Nastroje na rynku pracy wśród Pracodawców Prezentacja wyników badań Instytutu Badawczego Randstad Przygotowana przez: Agnieszka Bulik Konferencja Nowy rok - nowe trendy na rynku pracy Gorzów Wlkp., 27 stycznia 2012
Agenda Metodologia badania Plany Pracodawców Wyniki 13 fali badania Plany Pracodawców sytuacja gospodarcza poziom zatrudnienia i wynagrodzeń A co na to pracownicy? (wyniki sondaŝu Monitor Rynku Pracy) Podsumowanie 2
Metodologia badania 3 Respondenci: wywiady realizowano z osobami odpowiadającymi w firmie bezpośrednio za zarządzanie kadrami i rekrutacjami nowych pracowników. Okres realizacji badania: 3 9 listopada 2011 Metoda: CATI - indywidualne wywiady kwestionariuszowe wspomagane komputerowo Liczba firm biorących udział w badaniu: 300 Charakterystyka próby: przedsiębiorstwa reprezentatywne (branŝa, region); z próby wykluczono firmy zatrudniające poniŝej 10 osób, firmy doradztwa personalnego oraz firmy, dla których agencje pracy tymczasowej nie świadczą usług Margines błędu statystycznego dla próby N=300 wynosi 5,64%.
4 Wyniki badania
Ocena tempa wzrostu gospodarczego trudno powiedzieć; 8% wzrost; 11% Połowa respondentów spodziewa się stagnacji trwającej przez najbliŝsze sześć miesięcy (53%). recesja; 28% Co dziewiąty przedstawiciel badanych firm zapowiada wzrost gospodarczy (11% w XI vs. 21% w VII br.). Wzrost przewidują przede wszystkim przedsiębiorstwa zarówno eksportujące jak i importujące (19%). stagnacja; 53% Wzrósł teŝ odsetek badanych obawiających się recesji (28% vs. 16% w VII br.). 5 Jak w Pana\Pani ocenie wyglądać będzie sytuacja gospodarcza w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Ocena tempa wzrostu gospodarczego porównanie w czasie 37% 31% 24% 21% 11% 53% 51% 50% 47% 41% 13% 20% 11% 28% 16% XI.2010 II.2010 V.2011 VII.2011 XI.2011 9% 9% 9% 12% 8% W czwartym kwartale spadła liczba firm zakładających wzrost gospodarczy w ciągu następnych sześciu miesięcy (z 21% w VII do 11% w XI br.). Równocześnie coraz więcej przedstawicieli badanych przedsiębiorstw mówi o recesji (16% w VII vs. 28% w XI br.). 6 wrost stagnacja recesja trudno powiedzieć Jak w Pana\Pani ocenie wyglądać będzie sytuacja gospodarcza w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Ocena tempa wzrostu gospodarczego porównanie w czasie dłuŝsza perspektywa 7 Jak w Pana\Pani ocenie wyglądać będzie sytuacja gospodarcza w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Dokonane zmiany w zakresie zatrudnienia w firmach w ciągu ubiegłych 6 miesięcy 8 zmniejszenie zatrudnienia 24% pozostawienie zatrudnienia na obecnym poziomie 47% zwiększenie zatrudnienia ogółem 29% Czy w ciągu ostatnich 6 miesięcy w Pana(i) firmie miało miejsce? W ostatnim półroczu 29% firm zwiększyło zatrudnienie. Istotnie częściej zwiększały je te firmy, w których prognoza dotycząca stabilności wynagrodzenia zanotowała wzrost (41%). Redukcja liczby etatów miała miejsce w co czwartym badanym przedsiębiorstwie (24%). Zmniejszenie zatrudnienia istotnie częściej dotyczy firm w których prognoza dotycząca stabilności wynagrodzenia w firmie odnotowała tendencję spadkową (55%). Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie zatrudnienia w firmach w ciągu ubiegłych 6 miesięcy porównanie w czasie 35% 30% 30% 29% 50% 49% 48% 43% 18% 20% 21% 24% II.2011 V.2011 VII.2011 XI.2011 Działania badanych przedsiębiorstw w zakresie poziomu zatrudnienia nie zmieniły się istotnie w stosunku do ostatniego kwartału. 1%1% 2% 9 zwiększenie zatrudnienia pozostawienie na obecnym poziomie zmniejszenie zatrudnienia Czy w ciągu ostatnich 6 miesięcy w Pana(i) firmie miało miejsce? trudno powiedzieć Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie zatrudnienia w firmach w ciągu nadchodzących 6 miesięcy zmniejszenie zatrudnienia 17% nie wiem\trudno powiedzieć 5% zwiększenie zatrudnienia 21% Zwiększenia zatrudnienia, w ciągu najbliŝszych sześciu miesięcy, moŝna się spodziewać w co piątej badanej firmie (21%). 3 na 5 pracodawców biorących udział w badaniu deklaruje, Ŝe zatrudnienie w ich firmach nie ulegnie zmianie (57%). 10 pozostawienie na obecnym poziomie 57% Czy w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy w Pana(i) firmie przewiduje się? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie zatrudnienia w firmach porównanie w czasie 11 23% 24% 20% 21% zwiększenie zatrudnienia 62% 61% 55% 56% pozostawienie na obecnym poziomie 17% 14% 16% 11% zmniejszenie zatrudnienia XI.2010 II.2011 V.2011 VII.2011 XI.2011 7% 3% 5% 5% 3% trudno powiedzieć Czy w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy w Pana(i) firmie przewiduje się? Plany przedsiębiorstw w zakresie poziomu zatrudnienia są zbliŝone do tych, jakie deklarowano w drugim kwartale 2011 r. W bieŝącym okresie grupa respondentów, która zadeklarowała plany zmniejszenia zatrudnienia praktycznie pozostała bez zmian, za to zmianie uległa grupa deklarujących pozostanie na trym samym poziomie (56% w XI 2011 vs. 61% w V i VII 2011). Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
ZróŜnicowanie prognozy zatrudnienia: w ciągu nadchodzących 6 miesięcy regiony 12 Czy w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy w Pana(i) firmie przewiduje się? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
ZróŜnicowanie prognozy zatrudnienia: w ciągu nadchodzących 6 miesięcy branŝe 13 Czy w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy w Pana(i) firmie przewiduje się? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
14 Zatrudnienie nowych pracowników w ciągu nadchodzących 6 miesięcy w dziale produkcji 19% (25%) w dziale sprzedaŝy 15% (14%) w dziale administracji i obsługi klienta w dziale logistyki i obsługi magazynowej W jakich działach Pana firma planuje zatrudniać pracowników w ciągu nadchodzących 6 miesięcy? (XI 11) W co piątej badanej firmie planowane jest zatrudnienie nowych pracowników w działach produkcyjnych (19%). W drugiej kolejności firmy chcą zatrudniać pracowników działów sprzedaŝy (15%). (8%) (7%) w dziale marketingu i PR (3%) 3% nie planujemy zatrudnienia nowych pracowników w Ŝadnym z działów 4% 8% - Istotność zmian między falą dwunastą a trzynastą 48% (50%) Pracowników produkcyjnych planują zatrudnić przede wszystkim firmy przemysłowe (36%) oraz firmy budowlane (35%). Natomiast pracownicy sprzedaŝy będą poszukiwani przede wszystkim przez przedsiębiorstwa zajmujące się handlem i naprawami (23%). Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300, wskazania powyŝej 3%
Dokonane zmiany w zakresie wynagrodzeń w ciągu ubiegłych 6 miesięcy spadły 8% nie wiem\trudno powiedzieć 2% wzrosły 26% W ciągu ostatnich sześciu miesięcy ponad połowa przedsiębiorstw nie wprowadziła Ŝadnych zmian w poziomie wynagrodzeń (64%). 15 pozostały na obecnym poziomie 64% Czy w ciągu ostatnich 6 miesięcy w Pana\i firmie wynagrodzenia ogółem: Ogólny poziom wynagrodzeń wzrósł w jednej czwartej (26%) badanych przedsiębiorstw. Wynagrodzenia podwyŝszane były przede wszystkim w firmach zajmujących się zarówno eksportem, jak i importem (37%). Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie wynagrodzeń w firmach porównanie w czasie 40% 54% 65% 63% V.2011 VII.2011 XI.2011 Widać wyraźną tendencję spadkową jeśli chodzi o wzrost wynagrodzeń w firmach w ostatnim półroczu. 31% 26% 4% 8% 3% 2% 3% 2% Wydaje się, Ŝe firmy wolą utrzymywać status quo i pozostawiać wynagrodzenia na obecnym poziomie. 16 wzrosły pozostały na obecnym poziomie spadły nie wiem\trudno powiedzieć Czy w ciągu ostatnich 6 miesięcy w Pana\i firmie wynagrodzenia ogółem: Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie kształtowania wynagrodzeń w ciągu nadchodzących 6 miesięcy spadną 4% nie wiem\trudno powiedzieć 5% wzrosną 24% Ponad dwa na trzy przedsiębiorstwa nie spodziewają sięŝadnych zmian w poziomie wynagrodzeń w ciągu najbliŝszych sześciu miesięcy (67%). Wynagrodzenia na obecnym poziomie częściej zapowiadane są w firmach budowlanych (87%). 17 pozostaną na obecnym poziomie 67% Jak w Pana(i) ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Wzrost wynagrodzeń brany jest pod uwagę w co czwartym badanym przedsiębiorstwie (24%). Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie kształtowania wynagrodzeń porównanie w czasie 73% 72% 63% 66% 66% XI.2010 II.2011 V.2011 VII.2011 XI.2011 Plany w zakresie zmian wynagrodzeń nie zmieniły się istotnie w stosunku do ostatniego kwartału. 29% 22% 24% 23% 19% wzrosną pozostaną na obecnym poziomie 3% 5% 3% 1% spadną 6% 6% 4% 5% 4% 5% trudno powiedzieć 18 Jak w Pana(i) ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie kształtowania wynagrodzeń w ciągu nadchodzących 6 miesięcy regiony Który region reprezentuje Pana(i) firma? 19 Jak w Pana(i) ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Zmiany w zakresie kształtowania wynagrodzeń w ciągu nadchodzących 6 miesięcy branŝe 20 Jak w Pana(i) ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliŝszych 6 miesięcy? Źródło: Instytut Badawczy Randstad i TNS OBOP XIII fala, listopad 2011, N=300
Praca tymczasowa utrzymuje się popyt przedsiębiorców na elastyczne zatrudnienie 21 *FTE full time equivalent, wskaźnik obrazujący liczbę pracowników zatrudnionych kaŝdego dnia w przeliczeniu na pełne etaty Wszyscy pracownicy tymczasowi zatrudnieni przez agencje członkowskie PFHR w 3Q2011 r.: 103 051 osób. Źródło: Instytut Badawczy Randstad, dane: Polskie Forum HR
PKB a zatrudnienie tymczasowe: pozytywna korelacja trwa pozytywny trend pracy tymczasowej 22 *FTE full time equivalent, wskaźnik obrazujący liczbę pracowników zatrudnionych kaŝdego dnia w przeliczeniu na pełne etaty Źródło: Instytut Badawczy Randstad, dane: GUS, Polskie Forum HR
A co na to pracownicy? 23
Instytut Badawczy Randstad Monitor rynku pracy - metodologia badania Monitor Rynku Pracy jest kwartalnym badaniem ankietowym realizowanym obecnie już w 30 krajach Europy, Azji, Australii i obu Ameryk, w których Randstad prowadzi działalność. (kraje biorące udział w badaniu: Argentyna, Australia, Belgia, Brazylia, Kanada, Chile, Chiny, Czechy, Dania, Francja, Niemcy, Grecja, Węgry, Indie, Włochy, Japonia, Luksemburg, Meksyk, Nowa Zelandia, Norwegia, Polska, Singapur, Słowacja, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, Turcja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone) Badanie po raz pierwszy przeprowadzono w 1Q 2010. Polska dołączyła do projektu od 3Q 2010. Obecnie prezentujemy wyniki szóstej fali. Badanie jest realizowane poprzez ankiety wypełniane on-line przez respondentów w wieku od 18 do 64 lat, pracujących minimum 24 godziny w tygodniu (z wykluczeniem samozatrudnionych). Uwaga! Sposób realizacji badania wpływa na niedoreprezentowanie grupy osób starszych, gorzej wykształconych oraz żyjących poza skupiskami miejskimi 24 Dobór prób dla badanych populacji prowadzi Survey Sampling International. Próba w Polsce wynosi 405 respondentów (w całym badaniu bierze udział 13.967 osób). Bieżące badanie zostało zrealizowane w czasie 24 X 14 XI 2011 r.
25 1. Satysfakcja pracowników z wykonywanej pracy
Satysfakcja z pracy u aktualnego pracodawcy Pracownicy nadal są zadowoleni z pracy 2 na 3 badanych w Polsce jest zadowolonych z aktualnie wykonywanej pracy. W porównaniu do poprzednich okresów spadł u respondentów wskaźnik dużego zadowolenia z pracy (14% XI/11 vs. 18% VIII/11 i 18% V/11). 26 W gronie badanych w średnim wieku (45-54 lata) zadowolenie z wykonywanej pracy jest nieco mniejsze niż w pozostałych grupach wiekowych. Czy jesteś zadowolony z aktualnie wykonywanej pracy? (Monitor Rynku Pracy, N=405, 6 fala, XI 2011)
Satysfakcja z pracy u aktualnego pracodawcy Poczucie zadowolenia jednak maleje... 27 W grupie polskich respondentów delikatnie maleje poczucie satysfakcji z aktualnie wykonywanej pracy. Tendencję spadkową obserwujemy od początku 2011 roku. Polska nie odbiega jednak od tendencji na tle pozostałych badanych krajów. W grupie wszystkich badanych krajów wskaźnik ten nie ulega zmianie. Czy jesteś zadowolony z aktualnie wykonywanej pracy? (Monitor Rynku Pracy, N=405, 6 fala, XI 2011)
28 2. Mobilność zawodowa - czy pracownicy szukają zmiany?
Mobilność Polacy aktywnie szukają nowego zatrudnienia 29 16% polskich respondentów deklaruje, Ŝe aktywnie poszukuje pracy. Wynik ten nie zmienia się od kilku fal badania (vs. 15% VIII/11 vs. 16% V/11). We wszystkich badanych krajach wskaźnik ten jest niŝszy niŝ w Polsce i juŝ od kilku edycji badania niezmiennie wynosi 11%. Czy aktualnie Pan/Pani poszukuje nowej pracy? (Monitor Rynku Pracy, dla Polski N=405, 6 fala, XI 2011)
Mobilność Ocena ryzyka utraty pracy 30 W Polsce liczba badanych dostrzegających duże lub umiarkowane ryzyko utraty pracy w kolejnym półroczu pozostaje bez zmian (32% XI/11 vs. 29% VIII/11 vs. 34% V/11 vs. 35 II/11). W większości badanych państw odnotowujemy wzrost odczucia ryzyka utraty pracy. W porównaniu do wyników wcześniejszych kwartałów 2011 r., kolejność zajmowanych dotychczas względem siebie miejsc nie uległa zmianie. Jak duże jest w Pana/Pani odczuciu ryzyko utraty pracy lub nieprzedłużenia aktualnej umowy w ciągu kolejnego półrocza? (Monitor Rynku Pracy, N dla Polski=405, 6 fala, XI 2011)
Mobilność Szansa na znalezienie nowej pracy Spadła liczba badanych przekonanych o możliwości znalezienia jakiejkolwiek pracy (72% Q4/11 vs. 80% Q3/11 vs. 75% Q1/11 vs. 74% V/11). 31 Oceny badanych Polaków na tle pozostałych krajów nadal są dość optymistyczne (wskazania ogółem dla wszystkich krajów prawie nie uległy zmianie od poprzedniego badania i wyniosły odpowiednio 62 i 68 w Q4/11 vs. 64% i 69% w Q3/11). Czy w Pana/Pani opinii w przypadku konieczności zmiany pracy znalazłyby Pan/Pani porównywalną bądź inną pracę w ciągu następnych 6 miesięcy? (Monitor Rynku pracy, N dla Polski =405, 6 fala, XI 2011)
32 3. Nastroje pracowników na rok 2012
Przewidywania na 2012 rok Spodziewam się poprawy moich świadczeń pracowniczych w 2012 r. 59% polskich badanych wierzy we wzrost otrzymywanych świadczeń pracowniczych w 2012 roku. 33 Na tle innych krajów Polska zajmuje wysoką pozycję. Wyprzedzają ją respondenci z Turcji (80%), Hiszpanii (65%) i Włoch (61%). Monitor Rynku Pracy, 6 fala, XI 2011, N dla Polski = 405
Podsumowanie Następuje pogorszenie nastrojów. Coraz mniej firm przewiduje wzrost gospodarczy w XI 2011 roku pozytywnie sytuację gospodarczą ocenia 11% badanych przedsiębiorstw (vs. 21% w VII br.). Wzrósł teŝ odsetek respondentów mówiących o recesji (z 16% w VII do 28% w XI br.). Wraz ze spadkiem gospodarczym nastąpił spadek liczby firm, które w ciągu ostatnich sześciu miesięcy podwyŝszyły wynagrodzenia swoim pracownikom (z 31% na 26%), zaś istotnie więcej firm zdecydowało się na obniŝenie wynagrodzeń (zmiana z 3% na 8%). 34
Podsumowanie Plany w zakresie zatrudnienia pozostają na poziomie zbliŝonym do poprzedniego kwartału. Pracodawcy w największym stopniu zainteresowani są zatrudnieniem pracowników produkcyjnych (19%). Utrzymuje się popyt pracodawców na elastyczne formy zatrudnienia (wskaźnik FTE* w Q3 wyniósł 47 353 vs. 40 690 w Q2 br.) Liczba respondentów, którzy w ubiegłym półroczu zmienili pracę wyniosła 19,2% (vs. 17% VIII/11 vs. 21,2% V/11 vs. 27,1% II/11). Blisko 2 na 3 polskich respondentów przyznało, Ŝe jest zadowolona lub bardzo zadowolona z aktualnie wykonywanej pracy. 35
36