Autor: Magdalena Oleksy-Zborowska Scenariusz zajęć dla 4-latków Obszar podstawy programowej: 4. Wspieranie dzieci w rozwoju czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia. Grupa wiekowa: 4-latki Blok tematyczny: Poznaję świat wokół siebie Temat: Co pływa, a co tonie? Cele operacyjne: Dziecko: zapoznaje się za pomocą zmysłu wzroku, słuchu oraz dotyku z różnicami miedzy takimi materiałami jak metal, drewno, plastik; uczestniczy w zabawie słuchając i/lub próbując wygrać rytm powtarzając usłyszaną wcześniej sekwencję; w zabawie orientacyjno - porządkowej zmierza we wskazanym kierunku. Wykaz nabywanych umiejętności, ujętych w podstawie programowej jako osiągnięcia dziecka kończącego przedszkole: Dziecko: zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym, składniowym; w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych, próbuje przewidywać skutki swoich zachowań; przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach); stara się łączyć przyczynę ze skutkiem; próbuje przewidywać, co się może zdarzyć; tworzy muzykę korzystając z instrumentów perkusyjnych (oraz innych przedmiotów), improwizuje ją ruchem; rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki, ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów; potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby rozpoznać oraz zapamiętać to, co jest przedstawione na ilustracjach; dysponuje sprawnością rąk i koordynacją wzrokowo - ruchową potrzebną do rysowania, wycinania, nauki pisania; rozumie sens informacji podanych w formie uproszczonych rysunków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu; uczestniczy w zajęciach ruchowych, zabawach, a także grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.
Treści kształcenia: kształtowanie umiejętności społecznych (obdarzanie uwagą dzieci i dorosłych, zgodne funkcjonowanie w zabawie, uczestnictwo we wspólnym tworzeniu muzyki za pomocą dostępnych materiałów, uważne słuchanie wypowiedzi innych osób); rozwój mowy (wyraźne mówienie, wzbogacanie słownictwa czynnego, słuchanie wiersza oraz rozmowa o jego treści); kształtowanie sprawności fizycznej poprzez uczestnictwo w zajęciach ruchowych w sali i na powietrzu, współdziałanie w grupie; rozwijanie wrażliwości dotykowej, a także umiejętności poznawania wielozmysłowego (wzrok, dotyk, słuch), dzielenie się wrażeniami oraz spostrzeżeniami z obserwacji i własnych doświadczeń; rozwijanie sprawności manualnej oraz orientacji w przestrzeni (posługiwanie się różnymi przedmiotami, doświadczenia z różnorodnymi materiałami, zabawa orientacyjno - porządkowa ze strzałkami, określanie położenia przedmiotów w akwarium/słoju z wodą); rozwijanie wrażliwości przestrzennej (uzupełnianie ilustracji o nowe elementy w określonych miejscach kartki); rozwijanie myślenia logicznego w praktycznych sytuacjach (wiązanie skutku z przyczyną, rozwijanie wyobrażeń); rozumienie sensu informacji podanych w formie symbolu (strzałki kierunkowe). Opis sposobu realizacji: Lp. Część dnia aktywności dziecka I. Zajęcia poranne Przebieg zajęć 1.Schodzenie się dzieci, przywitanie, zabawy swobodne w kącikach zainteresowań. 2. Tajemniczy worek piratów: odgadywanie za pomocą zmysłu dotyku, jaki przedmiot znajduje się w worku/ sakiewce. Warunki pobudzające aktywność/uwagi o realizacji W wybranym miejscu sali znajdują się umieszczone w pojemnikach: monety, patyki, pióra, guziki. Nauczyciel (N) prezentuje dzieciom materiały zgromadzone w pojemnikach. Przedstawia je jako skarb piratów. Dzieci dotykają przedmioty, nazywają je, próbują określić, z jakiego materiału są wykonane (drewno, metal, plastik), opisują trzymane przez siebie elementy (np. ciężki, lekki, to jest cięższe, to jest lżejsze). Po zapoznaniu się dzieci z przedmiotami, N chowa
II. Zajęcia dydaktyczne 3. Tajemnicze znaki piratów: gra dydaktyczna. Zachęcenie dzieci do zabaw kształtujących umiejętność dostrzegania sekwencji i tworzenia ciągów sekwencyjnych. 1. Pirackie skarby: zachęcenie dzieci do wysłuchania wiersza o przygodach piratów. do worka/sakiewki kolejno: monetę, guzik, pióro i patyk. Dzieci z zasłoniętymi oczyma, tylko za pomocą zmysłu dotyku odgadują, co jest ukryte w worku/ sakiewce. N opowiada o piratach, którzy przekazują sobie tajemnice za pomocą szyfru: Piraci układają kamienie w taki sposób, że tylko oni wiedzą, co oznacza ten typ szyfru. Dzieci tworzą własne ciągi sekwencyjne lub kontynuują te, które rozpoczął N (np. guzik - dwa kamienie guzik - dwa kamienie, pióro - guzik-dwa patyki - pióro). Dzieci słuchają wiersza, swobodnie wypowiadają się na temat jego treści (załącznik nr 1). 2. Mali badacze pirackich skarbów: doświadczenie fizyczne - sprawdzenie, który materiał unosi się w wodzie, a który tonie; porównanie zachowania się materiałów w wodzie słonej/zasolonej i niezasolonej.. Zwrócenie uwagi na fakt, że pewne materiały w wodzie toną, a pewne unoszą się na powierzchni. N zaprasza dzieci do sprawdzenia, które z przedmiotów (moneta, patyk, pióro, guzik) opadną na dno, a które będą unosić się na powierzchni wody. Dzieci biorą udział w doświadczeniu wrzucając obiekty do wody. Swobodnie wypowiadają się na temat ich zachowania w wodzie. Następnie N soli wodę w jednym z pojemników i proponuje sprawdzenie, jak teraz będą zachowywać się poszczególne materiały.
III. Zajęcia popołudniowe 3. Gramy na pirackich skarbach: a) poznawanie kolejnych właściwości materiałów (drewna, metalu i innych) oraz różnic między nimi. Zabawa z dźwiękami przy użyciu zgromadzonych materiałów - porównywanie dźwięków, doświadczanie wielozmysłowe (wzrok, słuch, dotyk); b) próby powtórzenia zasłyszanego rytmu, kształtowanie wrażliwości na powtarzalność, a także rytmiczność w otoczeniu. 1. W poszukiwaniu pirackiego skarbu: zabawa orientacyjno - porządkowa na powietrzu. Kształtowanie umiejętności rozumienia umownych znaków (strzałki szablon w załączniku nr 2), reagowania na nie i orientacji w przestrzeni. 2. Piraci grają w tawernie: zabawy stolikowe (załącznik nr 3 i 4), gry multimedialne (załączniki nr 5, 6, 7, 8). a) N gra na instrumencie lub odtwarza z nośnika (np. CD) melodię. Dzieci konstruują z N proste instrumenty ze zgromadzonych materiałów (np. monety włożone do kubków plastikowych lub sakiewek - grzechotanie, uderzanie, pocieranie o sobie patyków, uderzanie patykami o kubki, pocieranie piórami o inne materiały itp.) Każde dziecko wybiera sobie sposób i materiał, na którym będzie grało. Dzieci wygrywają rytm do słyszanego utworu lub pląsają dowolnie. b) N wystukuje prosty rytm sekwencję dźwięków na zgromadzonych materiałach (np. uderza patyczkami o siebie), dzieci na tym samym instrumencie (np. dwóch patyczkach) starają się powtórzyć rytm - dwa szybkie uderzenie jedno - dwa szybkie). N stojąc przed dziećmi pokazuje (unosząc do góry) dzieciom strzałkę (w lewo lub prawo). Dzieci kierują się w stronę, którą pokazuje strzałka (punktem odniesienie jest miejsce, w którym właśnie stoją) skacząc lub biegnąc, idąc do tyłu itp. Propozycje dla dzieci szczególnie zainteresowanych tematem i/lub dla dzieci ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. N czyta dziecku umieszczone pod ilustracją instrukcje/polecenia. Uwaga: Propozycje zawarte w scenariuszu zostały przygotowane w taki sposób, aby nauczyciel mógł dostosować czas realizacji zajęć do możliwości dzieci w grupie oraz z zachowaniem tzw. zasady 1/5, zalecanej w części podstawy programowej dotyczącej zalecanych warunków i sposobu jej realizacji. Jeżeli niektóre dzieci pomimo upływu czasu są zainteresowane proponowanymi działaniami nie należy im przerywać tej aktywności. Dzieci, których uwaga się wyczerpała, w naturalny sposób powracają do realizacji programu własnego, czyli wybranego przez siebie rodzaju aktywności (np. zabawowej). Metody za M. Kwiatowską (1985): Czynne: ćwiczeń praktycznych, samodzielnych doświadczeń, przykładu. Słowne: objaśnienia i instrukcje, rozmowy, opowiadania, żywego słowa. Percepcyjne: obserwacja i pokaz, przykład dorosłych. Formy: praca indywidualna jednolita i zróżnicowana, grupowa jednolita, zbiorowa jednolita i zróżnicowana. Środki dydaktyczne: monety (około 20 sztuk), guziki (około 20 sztuk), patyki o długości 10 cm (około 10 sztuk), pióra ptasie - naturalne lub sztuczne (około 10 sztuk), plastikowe pojemniki (np. kubki), materiałowe sakiewki, drewniane pojemniki, instrument muzyczny (np. pianino, flet, skrzypce) lub nośnik (np. płyta CD) z rytmiczną muzyką dostosowaną do odbioru przez dzieci 4-letnie, duże (około 5-litrowe) szklane naczynie z wodą, sól, opaski na oczy, pinezki lub magnesy, tablica, kolorowe szarfy, komputer z dostępem do Internetu oraz głośnikami lub tablica multimedialna, środki dydaktyczne zamieszczone na portalu Scholaris (dla nauczyciela, do wykorzystania w pracy z dzieckiem): 1. Tekst wiersza Pirackie skarby; 2. Strzałki szablony; 3. Nad i pod wodą - materiał do wydrukowania przez nauczyciela; 4. Płyniemy w piracki rejs! - materiał do wydrukowania przez nauczyciela; 5. Kolorowanka multimedialna Piracki statek; 6. Układanka multimedialna Monety; 7. Gra multimedialna Pirackie skarby; 8. Gra multimedialna Statek.