Wprowadzenie do polityki pieni»nej

Szkoªa Gªówna Handlowa

Rozkªad jazdy 1 Pocz tki bankowo±ci centralnej 2 Cele banków centralnych 3 Strategie polityki pieni»nej 4 Posumowanie

Czynniki umo»liwiaj ce powstanie banku centralnego Oderwanie pieni dza od towaru Ustanowienie monopolu emisyjnego

Oderwanie pieni dza od towaru Kiedy± pieni dz byª zwi zany z towarem Jego warto± wyznaczaªa rynkowa cena towaru (np. zªota, srebra) W takich warunkach trudno prowadzi polityk pieni»n Umo»liwia to wprowadzenie pieni dza papierowego

Pieni dz papierowy Pierwsza emisja w Chinach (dynastia Song, X w.) ródªo: Wikipedia

Pieni dz papierowy c.d. Ale dla rozwoju bankowo±ci centralnej istotniejsza rola kwitu depozytowego (Wªochy XIV w., Londyn, XVII w.) Pray you pay to Mr Thomas Hill without further advice the sum of seventy pounds.... and this receipt shall be your sucient discharge for the same... ródªo: The British Museum

Pieni dz papierowy c.d. Kwit na okaziciela The banknote shown was issued in 1729 by Francis Child Esq., the Fleet Street banker. The denomination of 10 is handwritten, as was the common practice at the time. It should be noted that this piece was issued and signed by the bank and is their promise to pay on demand. This distinguishes it from the `drawn note', above, which originates from an account holder of the bank and directs the bank to make a payment. ródªo: The British Museum

Monopol emisyjny Prowadzenie polityki pieni»nej niemo»liwe je±li jest wielu emitentów pieni dza Potrzebny monopol emisyjny Pierwotna motywacja: renta emisyjna jako dochód publiczny a nie prywatny Pierwszy bank centralny: Bank Szwecji (1686) - bank pa«stwowy (monopol emisyjny od pocz tku istnienia)

Bank Anglii Kluczow rol w rozwoju bankowo±ci centralenj odegraª jednak Bank Anglii (1694) Bank komercyjny (nacjonalizacja w 1946). Stopniowa redukcja liczby banków prywatnych emitentów. W 1833 caªkowity monopol emisyjny. ródªo: Bank of England

Rezerwa Federalna Bank centralny tworzony i likwidowany kilkakrotnie Ostatecznie 1913, po kryzysie bankowym: Rezerwa Federalna. Zadania Pó¹niej utrzymanie rezerw bankowych (i po»yczkodawca ostatniej instancji) zarz dzanie dªugiem publicznym utworzenie systemu rozliczeniowego stabilizacja i wzrost gospodarki peªne zatrudnienie cel inacyjny (2012)

EBC Powstanie Europejskiego Banku Centralnego (1998) Wspólna waluta - euro Cel: utrzymanie stabilno±ci cen oraz wspieranie polityki gospodarczej Wspólnoty je»eli nie stoi to w sprzeczno±ci ze stabilno±ci cen

Bank Polski I 1828 powstanie Banku Polskiego Cele: przebudowa systemu monetarnego Królestwa Polskiego kredytowanie rolnictwa, przemysªu i handlu Przywilej emisyjny. Rola ograniczona w 1867 r. (lia MF w Petersburgu), likwidacja w 1885 r.

Bank Polski II 1924 reaktywacja Banku Polskiego Cele: Reforma walutowa Utrzymanie stabilno±ci zªotego Kredytowanie istotnych przedsi wzi gospodarczych.

Narodowy Bank Polski po II Wojnie wiatowej 1945 utworzenie Narodowego Banku Polskiego Cele: pocz tkowo cele zbli»one do zada«banku Polskiego pó¹niej ukierunkowane na pasywne kredytowanie i peªn (detaliczn ) gospodarki centralnie sterowanej. Zmiana roli NBP: 1987 wydzielenie PKO BP, 1989 wydzielenie kolejnych 9 banków komercyjnych 1989 nowa ustawa o NBP; cel: umacnianie pieni dza polskiego - w latach 90. stopniowy wzrost niezale»no±ci NBP

Narodowy Bank Polski - bie» ce uwarunkowania Konstytucja 1997 r.: bankowi centralnemu przysªuguje (... ) wyª czne prawo (... ) ustalania i realizowania polityki pieni»nej oraz Narodowy Bank Polski odpowiada za warto± polskiego pieni dza (art. 227, par. 1) Ustawa o NBP: Podstawowym celem dziaªalno±ci NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rz du, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP (art. 3, par. 1) W 1998 r. powoªana zostaje Rada Polityki Pieni»nej (6-letnia kadencja, brak mo»liwo±ci ponownego wyboru)

Konsensus przed kryzysem nansowym Rol banku centralnego jest utrzymanie stabilnych cen (w praktyce niskiej, dodatniej inacji) przy jednoczesnej stabilizacji waha«cyklicznych (wymienno± ) Bank centralny powinien by niezale»ny Polityka pieni»na powinna by prowadzona w sposób przejrzysty Podstawowym instrumentem banku centralnego jest krótkoterminowa stopa procentowa

Stabilizacja inacji i produkcji (bezrobocia) W latach 50-60 XX w. uksztaªtowaª si pogl d o mo»liwo±ci wyboru pomi dzy inacj i bezrobociem (krzywa Phillipsa) Po¹niej obalony na gruncie teoretycznym i empirycznym (Friedman, Phelps) Wspóªcze±nie: wybór pomi dzy stabilizacj (zmienno±ci ) inacji i produkcji.

Stabilizacja inacji i produkcji c.d. ródªo: Karam, Laxton, Rose & Tamirisa 2008

Stabilizacja inacji w praktyce Formalnie cz sto mowa o stabilnych cenach W praktyce raczej niska dodatnia inacja. bª d pomiaru DNWR puªapka deacyjna

DNWR ródªo: Lebow, Saks, Wilson

Puªapka deacyjna Stopy nominalne nie mog by ujemne Niska inacja to niskie stopy

Niezale»no± banku centralnego Literatura lat 80. XX w. pokazaªa zwi zek cyklu politycznego z polityk pieni»n Na tym gruncie postulowano uniezale»nienie banków centralnych od bie» cej polityki Postulat wprowadzany w»ycie od lat 80. XX w. Dzi± standard i fundament bankowo±ci centralnej

Niezale»no± banku centralnego ródªo: Alesina & Summers 1993

Przejrzysto± banku centralnego Lata 70-80 XX w.: bank centralny nie mo»e skutecznie wpªywa na gospodark, je±li nie zaskakuje podmiotów (Cukierman & Meltzer, 1986) Podstawa: np. model Lucasa Lata 90. XX w.: przejrzysto± jest bardzo wa»na, pozwala sterowa oczekiwaniami i skutecznie wpªywa na gospodark not only do expectations about policy matter, but [... ] very little else matters (Woodford 2005). Dodatkowo: przejrzysto± jako element równowa» cy niezale»no± Dzi± standard i fundament bankowo±ci centralnej

Kryzys nansowy a my±lenie o polityce pieni»nej Lata 1990-2007 to okres great moderation Postrzegany jako wielki sukces bankowo±ci centralnej Ale w tle narastaªy du»e nierównowagi wewn trzne mi dzynarodowe

Great moderation Inacja w gospodarkach rozwini tych ródªo: Eurostat

Nierównowagi zewn trzne 800 600 400 200 0-200 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009-400 -600 Developed economies Developing economies ródªo: IMF

Nierównowagi wewn trzne Np na rynku nieruchomo±ci w USA (Shiller house price index)

Kryzys nansowy a my±lenie o polityce pieni»nej Sama stabilno± makroekonomiczna nie wystarcza Potrzebna jeszcze stabilno± nansowa Polityka makroostro»no±ciowa jest prób odpowiedzi Stabilno± pojedynczych instytucji nie implikuje stabilno±ci systemu nansowego nadzór makroostro»no±ciowy (np. ESRB) Nowe instrumenty polityki pieni»nej luzowanie ilo±ciowe (quantitative easing), wykorzystywane w przypadku wpadni cia w puªapk deacyjn Dyskusja o podniesieniu celów inacyjnych (Blanchard, Dell'Ariccia, Mauro 2010)

Spirala cenowo-pªacowa Spirala cenowo-pªacowa to mechanizm sprz»enia zwrotnego Ceny powoduj pªace Place powoduj ceny

Schemat Π Π

Strategie polityki pieni»nej St d 3 strategie polityki pieni»nej: 1 strategia monetarna (kontrola poda»y pieni dza) 2 strategia celu inacyjnego (kontrola stóp procentowych i oczekiwa«inacyjnych) 3 strategia kursowa (kontrola kursu walutowego)

Posumowanie Pierwsze banki centralne nie powstaªy w celu prowadzenia polityki pieni»nej Wspóªczesna bankowo± centralna ksztaªtowaªa si stopniowo w XX w. Podstawowe cele banków centralnych stabilizacja cen (niska, dodatnia inacja) stabilizacja cyklu koniunkturalnego Fundamenty wspóªczesnej bankowo±ci centralnej niezale»no± banków centralnych przejrzysto± prowadzonej polityki wymienno± pomi dzy stabilizacj produkcji i inacji Wyzwania po kryzysie: pogodzenie stabilno±ci makroekonomicznej i nansowej polityka makroostro»no±ciowa ma by odpowiedzi na nierównowagi makronansowe