NOWE PRAWO PODATKOWE NEWSLETTER PODATKOWY 1. Import Od maja wchodzi w życie nowy Kodeks Celny Celem zmian przepisów jest zarówno uproszczenie i przyspieszenie operacji celnych, jak i uszczelnienie systemu. Jego pełna unifikacja ma pozwolić na szybki przepływ informacji między państwami UE. W praktyce oznacza to, że dla części przedsiębiorców wejście w życie Unijnego Kodeksu Celnego będzie oznacza ułatwienia, ale dla innych może wiązać się z komplikacjami i zwiększonymi kosztami. Wśród tych ostatnich będą firmy nieposiadające statusu tzw. upoważnionego przedsiębiorcy (AEO) i korzystające z procedury uszlachetniania czynnego, na które co do zasady zostanie nałożony obowiązek ustanowienia zabezpieczenia, np. gwarancji bankowej. Zmiany obejmą także składy celne oraz zasady ustalania wartości celnej w przypadku transakcji zawieranych między podmiotami powiązanymi. Po 30 kwietnia 2016 r. co do zasady będzie można korzystać z dotychczasowych pozwoleń. Z kolei, pozwolenia dotyczące likwidowanych instytucji mają być traktowane jako pozwolenia na nowe, zbliżone do uchylonych, procedury. W praktyce oznacza to, że w okresie przejściowym z pewnością wystąpią różne komplikacje i wątpliwości. Co istotne, zmiany nie powodują wzrostu stawek celnych. INTERPRETACJE I WYROKI 1. VAT Kiedy powstaje obowiązek podatkowy od usług budowlanych Za datę wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej należy przyjąć dzień faktycznego zakończenia prac. Decyduje zatem moment, gdy w opinii wykonawcy usługa lub jej część jest gotowa do przyjęcia przez nabywcę. Bez znaczenia jest natomiast data podpisania protokołu zdawczo odbiorczego. Tak wynika z interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 1 kwietnia 2016 r. (PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141) 1
Oznacza to, że jeśli usługa jest oddawana w całości, to za moment jej wykonania należy uznać dzień, w którym wykonawca w związku z wykonaniem całości określonej umową usługi zgłosił ją nabywcy do odbioru. Natomiast, gdy zgodnie z umową usługa jest przyjmowana etapami (np. przewidziane są cykliczne zapłaty po wykonaniu kolejnych prac), to za moment wykonania części usługi należy uznać dzień, w którym wykonawca faktycznie wykonał określoną umową część usługi. Także w tym przypadku decyduje zatem moment faktycznego zakończenia prac (związanych z danym etapem). Minister odniósł się również do usługi o charakterze ciągłym, czyli sytuacji, gdy ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń. Wyjaśnił, że taką usługę uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się płatności lub rozliczenia. Jeśli usługa jest świadczona w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok i w danym roku nie upływają żadne terminy płatności lub rozliczeń, to uznaje się ją za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego (do momentu zakończenia świadczenia tej usługi). Minister wskazał, że jeśli odbiorca usługi nie jest podatnikiem VAT, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej wykonania. Jeżeli natomiast nabywca działa w charakterze podatnika, to obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT, czyli z chwilą wystawienia faktury. Taka faktura powinna zostać wystawiona nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usługi i nie wcześniej niż 30. dnia przed tym dniem. Jeśli podatnik nie wystawi faktury w terminie, to obowiązek podatkowy i tak powstanie w momencie, gdy faktura powinna zostać wystawiona (czyli 30. dnia od dnia wykonania usługi). 2. Podatek bankowy Ministerstwo Finansów wyjaśnia nieprecyzyjne przepisy Udzielenie pożyczki pracownikom nie powoduje, że firma staje się instytucją pożyczkową, która podlega podatkowi od niektórych instytucji finansowych. Taki wniosek wynika z interpretacji ogólnej Ministra Finansów z 3 marca 2016 r. (PK1.8201.1.2016). Wskazano w niej również, że przy ustalaniu podstawy opodatkowania należy uwzględnić wartości aktywów ustaloną na podstawie sald wszystkich kont. Ponadto Minister wyjaśnił sposób rozliczania tzw. kwoty wolnej od podatku między podmiotami powiązanymi. Wskazał, że zasadne jest przyjęcie, że kwota wolna od podatku powinna być przypisana i rozliczana pomiędzy tymi podmiotami proporcjonalnie do posiadanych przez nie aktywów, składających się na łączną podstawę opodatkowania (po uwzględnieniu proporcjonalnego udziału aktywów każdego z podatników w ogólnej kwocie aktywów do opodatkowania). 2
W powyższej interpretacji Minister odwołał się m.in. do intencji ustawodawcy. Powoduje to, że można mieć poważne wątpliwości, czy nie ma ona charakteru prawotwórczego. 3. PIT/CIT Warunkiem zaliczenia VAT do kosztów jest brak możliwości jego odliczenia Podmiot, który nie skorzystał z przysługującego mu prawa do odliczenia kwoty VAT nie ma prawa zaliczyć jej do kosztów uzyskania przychodów. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 marca 2016 r. (II FSK 3065/13). Wyjaśnił, że VAT naliczony jest kosztem uzyskania przychodu tylko, gdy nie może zostać odliczony od podatku należnego lub zwrócony. Wynika to wprost z brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a tiret drugie ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów ( ) podatku od towarów i usług, z tym że jest kosztem uzyskania przychodów ( ) w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług - jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej. Taka sama zasada obowiązuje w podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynika ona z art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. a tiret drugie ustawy o PIT. W ocenie NSA, nieskorzystanie z prawa do odliczenia VAT nie może być uznane za brak takiego praw. W konsekwencji, jeśli podatnik nie skorzystał z przysługującego mu prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego, to nie może jej uznać za koszt uzyskania przychodów. 4. VAT Kiedy powstaje obowiązek podatkowy od refakturowanych usług Podmiot, który refakturuje usługę nie wykonuje żadnego dodatkowego świadczenia. Oznacza to, że moment wykonania usługi na rzecz ostatecznego beneficjenta jest tożsamy z momentem wykonania usługi przez pierwotnego usługodawcę. Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 marca 2016 r. (III SA/Wa 961/15). Sprawa dotyczyła wniosku o interpretację. Wystąpiła z nim spółka, która funkcjonuje w ramach międzynarodowej grupy kapitałowej. Spełnia ona funkcję tzw. krajowej spółki sprzedażowej. Spółka zajmuje się zatem wspieraniem dealerów w kraju. W ramach tych zadań spółka oferuje dealerom szereg towarów (przede wszystkim akcesoriów marketingowych), usług szkoleniowych oraz usług związanych z utrzymaniem systemów informatycznych i prowadzeniem działań marketingowych. Zasadnicza 3
część usług jest nabywana przez spółkę od spółek działających w ramach grupy i w dalszej kolejności odsprzedawana poszczególnym dealerom. Niektóre usługi rozliczane są w okresach rozliczeniowych (miesięcznych, kwartalnych). Spółka zapytała, kiedy powinna wykazać obowiązek podatkowy od refakturowanych usług. Zarówno organ podatkowy, jak i WSA w Warszawie uznał, że zastosowanie znajdą zasady ogólne. Sąd zauważył, że refakturujący działa w pierwszym etapie we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej. Przyjmuje się, że refakturujący najpierw nabywa usługę, a następnie tę usługę przenosi na osobę trzecią, na rzecz której wcześniej działał. Przy refakturowaniu nie ma jednak żadnej wartości dodanej do świadczenia. Oznacza to, że obowiązek podatkowy powstaje w tym samym momencie, co obowiązek podatkowy pierwszego wykonawcy usługi. Co prawda spółka wskazywała, że w momencie, nabycia usług jeszcze nie wie, czy będzie je refakturowała i w jakim zakresie. W ocenie sądu ten argument jest chybiony. Należałoby się bowiem zastanowić, czy w takiej sytuacji w ogóle dochodzi do refakturowania. Skoro bowiem spółka w momencie nabywania usług od pierwotnego wykonawcy nie wie, czy działa na rzecz osoby trzeciej, to nie jest spełniony jeden z istotnych elementów refakturowania, tj. zamiar działania na rzecz innego podmiotu. Sąd podkreślił, że podnoszone przez spółkę kwestie terminów nie są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Spółka powinna bowiem tak zorganizować system fakturowania, aby dokumenty sprzedaży wystawiane były bez opóźnień. 5. VAT Prawo UE nie przewiduje zwolnienia dla likwidacji szkód Dyrektywa VAT zwalnia z opodatkowania działalność polegającą na wyszukiwaniu klientów i kontaktowaniu ich z ubezpieczycielem. Przepis ten nie obejmuje usług związanych z obsługą ubezpieczonych, którzy ponieśli szkodę. Tak uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z 17 marca 2016 r. w sprawie polskiego podatnika Aspiro (C 40/15). Należy jednak podkreślić, że TSUE dokonywał jedynie oceny art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy VAT. Przepis ten brzmi: państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje ( ) transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych. TSUE uznał, że pojęcie usług świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych nie obejmuje likwidacji szkód. Bez znaczenia jest przy tym, czy podmiot świadczący usługi ma status brokera lub agenta. To dlatego, że świadcząc usługi związane z likwidacją szkód nie działa w takim charakterze. 4
Bardzo istotne będzie, w jaki sposób wyrok TSUE wpłynie na orzecznictwo polskich sądów administracyjnych. Mogą one bowiem uznać, że co prawda Dyrektywa nie pozwala na zastosowanie zwolnienia, ale polskie przepisy w tym zakresie są z nią niezgodne. To by oznaczało, że stosowanie zwolnienia nadal jest możliwe do momentu nowelizacji ustawy o VAT. Jest też druga możliwość. Sądy administracyjne mogą uznać, że polskie przepisy są nieprecyzyjne, ale możliwa jest ich wykładnia zgodna z Dyrektywą. Taki kierunek orzecznictwa byłby dużo bardziej niekorzystny dla firm zajmujących się likwidacją szkód. Oznaczałby to bowiem, że świadczone przez nie usługi są obciążone 23 proc. stawką. W konsekwencji podatnicy stosujący zwolnienie mają zaległości podatkowe za ostatnie 5 lat (chyba, że uzyskali dającą im ochronę interpretację indywidualną). W razie Państwa pytań prosimy o kontakt z: Michał Dec partner, doradca podatkowy email: michal.dec@kndp.pl tel. + 22 826 00 62 lub Państwa doradcą ze strony naszej Kancelarii Konrad Piłat doradca podatkowy e-mail: konrad.pilat@kndp.pl tel. +22 826 00 62 KNDP Kolibski, Nikończyk, Dec & Partnerzy ul. Miodowa 1, 00-080 Warszawa, tel.: +48 22 826 00 62; www.kndp.pl Niniejszy dokument nie stanowi porady prawnej ani podatkowej. Nie ponosimy odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w komunikacie bez wcześniejszego zasięgnięcia opinii doradców prawnych lub podatkowych. 5