KOLEJ METROPOLITALNA W STRATEGII ROZWOJU AGLOMERACJI POZNAŃSKIEJ dr inż. Jeremi Rychlewski
KOLEJ METROPOLITALNA Strategia aglomeracji w Centrum Badań Metropolitalnych UAM wielokryterialne planowanie przestrzenne, które uwzględnia kwestie transportowe. Kolej w CBM - uzupełnienie działań Wielkopolskiego Urzędu Marszałkowskiego w zakresie planowania przestrzennego, wyznaczenie optymalnych funkcji dla poszczególnych obszarów metropolii, spojrzenie perspektywiczne. Aglomeracja delimitowana często jako powiaty poznańskie ziemski i grodzki, metropolia w CBM dodatkowo jeszcze gminy Skoki, Szamotuły, Śrem. Jakie są możliwości kolei, jak zachęcić mieszkańców do skorzystania z kolei, jak optymalnie wozić towary.
DLACZEGO? Zatory w centrum Poznania i na jego obrzeżach. Opóźnienia na DW196 prawie godzinne. Próba znalezienia inwestora dla wiaduktu w ciągu ulicy Grunwaldzkiej (2387P) nad linią nr 3. Podział Suchego Lasu ulicą Obornicką przy wyłączonej sygnalizacji świetlnej. Problemy z parkowaniem w Poznaniu, w tym szczególnie z parkowaniem niezgodnym z prawem. Bezpieczeństwo ruchu, w szczególności na drogach powiatowych. Duży ruch na wąskich drogach powiatowych. Negatywny wpływ ruchu samochodowego na środowisko, w tym hałas, powietrze. Ograniczona dostępność dla osób niezmotoryzowanych. Nowe osiedla bez infrastruktury edukacyjno-kulturalnej uzależnienie od rodziców i ich samochodów.
UWARUNKOWANIA Rozbudowa sieci drogowej jest kosztowna, rozwiązuje tylko część problemów, inne wzmaga. Praktycznie wszystkie plany rozwoju opracowywane dla aglomeracji poznańskiej zakładały, że największe potoki ruchowe będą realizowane transportem szynowym. Tylko osie szynowe są w stanie zapewnić dostęp do centrum Poznania wszystkim chętnym (brak takiego dostępu oznacza degradację rangi Poznania jako ośrodka centralnego). W pierwszym etapie można wykorzystać istniejącą sieć, w drugim konieczna będzie punktowa poprawa przepustowości, sukces będzie oznaczał (w trzecim etapie) konieczność budowy nowych odcinków.
Łączne traktowanie pociągów metropolitalnych i regionalnych. Rozszerzenie koncepcji o 2 dodatkowe linie. Takt (nie na każdej trasie musi być taki sam): 60-minutowy możliwy w godzinie szczytu pociągi obecnie mają taką lub większą częstotliwość; 30 lub 20-minutowy (być może 15-minutowy) wymaga poprawy przepustowości wąskich gardeł (trzeci tor) i przywrócenia funkcji niektórych stacji; 15, 12, 10-minutowy wymaga nowych linii lub rozbudowy istniejących. Konieczny remont niektórych linii duże ograniczenia prędkości. Na linii 356 modernizacja = skrócenie czasu jazdy o połowę. Segmenty czasowe dla pociągów metropolitalnych / regionalnych, osobno dla kwalifikowanych. Towarowe na niektórych liniach nocą.
STACJA POZNAŃ GŁÓWNY Jaka synchronizacja pociągów aglomeracyjnych / regionalnych? Wszystkie razem na stacji (równoległa), Po kolei na stacji (szeregowa). Synchronizacja równoległa: 12 krawędzi peronowych dokładnie tyle ile potrzeba, a więc brak rezerw, postój ze względu na skomunikowanie 3-7 minut, dla taktu 60, 30, 20 (15)-minutowego. Synchronizacja szeregowa: 2 lub 4 krawędzie peronowe dedykowane pociągom aglomeracyjnym / regionalnym, pociągi wjeżdżają jeden po drugim, w odstępie potrzebnym na obsługę, takt (15), 12, 10-minutowy.
STACJE I PRZYSTANKI Węzły przesiadkowe na transport miejski Poznań, docelowo Swarzędz i Luboń. skrócenie drogi przejścia między peronami kolei aglomeracyjnej i miejskiego transportu zbiorowego, w tym również ograniczenie uciążliwości w postaci sygnalizacji świetlnych, zbędnych schodów Dynamiczna informacja pasażerska; Ochrona przed czynnikami atmosferycznymi. Stacje i przystanki powiatowe (w tym peryferyjne w Poznaniu): Synchronizacja czasowa (autobus czeka na przyjazd pociągu) i przestrzenna (przesiadka w ramach jednego peronu) kolei i autobusów gminnych; Osiedle wokół stacji / przystanku; Dobre dojścia piesze, wiata lub poczekalnia, Kiss&Ride, Bike&Ride, Park&Ride.
JAKOŚĆ OBSŁUGI Gwarancja przewozu rezerwy taborowe. Gwarancja punktualności (ważna do Poznania, mniej ważna w drugą stronę), w tym ograniczanie negatywnych oddziaływań opóźnionych pociągów kwalifikowanych. Gwarancja realizacji przesiadek: Poznań Główny konieczne rezerwy, przystanki miejskie niepotrzebna ze względu na częstotliwość, przystanki powiatowe autobus czeka. INFORMACJA Aktualny rozkład jazdy dostępny na każdej stacji i przystanku, opis możliwości przesiadkowych; Informacja o ewentualnych wypadkach na wszystkich stacjach i przystankach dotkniętych tym wypadkiem, propozycje dla pasażerów.
STREFY ZABUDOWY Strefa K kolejowa, w obrębie 1 km od stacji / przystanku. Zabudowa wielorodzinna, ponad 70 osób/ha. Strefa A autobusowa, w obrębie 0,5 km od przystanku autobusowego. Autobus dowozi do kolei lub do Poznania. Zabudowa jednorodzinna, 17-70 osób/ha. Dobry dojazd rowerem do stacji / przystanku. Strefa L logistyczna. Pomiędzy stacjami / przystankami ładownia lub bocznica. Optymalny teren dla przemysłu Strefa S samochodowa. Poza pozostałymi strefami. Zabudowa jednorodzinna na kilkuhektarowych działkach, poniżej 17 osób/ha. Strefy niekorzystnej lub zakazanej zabudowy z innych przyczyn, np. cenne przyrodniczo, dobre gleby, tereny zalewowe itp.
RUCH TOWAROWY Ograniczenie ruchu ciężarówek. Centra logistyczne wyznaczono 7 preferowanych i 3 rezerwowe, ale brak stref na południe od Poznania. Przewozy just-in-time, krótkie pociągi, inne rozwiązania organizacyjne (otwartość systemu). Budowa nowych krótkich linii (Tarnowo Podgórne). Strefy logistyczne pomiędzy stacjami / przystankami mininimum 2 km, a zasięg 1 km miejsce dla zakładów przemysłowych lub bocznic.....
PODSUMOWANIE Trwają prace nad rozszerzeniem zintegrowanego systemu taryfowego i rozszerzeniem formuł istniejących związków komunalnych. Prowadzone są studia nad zintegrowaniem organizacji przewozów i adaptacją terenów przystacyjnych dla obecnie modernizowanej linii do Wągrowca. Kompleksowo modernizowana jest też linia do Wolsztyna. Sporządzany jest przez Wielkopolski Urząd Marszałkowski plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru aglomeracji, równolegle trwają studia nad koncepcją zagospodarowania tego terenu w zespole CBM. Działania CBM (konsorcjum 4 uczelni poznańskich) są finansowane przez wszystkie gminy za pośrednictwem Rady Aglomeracji Poznań.
PODSUMOWANIE Rozpoczęła działalność spółka operatorska Koleje Wielkopolskie. Ważnym krokiem winno być przejęcie stacji i przystanków kolejowych przez samorządowe władze gmin i sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla terenów przystacyjnych. Trwają prace: kończy się zbieranie opinii od gmin o koncepcjach rozwoju metropolii. Po opiniach trzeba zweryfikować założenia, a następnie określić funkcje obszarów. Zaproponowano lokalizacje nowych przystanków, część z nich zostanie odrzucona (niektóre przeniesione) po określeniu funkcji obszarów. Ważna dobra współpraca między CBM, gminami, powiatem ziemskim, województwem, ZTM Poznań, PKP.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ