RYNEK MLEKA I/2016 Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Styczeń 2016

RYNEK MLEKA I/2016 Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka Styczeń 2016 1

1. Pogłowie bydła i informacje ogólne Populacja bydła w grudniu 2015 r. liczyła 5 762,4 tys. sztuk i była wyższa o 1,8% (o 102,1 tys. sztuk) niż przed rokiem, jednak o 3,3% niższa w porównaniu z czerwcem 2015 r. (o 198,3 tys. sztuk). Również w przypadku pogłowia krów nastąpiły zmiany. Porównując z analogicznym okresem 2014 roku spadek wyniósł 4,2% tj. o 100,2 tys. sztuk, do poziomu 2 302,8 tys. sztuk. W porównaniu do stanu z czerwca 2015 r. pogłowie było niższe o 5,8% tj. o 141,7 tys. sztuk. Według danych GUS w grudniu 2015 roku pogłowie krów mlecznych wynosiło 2 134,1 tys. sztuk, prawie o 113,7 tys. sztuk (5,1%) mniej niż w grudniu 2014 roku. W stosunku do czerwca 2015 roku pogłowie krów mlecznych spadło o 145,1 tys. sztuk, tj. o 6,4%. Tabela 1. Pogłowie bydła w grudniu 2015 r. Wyszczególnienie Bydło Cielęta w wieku poniżej 1 roku Młode bydło w wieku 1-2 lat Bydło w wieku 2 lata i więcej razem w tym krowy W tysiącach sztuk 5 762,4 1 616,9 1 531,5 2 614,0 2 302,8 Grudzień 2014=100 101,8 111,5 106,0 94,5 95,8 Czerwiec 2015=100 96,7 96,9 100,2 94,6 94,2 Źródło: GUS W strukturze stada bydła ogółem udział poszczególnych grup w pod koniec 2015 roku wynosił: cielęta w wieku poniżej 1 roku 28,0% młode bydło hodowlane i rzeźne w wieku 1-2 lata 26,6% krowy 40,0% pozostałe bydło dorosłe hodowlane i rzeźne w wieku 2 lata i więcej 5,3% W porównaniu z analogicznym okresem 2014 roku w strukturze bydła zwiększył się udział cieląt o 2,4% i młodego bydła w wieku 1 2 lat o 1,1%, zmalał natomiast udział pozostałego bydła dorosłego o 1,1% i krów o 2,5%. Pomimo spadkowej tendencji krajowego pogłowia krów mlecznych zainteresowanie oceną wartości użytkowej zwierząt rośnie. W grudniu 2015 roku ocenie zostało poddanych 753 347 krów, z 20 065 obór. W analizowanym okresie w Regionie Oceny Parzniew przeciętnie oceniono 373 870 krów, z 11 363 obór, w Regionie Oceny Poznań 203 800 krów, z 4 298 obór, a w Regionie Oceny Bydgoszcz 175 677 krów, z 4 404 obór. 2

Wykres 1. Liczba krów ocenianych w okresie I - XII 2015 r. 760000 750000 740000 730000 720000 710000 700000 690000 680000 670000 Źródło: PFHBiPM 2014 2015 Wykres 2. Liczba stad objętych oceną w okresie I - XII 2015 r. 20200 20100 20000 19900 19800 19700 19600 19500 Źródło: PFHBiPM 2014 2015 3

2. Skup mleka surowego Jesienią 2015 roku odnotowano charakterystyczny dla tego sezonu spadek skupu mleka. Jednak już w grudniu skup ponownie zaznaczył tendencje wzrostowe. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w grudniu do podmiotów skupujących dostarczono 868,1 mln litrów, tj. o 6,6% więcej w porównaniu z grudniem 2014 roku, oraz o 5,9% więcej od skupu w listopadzie 2015 roku. W okresie od stycznia do grudnia 2015 roku do podmiotów skupujących dostarczono 10 557,1 mln litrów mleka, tj. o 2,9% więcej niż w tym samym okresie 2014 roku. W grudniu według siedziby podmiotów skupujących, najwięcej mleka surowego skupiono w województwie podlaskim (289,5 mln l), mazowieckim (148,2 mln l), oraz wielkopolskim (114,1 mln l). Najmniej natomiast mleka skupiono w województwie podkarpackim (3,7 mln l), dolnośląskim (4,7 mln l), oraz zachodniopomorskim (5,7 mln l). W okresie całego 2015 roku największy skup mleka odnotowano na Podlasiu (3 442,6 mln l), Mazowszu (1 836,8 mln l), oraz na Wielkopolsce (1 357,4 mln l). Najmniejszy natomiast w województwie podkarpackim (58,6 mln l), dolnośląskim (59,4 mln l), oraz zachodniopomorskim (71,0 mln l). Wykres 3. Skup mleka w latach 2012 2015 ( mln kg) 1050 1000 950 900 850 800 750 700 650 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2012 2013 2014 2015 Źródło: ARR, GUS 4

Tabela 2. Zestawienie ilości skupionego mleka w okresie I XII 2015 r. w tys. litrów Województwo wg siedziby jednostki skupującej wg siedziby producenta różnica w ilościach skupionego mleka różnica w procentach Polska 10 557 052 10 557 052 x x dolnośląskie 59 380 166 302-106 922-64,3% kujawsko-pomorskie 609 448 784 446-174 998-22,3% lubelskie 708 491 545 439 163 052 29,9% lubuskie 170 735 87 803 82 932 94,5% łódzkie 954 130 787 240 166 890 21,2% małopolskie 132 053 133 719-1 666-1,2% mazowieckie 1 836 842 2 251 353-414 511-18,4% opolskie 251 185 247 093 4 092 1,7% podkarpackie 58 628 116 272-57 644-49,6% podlaskie 3 442 620 2 157 993 1 284 627 59,5% pomorskie 161 519 310 787-149 268-48,0% śląskie 137 352 205 980-68 628-33,3% świętokrzyskie 288 206 169 133 119 073 70,4% warmińsko-mazurskie 317 996 828 238-510 242-61,6% wielkopolskie 1 357 431 1 609 627-252 196-15,7% zachodniopomorskie 71 036 155 627-84 591-54,4% Źródło: GUS Różnica w ilości skupowanego mleka różnica między ilością mleka skupionego według siedziby podmiotu skupującego, a według siedziby producenta w obrębie jednego województwa. Informacja ta pokazuje, jaka ilość mleka wyprodukowana w województwie pozostaje w nim, a jaka z niego wypływa. Z podanych powyżej danych wynika, że w okresie dwunastu miesięcy 2015 roku najwięcej mleka wypłynęło z województwa warmińsko mazurskiego (510,2 tys. litrów), mazowieckiego (414,5 tys. litrów) i wielkopolskiego (252,2 tys. litrów). W październiku 2015 roku do mleczarni w całej Unii Europejskiej dostarczono 12 036 mln litrów mleka, tj. o 536 mln litrów (4,7%) więcej niż w analogicznym okresie 2014 roku. W okresie od kwietnia do października dostawy mleka zwiększyły się o 2,9% w porównaniu z tym samym okresem 2014 roku i wynosiły 88 804 mln litrów. Pięciu największych producentów (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia i Polska), łącznie skupiło 7 678 mln litów mleka, co stanowi 63,8% całego skupionego surowca w Unii Europejskiej. W relacji rocznej produkcja została ograniczona w Szwecji, na Litwie, w Bułgarii i Rumunii. W pozostałych państwach członkowskich produkcja została zwiększona. Największy wzrost odnotowano w Irlandii ponad 26,66%, Luksemburgu ponad 13,6% i w Holandii ponad 11,3%. 5

Niemcy Francja Wielka Brytania Holandia Polska Włochy Irlandia Hiszpania Dania Belgia Austria Szwecja Czechy Finlandia Portugalia Litwa Węgry Rumunia Słowenia Łotwa Estonia Grecja Słowacja Chorwacja Bułgaria Luksemburg Cypr Wykres 4. Skup mleka w UE w mln litrów (październik 2015 r.) Źródło: Miesięczna analiza Polskiej Izby Mleka, EUROSTAT 3. Ceny skupu mleka W Polsce od początku 2014 roku, utrzymuje się spadkowa tendencja cen skupu mleka. Główną przyczyną takiej sytuacja jest zwiększona podaż surowca oraz ograniczony popyt eksportowy na produkty mleczarskie. Od września bieżącego roku ceny delikatne rosły, jednak w kolejnych miesiącach cena znowu spadła. Średnia cena mleka w grudniu ukształtowała się na poziomie 112,90 zł/hl i była o 0,3% niższa od ceny wypłacanej w listopadzie 2015 roku i pozostawała o 8,6% niższa od ceny w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wykres 5. Średnie ceny netto mleka w Polsce w latach 2012-2015 (zł netto/100 litrów) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Źródło: ARR, GUS 2012 2013 2014 2015 6

Zróżnicowanie cen netto skupu mleka jest bardzo wyraźne w województwach. W grudniu 2015 roku najniższą cenę otrzymywali producenci z województw: łódzkiego 101,11 zł/hl, świętokrzyskiego 102,20 zł/hl oraz podkarpackiego 105,86 zł/hl. Natomiast najwyższa cena mleka była wypłacana w województwach: podlaskim 119,42 zł/hl, lubuskim 118,79 zł/hl oraz dolnośląskim 115,36 zł/hl. Wykres 6. Średnie ceny netto mleka w województwach w grudniu 2015 r. (zł/ hl) 120,00 115,00 110,00 105,00 100,00 95,00 90,00 Źródło: ARR, GUS W okresie od stycznia do grudnia 2015 roku najwyższą cenę otrzymywali producenci z województwa podlaskiego (122,14 zł/hl), lubuskiego (118,80 zł/hl), oraz warmińsko mazurskiego (117,20 zł/hl). Najniższą cenę w analizowanych miesiącach płacono hodowcom z województwa łódzkiego (105,23 zł/hl), świętokrzyskiego (105,35 zł/hl), oraz kujawsko pomorskiego (106,87 zł/hl). Średnia cena mleka w Unii Europejskiej - 28 w listopadzie 2015 roku wynosiła 30,78 EUR/100 kg i była o 0,8% wyższa niż miesiąc wcześniej, ale o 10,6% niższa niż listopadzie 2014 roku. Średnia ważona cena mleka w starych krajach członkowskich w listopadzie ukształtowała się na poziomie 31,38 EUR/100 kg i była o 0,8% wyższa niż w październiku, ale o 10,65% niższa niż w analogicznym okresie 2014 roku. Pięciu największych unijnych producentów (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Holandia i Polska) w jedenastym miesiącu 2015 r. średnio płaciło 30,45 EUR/100 kg i było to o 1,2% więcej niż w październiku 2015 r. 7

Cypr Malta Grecja Finlandia Austria Wielka Brytania Włochy Szwecja Chorwacja Francja Luksemburg Dania Irlandia Hiszpania Niemcy Holandia Bułgaria Portugalia Słowenia Belgia Rumunia Polska Słowacja Czechy Węgry Estonia Litwa Wykres 7. Średnie ceny mleka w Unii Europejskiej w EUR/100 kg (listopad 2015) 60 50 40 30 20 10 0 Źródło: Komisji Europejskiej Tabela 3. Cena skupu mleka w europejskich mleczarniach EUR/100 kg Firma Kraj IV V VI VII VIII IX X XI Belgomilk (Milcobel) Belgia 28,49 28,49 28,49 28,49 28,49 26,39 26,39 26,39 Alois Muller Niemcy 30,52 28,54 27,55 26,87 26,87 26,38 26,87 27,86 Nordmilch Niemcy 29,15 29,15 28,16 27,17 26,18 25,19 25,19 26,18 Arla Foods Denmark Dania 30,74 30,75 29,78 28,9 27,97 27,92 28,55 28,55 Hameenlinnan. O. Finlandia 35,84 35,83 37,77 37,78 39,72 39,71 39,74 37,79 Bongrain CLE Francja 31,12 31,97 34,01 33,91 34,98 33,3 32,45 30,7 Danone Francja 31,16 32,17 33,08 37,76 37,36 35,72 30,15 28,19 Lactalis Francja 31,5 31,5 31,5 33,57 33,23 32,16 31,14 31,14 Sodiaal Francja 31,95 31,95 32,15 32,81 35,91 35,91 33,14 32,32 First Milk W. Brytania 28,11 27,84 28,14 27,28 27 25,26 28,64 28,4 Dairy Crest Davidstow W. Brytania 31,53 31,19 31,55 35,26 35,24 36,41 36,99 36,31 Glanbia Irlandia 28,46 27,47 25,97 24,98 24,98 23,99 23,99 23,99 Kerry Irlandia 30,37 28,45 28,45 26,52 26,52 26,52 26,52 25,56 Granarolo Włochy 41,2 38,29 38,29 38,29 38,29 38,29 38,29 38,29 DOK Kass Holandia 29,51 28,59 25,62 24,67 24,19 24,19 24,19 25,18 Friesland - Campina Holandia 32,33 31,11 29,66 29,17 27,71 27,71 28,2 28,93 ŚREDNIA 31,44 30,83 30,64 30,84 30,91 30,32 30,03 29,74 Fonterra NZ 24,86 23,39 24,87 19,76 22,58 21,67 23,08 23,68 USA US 36,45 36,22 37,21 37,13 36,74 35,97 35,29 36,8 Źródło: MDC Średnia cena za mleko płacona przez przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej w listopadzie wynosiła 29,74 EUR/100 kg, tj. spadek o 1% w porównaniu do października 2015 roku i o 12,8% w porównaniu z analogicznym miesiącem 2014 roku. Fonterra oczekuje, że w obecnym sezonie, który rozpoczął się w czerwcu, cena mleka osiągnie poziom 23,68 EUR/100 kg, co oznacza wzrost o 2,6% w ujęciu 8

mleko płynne masło sery niedojrzewające i twarogi śmietana niezagęszczona sery dojrzewające PMP OMP jogurty miesięcznym oraz 0,8% spadek w ujęciu rocznym. W USA w listopadzie cena mleka wzrosła w stosunku do października o 4,3% i wynosiła 36,8 EUR/100 kg jednak pozostawała o 15,1% niższa niż w analogicznym okresie 2014 roku. 4. Produkcja wybranych artykułów mleczarskich Pomimo zwiększonej podaży surowca, pogorszenie opłacalności eksportu w 2015 roku przyczyniło się do wyhamowania tempa wzrostu krajowej produkcji niektórych artykułów mleczarskich tj. mleko w proszku, jogurty i śmietany. Zwiększono natomiast produkcję mleka płynnego, masła oraz serów niedojrzewających. Wykres 8. Dynamika zmian produkcji wybranych artykułów mleczarskich w okresie I-XI 2015 r. w porównaniu do I-XI 2014 r. (%) 10 5 0 8,4 6,2 4,9 0,6-5 -10-7 -5,4-3,3-15 -20-19,2-25 Źródło: ARR, GUS Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w okresie jedenastu miesięcy 2015 roku produkcja mleka płynnego wyniosła 2,8 mln ton i była o 8% wyższa niż w analogicznym okresie 2014 roku. Serów niedojrzewających i twarogów wyprodukowano 387 tys. ton, tj. o 5% więcej niż w okresie styczeń listopad 2014 roku. Więcej w porównaniu z 2014 rokiem wyprodukowano również masła. Produkcja tego artykułu w listopadzie wyniosła 15,2 tys. ton, tj. o 11,4% mniej niż przed miesiącem, ale o 0,8% więcej niż w analogicznym miesiącu 2014 roku. W miesiącach styczeń listopad 2015 roku produkcja masła wynosiła 172 tys. ton, tj. o około 6% więcej niż w analogicznym okresie 2014 roku. 9

Wykres 9. Produkcja masła (tys. ton) 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013 2014 2015 Źródło: ARR Spadające zainteresowanie serami podpuszczkowymi dojrzewającymi ze strony importerów, wpływa ograniczająco na produkcję tego artykułu mleczarskiego, co doskonale widać w 2015 roku, jednak produkcja pozostaje na wyższym poziomie niż w 2014 roku. W listopadzie 2015 r. produkcja wynosiła 25,8 tys. ton i była o 1,4% niższa w ujęciu miesięcznym, ale o 20,6% wyższa niż w listopadzie 2014 r. W miesiącach styczeń listopad 2015 roku produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających ukształtowała się na poziomie 278 tys. ton i była o 0,6% wyższa niż w tym samym okresie 2014 roku. Wykres 10. Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających (tys. ton) 30 25 20 15 10 5 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013 2014 2015 Źródło: ARR 10

Jednocześnie w tym okresie ograniczono produkcję mleka w proszku. Pełnego mleka w proszku w okresie od stycznia do listopada wyprodukowano 36 tys. ton, tj. o około 19% mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Produkcja OMP w listopadzie była o 30% niższa niż w październiku i nadal pozostawała na niższym poziomie niż w 2014 roku o 15,1%, wynosiła 8,5 tys. ton. W okresie od stycznia do listopada 2015 roku w Polsce wyprodukowano 146 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, tj. o 7% mniej w porównaniu z tym samym okresem 2014 roku. Wykres 11. Produkcja OMP w latach 2008-2015 (tys. ton) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Źródło: ARR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII W analizowanym okresie ograniczono także produkcje śmietany o 5%, do 325 tys. ton, oraz jogurtów o 3%, do 393 tys. ton. 5. Ceny artykułów mleczarskich 2013 2014 2015 Wzrost cen zbytu artykułów mleczarskich na rynku światowym od września do listopada przyczynił się do delikatnego wzrostu cen również w Polsce. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego średnia cena odtłuszczonego mleka w proszku w listopadzie ukształtowała się na poziomie 7,78 zł/kg i była o 0,5% wyższa niż w październiku, ale pozostawała o 19% niższa niż w analogicznym okresie 2014 roku. Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW w dniach 14-20.12.2015 r. krajowi producenci za odtłuszczone mleko w proszku otrzymywali 7,47 zł/kg, tj. o 0,6% więcej niż w poprzednim notowaniu, oraz o 0,2% więcej niż przed miesiącem. W tych dniach cena OMP pozostawała o 1,8% wyższa od ceny interwencyjnej. Na przełomie grudnia i stycznia odnotowano kolejny spadek. Cena OMP w dniach 21.12.2015-03.01.2016 r. wynosiła 7,33 zł/kg, o około 2% mniej niż 11

przed tygodniem i o 1% mniej niż miesiąc wcześniej. Niestety w drugim tygodniu stycznia 2016 r. ceny znowu miały tendencje spadkowe i ukształtowały się na poziomie 7,12 zł/kg, tj. o 3% mniej niż w poprzednim notowaniu i o 4% mniej przed miesiącem. W dniach 11-17.01.2016 r. odtłuszczone mleko w proszku zbywano po 7,16 zł/kg. Była to cena o 0,5% wyższa niż tydzień wcześniej, ale o 4% niższa niż miesiąc wcześniej. W porównaniu z notowaniami sprzed roku OMP było o 5% tańsze. Wykres 12. Ceny OMP (zł/kg) 15,5 14,5 13,5 12,5 11,5 10,5 9,5 8,5 7,5 6,5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013 2014 2015 Źródło: ARR, GUS Niższe są również ceny pełnego mleka w proszku. W dniach 14-20.12.2015 za kilogram PMP płacono 9,25 zł, tj. o 3,5% mniej niż w poprzednim tygodniu i o 17% mniej niż przed rokiem. Pod koniec grudnia i na początku stycznia pełne mleko w proszku zbywano po 9,72 zł/kg, tj. o 5% więcej niż tydzień wcześniej i o 3% więcej niż przed miesiącem. W drugim tygodniu stycznia cena PMP ukształtowała się na poziomie 9,67 zł/kg i była 1% wyższa niż przed miesiącem, ale o 3,5% niższa niż w analogicznym okresie 2015 roku. W grudniu na rynkach zagranicznych odnotowano delikatne wyhamowanie spadku cen mleka w proszku. Pod koniec grudnia w portach Europy Zachodniej cena OMP spadła o 3% w porównaniu z końcem listopada i ukształtowała się na poziomie 1 813 USD/t. Spadek odnotowano również w Oceanii, gdzie za tonę OMP płacono 1 888 USD/t, tj. o 2% mniej niż miesiąc wcześniej i o 21% mniej niż przed rokiem. Na początku stycznia 2016 r. w Stanach Zjednoczonych tona odtłuszczonego mleka w proszku kosztowała 1 651 USD i była o 3% tańsza niż na początku grudnia 2015 r. i o 31% tańsza niż w analogicznym okresie 2015 roku. Podobnie sytuacja wyglądała na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej. Cena odtłuszczonego mleka w proszku w grudniu wynosiła 1 723 EUR/t, tj. o 2% mniej niż przed miesiącem i o 9% mniej niż przed rokiem. W przypadku pełnego mleka w proszku w Oceanii jego cena, w analizowanym okresie, ukształtowała się na poziomie 2 250 USD/t i była o 1% niższa niż pod koniec 12

listopada i o 8% niższa od ceny sprzed roku. W portach Europy Zachodniej produkt ten kosztował 2 325 USD/t, tj. o 5% mniej niż przed miesiącem i o 19% mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Na wewnętrznym rynku Unii Europejskiej, cena pełnego mleka w proszku w dalszym ciągu miała tendencje spadkowe. W grudniu za tonę PMP płacono 2 241 EUR, tj. o 5% mniej niż miesiąc wcześniej i o 5% mniej od ceny w analogicznym okresie 2014 roku. Według danych Agencji Rynku Rolnego w listopadzie odnotowano delikatny wzrost cen w przypadku masła. W analizowanym miesiącu za masło w blokach producenci otrzymywali 13,93 zł/kg, tj. o 0,3% więcej niż w październiku, ale o 2,5% mniej niż przed rokiem. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, że w dniach 14-20.12.2015 roku cena masła w blokach średnio wynosiła 12,73 zł/kg, tj. o 0,2% mniej niż tydzień wcześniej, ale o 1% więcej niż przed miesiącem. Masło konfekcjonowane kosztowało w tych dniach 13,53 zł/kg, tj. o 0,5% mniej niż w poprzednim notowaniu, oraz o 2% mniej niż miesiąc wcześniej. Na przełomie grudnia i stycznia 2016 r. cena masła w blokach ponownie spadła i ukształtowała się na poziomie 12,33 zł/kg, tj. o 3% mniej niż tydzień wcześniej i o 0,3% mniej niż w poprzednim miesiącu. W tym okresie za kilogram masła konfekcjonowanego producenci otrzymywali 13,61 zł, tj. o 0,6% więcej niż w poprzednim notowaniu, ale o 0,7% mniej niż miesiąc wcześniej. W dniach 04-10.01.2016 r. cena masła w blokach wynosiła 12,17 zł/kg i była o 1% niższa niż przed tygodniem, ale o 4,5% wyższa niż miesiąc wcześniej. Cena masła konfekcjonowanego wynosiła 13,52 zł/kg, tj. o 1% mniej niż w poprzednim notowaniu i o 1% mniej niż przed miesiącem. W dniach 11-17.01.2016 r. ceny masła w blokach ukształtowały się na poziomie 12,26, tj. o 1% wyższym niż w poprzednim notowaniu, ale o 4% niższym niż miesiąc wcześniej. W przypadku masła konfekcjonowanego jego cena była o 1% niższa od ceny, jaką producenci uzyskiwali w zeszłym miesiącu i wynosiła 13,43 zł/kg. W relacji rocznej masło w blokach było o 5% droższe, a masło konfekcjonowane o 4% tańsze. Wykres 13. Ceny masła w blokach (zł/kg) 19 18 17 16 15 14 13 12 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013 2014 2015 Źródło: ARR, GUS 13

W grudniu 2015 roku odnotowano gwaltowny spadek cen masła w Stanach Zjednoczonych, ukształtowały się na poziomie 4 586 USD/t tj. o 28% mniej niż w listopadzie, ale o 34% więcej niż w 2014 roku. W Oceanii ceny wzrosły w relacji miesięcznej. W dniu 25 grudnia wynosiły średnio 3 100 USD/t i były o 7% wyższe niż pod koniec listopada ale pozostawały niższe o 6% w porówaniu do analogicznego okresu 2014 roku. W Unii Europejskiej masło odnotowało delikatny spadek i kosztowało 2 959 EUR/t. Cena ta była o 2% niższa niż w listopadzie ale o 1% wyższa niż w analogicznym okresie 2014 roku. W portach Europy Zachodniej na koniec grudnia producenci za tonę masła otrzymywali 3 113 USD, tj. o 2% mniej niż miesiąc wcześniej i o 13% mniej niż w tym samym okresie 2014 roku. W listopadzie odnotowano delikatny wzrost cen serów podpuszczkowych dojrzewających. Za ser Edamski płacono 12,51 z/kg, tj. o 1,5% więcej niż w październiku, ale o 10% mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Za ser Gouda producenci otrzymywali 11,96 zł/kg, co względem października stanowi 2,1% wzrost. W porównaniu z analogicznym okresem roku 2014 r. ceny tego produktu mleczarskiego były o 11% niższe. W dniach 14-20.12.2015 r. ser Edamski kosztował 10,98 zł/kg, tj. o 1,4% więcej niż w poprzednim notowaniu, ale o 0,2% mniej niż przed miesiącem. Za ser Gouda producenci w tym okresie otrzymywali 10,82 zł/kg, tj. o 1% mniej niż przed tygodniem. Wykres 14. Ceny sera Gouda w 2013 2015 roku (zł/kg) 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Źródło: GUS, ARR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2013 2014 2015 W grudniu na niektórych rynkach zagranicznych ceny sera Cheddar odnotowały spadki. W Oceanii producenci otrzymywali 3 150 USD/t, tj. o 115% mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. W USA cena ukształtowała się na poziomie 3 323 USD/t i była o 1% niższa niż miesiąc wcześniej i o 4% niższa niż przed rokiem. Na rynku 14

wewnętrznym Unii Europejskiej ser Cheddar zbywano po 2 911 EUR/t, tj. o 3% taniej niż w listopadzie i o 8% taniej niż w tym samym okresie 2014 roku. Tabela 4. Średnie ceny produktów mleczarskich na rynku wewnętrznym UE 17.01.2016 Produkt Cena produktu za kg Zmiana cen w % mleczarski przed przed miesiącem tygodniem aktualna roczna miesięczna tygodniowa masło 2,93 2,85 2,92-1% -0,3% 2,5% OMP 1,73 1,67 1,69-10% -2,5% 1,3% PMP 2,24 2,23 2,21-5% -1,2% -0,9% Cheddar 2,90 2,86 2,82-9% -2,7% -1,4% Edam 2,50 2,46 2,39-11% -4,4% -2,7% Gouda 2,53 2,46 2,41-14% -4,6% -1,9% Ementaler 3,87 3,80 3,90-5% 0,9% 2,7% Źródło: FAMMU/FAPA 6. Handel zagraniczny W okresie dziesięciu miesięcy 2015 roku wolumen eksportu artykułów mleczarskich, w przeliczeniu na mleko surowe, wyniósł 2,4 mld litrów i był o 0,3% mniejszy niż w analogicznym okresie 2014 roku. Jednak z powodu znaczącego spadku cen transakcyjnych, wpływy zmniejszyły się o 17% i wynosiły 1,4 mld EUR. Przywóz natomiast ukształtował się na poziomie 1,2 mld litrów, tj. o 6% niższym niż w ubiegłym roku, a jego wartość zmalała do 653 mln EUR, tj. o 6%. W miesiącach styczeń październik 2015 roku odnotowano wzrost eksportu mleka płynnego, śmietany, serów niedojrzewających, lodów, masła i kazeiny. Zmniejszył się natomiast eksport mleka w proszku, serów dojrzewających, serwatki, jogurtów i napojów fermentowanych. W okresie dziesięciu miesięcy 2015 r. eksport mleka płynnego i śmietany ukształtował się na poziomie 421 tys. ton i był o 32% wyższy niż w analogicznym okresie 2014 roku. Import tego asortymentu w tym czasie wzrósł do 176tys. ton, tj. o 11%. W miesiącach styczeń październik 2015 r. eksport masła i tłuszczów mlecznych ukształtował się na poziomie 34 tys. ton, tj. o 9% więcej niż w 2014 roku. Import natomiast zmniejszył się o 9% i wyniósł 11 tys. ton. Wywóz serów niedojrzewających był o 31% większy niż w 2014 roku i ukształtował się na poziomie 70 tys. ton. W okresie dziesięciu miesięcy wzrósł również import tego produktu o 19%, do 23 tys. ton. Zmniejszeniu uległ natomiast eksport serów podpuszczkowych dojrzewających o 7%, do 115 tys. ton, podczas gdy import wzrósł o 15% i wyniósł 39 tys. ton. Zmniejszył się również eksport odtłuszczonego mleka w proszku do poziomu 95 tys. ton, tj. o 8%, a pełnego mleka w proszku do 20 tys. ton, tj. o 22%. Do Polski przywieziono 20 tys. ton OMP, o 4,5% więcej niż w analogicznym okresie 2014 roku, oraz 8 tys. ton PMP, o blisko 34% mniej. 15

W okresie styczeń październik 2015 roku z kraju wyeksportowano 86 tys. ton jogurtów i napojów fermentowanych, tj. o 7% mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku, jednocześnie import tych produktów wzrósł o 13,5% do poziomu 32 tys. ton. Eksport i import serwatki również został ograniczony. W przeciągu dziesięciu miesięcy wyeksportowano 199 tys. ton, tj. o 10% mniej niż w analogicznym okresie 2014 roku. Import natomiast zmniejszył się o 24% i wyniósł 63 tys. ton. 7. Prywatne przechowywanie OMP Od 1 września 2014 roku do 3 stycznia 2016 r. na okres przechowywanie od 90 do 210 dni w UE zgłoszono 60 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku. Najwięcej pochodziło z Niemiec (18,1 tys. ton), Hiszpanii (9 tys. ton), Litwy (8,4 tys. ton), Irlandii (7,5 tys. ton) oraz Holandii (7,4 tys. ton). W Polsce zaoferowano 724 tony OMP. Na okres przechowywania przez 365 dni od 19 października 2015 r. do 3 stycznia 2016 r. zgłoszono 9 tys. ton OMP, głównie z Holandii (3,4 tys. ton), Niemiec (2,2 tys. ton), oraz Hiszpanii (1,6 tys. ton). Polscy przedsiębiorcy nie deklarowali odtłuszczonego mleka w proszku na ten okres przechowywania. Łącznie w całej Unii Europejskiej do tego mechanizmu zgłoszono ponad 69 tys. ton OMP. Według stanu na koniec listopada 2015 r. w unijnych magazynach znajdowało się 28,6 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku. 8. Prywatne przechowywanie masła Od 1 września 2014 roku do 3 stycznia 2016 roku do mechanizmu prywatnego przechowywania masła zgłoszono 163 tys. ton, z czego 70 tys. ton pochodziło z Holandii, 27 tys. ton z Irlandii, 20,5 tys. ton z Francji, 19 tys. ton z Niemiec i 14 tys. ton z Belgii. Polscy przedsiębiorcy zgłosili do mechanizmu 606 ton tego produktu. Według stanu z 30 listopada 2015 roku w unijnych magazynach znajdowało się 60,5 tys. ton masła. 9. Prywatne przechowywanie serów Od dnia 19 października 2015 r. do 3 stycznia 2016 roku do tego mechanizmu zgłoszono 16,8 tys. ton serów, najwięcej z Holandii (6,5 tys. ton), Wielkiej Brytanii (3,9 tys. ton), Francja (1,9 tys. ton), Irlandii (1,8 tys. ton), Litwa (1,2 tys. ton), Szwecja (0,9 tys. ton), Włochy (0,3 tys. ton), oraz Finlandia (0,2 tys. ton). W Polsce nie podpisano umów na przechowywanie serów. Limity serów przyznane poszczególnym krajom członkowskim wykorzystano w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwecji i na Litwie. 10. Zakup interwencyjny OMP i masła Z uwagi na znaczący spadek cen i ograniczony popyt na odtłuszczone mleko w proszku unijni producenci oferowani ten artykuł do sprzedaży na zakup interwencyjny. Komisja Europejska informuje, że w dniach 13 lipca 2015 r. 3 stycznia 2016 roku złożono wnioski na interwencyjny zakup 40 tys. ton odtłuszczonego mleka w proszku, najwięcej w Belgii (16,7 tys. ton), na Litwie (8,9 tys. ton), w Polsce (4,4 tys. ton), we Francji (3 tys. ton) i w Irlandii (1,8 tys. ton). Unijni przedsiębiorcy w analizowanym okresie nie byli zainteresowani sprzedażą masła na zapasy interwencyjne. 16

11. Program Mleko w szkole Jednym z programów mających na celu kształtowanie u dzieci i młodzieży prawidłowych nawyków żywieniowych, jest program Mleko w szkole. W ramach programu dzieci mogą spożywać mleko białe i smakowe o różnej zawartości tłuszczu, twarożki, sery i jogurty. Na realizację programu w 2015 roku łącznie z budżetu unijnego i krajowego, wydano 145,5 mln zł oraz 0,4 mln zł z Funduszu Promocji Mleka. Ogółem od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej do końca grudnia 2015 roku na program Mleko w szkole wydano 1,3 mld zł, z czego 28,7 mln zł stanowią środki z FPM. 12. Fundusz Promocji Mleka W miesiącach styczeń listopad 2015 r. na rachunek Funduszu Promocji Mleka podmioty skupujące przekazały 7,9 mln zł. W 2015 r. ze środków FPM współfinansowano m.in. kampanię Trade Milk, program Mleko w szkole, targi, wystawy, akcje promocyjne i informacyjno-edukacyjne oraz szkolenia. W 2016 roku dofinansowane będzie m.in. spożycie mleka w placówkach oświatowych, udział w targach i wystawach w kraju i zagranicą, organizacja krajowych wystaw bydła, konferencje oraz szkolenia, realizacja projektów edukacyjno-informacyjnych (Dzieciaki mleczaki), oraz projekty promujące mleko i jego produkty (Święto Mleka, Dziecięce Pikniki Mleczne). OPRACOWAŁA: Dorota Śmigielska 17