Opis do koncepcji przebudowy Rynku i okolicznych ulic w Gostyniu 1. Podstawa opracowania 1.1. Umowa z dnia 22.08.2008 r., nr umowy: ESP/182/08. 1.2. Wizja w terenie, inwentaryzacja urbanistyczna, materiały fotograficzne. 1.3. Mapa sytuacyjno wysokościowa z uzbrojeniem w skali 1:500. 1.4. Materiały historyczne dotyczące miasta Gostynia. 1.5. Aktualnie obowiązujące rozporządzenia (wraz z powołanymi w nich polskimi normami) dotyczące projektowania. 1.6. Wytyczne Inwestora dotyczące tematu. 1.7. Uzgodnienia robocze rozwiązań z Inwestorem oraz Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków Delegatura w Lesznie. 2. Położenie terenu Teren objęty opracowaniem obejmuje: płytę Rynku ulicę 1 Maja - Deptak Miejski oraz otaczające Rynek ulice: Kaczą Tkacką Łazienną Wąską Kościelną Przy Farze wraz z placykiem przed kościołem. 3. Stan istniejący 3.1. Rynek Rynek w Gostyniu ma plan zbliżony do kwadratu o boku około 107m. Choć historia miasta sięga XIII wieku, wygląd rynku ukształtował się ostatecznie w 1811r. po pożarze, w którym spłonęła 1/6 budynków mieszkalnych. Zlikwidowano wówczas jedną ulicę oraz całą pierzeję północną, poszerzając prostokątny wówczas rynek do kształtu kwadratu i zwiększając jego powierzchnię prawie dwukrotnie. W centrum placu znajduje się Pomnik Serca Jezusowego z 2000 roku, kopia pomnika pochodzącego z 1929 roku, zniszczonego w 1940 roku. Jest to posąg przedstawiający Chrystusa, stojący na 9-metrowej kolumnie na wysokim cokole. W pobliżu stoi również drugi pomnik ku pamięci mieszkańców Gostynia rozstrzelanych na rynku w 1939 roku. Pierzeje Rynku stanowią budynki mieszkalne o wysokości jednej do trzech kondygnacji, o dachach stromych w układzie kalenicowym lub o dachach płaskich. Najbardziej godne uwagi budynki to Ratusz oraz budynek apteki na narożniku ulicy 1 Maja. Nad Rynkiem góruje potężna wieża Fary stojącej na sąsiedniej ulicy przy Farze. Przy południowej i wschodniej pierzei Rynku biegnie ulica Olejniczaka, która jest drogą krajową numer 12. Istnieją plany poprowadzenia drogi obwodnicą wokół Gostynia. Ze względu na brak określenia terminu realizacji tej inwestycji, niniejsza koncepcja zakłada istnienie drogi krajowej w jej obecnym przebiegu.
Obecne zagospodarowanie Rynku służy głównie funkcji parkingowej. Ulica wzdłuż pierzei północnej i dwie równoległe przy zachodniej służą jako dojazd do stanowisk parkingowych. Ulice są asfaltowe, ale widać też fragment nawierzchni z kolorowej kostki kamiennej. Służy ona do zgromadzeń podczas uroczystości. Chodniki wykonane są z płyt betonowych o różnym stopniu zużycia, z wykorzystaniem starych płyt kamiennych. Krawężniki i schody wejściowe do budynków kamienne. Nie przeznaczona na komunikację część Rynku porośnięta jest trawnikiem i zielenią w postaci krzewów iglastych. Wzdłuż pierzei rosną drzewa pojedynczo lub w nierównych szpalerach. Przy budynkach są to większe formowane lipy, a na płycie Rynku mniejsze klony kuliste. Płyta Rynku oświetlona jest wysokimi lampami drogowymi wzdłuż wszystkich ulic oraz stylizowanymi na gazowe lampami parkowymi. Przed Ratuszem stoją stojaki na rowery. Kanalizacja deszczowa na terenie Rynku znajduje się tylko w ulicy Olejniczaka. 3.2. Deptak Ulica 1 Maja jest zamknięta dla ruchu drogowego z wyjątkiem pojazdów mieszkańców i dostawczych, i zamieniona w deptak handlowo-usługowy. Nawierzchnię wykonano z kolorowej kostki betonowej, która jest w dobrym stanie. Na ulicy stoją latarnie, ławki, kosze na śmieci oraz betonowe donice z kwiatami. Donice zastawiają wjazd na sąsiednie ulice. Deptak jest dobrze utrzymany, funkcjonuje bez zarzutów i stał się integralną częścią śródmieścia i dumą miasta. Ulica wyposażona jest w kanalizację deszczową i rynsztoki z kostki granitowej. 3.3. Plac przed Farą Istniejący już w XIV wieku ceglany kościół pod wezwaniem św. Małgorzaty jest najstarszym zabytkiem Gostynia. Otacza go mur z barokową bramą poprzedzoną placykiem u zbiegu ulic Tkackiej i Przy Farze. Sąsiaduje z budynkiem plebanii i liceum oraz nieużywanym obecnie budynkiem z czerwonej cegły z XIX/XX wieku. Nawierzchnia placu wykonana została z kostki granitowej w roku 1956 (o czym świadczy typowy dla Gostynia napis z kolorowej kostki wykonany w posadzce) i jest w bardzo dobrym stanie. Ponieważ ulicami Przy Farze i dalej Lipową prowadzi skrót między głównymi ulicami miasta, na placu odbywa się ruch kołowy, wydzielony od wejścia kościelnego betonowymi donicami. 3.4. Ulice w sąsiedztwie Rynku Na uliczkach Starego Miasta zachowały się bruki z kamienia polnego i kostki granitowej. Większość chodników przy ulicach wchodzących w skład opracowania wykonano z betonowych płyt i krawężników. Na części z nich jednak zachowały się płyty kamienne, uzupełniane później kostką granitową lub płytami betonowymi. Kamienna jest też część krawężników i schody wejściowe do budynków. W miejscach, gdzie brukowane ulice włączają się w większe drogi, bruk zalano asfaltem. Przylegające do budynku Ratusza ulice Zamkowa i Podzamcze zostały w roku 2008 odnowione i wyłożone kostką granitową z wykorzystaniem starych, przyciętych płyt kamiennych. W ulicach wokół Rynku oraz w ulicy Olejniczaka istnieje kanalizacja deszczowa.
4. Założenia koncepcji Głównym założeniem koncepcji jest nadanie Rynkowi funkcji reprezentacyjno - kulturalnej oraz przywrócenie mu jego historycznego charakteru. Sprawą pierwszoplanową jest uporządkowanie komunikacji i zieleni, które pozwoli na wyznaczenie ram dla życia miasta. Koncepcja przebudowy uwzględnia potrzeby miejscowej społeczności takie jak wyznaczenie wygodnego i elastycznego miejsca na festyny, jarmarki, imprezy plenerowe, ogródki kawiarniane, przy jednoczesnym szacunku dla historii miasta i tradycji rynków wielkopolskich. Koncepcja dla Rynku w Gostyniu wpisuje się w nurt rewitalizacji polskich placów miejskich. Jednym z założeń koncepcji jest umożliwienie etapowania realizacji. Autorzy zwracają również uwagę na kompleksowość renowacji. Winna ona objąć również: odnowienie elewacji budynków (kolorystyka, reklamy, zieleń) uporządkowanie sieci elektroenergetycznej przez skablowanie poprowadzenie drogi krajowej numer 12 obwodnicą miasta zabudowę jedynej w Rynku pustej działki przylegającej do budynku Ratusza. 5. Koncepcja funkcjonalno - przestrzenna Zakłada się uwolnienie Rynku od funkcji parkingowej i nadanie ulicom Starego Miasta funkcji reprezentacyjnych ciągów pieszych. Cały układ ma być możliwie przyjazny mieszkańcom, gdzie ruch pieszy, bez kolizji z drogowym, prowadzi przez najbardziej reprezentacyjne części śródmieścia, tworząc ciąg spacerowy ulicą 1 Maja, przez Rynek, następnie ulicą Kościelną do Fary. Koncepcja zakłada również przebudowę nawierzchni oraz uzupełnienie i odtworzenie zieleni na ulicach Starego Miasta, w celu wydobycia ich historycznego charakteru. 6. Komunikacja kołowa Koncepcja zakłada radykalne ograniczenie ruchu kołowego w obrębie Rynku. Miejsca parkowania samochodów mieszkańcy znajdą na parkingach miejskich przy ulicach Jana Pawła II, Młyńskiej i za Tkacką, z których można dojść do Rynku w ciągu kilku minut. W Rynku poza drogą krajową projektuje się jednokierunkową ulicę wzdłuż pierzei północnej i zachodniej z możliwością czasowego postoju dla samochodów zaopatrujących sklepy, oraz postoju osób niepełnosprawnych (np. dojazd do Apteki). W pierzei zachodniej, w pobliżu obecnej lokalizacji, zaprojektowano przystanek autobusowy. W płycie Rynku od strony Ratusza przewiduje się miejsca parkowania, lecz tylko okazjonalnie na wypadek uroczystości takich jak śluby, oraz przyjęcie przez Burmistrza Miasta oficjalnych gości. Nie będą one jednak wydzielone z płyty Rynku i na co dzień będą wkomponowane w jego posadzkę. Deptak pozostanie ulicą zamkniętą dla ruchu kołowego z wyjątkiem pojazdów mieszkańców, dostaw do sklepów oraz Straży Pożarnej. Przewiduje się zamknięcie dla ruchu kołowego ulicy Lipowej, przy ogrodzeniu Fary, dzięki czemu nie będzie konieczności wygrodzenia strefy dla samochodów na placu przed kościołem św. Małgorzaty. 7. Rynek 7.1.Forma i funkcja Rozwiązanie płyty Rynku podporządkowane jest dwóm pomnikom: Pomnikowi Serca Jezusowego, stojącemu na środku Rynku, zwróconemu ku pierzei północnej Pomnikowi Rozstrzelanych w 1939 roku, usytuowanemu na osi Ratusza. Jednolita płyta bez krawężników z wyjątkiem wydzielenia od drogi krajowej pozwala na dowolne zagospodarowanie powierzchni podczas uroczystości, festynów i imprez oraz nawiązuje do dawnej formy rynków polskich.
Letnie ogródki kawiarnie usytuowano w południowych narożnikach Rynku, gdzie nie będą przeszkadzać podczas uroczystości. W wyznaczonych miejscach (lokalizacja ogródków letnich, estrady podczas imprez plenerowych) w płycie Rynku należy przewidzieć doprowadzenie mediów (woda, kanalizacja, prąd). 7.2. Nawierzchnie Płyta Rynku wykonana będzie wyłącznie z kamienia naturalnego, z kostki lub płyt granitowych szarych i żółtych, oraz kostki bazaltowej lub sjenitowej czarnej. Chodniki wokół Rynku zostaną wykonane z kostki bazaltowej lub sjenitowej czarnej z wykorzystaniem starych płyt kamiennych, zachowanych w części chodników. Uliczka jednokierunkowa po północnej i zachodniej stronie Rynku wydzielona zostanie tylko ciemniejszym kolorem kamienia, bez krawężników. Wygląd chodników powinien nawiązywać do ulic Zamkowej i Podzamcze, których nawierzchnie zostały zrealizowano w tym roku. 7.3. Zieleń Na Rynku projektuje się zieleń wysoką i niską. Zieleń wysoka istniejąca, kulista, uzupełniona dla uczytelnienia kompozycji. Drzewa istniejące to lipy formowane w pierzei zachodniej. Pozostałe to kuliste klony usytuowane przy chodnikach lub na płycie Rynku. Od strony drogi krajowej wydzielenie płyty Rynku stanowią gazony kwiatowe ze zmienianą latem roślinnością. Dla uzyskania latem kameralnych, zacienionych powierzchni Rynku przewiduje się okresowe wystawianie drzew w donicach w części południowej Rynku. 7.4. Wyposażenie płyty Rynku Koncepcja przewiduje wyposażenie płyty Rynku w następujące elementy: meble sezonowych ogródków letnich, wraz z parasolami stylizowane lampy oświetlenia płyty Rynku oraz chodników ławki stałe, z możliwością demontażu w wypadku organizacji imprez kosze na śmieci słupki pachołki wygradzające płytę pieszą od jezdni oraz parkingu tablice informacyjne, znaki, reklamy fontanna studnia z pompą stylizowaną lampy w posadzce płyty pieszej dodatkowe oświetlenie punktowe pomników oraz wybranych obiektów Rynku lampy oświetleniowe drogi krajowej do czasu przeniesienia ruchu tranzytowego na obwodnicę. 8. Deptak ulica 1 Maja Nawierzchnia wykonana z kamienia naturalnego, z kostki granitowej szarej, oraz bazaltowej lub sjenitowej czarnej według rozwiązania na rysunkach. Nawierzchnia bez krawężników. Wyposażenie ciągu pieszego: ławki stałe przenośne donice z drzewami lampy stylizowane, podwójne stojaki na rowery. Deptak pozostanie zamknięty dla ruchu kołowego z wyjątkiem samochodów mieszkańców, dostawców do sklepów i Straży Pożarnej. Kanalizacja deszczowa z wpustami istniejąca.
9. Plac przed Farą Istniejąca nawierzchnia z kostki bazaltowej na placu zostaje w całości zachowana. Chodniki przy budynkach do przebudowy. Lampy stylizowane według propozycji. Plac dostępny dla samochodów mieszkańców oraz z okazji uroczystości w kościele. Ulica Lipowa przy murze fary zostanie zamknięta dla ruchu kołowego, co wyeliminuje ruch tranzytowy przez plac. Proponuje się wykonanie na ścianie szczytowej budynku liceum elementu plastycznego, na przykład: reliefu, malarstwa lub rusztu pod zieleń pnącą, z ewentualnym podświetleniem. 10. Uliczki wokół Rynku zakres przebudowy nawierzchni jezdni i chodników 10.1. Ulica Kacza przełożenie nawierzchni jezdni z segregacją kostki brukowej likwidacja wjazdu z asfaltobetonu od ulicy Olejniczaka wykonanie chodników z kostki kamiennej czarnej (bazalt, sjenit) 10.2. Ulica Łazienna przełożenie bruku z segregacją wymiarową i kolorystyczną, z równoczesnym zaznaczeniem podłużnej zatoki parkingowej wykonanie chodników z kostki kamiennej czarnej (bazalt, sjenit) 10.3. Ulica Tkacka przełożenie bruku z segregacją wymiarową i kolorystyczną wykonanie nowych chodników z kostki kamiennej czarnej (bazalt, sjenit) 10.4. Ulica Wąska nawierzchnia bruku pozostaje wykonanie nowych chodników z kostki kamiennej czarnej (bazalt, sjenit) 10.5. Ulica Kościelna nawierzchnia bruku pozostaje wykonanie nowych chodników z kostki kamiennej czarnej (bazalt, sjenit), z wykorzystaniem istniejących płyt granitowych 10.6. Ulica Przy Farze przełożenie nawierzchni jezdni z segregacją kostki brukowej likwidacja wjazdu z asfaltobetonu od ulicy Jana Pawła II wykonanie chodników z kostki kamiennej czarnej (bazalt, sjenit), z wykorzystaniem istniejących płyt granitowych 10.7. Uwagi ogólne organizacja ruchu w obrębie terenu opracowania pozostaje bez zmian wszystkie nawierzchnie odwodnione będą przy pomocy pochyleń poprzecznych i podłużnych do wpustów ulicznych punktowych lub liniowych kanalizacji deszczowej lokalizacja wpustów zostanie określona w opracowaniach projektowych konstrukcja nawierzchni zostanie określona w opracowaniach projektowych na etapie przebudowy ulic właściwe byłoby skablowanie wszystkich przyłączy elektroenergetycznych do budynków należy przywrócić drzewa w ulicach:zamkowej i Łaziennej lampy stylizowane - jak na Rynku lecz pojedyncze