Bawię się i uczę się czytać ZABAWY I ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE DO NAUKI CZYTANIA PORADNIK DLA RODZICÓW Opracowała: Manuela Gromadzka Szczytno, 28.11.2016 r. 1
Jakie korzyści płyną z rozpoczęcia nauki czytania we wczesnym okresie życia dziecka? Nauka czytania w przedszkolu to nie lekcje! Dziecko uczy się podczas zajęć i zabaw, w każdej minucie swojego pobytu w przedszkolu. Treści programowe są wplątane w codzienne aktywności w taki sposób, że maluch nie zdaje sobie sprawy, iż budując wieżę z klocków, bawiąc się w sklep, czy w teatr, przygotowuje się do podjęcia nauki czytania. Proponowane zabawy językowe z wykorzystaniem różnorodnych pomocy są dla dzieci bardzo atrakcyjne, zgodne z ich zainteresowaniami całkowicie absorbują uwagę najmłodszych oraz wzbudzają wiele pozytywnych emocji. Wczesny start zapewnie dziecku odpowiednią ilość czasu na nabycie umiejętności czytania, tak więc trzylatek rozpoczynający przygodę z czytaniem ma przed sobą aż trzy lata nauki! Ten wydłużony okres umożliwia każdemu 2
dziecku zdobycie wiedzy i umiejętności w odpowiednim dla niego tempie. Nikt nie zakłada, że wszystkie dzieci nauczą się tego samego w tym samym czasie, każde dziecko osiąga kolejne etapy edukacji we właściwym dla siebie tempie, niezależnie od innych dzieci w grupie. Wczesna nauka czytania (według koncepcji glottodydaktycznej), zapewnia nie tylko nabycie umiejętności czytania, ale też stymuluje procesy poznawcze: spostrzeganie, wyobraźnię, myślenie, pamięć, koncentrację uwagi. Krótko mówiąc wpływa korzystnie na rozwój potencjału intelektualnego, emocjonalnego i społecznego dziecka. Maluszki coraz wcześniej przejawiają zainteresowanie czytaniem. Litery, wyrazy są obecne w domu, w telewizji, na ulicy, a ciekawe świata dzieci w naturalny sposób odbierają naukę czytania jako jeden z kolejnych etapów poznawania otaczającej go rzeczywistości. 3
Pamiętajmy! Warto zapewnić dziecku warunki do nauki czytania we wczesnym wieku, wtedy kiedy jego umysł jest najbardziej chłonny! ROZWIJAMY PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ DZIECKA Percepcja słuchowa angażuje trzy rodzaje słuchu: słuch fizyczny pozwala na odbieranie wrażeń słuchowych i daje podstawę do rozwoju pozostałych rodzajów słuchu, słuch muzyczny umożliwia różnicowanie wysokości dźwięków, ich jakości, słuch fonematyczny umiejętność prawidłowego różnicowania dźwięków mowy ludzkiej, czyli fonemów: analiza słuchowa, synteza słuchowa, pamięć słuchowa. 4
Przykłady zabaw usprawniających percepcję słuchową: o Wystukiwanie rytmu najpierw rodzic, np. dwa tupnięcia, trzy klaśnięcia, jedno uderzenie o stół. Rytm powinien być dostosowany do możliwości dziecka zaczynamy od prostych, stopniowo zwiększając stopień trudności, o Śpiewanie, powtarzanie wyrazów - podanych przed rodzica, najpierw dwa wyrazy, potem coraz więcej, np. kot but banan, o Co słyszę? - rozróżnianie dźwięków z najbliższego otoczenia (np. pojazdów, zwierząt, zjawisk atmosferycznych) nazywanie ich i naśladowanie, rozpoznawanie osób po głosie, np. mamy, taty, łączenie dźwięków z obrazkiem np. szczekanie psa obrazek psa, o Wspólne układanie i nauka rymowanek, uzupełnianie słów w znanych rymowankach, np. lata osa koło.., mały kotek wszedł na... o Co robię? - dziecko z zamkniętymi oczami odgaduje jakie czynności wykonywane są przy użyciu różnych przedmiotów, np. darcie gazety, przelewanie wody, stukanie łyżką o kubek, o Jaka to melodia? ćwiczenia w rozpoznawaniu piosenki po melodii, lub po zaśpiewanym fragmencie, o Zgadnij, co mówię? rodzic mówi szeptem słowo, dziecko odgaduje jakie słowo usłyszało. 5
ROZWIJAMY PERCEPCJĘ WZROKOWĄ DZIECKA Percepcja wzrokowa, czyli zdolność rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych, oraz umiejętność ich interpretowania. Percepcja wzrokowa rozwija się pod wpływem uczenia się i doświadczeń ze środowiska, dlatego należy się jej uczyć podobnie jak wszelkich innych umiejętności. Przykłady zabaw usprawniających percepcję wzrokową: o Memory - szukanie par obrazków, o Układanie puzzli najpierw z dużych puzzli, potem z coraz mniejszych (stopniowo zwiększamy również liczbę elementów), o Składanie pociętych obrazków zaczynamy od prostych dwuczęściowych, np. z ulubionym bohaterem z bajek, można również wykorzystać pocztówki, zdjęcia, o Wyodrębnianie różnic między obrazkami można wykorzystać obrazki dostępne w dziecięcych gazetkach. (ilość różnic jest zazwyczaj ograniczona, np. 5 różnic), 6
o Uzupełnianie braków na obrazkach można w tym celu wykorzystać gotowe obrazki z Internetu, na których brakuje pewnych części (np. brak nosa w rysunku twarzy), o Opisywanie obrazków tego co się na nich dzieje, kto jest na obrazku, co robią osoby na danym obrazku. ( np. obrazki z książek, dziecięcych gazet) o Ćwiczenia pamięci wzrokowej - pokazujemy dziecku obrazek na kilka sekund i zakrywamy, następnie pytamy: co było na obrazku, ile było, np. lalek, samochodów, itp., o Odwzorowywanie figur z klocków, o Zabawa w przebieranki rodzic zakłada na siebie różne części garderoby, np., czapkę, zegarek, szalik, dziecko zapamiętuje i gdy zamyka oczy rodzic zmienia swój wygląd, np. zakłada inną czapkę, gdy dziecko otworzy oczy musi powiedzieć co się zmieniło, o W krainie skarpetek zadaniem dziecka jest połączenie w pary skarpetek. (skarpetki można zastąpić, np. rękawiczkami) o Zgadnij, czego brakuje? układamy przed dzieckiem kilka przedmiotów, dziecko zapamiętuje zamyka oczy, a rodzic zabiera jeden przedmiot, gdy dziecko otworzy oczy musi powiedzieć czego brakuje. 7
Pamiętajmy, aby proponowane zabawy były dla dzieci przyjemnością i okazją do miłego spędzania czasu. Przy okazji zabawy, ćwiczeń, które doskonalą percepcję słuchową i wzrokową można nie tylko zapomnieć o nudzie, ale przede wszystkich dobrze się bawić i pogłębiać relacje z Rodzicami, np. poprzez wspólne wymyślanie rymowanek lub układanie razem puzzli ze 100 elementów. Miłej zabawy! 8