PRZEMAWIAJ CYCH ZA I PRZECIW OKRELONYM SPOSOBOM KLASYFIKACJI OPŁATY ZA DOSTPNO

- 11-3. ROZDZIAŁ III INTERPRETACJA PRAWNA I FINANSOWA WRAZ ZE WSKAZANIEM ARGUMENTÓW PRZEMAWIAJ CYCH ZA I PRZECIW OKRELONYM SPOSOBOM KLASYFIKACJI OPŁATY ZA DOSTPNO Na wstpie naley podkreli, e klasyfikacja opłaty za dostpno w tym opracowaniu dotyczy dwóch w istocie odrbnych od siebie kwestii wpływu transakcji PPP na dług publiczny oraz kwalifikacji wydatków z tych transakcji jako operacyjnych lub majtkowych, co determinuje deficyt operacyjny budetu jednostki samorzdu terytorialnego. 3.1 Wpływ transakcji PPP na dług publiczny 3.1.1 Art. 72 Ustawy o FP i Rozporzdzenie w sprawie Klasyfikacji W artykule 72 Ustawy o FP zostały wyliczone w sposób enumeratywny tytuły zobowiza sektora finansów publicznych, tworzcych pastwowy dług publiczny. Zgodnie z powoływanym przepisem s to zobowizania z tytułów (1) wyemitowanych papierów wartociowych opiewajcych na wierzytelnoci pienine, (2) zacignitych kredytów i poyczek, (3) przyjtych depozytów oraz (4) wymagalnych zobowiza wynikajcych z odrbnych ustaw oraz prawomocnych orzecze sdów lub ostatecznych decyzji administracyjnych oraz uznanych za bezsporne przez właciw jednostk sektora finansów publicznych bdc dłunikiem. W oparciu o delegacj zawart w art. 72 ust. 2 Ustawy o FP zostało wydane Rozporzdzenie w sprawie Klasyfikacji, zgodnie z którym do tytułów dłunych zaliczanych do pastwowego długu publicznego w kategorii kredytów i poyczek stanowicych tytuły dłune zaliczane do pastwowego długu publicznego powinny by uwzgldniane równie "umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, które maj wpływ na poziom długu publicznego. Powysze sformułowanie moe budzi wiele wtpliwoci praktycznych, gdy powoływane rozporzdzenie nie wskazuje jasnych kryteriów, które pozwoliłby ustali, czy dana umowa ma wpływ na poziom długu publicznego. Takich wtpliwoci interpretacyjnych co do klasyfikacji zobowiza z umów o PPP nie było na gruncie obowizujcego do koca 2010 r. Dawnego Rozporzdzenia MF w sprawie Klasyfikacji. W poprzednim stanie prawnym zobowizania wynikajce z umowy o PPP zaliczane były do długu publicznego wyłcznie w przypadku, gdy były ju wymagalne oraz wynikały z prawomocnych orzecze sdów albo były ju wymagalne i zostały uznane za bezsporne przez jednostk sektora finansów publicznych bdc dłunikiem z tytułu umowy o PPP. Biorc pod uwag, i udział wymagalnych zobowiza ogółem w Polsce stanowił znikom cz długu publicznego (poniej 0,5% na koniec 2009 r.), to udział zobowiza z umów PPP w długu publicznym miał równie charakter marginalny. 3.1.2 Rozporzdzenie w sprawie Sprawozdawczoci W obowizujcym stanie prawnym, ustawodawca podejmuje si próby wyjanienia kwestii zaliczania wydatków zwizanych z aktywami z umów o PPP do długu JST w Rozporzdzeniu w sprawie Sprawozdawczoci, w którym odsyła do postanowie Decyzji EUROSTAT. Takie odwołanie moe budzi problemy natury proceduralnej, z uwagi na wtpliwoci co do prawidłowej implementacji teje decyzji na grunt prawa krajowego. Implementacja ta nastpiła w rozporzdzeniu dotyczcym sprawozdawczoci budetowej (paragraf 2 pkt 3 załcznika 41 do Rozporzdzenia MF w sprawie Sprawozdawczoci), a nie w rozporzdzeniu okrelajcym tytuły dłune majce wpływ na dług publiczny, co niewtpliwie stanowi uchybienie regułom prawidłowej legislacji. Ponadto, istotnym zaniedbaniem czy niedopatrzeniem jest brak jak dotychczas wskazania miejsca publikacji Decyzji EUROSTAT oraz urzdowego tłumaczenia na jzyk polski.

- 12 - Wdraajce Decyzj EUROSTAT rozporzdzenie mówi: "Sposób zaliczania zobowiza z tytułu umów partnerstwa publiczno-prywatnego do długu sektora finansów publicznych okrela decyzja EUROSTAT nr 18/204 z dnia 11 lutego 2004 r. Aktywa z tytułu umów partnerstwa publiczno-prywatnego nie s zgodnie z decyzj EUROSTAT nr 18/204 z dnia 11 lutego 2004 r. zaliczane do długu sektora finansów publicznych, jeeli partner prywatny przejmie na siebie "ryzyko zwizane z budow" oraz co najmniej jedno z nastpujcych ryzyk "ryzyko popytu" i "ryzyko dostpnoci"". Zgodnie z powyszymi regulacjami poziom deficytu i długu publicznego zalee bdzie od tego, czy aktywa zaangaowane we współprac podmiotu prywatnego i publicznego w ramach transakcji PPP zostan uznane za aktywa sektora publicznego czy prywatnego. Aktywa te powinny by klasyfikowane jako aktywa nienalece do sektora publicznego (czyli nieodzwierciedlone w bilansie tego sektora), jeli s spełnione dwa warunki: (1) warunek pierwszy: partner prywatny ponosi ryzyko budowy oraz (2) warunek drugi: partner prywatny ponosi jednoczenie jedno z dwóch ryzyk: ryzyko dostpnoci lub ryzyko popytu. A contrario, jeli ryzyko budowlane jest ponoszone przez podmiot publiczny lub jeli jest to jedyny rodzaj ryzyka ponoszonego przez partnera prywatnego, to aktywa zaangaowane w PPP powinny by klasyfikowane jako aktywa sektora publicznego, w konsekwencji czego wydatki zwizane z tworzeniem tych aktywów bd ujemnie wpływa na sytuacj finansow sektora publicznego. 3.1.3 Rozkład ryzyk Z powyszego wynika, i według Eurostat, o zaliczeniu zobowiza z transakcji PPP do długu publicznego decyduj trzy kategorie ryzyka: ryzyko budowlane, ryzyko dostpnoci oraz ryzyko popytu. Naley zaznaczy, e natura poszczególnych rodzajów ryzyk zwizana jest z typem sektora, w którym dana inwestycja jest realizowana. W rozumieniu Eurostat nie jest przy tym konieczne, aby cały zakres odnonego ryzyka przesunity był na dan stron partnerstwa - naley przyj, e dane ryzyko ponosi ta ze stron, na któr przypada jego wiksza cz. W ocenie Eurostatu kluczowym kryterium jest moliwo zastosowania przez podmiot publiczny kar w przypadkach, gdy partner prywatny nienaleycie wykonuje swoje zobowizania wynikajce z umowy o PPP. Stosowanie kar powinno przede wszystkim odbywa si automatycznie (tj. powinno by wyranie okrelone w kontrakcie), kary powinny mie znaczcy wpływ na przychody/zysk partnera, dlatego te nie mog mie wymiaru jedynie czysto symbolicznego. Ryzyko budowy obejmuje zdarzenia zwizane ze statusem przedmiotowego rodka materialnego w momencie rozpoczcia wiadczenia usług. W praktyce dotyczy ono zdarze zwizanych z opónion dostaw, nieprzestrzeganiem okrelonych standardów, znaczcymi kosztami dodatkowymi, kwestiami prawnymi i zwizanymi ze rodowiskiem naturalnym, wadami technicznymi oraz negatywnymi skutkami zewntrznymi. Podmiot publiczny ponosi ryzyko budowlane zawsze w sytuacji, gdy zobowizuje si do realizowania systematycznych opłat na rzecz partnera prywatnego niezalenie od stanu składnika majtkowego, poziomu czy zaawansowania jego budowy, przebudowy, modernizacji czy rewitalizacji. Istotn kwesti w zakresie ryzyka budowy jest co podkrela Eurostat oszacowanie ryzyka poprzez kwot, któr kady partner byłby zobligowany zapłaci, gdyby wystpiła konkretna wada (lub brak). Oznacza to, e strony musz dokona swoistej wyceny ryzyk, na której podstawie bdzie moliwe stwierdzenia, czy dana strona ponosi wiksz cz ryzyka budowy.

- 13 - Ryzyko dostpnoci obejmuje przypadki, w których w trakcie uytkowania aktywa partner został wezwany do poniesienia odpowiedzialnoci w zwizku z nienaleytym zarzdzaniem, skutkujcym niszym wolumenem usług w porównaniu z uzgodnionym w umowie o PPP lub niespełnieniem okrelonych w umowie standardów jakoci wiadczonych usług. Podmiot publiczny bdzie ponosił ryzyko dostpnoci, gdy bdzie zobowizany do dokonywania płatnoci na rzecz partnera prywatnego równie w sytuacji zawinionego przez partnera prywatnego braku dostpu do usług bd obnionej dostpnoci. Ryzyko popytu obejmuje zmienno popytu (popyt wikszy lub mniejszy ni przewidywano w momencie zawierania umowy), niezalenie od działa partnera prywatnego. Dotyczy ono sytuacji, gdy jest on zobowizany do dokonywania płatnoci na poziomie okrelonym w umowie o PPP, niezalenie od rzeczywistego popytu zgłoszonego przez uytkowników. Naley podkreli, e w przypadku wynagrodzenia w formie opłaty za dostpno, to z reguły podmiot publiczny ponosi ten rodzaj ryzyka. W przypadkach, gdy analiza ryzyka oparta na powyej powołanych kryteriach nie prowadzi do jednoznacznych konkluzji, Eurostat zaleca stosowanie dodatkowych kryteriów, w szczególnoci znaczenia statusu partnera prywatnego, rodków finansowych zapewnianych przez podmiot publiczny, zakresu gwarancji rzdowych oraz statusu własnociowego aktywów po zakoczeniu realizacji PPP. Przykładowo, Jeli aktywa zwizane z realizacj umowy PPP, których warto ekonomiczna w czasie trwania umowy spadła jedynie w niewielkim stopniu pozostaj własnoci partnera prywatnego, to aktywa te nie powinny klasyfikowane jako nalece do sektora publicznego, nawet jeli umowa PPP przewiduje prawo podmiotu publicznego do zakupu tych aktywów za cen odpowiadajc ich biecej wartoci rynkowej. W naszej ocenie, przy transakcjach PPP z jednej strony naley dy do tego, by dany rodzaj ryzyka został przeniesiony na t stron umowy, która jest lepiej przygotowana do zarzdzania tego typu ryzykiem, a z drugiej naley mie na uwadze, e rozkład ryzyka decyduje o zaliczeniu zobowiza z danej umowy o PPP do długu JST. Całkowite przeniesienie ryzyka na stron prywatn, bez zastosowania mechanizmów wspierajcych, moe przyczyni si do braku skutecznoci odnonych zapisów umownych, a w rezultacie - do niepowodzenia całego przedsiwzicia PPP. Ponadto, zwracamy uwag, e musi istnie równowaga midzy poziomem ryzyka ponoszonym przez partnera prywatnego a przysługujcym mu wynagrodzeniem w formie opłaty za dostpno. Podsumowujc, naley wskaza, e Decyzja Eurostat wykazuje wysoki poziom ogólnoci ujtych w niej zalece odnonie zaliczenia PPP do długu publicznego. W jej wietle decydujcym czynnikiem klasyfikacji aktywów wykorzystywanych w PPP jest właciwa alokacja ryzyk pomidzy strony zaangaowane w projekt PPP. Odpowiedni balans pomidzy ryzykiem ponoszonym przez podmiot publiczny a ryzykiem partnera prywatnego jest spraw kluczow, a zarazem przysparzajc najwicej trudnoci przy konstruowaniu umów o PPP. W naszej opinii z indywidualn alokacj ryzyka dla kadego projektu winno i oszacowanie lub wycena ryzyk w ten sposób, aby w okrelonej jednostce wartoci moliwe było wykazanie, czy wikszo ryzyk jest po stronie publicznej czy prywatnej. Z powyej wskazanych wzgldów, jak równie z uwagi na specyfik konkretnych projektów i zwizanych z nimi ryzyk stworzenie uniwersalnego schematu ujmowania PPP w bilansie moe okaza si niezwykle utrudnione.

- 14 - W tym miejscu pragniemy jednoczenie podkreli, e na ujcie danego aktywa w bilansie JST zgodnie z zaleceniami Eurostat nie ma wpływu klasyfikacja wydatków zwizanych z PPP na wydatki biece i wydatki majtkowe. 3.2 Wpływ wydatków stanowicych opłat za dostpno na nadwyk operacyjn JST 3.2.1 Art. 243 Ustawy o FP Nowy wskanik zadłuenia JST W wietle nowej Ustawy o FP od 2014 r. dług JST liczony bdzie według algorytmu z art. 243 Ustawy o FP, w ramach którego istotnym czynnikiem determinujcym wskanik zadłuenia bdzie kategoria "wydatków biecych". JST nie bdzie mogła uchwali budetu, którego realizacja spowoduje, e w roku budetowym oraz w kadym roku nastpujcym po roku budetowym relacja łcznej kwoty przypadajcych w danym roku budetowym (1) spłat rat kredytów i poyczek wraz z nalenymi w danym roku odsetkami od kredytów i poyczek; (2) wykupów papierów wartociowych emitowanych na cele okrelone w art. 89 ust. 1 pkt 2-4 oraz art. 90 Ustawy o FP wraz z nalenymi odsetkami i dyskontem od papierów wartociowych emitowanych na cele okrelone w art. 89 ust. 1 i art. 90 Ustawy o FP oraz (3) potencjalnych spłat kwot wynikajcych z udzielonych porcze oraz gwarancji do planowanych dochodów ogółem budetu przekroczy redni arytmetyczn z obliczonych dla ostatnich trzech lat relacji jej dochodów biecych powikszonych o dochody ze sprzeday majtku oraz pomniejszonych o wydatki biece, do dochodów ogółem budetu. Oznacza to, e od 2014 r. rednia relacja nadwyki operacyjnej powikszonej o dochody z majtku do dochodów ogółem z trzech lat poprzedzajcych rok budetowy stanowi bdzie górne ograniczenie relacji obsługi zadłuenia do dochodów ogółem. Zastosowanie indywidualnego wskanika zadłuenia dla kadej JST, opartego o wysoko nadwyki operacyjnej, spowoduje konieczno ograniczenia absorpcji zadłuenia lub te jego rozłoenie na dłuszy okres. Z punktu widzenia transakcji PPP szczególnie istotnego znaczenia od 2014 r. nabierze kategoria nadwyki operacyjnej. Im mniejsza bdzie nadwyka operacyjna w ostatnich trzech latach poprzedzajcych rok budetowy, tym mniejszy bdzie limit długu JST. O wpływie wydatków wynikajcych z umowy o PPP na limit zadłuenia JST decydowa bdzie ich charakter: wydatki majtkowe wynikajce z umowy o PPP bd dla limitu zadłuenia neutralne, natomiast wydatki biece wpływa bd na ten limit. 3.2.2 Art. 236 Ustawy o FP Podział wydatków na majtkowe i biece Definicja wydatków majtkowych i wydatków biecych została zawarta w art. 236 Ustawy o FP. W wietle art. 236 ust. 1 powołanej ustawy wydatki majtkowe JST stanowi wydatki na: (a) (b) (c) inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym na programy finansowane z udziałem rodków UE, pomocy pastw EFTA oraz innych bezzwrotnych rodków zagranicznych w czci zwizanej z realizacj zada JST, zakup i objcie akcji i udziałów, wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego. Wyjanienia pojcia wydatków majtkowych dokonał porednio równie MF w Rozporzdzeniu w sprawie Szczegółowej Klasyfikacji Budetowej, wskazujc w Załczniku nr 4 powołanego rozporzdzenia, e do wydatków majtkowych zalicza si m.in.:

(d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) - 15 - wydatki inwestycyjne jednostek budetowych; wydatki inwestycyjne pozostałych jednostek; wpłaty jednostek na pastwowy fundusz celowy na finansowanie lub dofinansowanie zada inwestycyjnych; dotacje celowe w ramach programów finansowanych z udziałem rodków europejskich oraz rodków z udziałem rodków UE, pomocy pastw EFTA oraz innych bezzwrotnych rodków zagranicznych lub płatnoci w ramach budetu rodków europejskich; dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych samorzdowych zakładów budetowych; dotacje celowe na pomoc finansow udzielan midzy jednostkami samorzdu terytorialnego na dofinansowanie własnych zada inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych; dotacje celowe przekazywane innym JST na inwestycje i zakupy inwestycyjne realizowane nad podstawie porozumie (umów). Powysze wyliczenie prowadzi do konstatacji, e w wietle systemu klasyfikacji budetowej do wydatków na inwestycje zalicza si w szczególnoci wydatki inwestycyjne jednostek budetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych. Do kategorii wydatków biecych zalicza si natomiast a contrario wszelkie wydatki, które nie stanowi wydatków majtkowych. 3.2.3 Ustawa o Rachunkowoci Kluczowe znaczenie dla okrelenia pojcia "wydatek majtkowy", w kontekcie wydatków na inwestycje, ma definicja pojcia "inwestycja". Naley zwróci uwag na fakt, i w celu interpretacji tego pojcia nie naley si odnosi do definicji inwestycji zawartej w Ustawie o Rachunkowoci, która definiuje je w nastpujcy sposób: aktywa posiadane przez jednostk w celu osignicia korzyci ekonomicznych wynikajcych z przyrostu wartoci tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych poytków w tym równie z transakcji handlowej a w szczególnoci aktywa finansowe oraz te nieruchomoci i wartoci niematerialne i prawne, które nie s uytkowane przez jednostk, lecz s posiadane przez ni w celu osignicia tych korzyci. Definicja ta bowiem nie obejmuje majtku trwałego posiadanego przez jednostk i uytkowanego przez jednostk. Naley zatem posłuy si definicj "rodków trwałych w budowie" w rozumieniu Ustawy o Rachunkowoci, bowiem w sektorze finansów publicznych przyjta jest interpretacja okrelenia inwestycji jako działa zmierzajcych do uzyskania nowych rodków trwałych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 16 powoływanej ustawy s to rodki trwałe w okresie ich budowy, montau lub ulepszenia ju istniejcego rodka trwałego, które s zaliczane do aktywów trwałych. Na podstawie powyszej definicji do wydatków majtkowych powinny zosta w szczególnoci zaliczone wydatki zwizane z: (a) (b) (c) przygotowaniem dokumentacji projektowej budowy, przygotowaniem gruntu pod budow, nabyciem gruntu oraz opłatami za jego nabycie,

(d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) - 16 - zakupem maszyn i urzdze oraz ich montaem, napraw maszyn i urzdze przed przekazaniem rodka trwałego do uywania, nadzorem budowlanym, robotami budowlanymi, przebudow, rozbudow, rekonstrukcj, adaptacj i modernizacj istniejcego rodka trwałego, które powoduj wzrost wartoci uytkowej danego rodka trwałego, odsetkami naliczonymi metod zamortyzowanego kosztu za czas trwania budowy od poyczek i kredytów, rónicami kursowymi zwizanymi z obsług zobowiza zacignitych w celu finansowania inwestycji, w tym równie od zobowiza inwestycyjnych, niepodlegajcym odliczeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Biorc pod uwag powysze, jako wydatki majtkowe JST naley w szczególnoci wymieni wydatki na budow lub istotn zmian rodka trwałego sektora finansów publicznych, w tym obiektów infrastruktury społecznej (do tej kategorii zaliczymy w szczególnoci szkoły, domy kultury, szpitale, domy opieki społecznej, przychodnie, budynki sdowe, budynki urzdów pastwowych i samorzdowych, obiekty wiziennictwa) oraz obiektów infrastruktury technicznej (tutaj drogi, wodocigi, kanalizacja, oczyszczanie cieków, obiekty gospodarki odpadami, tabory komunikacji miejskiej), realizowanych w formule PPP. Zgodnie z Rozporzdzeniem w Sprawie Stosowania MSR jak równie regulacjami ustawy o rachunkowoci, niektóre podmioty prywatne mog stosowa do celów sprowadzania statutowych sprawozda finansowych Midzynarodowe Standardy Sprawozdawczoci Finansowej, a w przypadku wyboru partnera prywatnego majcego siedzib poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej inne zasady rachunkowoci. Przy okrelaniu jakie elementy składowe opłaty za dostpno odpowiadaj definicji wydatku majtkowego, a wic mog by traktowane jako koszt nabycia rodka trwałego JST powinny kierowa si wytycznymi Ustawy o Rachunkowoci, nawet jeeli partner prywatny stosuje odmienne zasady rachunkowoci. 3.2.4 CAPEX i OPEX Opłata za dostpno ze wzgldu na specyfik przedsiwzicia PPP obejmuje zarówno zapłat za wykonanie robót budowlanych zwizanych z budow lub przebudow składnika majtkowego, jak równie zapłat za biece utrzymanie i zarzdzanie nim. Jak wskazalimy w Punkcie 4.1, płatnoci, do których zobowizany jest podmiot publiczny składaj si na jednolite wynagrodzenie partnera prywatnego stanowice opłat za dostpno. Poszczególne składniki opłaty za dostpno mog by jednak klasyfikowane do rónych kategorii wydatków JST. Wyłcznie wydatki zwizane z budow nowego lub istotn zmian istniejcego składnika majtkowego w ramach umowy o PPP spełniaj kryterium zakwalifikowania ich do wydatków majtkowych. Wydatki zwizane z budow (w przyjtym powszechnie skrócie: CAPEX; od ang. capital

- 17 - expenditures) stanowi ekwiwalent za wytworzone na rzecz podmiotu publicznego rodki trwałe, w szczególnoci: drogi, szpitale, szkoły, mieszkania komunalne, a take inne obiekty uytecznoci publicznej. Wydatki zwizane z biecym utrzymaniem i eksploatacj składnika majtkowego (w przyjtym powszechnie skrócie: OPEX; od ang. operating expenditures) stanowi natomiast swego rodzaju pochodn budowy lub istotnej zmiany składnika majtkowego JST. Oznacza to, e realizacja inwestycji samorzdowej pociga za sob konieczno ponoszenia wydatków zwizanych z utrzymaniem w odpowiednim standardzie obiektów uytecznoci publicznej oddanych w wyniku zakoczenia procesu inwestycyjnego. Wydatki te stanowi w istocie ekwiwalent za utrzymywanie okrelonych w umowie o PPP wskaników jakoci usług i z tego wzgldu powinny zosta sklasyfikowane jako wydatki biece. 3.3 Wpływ na rachunkowo finansow 3.3.1 Uwagi wstpne Jak wspomniano w Rozdziale 1.1 (Wprowadzenie przedmiot i zakres interpretacji) przeprowadzona w niniejszym raporcie interpretacja finansowa pojcia "opłata za dostpno obejmuje nastpujce trzy niezalene od siebie aspekty: wpływ na dług publiczny zawieranych umów PPP i wynikajcego z nich obowizku jednostek samorzdu terytorialnego do dokonywania okrelonych płatnoci na rzecz partnera prywatnego, klasyfikacja opłaty za dostpno do wydatków biecych i/ lub majtkowych oraz nie poruszany w dotychczasowej czci raportu trzeci wymiar interpretacji finansowej jakim jest ujcie umów PPP w ksigach rachunkowych i skonsolidowanym bilansie jednostki samorzdu terytorialnego. Co do zasady opisane powyej ujcie statystyczne niekoniecznie musi by jednolite i spójne z dostpnym ujciem ksigowym. Przykładowo w Wielkiej Brytanii kwalifikacja umów w sprawozdawczoci statystycznej budetu jest zagadnieniem odrbnym od ujcia tych umów w sprawozdawczoci finansowej. Dla potrzeb statystycznych stosowane s wytyczne zawarte w Europejskim Systemie Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESA 95) jak równie wytyczne Ministerstwa Finansów i Gospodarki (HM Treasury) dotyczce klasyfikacji aktywów w tego typu umowach. Natomiast w sprawozdawczoci finansowej jednostki sektora publicznego stosuj zasady rachunkowoci oparte na Midzynarodowych Standardach Sprawozdawczoci Finansowej (IFRS) i/ lub Midzynarodowe Standardy Sprawozdawczoci Sektora Publicznego (IPSAS). Takie dwutorowe podejcie do kwestii ujcia wpływu transakcji znajduje swoje uzasadnienie w podstawowych zasadach rzdzcych tymi dwoma systemami sprawozdawczoci. Sprawozdawczo statystyczna nastawiona jest na okrelenie deficytu budetu i zadłuenia Pastwa, a wic na okrelenie niedoborów w przepływach pieninych i podjtych ju zobowiza do ich wykonania. Sprawozdawczo finansowa ma na celu rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majtkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki sporzdzajcej sprawozdanie. Jedn z podstawowych zasad stosowanych w sprawozdawczoci finansowej jest zasada memoriału, podczas gdy z racji zada jakie stawiane s przed sprawozdawczoci statystyczn, w szczególnoci w kontekcie sprawozdawczoci dotyczcej wpływów i wydatków podstawow zasad jest zasada kasowa. W Polsce w rachunkowoci jednostek sektora budetowego znalazła zastosowanie zarówno metoda kasowa jak i memoriałowa. Anna Zysnarska w

- 18 - ksice Rachunkowo jednostek budetowych i gospodarki pozabudetowej" 1 ujmuje to w nastpujcy sposób: Ewidencja ksigowa wykonania budetów (dochodów i wydatków) przez poszczególnych dysponentów rodków budetowych oparta jest na metodzie kasowej, natomiast stan majtku, koszty, przychody, fundusze i wynik finansowy ujmowane s w ewidencji ksigowej według ogólnych zasad memoriałowych." Zatem dodatkowo oprócz dokonania analizy przez jednostki samorzdu terytorialnego ujcia statystycznego umowy o partnerstwie publiczno prywatnym (zarówno pod ktem długu publicznego jak i klasyfikacji opłaty za dostpno do wydatków biecych lub majtkowych) konieczne jest dokonanie analizy ujcia umowy w ksigach rachunkowych zgodnie z zasad memoriału na dzie zawarcia tej umowy. We wspomnianym wczeniej podejciu do kwestii umów partnerstwa publiczno prywatnego w sprawozdawczoci jednostek sektora publicznego w Wielkiej Brytanii sprawozdawczo finansowa jest niejako niezalena od sprawozdawczoci statystycznej. W efekcie ze wzgldu na róne kryteria przyjte dla potrzeb oceny tego typu umów w obydwu ujciach moliwa jest sytuacja, w której mimo, i płatnoci nie s zaliczane do długu publicznego w sprawozdaniu finansowym jest wykazywane zobowizanie z tego tytułu. 3.3.2 Ustawa o Rachunkowoci i istniejce midzynarodowe wytyczne Ani Ustawa o Rachunkowoci, ani te Rozporzdzenie MF w sprawie Szczególnych Zasad Rachunkowoci nie reguluj kwestii ujcia tego typu umów przez jednostki samorzdu terytorialnego. Zgodnie z art. 10 ust. 3 w sprawach nieuregulowanych przepisami Ustawy o Rachunkowoci jednostki mog stosowa krajowe standardy rachunkowoci wydane przez Komitet Standardów Rachunkowoci, a w przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego mog stosowa Midzynarodowe Standardy Sprawozdawczoci Finansowej przyjte do stosowania w UE. Krajowe standardy rachunkowoci nie reguluj obecnie ujcia tego typu zagadnie przez jednostki sektora publicznego, ani przez jednostki sektora prywatnego. Kwestie te natomiast uregulowane s w MSSF (KIMSF 12 Umowy na usługi koncesjonowane) dla jednostek sektora prywatnego oraz w MSRSP (MSRSP 32 Umowy na usługi koncesjonowane: koncesjodawca) dla jednostek sektora publicznego. Obie te regulacje maj jednak do wski obszar zastosowania. Standard dla jednostek sektora publicznego, który został wypracowany kilka lat po wejciu w ycie interpretacji KIMSF 12 został skonstruowany w taki sposób, aby podejcie jednostek sektora publicznego i jednostek sektora prywatnego było spójne i symetryczne. Czyli, jeeli z analizy zapisów umowy oraz prawa wicego jednostk sektora publicznego i prywatnego dla jednostki sektora prywatnego wynika model wartoci niematerialnej to jednostka sektora publicznego powinna tak umow rozliczy zgodnie z modelem praw przyznanych operatorowi. Jeeli natomiast z analizy zapisów umowy oraz prawa wicego jednostk sektora publicznego i prywatnego dla jednostki sektora prywatnego wynika model składnika aktywów finansowych to jednostka sektora publicznego powinna tak umow rozliczy zgodnie z modelem zobowiza finansowych. 3.3.3 Ogólne uwagi odnonie Midzynarodowego Standardu Rachunkowoci Sektora Publicznego 32 Poniej przedstawione zostały regulacje MSRSP 32. Zapisy KIMSF 12 nie s w niniejszym dokumencie analizowane, gdy nie maj one zastosowania do 1 Rachunkowo jednostek budetowych i gospodarki pozabudetowej, Anna Zysnarska, Orodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., rok wydania 2006

- 19 - jednostek sektora publicznego. Jednake naley zauway, e ze wzgldu na rónice w definicji wartoci niematerialnych zawarte w MSSF oraz wartoci niematerialnych i prawnych zawarte w Ustawie o rachunkowoci nie jest moliwe bezporednie zastosowanie modelu składnika wartoci niematerialnych zawartego w KIMSF 12 przez partnera prywatnego w sprawozdawczoci finansowej zgodnej z Ustaw o Rachunkowoci. Jednostki sektora publicznego stoj przed wyzwaniem wypracowania polityki (zasad) rachunkowoci dla potrzeb rozliczania umów partnerstwa publiczno-prywatnego jednym z moliwych rozwiza byłoby signicie do regulacji MSRSP poprzez odwołanie do ich symetrycznoci z KIMSF 12, który został przyjty do stosowania w Unii Europejskiej, w zakresie w jakim nie stoi to w sprzecznoci z zapisami odpowiednio Rozporzdzenia MF w sprawie Szczególnych Zasad Rachunkowoci oraz Ustawy o Rachunkowoci. Pomimo symetrycznoci MSRSP 32 i KIMSF 12 w przypadku modeli przewidzianych przez MSRSP 32 nie wystpuje sprzeczno definicji jak ma to miejsce w odniesieniu do KIMSF 12 i w zwizku z tym mona stosowa zapisy tego standardu przy ustalaniu zasad (polityki) rachunkowoci zgodnych z Ustaw o rachunkowoci dla obu przewidzianych w nim modeli. 3.3.4 Wytyczne odnonie ujmowania usług koncesjonowanych (a) Zakres stosowania standardu MSRSP 32 zawiera wytyczne dotyczce ujmowania przez koncesjodawców umów na usługi koncesjonowane. Umowa na usługi koncesjonowane w rozumieniu MSRSP 32 - pojcie nie jest tosame z definicj koncesji zawart w Podrczniku GDDI - jest specyficznym rodzajem umowy partnerstwa publiczno-prywatnego, która obejmuje dwa komponenty składnik aktywów i wiadczenie usług. (i) Umowa na usługi koncesjonowane jest wicym porozumieniem pomidzy koncesjodawc, a koncesjobiorc, zgodnie z którym: (1) koncesjobiorca uytkuje składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia koncesjonowanych usług uytecznoci publicznej w imieniu podmiotu publicznego przez okrelony okres, oraz (2) koncesjobiorca jest wynagradzany za wiadczone usługi przez okres, na jaki zawarta została umowa na usługi koncesjonowane. (ii) (iii) (iv) Koncesjodawca to jednostka, która przekazuje koncesjobiorcy prawo do uytkowania składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych. Koncesjobiorca to jednostka, która uytkuje kontrolowany przez koncesjodawc składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia koncesjonowanych usług uytecznoci publicznej. Wice porozumienie to umowa i inne uzgodnienia, które przyznaj prawa i nakładaj obowizki na strony, tak jakby miały one form umowy. (v) Składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych to składnik aktywów uywany do wiadczenia usług uytecznoci publicznej w ramach umowy na usługi koncesjonowane, który:

- 20 - (1) jest dostarczony przez koncesjobiorc, który zbudował, skonstruował lub nabył ten składnik aktywów od strony trzeciej lub posiadał wczeniej ten składnik aktywów, lub (2) jest dostarczony przez koncesjodawc, który posiadał wczeniej ten składnik aktywów lub jest ulepszeniem istniejcego wczeniej składnika aktywów koncesjodawcy. Jak wyej wspomniano MSRSP 32 wymaga zastosowania tych samych kryteriów oceny, która ze stron transakcji powinna rozpozna składnik aktywów co KIMSF 12. Zatem koncesjodawca powinien rozpozna składnik aktywów jako składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych jeeli: (i) (ii) koncesjodawca kontroluje lub reguluje, jakie usługi koncesjobiorca musi wiadczy z wykorzystaniem danej infrastruktury, na rzecz kogo musi wiadczy te usługi oraz po jakiej cenie; oraz koncesjodawca kontroluje - poprzez prawo własnoci, prawo do czerpania korzyci lub w inny sposób - znaczc warto rezydualn infrastruktury na koniec okresu obowizywania umowy. Wytyczne MSRPS 32 maj zastosowanie równie do infrastruktury (aktywów) wykorzystywanej przez cały okres uytkowania (pełny okres uytkowania aktywów) na mocy publiczno-prywatnej umowy na usługi koncesjonowane, jeeli spełnione s warunki okrelone w punkcie (a) powyej. Jeeli spełnione s powysze warunki lub warunek (a) dla infrastruktury (aktywów) wykorzystywanej przez cały okres uytkowania to wówczas składnik aktywów dostarczony lub zbudowany przez koncesjobiorc ujmowany jest w ksigach koncesjodawcy. Przy pocztkowym ujciu jest on ujmowany w wartoci godziwej. Istniejce aktywa koncesjodawcy (inne ni ulepszenia) wykorzystywane w umowie na usługi koncesjonowane s przeklasyfikowane i wykazywane jako aktywa przeznaczone do wiadczenia usług koncesjonowanych. W takim przypadku nie ujmuje si dodatkowego składnika aktywów ani te zwizanego z nim zobowizania. Przeklasyfikowane składniki aktywów przeznaczone do wiadczenia usług koncesjonowanych wykazuje si jako oddzieln kategori rzeczowych aktywów trwałych lub wartoci niematerialnych i prawnych. W sytuacji, gdy koncesjodawca ujmuje składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych (nie dotyczy przeklasyfikowania) powinien równie uj zobowizanie. Przy pocztkowym ujciu zobowizanie wyceniane jest w tej samej kwocie co składnik aktywów skorygowanej o kwot jakiegokolwiek innego wynagrodzenia (np. w gotówce) zapłaconego przez kocesjobiorc koncesjodawcy lub odwrotnie. Od charakteru przyznanego koncesjobiorcy wynagrodzenia zaley charakter ujtego zobowizania. Charakter przyznanego wynagrodzenia okrela si na podstawie warunków wicego porozumienia i majcych zastosowanie przepisów prawa. Koncesjodawca w zamian za otrzymany składnik aktywów lub ulepszenie posiadanego składnika aktywów moe przyzna koncesjobiorcy wynagrodzenie bdce jakkolwiek kombinacj: (i) szeregu płatnoci do koncesjobiorcy (model zobowizania finansowego)

(ii) - 21 - innej formy wynagrodzenia (model przyznanych operatorowi praw) takiej jak: (1) przyznania koncesjobiorcy prawa do uzyskiwania przychodów od podmiotów trzecich korzystajcych ze składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych, lub (2) przyznania koncesjobiorcy dostpu i prawa wykorzystywania na własne potrzeby innego generujcego przychody aktywa (np. prywatnego skrzydła szpitala, którego pozostała cz jest wykorzystywana od leczenia pacjentów majcych prawo do opieki w publicznej słubie zdrowia) (b) Model zobowizania finansowego Jeeli koncesjodawca ma bezwarunkowy obowizek dokonania płatnoci gotówkowych lub przekazania innego składnika aktywów finansowych koncesjobiorcy w zamian za zbudowanie, nabycie, skonstruowanie lub ulepszenie składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych, koncesjodawca powinien uj zobowizanie do dokonania tych płatnoci jako zobowizanie finansowe. Koncesjodawca ma bezwarunkowy obowizek zapłaty, jeli zagwarantował koncesjobiorcy: (i) (ii) okrelon lub moliw do okrelenia kwot; lub rónic, jeli wystpuje, pomidzy kwotami otrzymanymi przez koncesjobiorc od uytkowników usług publicznych i jakkolwiek okrelon lub moliw do okrelenia kwot, o której mowa powyej, nawet jeeli płatnoci uwarunkowane s utrzymaniem przez koncesjobiorc składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych w okrelonym stanie jakociowym czy mocy przerobowych. Koncesjodawca powinien podzieli płatnoci do koncesjobiorcy i uj je zgodnie z ich treci ekonomiczn jako pomniejszenie ujtego zgodnie z powyszymi wytycznymi zobowizania, koszty odsetek (finansowania) oraz koszty usług wiadczonych przez koncesjobiorc. Jeeli składnik aktywów i usługi wiadczone przez koncesjo biorc mona oddzielnie zidentyfikowa płatnoci powinny by podzielone na podstawie wartoci godziwych zidentyfikowanych elementów. Jeeli natomiast oddzielna identyfikacja tych elementów nie jest moliwa to naley zastosowa techniki wyceny. (c) Model przyznanych operatorowi praw Jeeli koncesjodawca nie ma bezwarunkowego obowizku dokonania płatnoci gotówkowych lub przekazania innego składnika aktywów finansowych koncesjobiorcy w zamian za zbudowanie, nabycie, skonstruowanie lub ulepszenie składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych, ale przyznał koncesjobiorcy prawo do uzyskiwania przychodów od innych podmiotów lub inny generujcy przychody składnik aktywów, koncesjodawca powinien uj zobowizanie jako przychody przyszłych okresów wynikajce z transakcji wymiany aktywów pomidzy koncesjodawc i koncesjobiorc. Koncesjodawca rozpoznaje przychody i pomniejsza saldo przychodów przyszłych okresów zgodnie z treci ekonomiczna umowy na usługi koncesjonowane.

- 22 - (d) Model mieszany Jeeli koncesjodawca płaci za zbudowanie, nabycie, skonstruowanie lub ulepszenie składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych czciowo przyjmujc zobowizanie finansowe a czciowo poprzez przekazanie koncesjobiorcy praw naley oddzielnie uj kad cz łcznego zobowizania zgodnie z powyszymi wytycznymi. Jeeli w umowie na usługi koncesjonowane zawarte s porozumienia dotyczce dzielenia przychodów, koncesjobiorca ujmuje przychody tak jak s one generowane, zgodnie z treci transakcji, po domniemanym wystpieniu zdarzenia warunkowego (np. osigniciu limitu przychodów). (e) Okrelanie czy umowa objta jest zakresem MSRSP 32 Poniszy diagram obrazuje wytyczne MSRSP 32 dotyczce umów na usługi koncesjonowane!" # % $ $ $ % % & & & &! $ %!"#$%&'($") '(("*!"#!'"*+'!,!' $"* &'"*$%( '- "!"#!"#&'((("*, (."*/!"#&'(((", (."*"!'((!"!' $%'!,!' $ &'+($-,.*'!'/ (% 0( '!, '#'!,!"#&'(((., (."* &'("*" (!"( 0((!"!"#/ (f) Inne MSRSP majce zastosowanie do typowych rodzajów umów MSRSP 32 dostarcza te pewnych wytycznych odnonie typowych rodzajów umów obejmujcych składnik aktywów i wiadczenie usług oraz standardów majcych do nich zastosowanie.

- 23 - Kategoria Leasingobi orca Usługodawca Właciciel Typowe rodzaje umów Leasing (np. koncesjobior ca bierze w leasing składnik aktywów od koncesjoda wcy) Umowa o obsług i/lub utrzymanie (okrelone zadania np. windykacja, zarzdzanie infrastruktur ) Umowa typu wyremontuj obsługuj przeka Umowa typu buduj obsługuj przeka Umowa typu buduj posiadaj obsługuj 100% zbycie/ prywatyzacja/ spółka Tytuł własnoci składnika aktywów Koncesjodawca Koncesjobiorca Inwestycja kapitałowa Koncesjodawca Koncesjobiorca Ryzyko popytu Wspólne Koncesjodaw ca Koncesjobiorca i/lub koncesjodawca Koncesjobiorca Typowy okres umowy 8 20 lat 1 5 lat 25-30 lat Nieokrelony (lub moe by ograniczony koncesj lub umow) Kocowy udział Koncesjodawca Koncesjobiorca Odnone MSRSP MSRSP 13 MSRSP 1 MSRSP 32/ MSRSP 17/ MSRSP 31 MSRSP 17/ MSRSP 31 (usuwanie z bilansu) MSRSP 9 (ujmowanie) Obszar zacieniowany w powyszej tabeli wskazuje na umowy objte zakresem MSRSP 32. Wymienione powyej standardy dostarczaj wytycznych w nastpujcych obszarach: (i) MSRSP 1 Prezentacja sprawozda finansowych (odpowiednik MSR 1 Prezentacja sprawozda finansowych) (ii) (iii) MSRSP 9 Przychody z transakcji handlowych (odpowiednik MSR 18 Przychody) MSRSP 13 Leasing (odpowiednik MSR 17 Leasing) (iv) MSRSP 17 Rzeczowy majtek trwały (odpowiednik MSR 16 Rzeczowy majtek trwały)

- 24 - (v) MSRSP 31 Wartoci niematerialne (odpowiednik MSR 38 Wartoci niematerialne) 3.3.5 Spójno wytycznych MSRSP 32 z Ustaw o Rachunkowoci Analogiczne do przedstawionego powyej rozrónienia rodzajów umów podejcie moe zosta zastosowane równie zgodnie z Ustaw o Rachunkowoci. Umowy, do których nie ma zastosowania MSRSP 32 mog by rozliczane zgodnie z odpowiednimi wytycznymi zawartymi w przepisach krajowych np. umowy leasingu zgodnie z wytycznymi odnonie leasingu zawartymi w Ustawie o Rachunkowoci i w Krajowym Standardzie Rachunkowoci nr 5 Leasing, najem i dzierawa. Podejcie zaproponowane przez MSRSP 32 jest spójne z zasadami rachunkowoci przedstawionymi w Ustawie o Rachunkowoci i definicjami podstawowych poj takich jak rzeczowe aktywa trwałe czy zobowizania finansowe. Zgodnie bowiem z definicj zawart w Ustawie o Rachunkowoci rodki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej uytecznoci dłuszym ni rok, kompletne, zdatne do uytki i przeznaczone na potrzeby jednostki. Wszystkie te warunki w przypadku infrastruktury bdcej przedmiotem umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym s spełnione. Warto jednak zwróci uwag na jeszcze jeden istotny aspekt dotyczcy warunków zawartych w definicji aktywów s to kontrolowane przez jednostk zasoby majtkowe o wiarygodnie okrelonej wartoci, powstałe w wyniku przeszłych zdarze, które spowoduj w przyszłoci wpływ do jednostki korzyci ekonomicznych". W kontekcie umów o partnerstwie publicznoprywatnym infrastruktura jest kontrolowana przez podmiot publiczny, gdy narzuca on sposób jej wykorzystania oraz determinuje korzyci ekonomiczne jakie strona prywatna moe osign. Zatem wybudowana infrastruktura powinna by ujmowana zgodnie z ustaw o rachunkowoci. Pragniemy zwróci uwag, i oznacza to konieczno jej amortyzacji zgodnie z ogólnymi zasadami. W sytuacji, w której strona publiczna nie jest w stanie unikn dokonania płatnoci mamy te do czynienia ze zobowizaniem finansowym tak jak w modelu zobowizania finansowego. Pragniemy zwróci uwag na fakt, i wpisanie do umowy zobowizania partnera prywatnego do wypełnienia warunków jakociowych od których uzaleniona jest wysoko płatnoci nie oznacza, i jednostka samorzdu terytorialnego moe unikn płatnoci to czy płatno bdzie obniona czy te nie znajduje si poza kontrol JST, jeeli bowiem partner prywatny wykona usługi w wymaganym standardzie, to JST nie bdzie przysługiwało prawo do obnienia płatnoci. 3.3.6 Przykładowe rozliczenie zgodnie z MSRSP 32 (a) Uwagi ogólne W analizowanych przypadkach, gdzie partner prywatny nie ponosi ryzyka popytu zastosowanie bdzie miał opisany powyej model zobowizania finansowego. MSRSP 32 pokazuje przykłady podejcia do rozliczania tego typu umów, w tym miedzy innymi zaprezentowany poniej przykład rozliczania umów zaklasyfikowanych do modelu zobowizania finansowego. Przykład ten zaczerpnlimy ze standardu opublikowanego na stronie Midzynarodowego Stowarzyszenia Ksigowych (IFAC) http://www.ifac.org/publications-resources/ipsas-32-service-concessionarrangements-grantor Jak zaznacza MSRSP w celu uczynienia przykładu jak najbardziej zrozumiałym przyjto, i okres umowy wynosi tylko 10 lat oraz, e wpływy

- 25 - koncesjobiorcy s stałe w okresie umowy. W rzeczywistoci umowy bd zawierane na znacznie dłuszy okres, a roczne przychody mog rosn wraz z upływem czasu. (b) Załoenia Zgodnie z warunkami umowy koncesjobiorca ma zbudowa drog w cigu dwóch lat oraz zapewni utrzymanie i obsług drogi zgodnie z okrelonym standardem przez okres omiu lat (tj. pomidzy 3. a 10. rokiem). Na koniec umowy droga zostanie nieodpłatnie przekazana koncesjodawcy. Umowa objta jest zakresem standardu a droga spełnia wymienione powyej kryteria ujcia składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych. Ponadto warunki umowy wymagaj od koncesjobiorcy połoenia nowej nawierzchni, gdy stan pierwotnej ulegnie pogorszeniu i nie bdzie spełniał okrelonych wymaga. Koncesjobiorca szacuje, e bdzie musiał połoy now nawierzchni pod koniec 8. roku. Warto godziwa usługi wymiany nawierzchni jest szacowana na 110 j.p. Wynagrodzenie dla koncesjobiorcy z tytułu tej usługi zostało uwzgldnione w szeregu płatnoci jakie koncesjobiorca bdzie otrzymywał. Przyjto, i pierwotna nawierzchnia jest oddzielnym komponentem rodka trwałego i spełnia kryteria ujcia w momencie kiedy jest ujmowana i mona mie wystarczajc pewno w odniesieniu do przewidywanej daty wymiany nawierzchni jak i kosztu jej wymiany. Przyjto, e oczekiwany koszt wymiany jest dobrym przyblieniem pocztkowego kosztu nawierzchni ujtego jako oddzielny komponent rodka trwałego. Nawierzchnia jest zatem rozpoznawana jako oddzielny komponent i amortyzowana od 3. do 8. roku umowy. Przyjto take, i w roku pierwszym nie ponoszono nakładów na nawierzchni oraz, e budowa drogi koczy si wraz z kocem 2. roku umowy. Ujcie w 8. roku wymienianego komponentu nawierzchni drogi jako oddzielnego komponentu składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych skutkuje take zwikszeniem zobowizania ujtego przez koncesjodawc. Na pocztku roku 3., łczna warto godziwa drogi wynosi 1 050 j.p. i składa si z 940 j.p. zwizanych z budow warstwy nonej oraz 110 j.p. zwizanych z warstw cieraln nawierzchni. Łczna pocztkowa warto godziwa drogi jest nisza ni warto bieca serii okrelonych płatnoci zwizanych ze składnikiem aktywów. Droga (z wyjtkiem nawierzchni) ma okres ekonomicznej uytecznoci 25 lat. Amortyzacja jest liczona metoda liniow i wynosi rocznie 38 j.p. (940/25). Nawierzchnia amortyzowana jest przez lat 6 (0d 3. do 8. roku i wymieniona nawierzchnia poczwszy od 9 roku). Roczna amortyzacja nawierzchni wynosi 18 j.p. (110/6). W trakcie uytkowania nie nastpuje utrata wartoci drogi, w zwizku z tym nie jest ujmowany odpis. Nie jest moliwe okrelenie kosztu kapitału koncesjobiorcy. Stopa procentowa podana w umowie o usług koncesjonowana wynosi 6,18%. Przyjto, e przepływy pienine maja miejsce na koniec roku, a warto pienidza w czasie nie jest istotna.

- 26 - Wartoci godziwe elementów składowych umowy przedstawiaj si nastpujco: Cz składowa umowy Warto godziwa Droga (bez nawierzchni) 940 Nawierzchnia drogi 110 Łczna warto godziwa drogi 1 050 Składowa dotyczca obsługi i utrzymania (warto usług wykonywanych w cigu jednego roku) Efektywna stopa procentowa 6,18% 12 Koncesjodawca bdzie płacił koncesjobiorcy za udostpnienie drogi uytkownikom 200 j.p. rocznie poczwszy od roku 3. Łczna warto wynagrodzenia (płatno 200 j.p. w kadym z lat 3-10) odpowiada wartoci godziwej kadego z elementów składowych umowy wskazanego w tabeli powyej. Intencja stron jest, aby te płatnoci pokryły koszty wybudowania drogi, roczne koszty utrzymania i obsługi (12 j.p.) oraz połoenia nowej nawierzchni (110 j.p.) w 8. roku umowy. (c) Wpływ na sprawozdanie finansowe Koncesjodawca pocztkowo ujmuje składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych w jego wartoci godziwej ( łcznie 1 050 j.p. na co składa si 110 j.p. odpowiadajcych nawierzchni i 940 j.p. odpowiadajcych pozostałej czci drogi) jako rzeczowy majtek trwały. Składnik aktywów ujmowany jest wraz z jego budow (525 j.p. w pierwszym roku i 525 w drugim roku). Koszt rocznej amortyzacji to 56 j.p. (18 j.p. amortyzacja nawierzchni i 38 j.p. amortyzacja pozostałej czci drogi). Amortyzacja rozpoczyna si w roku 3. Koncesjodawca pocztkowo ujmuje zobowizanie finansowe w wartoci równej okrelonej na koniec 1. roku wartoci godziwej bdcego w budowie składnika aktywów przeznaczonego do wiadczenia usług koncesjonowanych (525 j.p.). Warto zobowizania zwikszana jest na koniec roku 2., aby odzwierciedli warto godziw wykonanych prac budowlanych (525 j.p.) oraz koszty finansowania naliczone na pozostajcym do spłaty zobowizaniu finansowym. Ze wzgldu na fakt, i znane s kwoty płatnoci zwizanych z zapłat za element usług obsługi i utrzymania koncesjodawca moe okreli kwot jaka corocznie pomniejsza zobowizanie finansowe. Koszty finansowe rozpoznawane s corocznie przy zastosowaniu stopy 6,18%. Zobowizanie finansowe jest wyceniane po pocztkowym ujciu metod zamortyzowanego kosztu przy uyciu efektywnej stopy. Wynagrodzenie za wymian nawierzchni jest uwzgldnione w ustalonej w umowie serii płatnoci. Nie ma bezporedniego wpływu na dokonywane płatnoci, niemniej jednak koncesjodawca ujmuje wymienion nawierzchni jako składnik aktywów w momencie jej wymiany i amortyzuje poczwszy od roku 9. Roczna amortyzacja wynosi 18 j.p. 110/6. Wynagrodzenie za usługi obsługi i utrzymania drogi (12 j.p.) jest uwzgldnione w ustalonej w umowie serii płatnoci. Nie ma

- 27 - bezporedniego wpływu na dokonywane płatnoci, niemniej jednak koncesjodawca rozpoznaje co roku koszty tych usług. (d) Bilans, rachunek zysków i strat, przepływy pienine Poniej zaprezentowano wpływ umowy na przepływy pienine, bilans, rachunek zysków i strat. Zaprezentowane zostały równie zmiany w zobowizaniach finansowych. Przepływy pienine: Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Razem Płatnoci okrelone w umowie (200) (200) (200) (200) (200) (200) (200) (200) (1 600) Wpływ/ (wypływ) rodków pieninych netto (200) (200) (200) (200) (200) (200) (200) (200) (1 600) Rachunek zysków i strat Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Razem Koszty usług obsługi i utrzymania (usługi obce) (12) (12) (12) (12) (12) (12) (12) (12) (96) Koszty finansowania (odsetki) (32) (67) (59) (51) (43) (34) (25) (22) (11) (344) Amortyzacja (drogi bez nawierzchni) (38) (38) (38) (38) (38) (38) (38) (38) (304) Amortyzacja nawierzchni oryginalnej (18) (19) (18) (18) (19) (18) (110) Amortyzacja wymienionej nawierzchni (18) (19) (37) Łczna amortyzacja (56) (57) (56) (56) (57) (56) (56) (57) (451)

- 28 - Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Razem Zysk/ (strata) netto (32) (135) (128) (119) (111) (103) (93) (90) (80) (891) Amortyzacja w latach 3-8 odzwierciedla amortyzacj nawierzchni zbudowanej na pocztku okresu. Nawierzchnia amortyzuje si całkowicie. Amortyzacja w latach 9-10 odzwierciedla amortyzacj wymienionej nawierzchni. Bilans: Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych droga bez nawierzchni 525 940 902 864 826 788 750 712 674 636 Składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych nawierzchnia oryginalna - 110 92 73 55 37 18 - - - Składnik aktywów przeznaczony do wiadczenia usług koncesjonowanych nawierzchnia wymieniona - - - - - - - 110 92 73 Aktywa przeznaczone do wiadczenia usług koncesjonowanych - razem 525 1 050 994 937 881 825 768 822 766 709 rodki pienine - - (200) (400) (600) (800) (1 000) (1 200) (1 400) (1 600) Zobowizania finansowe (525) (1 082) (961) (832) (695) (550) (396) (343) (177) - Skumulowana nadwyka/deficyt - 32 167 295 414 525 628 721 811 891 Wymiana nawierzchni jest oczekiwana w roku 8., kiedy to pocztkowo wybudowana nawierzchnia całkowicie si zamortyzuje. Jeli wymiana nawierzchni nastpi wczeniej, a pocztkowo wybudowana nawierzchnia jeszcze si nie zamortyzuje, trzeba bdzie zaprzesta rozpoznawania składnika aktywów zwizanego z pierwotn nawierzchni zanim rozpozna si nowy komponent składnika aktywów przeznaczonych do wiadczenia usług koncesjonowanych zwizany z wymian nawierzchni. Nowy składnik aktywów przeznaczonych do wiadczenia usług koncesjonowanych zwizany z wymian nawierzchni zostanie rozpoznany w 8. roku i bdzie amortyzowany w latach 8-10. W latach 9 i 10 tabeli prezentujcej rachunek zysków i strat ujto zwizany z tym koszt amortyzacji.

- 29 - Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 W roku 8., w zwizku z rozpoznaniem nowego składnika aktywów przeznaczonych do wiadczenia usług koncesjonowanych, wzronie zobowizanie finansowe. Zmiany zobowizania finansowego: Rok 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Saldo z przeniesienia/ bilans otwarcia - 525 1 082 961 832 695 550 396 343 177 Zobowizanie zwizane z pocztkowym ujciem składnika aktywów przeznaczonych do wiadczenia usług koncesjonowanych 525 525 - - - - - - - - Koszt finansowy zwikszajcy zobowizanie przed dokonaniem płatnoci - 32 - - - - - - - - Element płatnoci okrelonych w umowie zmniejszajcy zobowizanie - - (121) (129) (137) (145) (154) (163) (166) (177) Zobowizanie ujte w wyniku wymiany nawierzchni - - - - - - - 110 - - Saldo do przeniesienia / bilans zamknicia 525 1 082 961 832 695 550 396 343 177-3.3.7 Moliwo zastosowania bezporedniego podejcia obejmujcego komponenty zgodnie z przykładem z MSRSP 32 w wietle Ustawy o Rachunkowoci Ustawa o Rachunkowoci nie zawiera odrbnych wytycznych pozwalajcych na podział składników rzeczowych aktywów trwałych w celu naliczenia amortyzacji. Artykuł 32 ustawy wymaga natomiast systematycznego, planowanego rozłoenia wartoci pocztkowej aktywów na ustalony okres amortyzacji, przy czym przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacji uwzgldnia si okres ekonomicznej uytecznoci rodka trwałego. Podstaw zastosowania tego rozwizania moe by art. 10 ust. 3 Ustawy o Rachunkowoci, który stanowi, i w przypadku braku polskich regulacji, jednostka moe stosowa Midzynarodowe Standardy Sprawozdawczoci Finansowej. Przeszkod jest natomiast art. 3 ust. 1 pkt 15, który definiuje rodki trwałe jako rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej uytecznoci dłuszym ni rok, kompletne, zdatne do uytku i przeznaczone na potrzeby jednostki".

- 30 - Chocia Ustawa o Rachunkowoci nie precyzuje tego okrelenia, mona przypuszcza, e kompletne aktywa to takie, które zostały wymienione w Klasyfikacji rodków Trwałych. W Ustawie o Rachunkowoci brakuje odniesie do wspomnianego rozporzdzenia. Klasyfikacja została wydana w oparciu o art. 40 par. 2 Ustawy o Statystyce Publicznej. Zgodnie z art. 40 ust. 3 wspomnianej Ustawy o Statystyce Publicznej, klasyfikacj wprowadzon na podstawie art. 40 par. 2 stosuje si w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowoci. Zapis ten wprowadza obowizek korzystania z Klasyfikacji rodków Trwałych (KT). Klasyfikacja stanowi, e KT jest usystematyzowanym zbiorem obiektów majtku trwałego słucym m.in. do celów ewidencyjnych, ustalaniu stawek odpisów amortyzacyjnych oraz bada statystycznych. W dalszej czci cytowanego aktu prawnego zapisano, e w KT za podstawow jednostk ewidencji przyjmuje si pojedynczy element majtku trwałego spełniajcy okrelone funkcje w procesie wytwarzania wyrobów i wiadczenia usług. Moe by nim budynek, maszyna, pojazd mechaniczny itp. Jedynie w nielicznych przypadkach dopuszcza si w ewidencji przyjcie za pojedynczy obiekt - obiektu zbiorczego, którym moe by zespół przewodów rurocigowych lub zespół latarni jednego typu uytkowanych na terenie zakładu, ulicy, osiedla, zespoły komputerowe itp. KT mimo, i w niektórych przypadkach nakazuje dzielirodki trwałe na czci nie przewiduje jednak generalnej zasady przewidujcej dzielenie rodków trwałych na czci składowe. Podczas okrelania okresu amortyzacji powinno bra si jednak pod uwag okres ekonomicznej uytecznoci rzeczowych aktywów trwałych. W niektórych przypadkach, pojedynczy składnik aktywów składa si z istotnych komponentów o rónym okresie uytkowania i niemoliwe jest okrelenie okresu uytkowania dla składnika aktywów jako całoci. Mona zatem przyj dwa podejcia: (a) podział składnika aktywów na poszczególne czci jest moliwy tylko, gdy jednostka moe uzasadni, e jego poszczególne czci spełniaj oddzielne funkcje w procesie produkcji bd wiadczenia usług. Uzasadnienie takie bdzie trudne w przypadku warstwy cieralnej. (b) jednostka, która stosuje Klasyfikacj rodków Trwałych, ujmuje w ewidencji kompletne rodki trwałe po czym dzieli je na komponenty, jeli jest to jedyny sposób prowadzcy do okrelenia rzeczywistej ekonomicznej uytecznoci takiego rodka trwałego jako całoci. W innym przypadku postpowanie jednostki stałoby bowiem w sprzecznoci z art. 32 Ustawy o Rachunkowoci. Drugie rozwizanie powinno zosta wybrane w celu spełnienia przepisów Ustawy o Rachunkowoci - bdzie to w konsekwencji prowadzi równie do spełnienia w tym zakresie przepisów Midzynarodowego Standardu Rachunkowoci 16 Rzeczowe aktywa trwałe", jeli ten moe by stosowany (zgodnie z wspomnianym wczeniej art. 10 ust. 3 Ustawy o Rachunkowoci). W zwizku z tym, warstwa cieralna moe by traktowana jako komponent rzeczowego aktywa trwałego o okresie amortyzacji rónicym si od pozostałej czci aktywa. 3.3.8 Podsumowanie Reasumujc, przedstawione powyej podejcie wynikajce z MSRSP 32 moe zosta zastosowane przez JST dla celów ujcia w ksigach rachunkowych umowy PPP. Fakt, i zgodnie z tym podejciem JST powinno uj zobowizania