1. Impresjonizm. Założenia, dzieła, twórcy Uczeń powinien: 1. 1. Cele lekcji 1. a) Wiadomości umiejscowić epokę w czasie, przyporządkować dzieła autorom, związać prezentowane dzieła z miejscem, w którym się znajdują, wskazać przykłady dzieł wprowadzających nową technikę plastyczną, zdefiniować pojęcia: dywizjonizm i puentylizm. Uczeń potrafi: 2. b) Umiejętności zidentyfikować wybrane dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych, przypisać technikę plastyczną twórcom, którzy się w niej specjalizowali, rozpoznać artystę w oparciu o charakterystykę jego twórczości, rozpoznać w dziele sztuki temat, dostrzec i określić zależność dzieła sztuki od jego funkcji i środowiska powstania, opisać dzieło sztuki pod względem formy i treści, opisać fakty i zjawiska, które miały wpływ na formę dzieła, wskazać elementy formalne w malarstwie impresjonistycznym: kompozycję, kolor, światłocień i perspektywę, wykazać zależność między miejscem powstania dzieła, sytuacją społeczno polityczną, kręgiem artystycznym a kształtem dzieła, podać fakty z życia artystów mające wpływ na cechy charakterystyczne ich twórczości, określić znaczenie rolę dzieł dla przemian w sztuce. 2. 2. Metoda i forma pracy Prezentacja multimedialna, pogadanka, praca w grupach. 3. 3. Środki dydaktyczne Prezentacja multimedialna, podręcznik, tablice z reprodukcjami.
4. 4. Przebieg lekcji 1. a) Faza przygotowawcza Nauczyciel powtarza z uczniami podstawowe wiadomości na temat realizmu francuskiego oraz szkoły angielskich pejzażystów. Następnie odwołuje się do wiedzy uczniów na temat wydarzeń historycznych (wojna francusko pruska, kolonializm), które wpłynęły na sytuację we Francji w latach 70. XIX wieku oraz wyjaśnia pojęcia: perspektywa, kolor, pejzaż, szkoła z Barbizon. 2. b) Faza realizacyjna Uczniowie śledzą tok prezentacji multimedialnej Impresjonizm założenia, dzieła, twórcy, wykonują notatki. Grupy otrzymują tablice z reprodukcjami, wyszukują dzieła impresjonistyczne, grupują je zgodnie z danymi twórcy, ustalają elementy formalne w dziełach malarskich (określają temat, elementy kompozycyjne, kolor, światłocień i perspektywę). Odwołując się do wiedzy uzyskanej z prezentacji multimedialnej, określają charakterystyczne cechy twórczości poszczególnych malarzy. Ustalają, w jakich muzeach znajdują się dzieła impresjonistyczne. 3. c) Faza podsumowująca Poszczególne grupy uczniów prezentują wyniki swoich prac i sporządzają notatki. Uczniowie ustalają, jakie dzieła impresjonistyczne wykonane zostały techniką dywizjonizmu; określają, którzy twórcy byli wierni idei impresjonizmu, a którzy ją porzucili dla innych kierunków artystycznych. Wskazują na znaczenie impresjonizmu w dziejach sztuki, w tym zwracają uwagę na rolę impresjonizmu w rozwoju malarstwa polskiego. Na koniec zajęć uczniowie otrzymują test sprawdzający celem wypełnienia go jako pracy domowej (załącznik 1). 5. 5. Bibliografia 1. Encyklopedia impresjonizmu, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1991. 2. Kępiński Z., Impresjonizm, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986. 3. Osińska B., Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, WSiP, Warszawa 2005. 4. Stopczyk S., Impresjonizm. Malarstwo polskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1987. 5. Zieliński J. A., Stasiak J., Świat sztuki. Podręcznik dla klas 1-3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2002. Źródła ilustracji: http://commons.wikimedia.org/wiki/image:auguste_renoir_-_la_balan%c3%a7oire.jpg (zadanie 5, G) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:claude_monet_012.jpg (zadanie 5, F) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:edgar_germain_hilaire_degas_012.jpg (zadanie 5, B) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:edgardegas.jpg (zadanie, 5, 7) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:edouard_manet_016.jpg (zadanie 5, E) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:monet_selbstbildnis.jpg (zadanie 5,1)
http://commons.wikimedia.org/wiki/image:parenoir.jpg (zadanie 5, 5) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:paul_c%c3%a9zanne%2c_jeune_gar%c3% A7on_au_gilet_rouge_%281888-89%29.jpg (zadanie 5, A) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:paul_c%c3%a9zanne_153.jpg (zadanie 5, 3) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:paul_gauguin_111.jpg (zadanie 5, 4) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:paul_gauguin_144.jpg (zadanie 5, C) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:portrait_of_dr._gachet.jpg (zadanie 5, D) http://commons.wikimedia.org/wiki/image:vangogh-self-portait-as_an_artist.jpg (zadanie 5, 6) http://de.wikipedia.org/wiki/bild:%c3%89douard_manet.jpg (zadanie 5, 2) http://www.pinakoteka.zascianek.pl/gierymski_a/images/w_altanie.jpg (Witold Raczunas) (zadanie 1, A) http://www.pinakoteka.zascianek.pl/boznanska/images/dziewczynka_z_chryzantemami.j pg (Witold Raczunas) (zadanie 1, D) http://www.pinakoteka.zascianek.pl/pankiewicz/images/portret_dziewczynki_2.jpg (Witold Raczunas) (zadanie 1, B) http://www.pinakoteka.zascianek.pl/podkowinski/images/lubin_w_sloncu.jpg (Witold Raczunas) (zadanie 1, C) załącznik 1. 6. 6. Załączniki 1. a) Karta pracy ucznia 1. Na podstawie reprodukcji podaj: (a) nazwę dzieła, (b) autora: A (a)... (b)... B (a)... (b)...
C (a)... (b)... D (a)... (b)... 2. Podaj nazwiska twórców wymienionych dzieł: a) Lekcja tańca... b) Śniadanie na trawie... c) Moulin de la Galette... d) Powódź w Port Marly... e) Japoński mostek... 3. Wybierz właściwe wyjaśnienie terminu zakreślając odpowiednią literę: Pointylizm to: a) jasność barwy, natężenie światła względnie cienia (ilość jasności i ciemności), jaka zawarta jest w tonie kolorystycznym b) specyficzny sposób przedstawienia trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie, odpowiadający w przybliżeniu obrazowi przestrzeni, jaki tworzy oko ludzkie c) pejzaż przedstawiający scenę miejską d) budowanie kompozycji obrazu poprzez zapełnianie go gęsto rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i kreskami kładzionymi na płótno czubkiem pędzla 4. Przyporządkuj dzieło do muzeum, wpisując obok tytułu odpowiednią literę:
A Musee d Orsay w Paryżu 1 Wielkie kąpiące się P. Cezanne B Muzeum Sztuki w Filadelfii 2 Portret Jeanne Samary A. Renoir C Galeria Narodowa w Londynie 3 Tancerki przy drążku E. Degas D Metropolitan Museum w Nowym Jorku 4 Kąpiący się w Asnieres G. Seurat E Ermitaż w Petersburgu 5 Olimpia E. Manet 5. Połącz nazwisko artysty z tytułem jego dzieła. Skorzystaj z podpowiedzi zamieszczonych pod reprodukcjami obrazów: A. Artysta o sztuce: Trzeba traktować naturę jako walec, kulę, stożek, w całości perspektywicznej, to znaczy, że każdy bok przedmiotu, planu, kieruje się ku punktowi centralnemu. Chłopiec w czerwonej kamizelce. Olej, płótno, 79 x 64 cm, Zürich, Kolekcja Brührle 1. Claude Monet (1840-1926) B. François Fosca o artyście: Jest pierwszym artystą, który do szczytu doprowadził obojętność na wszystko, co nie jest prawdą, i najbardziej się zbliżył do zoologii i fizjologii. Odtwarza ludzką postawę tak, jak lekarz opisuje przypadek kliniczny. Absynt, 1876. Olej, płótno, 92 x 68 cm, Paryż, Luwr 2. Èdouard Manet (1832-1883)
C. Credo artysty: Człowiek i natura w nieupiększonej pierwotności muszą objawiać harmonię i piękno. Dwie kobiety z Tahiti, 1892. Olej, płótno, 67 x 91 cm, Drezno, Staatliche Kunstsammlungen 3. Paul Cèzanne (1839-1906) D. Artysta o swojej twórczości: W pracy nad ludzką postacią kształtuje się wszystko, co we mnie jest najlepsze i najprawdziwsze. 4. Portret doktora Gachet, 1890. Olej, płótno, 67 x 56 cm, Prywatna kolekcja, USA Paul Gauguin (1848-1903) E. Berthe Morisot o artyście: Jego obrazy jak zawsze wydają się owocem dzikim, nawet nieco jeszcze zielonym, co nie znaczy, że mi się nie podobają, bynajmniej. Balkon, 1869. Olej, płótno, 169 x 123 cm, Paryż, Luwr 5. Auguste Renoir (1841-1919)
F. Artysta o swojej twórczości: Zasługą moją jest to, że malowałem wprost z natury, starając się oddać wrażenia w obliczu najbardziej ulotnych efektów, i przykro mi, że za moją przyczyną powstała nazwa grupy. 6. Vincent van Gogh (1853-1890) Kobieta z parasolką, 1886. Olej, płótno, Paryż, Musèe d Orsay G. Artysta o swoim malarstwie: Ustalam temat tak, jak chcę, potem zaczynam go malować, jak dziecko. Chcę, żeby czerwień była dźwięczna i odbrzmiewała jak dzwon: jeśli mi się to nie udaje, sięgam po inne kolory, póki nie trafię. Oto cały mój spryt. Huśtawka, 1878. Olej, płótno, 61 x 50 cm, Zbiory Oskara Reinharta, Winterthur 7. Èdgar Degas (1834-1917) A B C D E F G 2. b) Notatki dla nauczyciela Karta odpowiedzi 1. A. W altanie - Aleksander Gierymski B. Portret dziewczynki w czerwonej sukience - Józef Pankiewicz C. Łubin w słońcu - Władysław Podkowiński D. Dziewczynka z chryzantemami - Olga Boznańska
2. a) Lekcja tańca - Edgar Degas b) Śniadanie na trawie Edouard Manet c) Moulin de la Galette Auguste Renoir d) Powódź w Port - Marly Alfred Sisley e) Japoński mostek Claude Monet 3. d 4. A 5 B 1 C 4 D 2 E 3 5. A 3 B 7 C 4 D 6 E 2 F 1 G 5 7. 7. Czas trwania lekcji 45 minut ewentualnie 2 x 45 minut 8. 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz może być realizowany zarówno na poziomie gimnazjalnym, jak i w liceum ogólnokształcącym (ewentualnie liceum plastycznym). Na poziomie licealnym praca zespołowa winna być rozbudowana do analizy zagadnień bardziej szczegółowych (temat prac, paleta barwna, symbolika).