-1,3-0,5 0,5 0,5 7 Ant+Mer 5 0,4-0,2 0,0 0,0 8 Ant+Mel 1-1,3-0,5 1,0 1,0 9 Ant+Zen 0-0,6-0,1-1,0 0,0 10 Hol+Mer 1-0,3 0,0 0,5 1,0 11 Hol+Mel 1 0,1 0,2 1,0 0,5 12 Hol+Zen -3 0,4 0,4-0,5-0,5 13 Mer+Mel 4-0,9-0,2 1,0 1,0 14 Mer+Zen 1 0,4 0,4-1,0 0,5 15 Mel+Zen -2 0,1 0,0-1,0 1,0 16 Ant+Hol+Mer 1 0,4 0,4 0,5-1,0 17 Ant+Hol+Mel 0 0,1 0,2 1,0 0,0 18 Ant+Hol+Zen -3 0,4 0,4-0,5-0,5 19 Ant+Mer+Mel 1 0,4 0,4 1,0 0,5 20 Ant+Mer+Zen 1 0,1 0,2-1,0 1,0 21 Ant+Mel+Zen 1 0,4 0,0-1,0 0,5 22 Hol+Mer+Mel 0 0,4 0,4 0,5 1,0 23 Hol+Mer+Zen -1 0,1 0,0 0,0 1,0 24 Hol+Mel+Zen 0-0,3 0,0-0,5-0,5 25 Mer+Mel+Zen 1 0,1 0,1 0,0 1,0 Liczba doświadczeń 3 1 3 3 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5)

- 10 - Tabela 8 JĘCZMIEŃ OZIMY dobór komponentów do mieszanek. Ważniejsze cechy ziarna odmian (odchylenia od ). Rok zbioru 2015 Odmiana/ mieszanka Wilgotność ziarna przy zbiorze Masa 1000 ziaren Wyrównanie ziarna (powyżej 2,5 mm) Udział pośladu (poniżej 1,6 mm) % g % % 1 2 3 4 5 Wzorzec 13,1 55,6 89 3,2 1 Antonella 0,0 3,2 6-1,9 2 Holmes -0,1 0,1-10 4,4 3 KWS Meridian -0,1 0,2 4-1,3 4 SU Melania -0,1 1,2 0-0,9 5 Zenek 0,3-4,6-1 -0,4 6 Ant+Hol -0,3-1,2-3 1,0 7 Ant+Mer 0,0 0,5 5-1,6 8 Ant+Mel -0,5 1,5 4-1,8 9 Ant+Zen 0,2-1,6 1-0,4 10 Hol+Mer -0,3-0,6 0 0,1 11 Hol+Mel 0,1 0,3-6 0,4 12 Hol+Zen -0,3 0,2-4 0,9 13 Mer+Mel 0,2 0,8 3-1,0 14 Mer+Zen -0,2-1,1 0-0,3 15 Mel+Zen 0,2-1,0-4 0,8 16 Ant+Hol+Mer -0,4 0,6 2-0,4 17 Ant+Hol+Mel 0,3 0,3 2-0,9 18 Ant+Hol+Zen 0,0-2,6-1 0,1 19 Ant+Mer+Mel -0,1 1,3 4-1,5 20 Ant+Mer+Zen -0,1 1,0 1-0,4 21 Ant+Mel+Zen -0,2-0,2 1-0,8 22 Hol+Mer+Mel -0,1 1,2 1-0,4 23 Hol+Mer+Zen 0,0-0,1 0 0,1 24 Hol+Mel+Zen -0,1 0,1-4 0,9 25 Mer+Mel+Zen 0,0-1,1 1-0,6 Liczba doświadczeń 3 3 3 3 Kol. 1: wzorzec odmiany w siewie czystym ( 1-5)