6. Pszenżyto jare W 2013 roku Krajowy Rejestr Odmian liczył 10 odmian pszenżyta jarego i 1 odmianę żyta jarego. W doświadczeniach PDOiR założonych w 2013 roku na terenie województwa łódzkiego badano 4 odmiany pszenżyta jarego i 1 odmianę żyta jarego. Doświadczenia założono w trzech punktach doświadczalnych. Warunki polowe przedstawia tabela 2. Przedplonami w Lućmierzu i Sulejowie były ziemniaki, a w Strzelcach bobik. Przebieg warunków pogodowych opóźnił terminowe przeprowadzenie zespołu uprawek przedsiewnych oraz siewu z powodu zalegania pokrywy śnieżnej. Nawożenie azotowe wahało się od 83 kg/ha w Strzelcach, do 101 kg/ha w Sulejowie. Nawożenie fosforowe wahało się od 12 kg/ha Lućmierzu do 45 kg/ha w Strzelcach. Nawożenie potasowe wahało się od 50 kg/ha Lućmierzu do 90 kg/ha w Strzelcach. Na intensywnym poziomie agrotechnicznym (a2) dokarmiano rośliny dolistnymi preparatami wieloskładnikowymi. Ochronę fungicydową (dwa zabiegi) prowadzono tylko na poziomie a2. W sezonie wegetacyjnym 2013 średni plon pszenżyta jarego na poziomie a1 w Lućmierzu i Sulejowie wynosił odpowiednio 6,3 i 6,4 tony w przeliczeniu na hektar, a w Strzelcach 7,6 tony. Plonowanie w Strzelcach na poziomie a2 wynosiło 8,6 tony w przeliczeniu na hektar. W 2013 roku, w doświadczeniach żyto jare plonowało słabiej na poziomie 4,8 t/ha (a1) oraz 5,7 t/ha (a2). Intensyfikacja agrotechniki pociąga za sobą zwiększone nakłady, których rekompensatą powinny być wyższe zbiory. Efektem zastosowania nawożenia dolistnego oraz ochrony fungicydowej był średni przyrost plonowania na poziomie 1,0 tony w przeliczeniu na hektar. Porażenie pszenżyta jarego przez choroby w roku 2013 było niewielkie, jedynie septorioza liści wystąpiła w Sulejowie i Strzelcach w większym nasileniu, a żyto jare zostało porażone przez rdzę brunatną i septoriozę liści. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian przedstawiono w tabeli 7. Wyleganie roślin w większym nasileniu obserwowano przed zbiorem niż w dojrzałości mlecznej. Podobnie jak w latach ubiegłych największą podatnością na ugięcie łanu wykazało żyto jare Bojko. Było ono także znacznie wyższe od badanych odmian pszenżyta jarego. Najdorodniejsze ziarno w 2013 roku podobnie jak w ubiegłych latach wydała odmiana Andrus. Na podstawie uzyskanych wyników z doświadczeń PDOiR, prowadzonych z pszenżytem jarym Łódzki Wojewódzki Zespół PDOiR podjął decyzję o utworzeniu dla tego gatunku Listy Odmian Zalecanych do uprawy (LOZ): 1. DUBLET 2. MILEWO 3. NAGANO Powyższe odmiany potwierdziły w ostatnich latach dużą przydatność do uprawy w warunkach rejonu łódzkiego. Prezentowana lista powinna ułatwić rolnikom dokonanie wyboru odmiany najbardziej dostosowanej do miejscowych warunków gospodarowania.
Tabela 1. Pszenżyto jare. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013 Rok wpisania do Adres jednostki zachowującej odmianę, Krajowego A w przypadku odmiany zagranicznej Rejestru Odmian w - pełnomocnika w Polsce Polsce 1 2 3 1 Dublet 2006 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, PL-64-000 KOŚCIAN 2 Nagano 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, PL-64-000 KOŚCIAN 3 Milewo 2008 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, PL-64-000 KOŚCIAN 4 Andrus 2009 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, PL-64-000 KOŚCIAN 5 Bojko 2005 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR, Smolice 146, 63-740 Kobylin PL Tabela 2. Pszenżyto jare. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Miejscowość Lućmierz Sulejów Strzelce Powiat zgierski piotrkowski kutnowski Kompleks rolniczej przydatności gleby żytni bardzo dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV b III b III a ph gleby w KCl 6,2 5,8 6,6 Przedplon ziemniak ziemniak bobik Data siewu (dzień, m-c, rok) 24.04.2013 24.04.2013 18.04.2013 Obsada nasion (szt/m 2 ) 500 (400 Bojko) 450 (350 Bojko) 450 (350 Bojko) Data zbioru (dzień, m-c, rok) 12.08.2013 14.08.2013 17.08.2013 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 91 101 83 N na poziomie a 2 (kg/ha) 91 101 123 P 2 O 5 (kg/ha) 12 40 45 K 2 O (kg/ha) 50 90 90 Nawożenie dolistne preparatami Florovit 0,75 l wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Florovit 0,75 l Wuxal Mikro 1,0 l Basfoliar Extra 10 l/ha Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Vitavax 200 FS Vitavax 200 FS Kinto Duo 080 FS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Starane 250 EC - 0,8 l Starane Super 101 SE 1,2 l Lintur 70 WG 150 g Mustang Forte 0,8 l Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Karate Zeon 050 CS 0,1 l Patriot 100 EC 62,5 ml Bi 58 Nowy 400 EC 0,5l Karate Zeon 050 CS 0,1 l Fastac 100 EC 0,1l (tylko na poziomie a 2 ) Amistar 250 S.C.- 0,6 l Fungicyd- pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Fandango 200 EC 1,0 l Capalo 337,5SE 1,5 l Artea 330 EC 0,4 l Fungicyd- drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Falcon 460 EC 0,6 l Falcon 460 EC 0,6 l Osiris 2,5 l
Tabela 3. Pszenżyto jare. Warunki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013 Cecha Lućmierz Sulejów Strzelce a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 19.06.2013 19.06.2013 18.06.2013 18.06.2013 12.06.2013 13.06.2013 2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m-c) 29.07.2013 29.07.2013 01.08.2013 01.08.2013 25.07.2013 26.07.2013 3 Wysokość roślin (cm) 109,3 110,4 105,6 105,1 106,8 110,4 4 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 8,4 7,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 6 Porażenie przez mączniaka (skala 9 o ) 8,1 9,0 - - 7,4 9,0 7 Porażenie przez rdzę brunatną (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 7,5 8,3 8 Porażenie przez septoriozę liści (skala 9 o ) 5,6 8,1 6,3 6,9 9 Masa 1000 ziaren (g) 37,6 40,5 43,4 46,1 42,2 42,9 10 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 16,0 16,6 16,0 17,5 10,5 11,3 11 Plon ziarna (dt z ha) 62,5 71,6 63,7 74,9 76,2 85,9 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny Tabela 4. Pszenżyto jare. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: 2013 Poziom a 1 Poziom a 2 Lućmierz Sulejów Strzelce Lućmierz Sulejów Strzelce Wzorzec, dt z ha 62,5 63,7 76,2 71,6 74,9 85,9 1 Dublet 103 103 101 105 100 101 2 Nagano 93 93 95 92 97 96 3 Milewo 107 104 104 107 100 109 4 Andrus 97 99 99 96 103 94 5 Bojko 85 74 57 90 70 57 Wzorzec wszystkie badane odmiany
Tabela 5. Pszenżyto jare. Plon ziarna odmian (%wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012,2011 Plon ziarna w % wzorca Poziom a 1 Poziom a 2 2013 2012 2011 2011-2013 2013 2012 2011 2011-2013 Wzorzec, dt z ha 67,5 59,7 67,1 64,8 77,5 68,8 73,8 73,4 1 Dublet 102 101 100 101 102 105 101 103 2 Nagano 94 104 99 99 95 101 99 98 3 Milewo 105 106 100 104 105 98 100 101 4 Andrus 98 89 101 96 98 96 100 98 5 Bojko 72 84 85 80 72 85 86 81 Liczba doświadczeń 3 3 3 9 3 3 3 9 Wzorzec: w latach 2013, 2012, 2011 wszystkie badane odmiany pszenżyta jarego. Liczba doświadczeń dla okresu 2011-2013 odnosi się do odmian badanych trzy lata Tabela 6. Pszenżyto jare. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2011-2013 Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 Wzorzec, (skala 9 o ) 7,8 7,8 8,5 8,0 5,9 6,6 1 Dublet 3-0,3-0,3 0,2-0,6 0,3 0,0 2 Nagano 3 0,5 0,2-0,3-0,1 0,6 0,3 3 Milewo 3 0,0 0,1 0,0 0,4-0,4-0,1 4 Andrus 3-0,3-0,1 0,2 0,3-0,4-0,1 5 Bojko 3 1,3 0,8-3,0-2,2-0,4-0,2 Liczba doświadczeń 2 7 3 7 2 7 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: w roku 2013,2012, 2011 wszystkie badane odmiany. Liczba doświadczeń dla okresu 2011-2013 odnosi się do odmian badanych trzy lata.
Tabela 7. Pszenżyto jare. Ważniejsze właściwości rolniczo użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2011-2013 Wyleganie (skala 9 o ) Liczba Wysokość roślin w fazie lat przed zbiorem (cm) dojrzałości mlecznej badań Masa 1000 ziaren (g) 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 Wzorzec (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 1 8,8 8,0 9,0 7,4 107,2 105,6 41,1 42,8 1 Dublet 3-0,5-0,8 0,0-0,3-1,2-1,3 0,5 0,1 2 Nagano 3 0,2 0,2 0,0 0,3-4,2-4,7-2,4-0,7 3 Milewo 3 0,2 0,5 0,0 0,4 4,8 3,2 0,1-0,3 4 Andrus 3 0,0 0,1 0,0-0,3 0,6 2,8 1,8 0,9 5 Bojko 3-1,8-1,3-2,0-1,6 49,6 38,8-3,1-6,8 Wzorzec (skala 9 o ) Poziom agrotechniki a 2 8,3 7,8 9,0 7,3 108,6 106,3 43,1 44,2 1 Dublet 3-0,3-0,8 0,0-0,6-0,5-1,3 1,8 0,9 2 Nagano 3 0,7 0,7 0,0 0,5-6,5-4,9-2,5-0,8 3 Milewo 3 0,0 0,4 0,0 0,4 5,5 4,0-0,7-1,3 4 Andrus 3-0,3-0,3 0,0-0,3 1,4 2,2 1,4 1,2 5 Bojko 3-1,0-0,9-1,5-1,6 46,9 38,5-3,1-6,7 Liczba doświadczeń 3 8 2 6 3 9 3 9 Wyleganie przed zbiorem: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą. Wzorzec: w roku 2013, 2012,2011 wszystkie badane odmiany.