1 UNIWERSYTET MEDYCZNY im. KAROLA MARCINKOWSKIEGO w POZNANIU H I G I E N A PRZEWODNIK po wykładach, seminariach i ćwiczeniach dla studentów III roku stomatologii pod redakcją prof. dr hab. med. Jerzego T. Marcinkowskiego Poznań, rok ak.2014/2015 1
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM II ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla III ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: HIGIENA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Zakład Higieny, Katedra Medycyny Społecznej, UMP 3 Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań tel. 61 854 73 89, fax: 61 854 73 90, Strona WWW: http://www.higiena.ump.edu.pl E-mail: kmsam@ump.edu.pl; 4. Kierownik jednostki: Prof. dr hab. n. med. Jerzy T. Marcinkowski 5. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim II (koordynator przedmiotu) : Nazwisko: prof. dr hab. n. med. Jerzy T. Marcinkowski Tel. kontaktowy: 603 223 198 Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce): wtorki, czwartki; 11.00-13.00; Zakład Higieny, ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań E-mail: jtmarcin@gmail.com Osoba zastępująca: dr Ewa Ulatowska-Szostak Kontakt: fax: 61 854 73 90; tel. 61 854 73 89; e-mail: ewaulatowska-szostak@wp.pl Redakcja i opracowanie całości: Prof. dr hab. Jerzy T. Marcinkowski Opracowanie seminariów, ćwiczeń i zajęć terenowych: dr farm. Andrzej Kaniewski, dr n. biol. Aneta Klimberg, dr n. biol. Jarosław Skommer, dr n. med. Daniel Zielonka, dr n.farm. Ewa Ulatowska- Szostak, dr n. hum. Andrzej Zarzycki, lek. Małgorzata Bernatek-Piątek Informacje o dydaktyce Przedmiot Higiena realizowany na III roku w ramach Stomatologii Społecznej. Obejmuje 20 godzin ćwiczeń i kończy się zaliczeniem pisemnym. 2
Charakterystyka ogólna przedmiotu Higiena - (grec. hygieinós - leczący, przynoszący zdrowie) jest nauką zajmującą się wzajemnym oddziaływaniem między organizmem człowieka a szeroko pojętym środowiskiem (rozpatrywanym w mikro- i makroskali), w którym on żyje, pracuje i uczy się. Jest więc nauką o wpływach środowiska materialnego i społecznego oraz zachowań człowieka na stan jego zdrowia. Postęp cywilizacyjny spowodował rozległe, wielokierunkowe zmiany wprowadzając do środowiska czynniki o szerokim spektrum oddziaływania na ustrój. W związku z tym powstają specyficzne zespoły warunków środowiska zewnętrznego człowieka. Czynniki środowiskowe są obecnie bardzo istotnymi determinantami stanu zdrowia populacji, a w odniesieniu do jednostek mogą decydować - w przypadku osobniczych predyspozycji - o rozwoju procesu chorobowego. Higiena jako nauka zmierza do określenia granicy reakcji fizjologicznej na określony czynnik środowiska i ustalenia warunków umożliwiających zachowanie równowagi między organizmem a otoczeniem. Określa możliwości adaptacyjne organizmu do nowych, zmieniających się warunków otoczenia. Dąży do eliminowania lub ograniczania czynników niekorzystnych i wprowadzania dodatnio działających w celu ochrony zdrowia oraz zapewnienia jak najlepszych warunków rozwoju psychofizycznego jednostce i całej populacji. Higiena przyczynia się do opracowania praktycznych sposobów mających na celu eliminowanie z otoczenia i postępowania człowieka czynników ujemnych dla zdrowia i wprowadzania bądź umacniania czynników dodatnich. Wiedza i wskazania higieny wynikają z przyswojenia dorobku różnych dziedzin medycznych i paramedycznych oraz prowadzenia własnych badań z zakresu higieny. Z higieny ogólnej najczęściej wydziela się higienę komunalną (woda, powietrze, gleba, mieszkanie), higienę pracy, higienę żywności i żywienia, higienę szkolną, higienę społeczną. Wydziela się także inne działy tej nauki, jak np.: higienę niemowląt, higienę kobiet (w tym higienę ciąży i połogu), higienę odzieży, higienę wzroku, higienę jamy ustnej. Przekazywane studentom informacje w ramach prowadzonego przedmiotu, dotyczące wiedzy z zakresu medycyny środowiskowej, higieny w różnych okresach życia człowieka, higieny w zakładach opieki zdrowotnej oraz teorii promocji zdrowia i metod jej realizacji, powinny umożliwić przyszłemu lekarzowi integrację uzyskanej wiedzy z przedmiotami klinicznymi w celu wykorzystania praktycznego w zapobieganiu, wykrywaniu i leczeniu chorób. Przekazywana wiedza powinna umożliwić zachowanie i postępowanie prozdrowotne. Pozwoli na wywiązanie się z obowiązku nałożonego na lekarza w art. 71 Kodeksu Etyki Lekarskiej: Lekarz ma obowiązek zwrócenia uwagi społeczeństwa, władz i każdego pacjenta na znaczenie ochrony zdrowia a także na zagrożenia ekologiczne. Swoim postępowaniem również poza pracą zawodową lekarz nie może propagować postaw antyzdrowotnych. Główne zadania higieny to: analiza i ocena czynników zewnętrznych środowiska określenie ich wpływu na ustrój ludzki opracowanie wskazań dotyczących zmian danego środowiska podanie sposobów unikania negatywnych, a wykorzystywania pozytywnych czynników działających na organizm rozszerzanie i usprawnianie możliwości adaptacyjnych człowieka. Obecnie w nauczaniu akademickim higieny odchodzi się od klasycznej higieny koncentrującej się głównie na ocenie środowiska człowieka. Dzisiejsza higiena skłania się coraz wyraźniej ku medycynie środowiskowej opisującej przede wszystkim zaburzenia subkliniczne a nawet treści kliniczne (tzw. choroby środowiskowe). Interdyscyplinarny charakter tej nauki powinien - w powiązaniu z wiedzą kliniczną - umożliwić lekarzowi (szczególnie lekarzowi rodzinnemu) właściwe postępowanie w działalności profilaktycznej, promocji zdrowia, działaniu diagnostyczno-leczniczym i rehabilitacji. Ogólne cele kształcenia Po zakończeniu zajęć student powinien: identyfikować i oceniać czynniki środowiska zewnętrznego oddziaływujące na człowieka opanować podstawowy zasób wiedzy dotyczącej występowania czynników ryzyka, stanowiących dla człowieka zagrożenie ze względu na możliwości wystąpienia chorób inwazyjnych lub cywilizacyjnych określić wzajemne związki pomiędzy czynnikami środowiska a zdrowiem i chorobą wskazać możliwości poprawy środowiska na przykładach: higieny psychicznej, higieny pracy, higieny żywienia i przedmiotów użytku, higieny komunalnej, higieny szkolnej przedstawić sposoby unikania ujemnego i wykorzystania pozytywnego działania czynników występujących w środowisku na organizm, analizować sytuację zdrowotną w danym środowisku wiążąc wiedzę z zakresu higieny z przedmiotami klinicznymi. W Przewodniku... uwzględniono: 1) wyniki dyskusji prowadzonych przez kierowników zakładów nad nauczaniem higieny (medycyny środowiskowej) w wyższych uczelniach medycznych w Polsce, 2) tendencje do unifikacji nauczania medycyny w ramach Wspólnoty Europejskiej, 3) nauczany w USA przedmiot preventive medicine and public health, którego część stanowi higiena. Wg wstępnych ustaleń pytania z higieny i epidemiologii stanowić będą ok. 5-7% pytań w planowanym egzaminie państwowym. 3 3
1. Literatura obowiązkowa 1. Marcinkowski J.T. (red.): PODSTAWY HIGIENY. Volumed, Wrocław 1997. 2. Marcinkowski J.T. (red.): HIGIENA PROFILAKTYKA W ZAWODACH MEDYCZNYCH (WYBRANE ZAGADNIENIA). Dział Wydawnictw UM w Poznaniu, Poznań 2002. 3. Marcinkowski J.T. (red.): HIGIENA (HIGIENA ŚRODOWISKA, HIGIENA ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA, HIGIENA W ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ). Dział Wydawnictw UM w Poznaniu, Poznań 1995. 4. Marcinkowski J.T. (red.): HIGIENA CZŁOWIEKA. Dział Wydawnictw UM w Poznaniu, Poznań 1995. 5. Marcinkowski J.T. (red.): MEDYCYNA PRACY. Dział Wydawnictw UM w Poznaniu, Poznań 1996. 6. Marcinkowski J.T. (red.): HIGIENA. PROFILAKTYKA I ORGANIZACJA W ZAWODACH MEDYCZNYCH. PZWL Warszawa 2003. 2. Literatura uzupełniająca 1. Hegg P., Setz J.: HIGIENA W PRAKTYCE STOMATOLOGICZNEJ PROBLEMY I ICH ROZWIĄZYWANIE. Biblioteka Stomatologa 15 Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 1996. 2. Knychalska-Karwan Z. (red.): STOMATOLOGIA ŚRODOWISKOWA. Collegium Medium UJ, Kraków 1994. 3. Binczycka-Anholcer M. (red.): Agresja i przemoc a zdrowie psychiczne, Wyd. Foliał, Warszawa 2002. 4. Hołyst B., Stanaszek M., Binczycka-Anholcer M. (red.): Samobójstwa, Foliał, Warszawa 2002 5. Binczycka-Anholcer M. (red.): Przemoc i agresja jako zjawiska społeczne, Wyd. Foliał, Warszawa 2005 6. J. K. Karczewski: Higiena. 7. Jethon Z., Grzybowski A.: Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa, PZWL 2000. 8. Lutz W., Induski J. A.: Biomarkery i ocena ryzyka. Kryteria zdrowotne środowiska. Inst. Med. Pracy, Łódz 1999. 9. Opracowanie wytycznych profilaktycznych w odniesieniu do ryzyka środowiskowego zatrucia ołowiem. IMPiZŚ, Sosnowiec 1999. 10. Przepisy prawne i rozwiązania organizacyjne w celu wdrażania priorytetowych programów profilaktyki medycznej w zakresie skutków zdrowotnych wynikających z narażenia na szkodliwe czynniki środowiska. IMPiZŚ, Sosnowiec 2000. 11. Seńczuk W., praca zbiorowa : Toksykologia, PZWL 1994. 12. Skutki zdrowotne zanieczyszczenia środowiska. Poradnik metodyczny. PIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1994. 4
5 1: Higiena w placówkach opieki zdrowotnej (ćwiczenia kliniczne) Zakażenia szpitalne Zakażenia w stomatologii Odpady medyczne Choroby zawodowe fachowych pracowników służby zdrowia AIDS. Wzw. 1. Podać definicję zakażeń szpitalnych. 2. Podać podział zakażeń szpitalnych i zakażeń w stomatologii. 3. Wymienić źródła zakażeń szpitalnych i zakażeń w stomatologii. 4. Podać drogi przenoszenia zakażeń szpitalnych i zakażeń w stomatologii. 5. Określić pojęcia: zakażenie kontaktowe, zakażenie przenoszone drogą wziewną (kropelkową), zakażenie przenoszone poprzez przedmioty. 6. Przedstawić podstawowe czynniki zwiększające ryzyko występowania zakażeń szpitalnych i zakażeń w stomatologii. 7. Podać prawidłowe zasady postępowania higienicznego przed salą oraz na sali operacyjnej. 1. Podać definicję odpadów medycznych i ich podział. 2. Podać zasady prawidłowego postępowania z odpadami medycznymi stałymi i ciekłymi: - szpitalnymi - z gabinetów prywatnych, szczególnie o charakterze zabiegowym (stomatologiczne). 3. Podać zasady kremacji (tkanek ludzkich - preparatów histopatologicznych, amputowanych części ciała, płodów ludzkich). 4. Podać zasady spalania (m.in. sprzętu medycznego jednorazowego użytku). Wymienić najczęściej występujące choroby zawodowe fachowych pracowników służby zdrowia i ocenić stosowane metody zapobiegawcze. 1. Omówić zabiegi i postępowania medyczne sprzyjające zakażeniom AIDS i wzw. w praktyce stomatologicznej i szpitalnej. 2. Przedstawić postępowanie profilaktyczne przeciwko zakażeniom AIDS i wzw. Zakażenia oportunistyczne Szczepienia ochronne Organizacja przestrzenna szpitala, gabinetu stomatologicznego Praktyczna higiena szpitalna 1. Zdefiniować zakażenia oportunistyczne. 2. Wymienić drobnoustroje powodujące najczęstsze zakażenia oportunistyczne. Wymienić obowiązkowe i nieobowiązkowe szczepienia ochronne fachowych pracowników służby zdrowia. 1. Przedstawić prawidłową organizację przestrzenną: terenu szpitala, gabinetu stomatologicznego (zaopatrzenie w wodę, sieć kanalizacyjna, systemy wentylacyjne). 2. Podstawowe wymogi sanitarno-higieniczne dla gabinetów stomatologicznych. 1. Przedstawić podstawowe zasady higieny szpitalnej. 2. Podać definicję zakażeń szpitalnych. 3. Wyjaśnić pojęcia: dezynfekcja, sterylizacja, aseptyka, antyseptyka, dezynsekcja, deratyzacja. 4. Podać metody sterylizacji; uwzględnić sterylizację gazową, jej zalety i wady. 2: Ekologia człowieka - wybrane zagadnienia Ekologia człowieka, biosfera, środowisko, ekorozwój Monitoring środowiska Etapy oddziaływania człowieka na biosferę Ekologia a zdrowie Wyjaśnić pojęcia: ekologia, ekologia człowieka, biosfera, środowisko, obszar ekologicznego zagrożenia, ekorozwój. 1. Wymienić instytucje zajmujące się ochroną środowiska. 2. Podać zadania Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska. 3. Wyjaśnić pojęcie i zadania monitoringu środowiska. Scharakteryzować okresy przekształceń trudnoodwracalnych i niebezpiecznych dla biosfery. 1. Dokonać oceny aktualnej sytuacji ekologicznej Polski. 2. Omówić kierunki działań profilaktycznych. 3. Przedstawić mechanizmy patogennego oddziaływania skażonego środowiska. 5
3: Środowiskowe uwarunkowania zdrowia Dział lub grupa haseł Czynniki środowiskowe zagadnienia wprowadzające Choroba środowiskowa. Wybrane czynniki środowiskowe i ich wpływ na organizm człowieka. Profilaktyka skutków zdrowotnych skażenia środowiska. Student powinien Przeprowadzić charakterystykę ogólną zaburzeń stanu zdrowia wynikających z narażenia na czynniki środowiskowe. Przedstawić charakterystykę narażenia na czynniki środowiskowe. Wymienić najistotniejsze źródła narażenia na substancje szkodliwe w środowisku. Wyjaśnić pojecie choroba środowiskowa. Podać typy chorób i zaburzeń wywołanych przez czynniki środowiskowe. Bilans cieplny organizmu dorosłego, zdrowego człowieka. Omówić procesy termoregulacji fizycznej oraz termoregulacji chemicznej. Dokonać pomiaru i omówić wpływ na organizm człowieka wybranych czynników fizycznych (temperatura, wilgotność, prędkość ruchu powietrza). Skonstruować schemat działań mających na celu minimalizację środowiskowych zagrożeń zdrowia oraz skutków zdrowotnych dla wybranych czynników chemicznych. Badanie środowiska pracy Czynniki występujące w środowisku pracy Badania profilaktyczne Choroby zawodowe i parazowodowe Wypadki w pracy. Wypadki w drodze do pracy i z pracy. 4: Higiena pracy. Ergonomia w stomatologii 1.Określić cele badania środowiska pracy. 2. Wyjaśnić, kto wykonuje nadzór nad warunkami pracy. 1.Określić czynniki niebezpieczne. 2. Czynniki szkodliwe i uciążliwe, występujące w środowisku pracy. 3. NDS, NDN, NDSCh, NDSP 1. Znać rodzaje badań profilaktycznych, cele i zasady ich przeprowadzania, osoby posiadające uprawnienia do przeprowadzenia badań profilaktycznych. 2. Badania profilaktyczne dla celów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 3. Badania profilaktyczne dla celów Państwowej Inspekcji Pracy. 1. Wykazać różnicę pomiędzy chorobą zawodową i parazawodową. 2. Przedstawić tok postępowania przy uznaniu (lub nie) danej choroby za chorobę zawodową. 3. Wymienić najistotniejsze choroby zawodowe zawarte w aktualnie obowiązującym w Polsce wykazie chorób zawodowych. 4. Wykazać, na które choroby zawodowe narażeni są pracownicy zakładów opieki zdrowotnej. 1. Umieć określić czy dane zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek przy pracy. 2. Przedstawić tok postępowania przy uznaniu lub nie danego zdarzenia jako wypadek przy pracy. 3. Trudności orzecznicze przy kwalifikowaniu danego zdarzenia jako wypadek przy pracy. 4. Umieć określić czy dane zdarzenie można zakwalifikować jako wypadek w drodze do pracy lub z pracy. Ergonomia Ergonomia koncepcyjna i korekcyjna Zespoły ergonomiczne Ergonomiczna lista kontrolna Przedstawić ergonomię na tle innych nauk medycznych, technicznych i społecznych (interdyscyplinarny charakter ergonomii). Wykazać różnice pomiędzy ergonomią koncepcyjną i korekcyjną. 1. Przedstawić powody dla których powołuje się zespoły ergonomiczne. 2. Uzasadnić interdyscyplinarny skład zespołu ergonomicznego. 1. Przedstawić konstrukcję ergonomicznej listy kontrolnej. 2. Wyjaśnić cel posługiwania się ergonomiczną listą kontrolną. 6
7 5: Higiena żywienia (ćwiczenie) Prawidłowe żywienie Wymienić zasady prawidłowego żywienia. Normy żywienia Określić rodzaj norm żywienia obowiązujący w Polsce i wskazać istotne różnice w stosunku do innych rodzajów norm żywienia. Zapotrzebowanie 1. Obliczyć i ocenić wskaźnik masy ciała (BMI). energetyczne człowieka 2. Obliczyć CPM korzystając ze wzoru FAO/WHO, standardu europ. CPM lub odczytać z tabeli. 3. Rozdzielić dzienną podaż energii na posiłki. 4. Określić ilość składników energetycznych w dziennej racji pokarmowej 5. Określić bezpieczny poziom białka. 6. Omówić konsekwencje zdrowotne nieprawidłowej podaży energii. 7. Omówić skutki zdrowotne nieprawidłowych proporcji między makroskładnikami diety. Wartość odżywcza pożywienia Ocena sposobu żywienia Wady w żywieniu 1. Wskazać istotne źródła składników odżywczych (białek, węglowodanów, tłuszczów, normowanych witamin i składników mineralnych). 2. Wymienić i omówić czynniki wpływające na wartość odżywczą pożywienia. 3. Omówić metodę WAO. 1. Wymienić metody oceny sposobu żywienia. 2. Ocenić sposób żywienia metodą punktową. 1. Wymienić i omówić grupy wad w żywieniu. 2. Podać najczęściej występujące w Polsce wady żywieniowe. 3. Omówić konsekwencje zdrowotne wad w żywieniu. 6: Profilaktyka uzależnień Uzależnienia definicje, podziały. Uzależnienia fizyczne, psychiczne Alkoholizm, nikotynizm, narkomania, lekomania Hazard, pracoholizm, siecioholizm, kupnoholizm Postawy wobec uzależnień Podać definicję i podział uzależnień. Umieć wyjaśnić istotę uzależnienia fizycznego i psychicznego; podać przykłady. Umieć wyjaśnić istotę uzależnienia od alkoholu (nikotyny, narkotyków, leków). Umieć podać okoliczności sprzyjające rozwojowi uzależnień. Znać sygnały ostrzegawcze wskazujące na rozwój uzależnień. Znać objawy wskazujące na istnienie uzależnienia. Umieć wyjaśnić istotę zagrożeń zdrowotnych i zachowań ryzykownych w przebiegu nadużywania substancji psychoaktywnych. Wiedzieć, jakie mogą być formy pomocy dla osoby uzależnionej. Umieć wyjaśnić istotę współuzależnienia. Umieć wyjaśnić istotę uzależnienia od gier hazardowych, pracy, Internetu (komputera), robienia zakupów, itd. Znać rolę lekarza w profilaktyce, rozpoznawaniu i leczeniu uzależnień. Zastanowić się nad własną postawą wobec uzależnień. 7
7: Medycyna różnych okresów życia Medycyna wieku rozwojowego 1. Podać definicję medycyny wieku rozwojowego. 2. Przedstawić czynniki determinujące rozwój człowieka Ocena rozwoju fizycznego i Podać metody oceny rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka psychiczne-go dziecka Akceleracja i trend sekularny 1. Zdefiniować pojęcia: akceleracja, trend sekularny. 2. Podać przyczyny akceleracji. 3. Przedstawić biomedyczne skutki akceleracji. Niepowodzenia szkolne. 1. Podać definicje i przyczyny oraz skutki niepowodzeń szkolnych i trudności wychowawczych. Trudności wychowawcze. Niedostosowania społeczne. 2. Podać kierunki przeciwdziałania niedostosowaniom społecznym młodzieży. 3. Patologie społeczne i ich implikacje na przykładach przemocy i agresji. 4. Patologie społeczne i ich implikacje na przykładach alkoholizmu, narkomanii i lekomanii. 5. Samobójstwa: przyczyny, analiza epidemiologiczna, możliwości zapobiegania. Grupy dyspanseryjne Podać definicję grup dyspanseryjnych oraz omówić grupy dyspanseryjne obowiązujące w lecznictwie polskim - grupy dyspanseryjne w stomatologii. Geriatria, gerontologia. Gerontologia społeczna. Wiek kalendarzowy. Wiek metrykalny. Wiek biologiczny. Starzenie fizjologiczne i patologiczne Specyfika chorób wieku podeszłego. Stereotypy psychologicznego starzenia się Zdefiniować pojęcia: geriatria, gerontologia, starzenie się. Ocenić wiek kalendarzowy i wiek biologiczny. Omówić wskaźniki oceny wieku biologicznego. Podać klasyfikację starości według WHO. Przedstawić zasadnicze różnice pomiędzy starzeniem fizjologicznym a patologicznym. Przedstawić obraz chorobowy człowieka w wieku podeszłym. Podać choroby występujące w starości częściej i rzadziej. Podać przykłady stereotypów psychologicznego starzenia się, np. konstruktywność, zależność, obronność, wrogość, nienawiść. Samobójstwa wieku starczego Wyjaśnić pojęcie gilotyna ekonomiczna. Środowisko życiowe człowieka w wieku podeszłym Przedstawić najistotniejsze problemy społeczne człowieka w wieku podeszłym. Główne problemy medyczne i Omówić właściwości schorzeń ludzi w wieku podeszłym oraz odrębność i specyfikę ich ich specyfika dla wieku podeszłego przebiegu. Higiena osobista. Zaniedbania Omówić podstawowe utrudnienia higieny osobistej ludzi w wieku podeszłym. higieniczne. 8: Promocja zdrowia. Oświata zdrowotna. Dział lub grupa haseł Promocja zdrowia Wielosektorowy model promocji zdrowia 1. Podać genezę promocji zdrowia. 2. Podać definicję promocji zdrowia wg WHO i przedstawić koncepcję jej wielosektorowego działania. 3. Przedstawić czynniki warunkujące poprawę stanu zdrowia społeczeństwa na podstawie I i II rewolucji zdrowia. 4. Przedstawić analizę chorób cywilizacyjnych z punktu widzenia promocji zdrowia. 5. Wyjaśnić pojęcia: zachowania zdrowotne, style życia. 6. Przedstawić czynniki warunkujące zachowania prozdrowotne w społeczeństwie. 7. Zanalizować udział środków masowego przekazu w kształtowaniu zachowań prozdrowotnych. 1. Przedstawić model wielosektorowej promocji zdrowia. 2. Wskazać rolę lekarza jako polityka zdrowotnego, twórcę programów edukacji zdrowotnej. 3. Marketing i reklama w zdrowiu. Forma realizacji Seminarium Seminarium. Emisja filmu. 8
9 Obsada zajęć dla studentów III r. Oddz. STOMATOLOGII w Zakładzie Higieny w roku akademickim 2014/2015 S E M I N A R I A, Ć W I C Z E N I A I Z A J Ę C I A T E R E N O W E Lp, Temat Forma Liczba godz. dydakt. Osoba prowadząca 1. Zakażenia szpitalne 2 1. dr Daniel Zielonka 2. dr Andrzej Kaniewski Blok zajęć z higieny środowiska Lp, Temat Forma 2. Środowiskowe uwarunkowania zdrowia wybrane zagadnienia Liczba godz. dydakt. Osoba prowadząca sem. & ćwicz. 4 1. dr Ewa Ulatowska-Szostak 2. dr Aneta Klimberg 3. Wybrane zagadnienia ekologiczne sem. 2 1. dr Andrzej Zarzycki 2. dr Ewa Ulatowska-Szostak Blok zajęć z higieny pracy 4. Higiena pracy. Ergonomia w stomatologii. sem. & ćwicz. 2 1. dr Aneta Klimberg 2. dr Ewa Ulatowska-Szostak Blok zajęć z higieny żywienia i żywności 5. Higiena żywienia ćwicz. 2 1. dr Ewa Ulatowska-Szostak 2. dr Andrzej Kaniewski Blok zajęć z higieny poszczególnych okresów życia człowieka 7. Medycyna różnych okresów życia ćwicz. 2 1. lek. Malgorzata Bernatek- Piątek 2. dr Daniel Zielonka Blok zajęć z higieny psychicznej, profilaktyki uzależnień i patologii społecznych oraz oświaty zdrowotnej 8. Profilaktyka uzależnień sem. 2 1. dr Aneta Klimberg 2. prof. Jerzy T. Marcinkowski 9. Promocja zdrowia. Oświata zdrowotna sem. & ćwicz. 2 1. dr Jarosław Skommer 2. dr Andrzej Zarzycki 9
Regulamin zajęć dydaktycznych z zakresu higieny dla Oddziału Stomatologii Zasady zaliczania przedmiotu 1. Zajęcia dydaktyczne są obowiązkowe i obejmują: seminaria i ćwiczenia praktyczne. 2. Szkolenie z zakresu BHP odbywa się na pierwszych zajęciach. 3. Dopuszcza się jedynie nieobecności usprawiedliwione przez lekarza lub spowodowane ważnymi wydarzeniami losowymi. Każdą nieobecność na zajęciach należy zaliczyć u asystenta prowadzącego po wcześniejszym umówieniu się. 4. Zajęcia odbywają się wg harmonogramu i godzin ustalonych dla poszczególnych grup studentów przez Dziekanat Wydziału Lekarskiego II. Bieżący tok zajęć podany jest na tablicach ogłoszeń Zakładu Higieny. 5. Tematy zajęć obowiązkowych (seminaria, ćwiczenia) podawane są do informacji studentów w gablocie ogłoszeń Zakładu Higieny na tydzień przed rozpoczęciem zajęć. W sekretariacie Zakładu Higieny są udostępnione przewodniki do zajęć z higieny (do wykonania odbitek kserograficznych). 6. Studenci przystępują do zajęć obowiązkowych przygotowani na podstawie spisu piśmiennictwa podanego w gablocie ogłoszeń Zakładu Higieny. 7. Zajęcia kończą się pisemnym zaliczeniem przedmiotu (6 pytań otwartych). 8. Warunkiem dopuszczenia do końcowego zaliczenia pisemnego przedmiotu jest uzyskanie zaliczenia wszystkich zajęć. 9. Zaliczenie końcowe odbywa się na ostatnich zajęciach. 10. Próg zaliczenia przedmiotu wynosi 65%. 11. Wyniki zaliczenia są dostępne w systemie E-indeks oraz wywieszane w gablocie ogłoszeń Zakładu Higieny. 12. Student ma prawo do dwukrotnego poprawiania końcowego zaliczenia. Dalsze zaliczenie przedmiotu może odbywać się po uzyskaniu zgody kierownika Zakładu Higieny prof. dr hab. med. Jerze go T. Marcinkowskiego. 13. Nie stawienie się w terminie zdawania końcowego zaliczenia traktuje się jako termin wykorzystany. 14. Materiały dydaktyczne dostępne są na stronie internetowej Zakładu Higieny oraz w gablocie ogłoszeń Zakładu Higieny. 15. Osoba odpowiedzialna za przedmiot - dr Ewa Ulatowska-Szostak, email: ewaulatowskaszostak@wp.pl, tel.: 606 996 400. 10
11 11