I. Jakość grzybów suszonych i innych środków spożywczych

Informacja z wyników kontroli jakości i prawidłowości oznakowania suszonych grzybów oraz innych suszonych środków spożywczych, a także produktów z tych grup z segmentu luksusowe za IV kwartał 2011 r. Powyższe zagadnienia badano w 6 placówkach handlowych w tym w 4 sklepach sieci handlowych, 1 placówce ogólnospożywczej oraz 1 hurtowni. Wszystkie kontrole podjęto bez uprzedniego zawiadomienia przedsiębiorców o zamiarze ich wszczęcia. Kontrolą objęto łącznie 68 partii środków spożywczych łącznej wartości 7310 zł, w tym: - 3 partie grzybów suszonych wartości 511 zł, - 65 partii bakalii wartości 6799 zł, I. Jakość grzybów suszonych i innych środków spożywczych Badaniami laboratoryjnymi na zgodność cech organoleptycznych, chemicznych i fizycznych z przepisami prawa żywnościowego i deklaracjami producentów zawartymi w oznakowaniu, objęto łącznie 12 partii ww. produktów wartości 1450 zł., w tym 1 partię grzybów wartości 216 zł i 11 partii owoców suszonych wartości 1234 zł tj.: - 3 partie śliwek suszonych wartości 204 zł, - 2 partie orzechów wartości 190 zł, - 2 partie mieszanek bakalii wartości 135 zł, - 1 partię rodzynek królewskich wartości 37 zł, - 1 partię daktyli suszonych wartości 23 zł, - 1 partię żurawiny suszonej słodzonej wartości 351 zł, - 1 partię moreli suszonych wartości 294 zł. W wyniku badań laboratoryjnych zakwestionowano jakość handlową 4 partii bakalii wartości 372 zł oraz 1 partię grzybów suszonych wartości 216zł. Przeprowadzone analizy ujawniły, że: Mieszanka studencka á 100g nie odpowiadała wymaganiom jakościowym zadeklarowanym przez producenta w oznakowaniu produktu ze względu na: - zaniżony udział migdałów tj. 4,5±0,4% zamiast 9% (wg deklaracji na opakowaniach), - zaniżony udział orzechów laskowych w tj. 7,9±0,8% zamiast 11% (wg deklaracji na opakowaniach), 1/10

Orzechy włoskie á 200g, wykazały niewłaściwe cechy organoleptyczne tj. : - obecność jąder orzechów połamanych w ilości 9 14%; - obecność zanieczyszczeń pochodzących z orzechów w tym cząstek łupin w ilości ok. 0,5%; - obecność jąder przypalonych w ilości ok. 2%. Ocenę organoleptyczną ww. orzechów w Laboratorium Kontrolno - Analitycznym w Kielcach wykonano jako ocenę konsumencką ze względu na brak przepisów określających ich cechy organoleptyczne. W deklaracji oraz dostarczonej wraz z wyjaśnieniem specyfikacji wyrobu gotowego producent nie określił dopuszczalnej ilości połamanych jąder orzechów włoskich, natomiast podał zawartość jąder ściemniałych lecz nie czarnych - do 3% masy orzechów oraz ilość zanieczyszczeń, w tym cząstek łupin - do 0,1%. Śliwki suszone bez pestek á 100g, wartości 108 zł wykazały zawyżoną zawartość substancji konserwującej -kwasu sorbowego i jego soli tj. 1784±178 mg/kg zamiast do 1000 mg/kg zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2010r. w sprawie dozwolonych substancji dodatkowych (Dz. U. Nr 232, poz. 1525 z późn. zm.). Borowik szlachetny suszony á 20g, wartości 216 zł posiadał zawyżoną zawartość grzybów pierwotnie zaczerwionych tj. 8%, 6%, 19%, 11% zamiast do 5% zgodnie z art. 42 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 26 sierpnia 2006r. bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.). Mieszanka á 180g, wartości 85 zł, wykazała niewłaściwe cechy organoleptyczne tj. niewłaściwy - zjełczały zapach mieszanki oraz niewłaściwy - lekko zjełczały smak migdałów. Postanowieniem z dnia 27.12.2011r. Lubelski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej w Lublinie uwzględnił wniosek kontrolowanego przedsiębiorcy o przeprowadzenie badań laboratoryjnych próbek kontrolnych produktów: mieszanki á 180g i Borowika szlachetnego suszonego á 20g. Analiza próbek kontrolnych Borowika szlachetnego suszonego á 20g wykazała zawyżoną zawartość grzybów pierwotnie zaczerwionych tj. 34,8±3,3%, 38,9±3,7%, 33,0±3,1%, 34,4±3,3%, 48,0± 4,6% zamiast do 5% masy całkowitej zgodnie z art. 42 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. jw. Analiza próbek kontrolnych mieszanki wykazała niewłaściwy zapach mieszanki we wszystkich trzech opakowaniach jednostkowych (jełki, stęchły) oraz niewłaściwy smak migdałów, zróżnicowany od lekko jełkiego do silnie jełkiego, z posmakiem gorzkawym. Zgodnie z postanowieniami art.14 ust. 2 lit. b i art. 14 ust. 5 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002r. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 2/10

ustanawiającego ogólne zasady wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. U. UE. L. 2002 Nr 31, str. 1) środek spożywczy, zanieczyszczony lub wykazujący cechy gnicia psucia się lub rozkładu jest środkiem spożywczym, który nie nadaje się do spożycia przez ludzi. W myśl art. 3 ust. 3 pkt 46 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity: Dz. U. 2010r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.) środek spożywczy, którego skład lub właściwości uległy zmianom wskutek nieprawidłowości zaistniałych na etapie produkcji, obrotu lub pod wpływem działań czynników naturalnych, takich jak: wilgotność, czas, temperatura lub światło, albo w skutek obecności drobnoustrojów, a także zanieczyszczeń, powodujących, że nie nadaje się on do spożycia zgodnie z jego przeznaczeniem, jest środkiem spożywczym zepsutym. W związku z powyższym decyzją z dnia 09.01.2012r. Lubelski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej w Lublinie zarządził wycofanie ze sprzedaży w sieci sklepów produktów Borowik szlachetny suszony á 20g i mieszanka á 180g jw. ze względu na interes konsumentów. Ze względu na wprowadzenie do obrotu handlowego 4 partii produktów niewłaściwej jakości handlowej w stosunku do przedsiębiorców wszczęto postępowania administracyjne z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 15.12.2000r. o Inspekcji Handlowej oraz art. 40a ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 21.12.2000r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. II. Przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 7 maja 2009r. o towarach paczkowanych Przestrzeganiem przepisów ustawy z dnia 7 maja 2009r. o towarach paczkowanych objęto 38 opakowań jednostkowych grzybów suszonych i bakalii. Wykonane analizy wykazały, że opakowania jednostkowe badanych bakalii i grzybów spełniały wymagania postanowień cytowanej ustawy. III. Prawidłowość oznakowania suszonych grzybów i owoców Pod względem prawidłowości oznaczeń handlowych sprawdzono łącznie 68 partii grzybów suszonych i bakalii wartości 7310 zł i nie stwierdzono nieprawidłowości w powyższym zakresie. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 3/10

W ofercie handlowej nie zastano produktów ekologicznych lub oznaczonych w sposób sugerujący pochodzenie z produkcji ekologicznej oraz należących do kategorii ChOG, ChNP, GTS. Nie stwierdzono przypadków stosowania chronionych nazw pochodzenia (ChNP), chronionych oznaczeń geograficznych (ChOG) i Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności (GTS) w oznakowaniu konwencjonalnych środków spożywczych. W kontrolowanych placówkach przedsiębiorcy okazali dokumenty identyfikujące dostawców ocenianych partii grzybów suszonych i bakalii. IV. Przestrzeganie okresów ważności Kontrolą przestrzegania dat minimalnej trwałości objęto łącznie 68 partii grzybów suszonych i bakalii łącznej wartości 7310 zł (3 partie grzybów suszonych wartości 511 zł i 65 partii bakalii wartości 6799 zł), nie stwierdzając w sprzedaży przeterminowanych środków spożywczych należących do ww. grup towarowych. V. Warunki i sposób przechowywania Znajdujące się w ofercie kontrolowanych placówek grzyby suszone i bakalie przechowywano zgodnie z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych oraz zaleceniami producentów. VI. Orzeczenia lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych Aktualność orzeczeń lekarskich wydawanych osobom bezpośrednio stykającym się z żywnością do celów sanitarno-epidemiologicznych sprawdzano we wszystkich kontrolowanych placówkach, nie stwierdzając nieprawidłowości w powyższym zakresie. VII. Legalność prowadzonej działalności W czasie kontroli stwierdzono, że wszyscy przedsiębiorcy prowadzili działalność gospodarczą na podstawie wpisów do Krajowego Rejestru Sądowego oraz ewidencji działalności gospodarczej, zaś zakres i rodzaj prowadzonej działalności zgodny był z ww. dokumentami. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 4/10

VIII. Wykorzystanie ustaleń kontroli W związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w czasie kontroli tutejszy Inspektorat wystąpił ze stosownymi pismami do: producentów, informując o wynikach analiz laboratoryjnych badanych środków spożywczych jednocześnie wnosząc o wyjaśnienie przyczyn wprowadzenia do obrotu handlowego wyrobów niewłaściwej jakości, jednostek nadrzędnych, którym podlegały kontrolowane placówki, informując o przeprowadzonych kontrolach i wynikach badań laboratoryjnych próbek produktów, wnosząc o podjęcie działań eliminujących wykazane nieprawidłowości. Za wprowadzenie do obrotu środków spożywczych niewłaściwej jakości handlowej w stosunku do 3 przedsiębiorców wszczęto postępowanie administracyjne z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o Inspekcji Handlowej oraz art. 40a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych Niezależnie od powyższego skierowano 5 pism do Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno -Spożywczych w sprawie wprowadzenia do obrotu handlowego produktów o niewłaściwych cechach jakości handlowej. Wnioski Wyniki bieżących kontroli w porównaniu do ustaleń z kontroli przeprowadzonych w IV kwartale 2010r. wskazują pogorszenie jakości handlowej bakalii. W 2011r. wyroby niewłaściwej jakości handlowej stanowiły 41,7% produktów poddanych ocenie laboratoryjnej. Ze względu na niezgodność z obowiązującymi przepisami oraz deklaracją producenta zakwestionowano 25% produktów. Z powodu wad organoleptycznych 16,7% wyrobów poddanych analizom. W 2010r. w wyniku badań laboratoryjnych zakwestionowano 16,7% owoców suszonych, wyłącznie z powodu niewłaściwych cech organoleptycznych. WYROBY LUKSUSOWE - SUSZONE OWOCE Jakość i prawidłowość oznakowania suszonych owoców badano w jednej placówce. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 5/10

Łącznie zbadano 8 partii owoców suszonych z segmentu luksusowe wartości 934 zł w tym: - 2 partie śliwek suszonych wartości 232 zł, - 1 partię żurawiny suszonej wartości 116 zł, - 1 partię wiśni suszonej wartości 125 zł, - 1 partię jabłka suszonego wartości 63 zł, - 1 partię dzikiej róży wartości 50 zł, - 1 partię czereśni suszonej wartości 240 zł, - 1 partię maliny suszonej wartości 108 zł. Powyższe produkty oferowano w cenach ok. dwukrotnie wyższych od cen detalicznych innych suszy owocowych. I. Jakość owoców suszonych Badaniom laboratoryjnym w zakresie zgodności jakości handlowej poddano 2 partie owoców suszonych łącznej wartości 356 zł tj.: Śliwka węgierka suszona á 200g, Czereśnia suszona á 100g, Analizy przeprowadzone w Laboratorium Kontrolno-Analitycznym w Kielcach Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w dniach 29-30.11.2011r. wykazały, że Śliwka węgierka suszona á 200g nie odpowiada wymaganiom jakościowym zadeklarowanym przez dystrybutora ze względu na niewłaściwe cechy organoleptyczne tj. niewłaściwy wygląd (śliwki wyraźnie uszkodzone i zdeformowane oraz pojedyncze fragmenty skórek), niewłaściwą barwę (ciemna, brązowo-czarna, matowa) i niewłaściwą konsystencję (śliwki przesuszone o konsystencji suchej i twardej). W ww. katalogu dostępnym dla konsumentów w kontrolowanej jednostce zamieszczono informacje o treści: Jednym z najważniejszych celów, jakie sobie stawiamy, jest dostarczanie Państwu tradycyjnych wyrobów o najwyższej jakości Nasze owoce suszone są przygotowane z najwyższej jakości surowca. Do suszenia wybiera się bowiem owoce dojrzałe, czyste, bez uszkodzeń i zanieczyszczeń. Suszy się je gorącym powietrzem tak, aby zachować ich naturalną barwę oraz wszystkie walory smakowe i witaminowe. Powyższa informacja jest formą deklaracji jakości handlowej, w tym cech organoleptycznych owoców suszonych. Zgodnie z art. 16 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do spraw bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. UE L 2002, Nr 31, str. 1) etykietowanie, ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 6/10

reklama, prezentacja żywności oraz informacje udostępnione na temat żywności w jakikolwiek sposób, nie mogą wprowadzać konsumentów w błąd. II. Prawidłowość oznakowania Sprawdzono prawidłowość oznaczeń handlowych 8 partii suszonych owoców wartości 934 zł, z czego zakwestionowano 7 partii środków spożywczych z oznaczeniami handlowymi sugerującymi konsumentom posiadanie szczególnych właściwości pomimo, iż wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości. Dotyczyło to następujących produktów: - Śliwka węgierka suszona (2 partie) á 200g ( przyspiesza przemianę materii, poprawia trawienie, działa korzystnie na układ nerwowy ), - Żurawina suszona á 50g ( można stosować w stanach gorączkowych i jako środek wzmacniający odporność ), - Czereśnia suszona á 100g ( owoce czereśni można stosować w stanach wyczerpania fizycznego i psychicznego dla rekonwalescentów i osób starszych ), - Malina suszona á 100g ( owoce maliny mają działanie napotne i przeciwgorączkowe ), - Dzika róża suszona á 100g ( owoce dzikiej róży działają lekko przeciwskurczowo, moczopędnie, można stosować przy przeziębieniach, kamicy nerkowej i żółciowej ), - Jabłko suszone á 80g ( zawartość błonnika i witamin w owocach jabłek wpływa korzystnie na procesy trawienne oraz wzmacniająco i uodparniająco na organizm ). Powyższe informacje zostały umieszczone zarówno na etykietach opakowań jednostkowych omawianych produktów, jak też w katalogu dostępnym dla konsumentów w kontrolowanej jednostce. Zgodnie z art. 46 ust. 1 pkt 1c ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.) oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności przez sugerowanie, że środek spożywczy posiada szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne środki spożywcze posiadają takie właściwości. Ponadto ww. Jabłko suszone á 80g wprowadzono do obrotu z oznaczeniem Produkt dietetyczny, umieszczonym na opakowaniach jednostkowych oraz w treści ww. katalogu. Zgodnie z art. 45 ust. 3 ww. ustawy z dnia 26 sierpnia 2006r. oznakowanie środka spożywczego powszechnie spożywanego nie może zawierać określenia dietetyczny lub w inny sposób sugerować, że jest to środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 7/10

W związku z powyższym do dystrybutora ww. suszu tut. Inspektorat wystąpił z pismem, m.in. w przedmiocie wskazania podstaw zakwalifikowania ww. wyrobu do grupy środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Dystrybutor w odpowiedzi nie przedstawił podstaw zakwalifikowania Jabłka suszonego do grupy środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz nie podał przyczyn wprowadzenia do obrotu handlowego produktów niewłaściwej jakości handlowej, natomiast dostosował oznakowanie zakwestionowanych owoców suszonych do postanowień obowiązujących przepisów. Wszystkie oceniane bakalie (8 partii wartości 934zł) zakwestionowano, z uwagi na nieprawidłowe użycie na etykietach określenia poprzedzającego datę minimalnej trwałości tj.: należy spożyć przed zamiast najlepiej spożyć przed. Wobec współwłaściciela kontrolowanego sklepu zastosowano art. 41KW w formie upomnienia oraz pouczono ww. o przepisach obowiązujących w zakresie znakowania środków spożywczych wprowadzanych do obrotu handlowego. Za wprowadzenie do obrotu środków spożywczych niewłaściwej jakości handlowej w stosunku do przedsiębiorcy wszczęto postępowanie administracyjne z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o Inspekcji Handlowej oraz art. 40a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 grudnia 2000r. o jakości handlowej artykułów rolno spożywczych. Kontrolowany przedsiębiorca na oceniane partie suszonych owoców okazał dokumentację przychodową identyfikującą dostawcę. III. Przestrzeganie dat minimalnej trwałości Daty minimalnej trwałości oferowanych do sprzedaży 8 partii suszonych owoców wartości 934 zł były aktualne. IV. Przestrzeganie przepisów ustawy z dnia 7 maja 2009r. o towarach paczkowanych Na podstawie badań laboratoryjnych 6 opakowań jednostkowych owoców suszonych (2 partie) stwierdzono, że oceniane produkty spełniały wymagania określone w ustawie z dnia 7 maja 2009r. o towarach paczkowanych w zakresie zgodności ilości zadeklarowanej przez producentów w oznakowaniu z ilością rzeczywistą. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 8/10

V. Warunki i sposób przechowywania Warunki i sposób przechowywania owoców suszonych znajdujących się w obrocie handlowym kontrolowanej placówki zgodne były z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych oraz deklaracjami producentów znajdującymi się na opakowaniach jednostkowych badanych wyrobów. VI. Orzeczenia lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych W wyniku kontroli ustalono, że osoby bezpośrednio stykające się z żywnością posiadały aktualne orzeczenia lekarskie, wydawane do celów sanitarno-epidemiologicznych. VII. Identyfikacja kontrolowanego przedsiębiorcy Przedsiębiorca udostępnił aktualną decyzję dotyczącą rejestracji i zatwierdzania zakładów przez organy nadzoru sanitarnego, a określony w niej zakres i rodzaj działalności zgodny był ze stanem faktycznym i wpisem do rejestru sądowego. VIII. Wykorzystanie ustaleń kontrolnych W związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w czasie kontroli tut. Inspektorat wystąpił ze stosownymi pismami do: kontrolowanego przedsiębiorcy, informując o wynikach badań laboratoryjnych próbek owoców suszonych, dystrybutora owoców suszonych, powiadamiając o wynikach badań laboratoryjnych Śliwki węgierki suszonej á 200g oraz niewłaściwych oznaczeniach handlowych produktów znajdujących się w ofercie kontrolowanej jednostki, jednocześnie wnosząc o podanie przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości. Niezależnie od powyższego opracowano pismo do Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Krakowie, informując o wynikach kontroli ww. środków spożywczych. Wnioski Program kontroli jakości handlowej owoców suszonych z segmentu luksusowe realizowany był przez tut. Inspektorat po raz pierwszy. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 9/10

W związku z powyższym nie jest możliwe porównanie wyników bieżących kontroli do wyników kontroli z lat poprzednich. Przeprowadzona kontrola wykazała, że zakwestionowane z uwagi na niewłaściwą jakość handlową owoce suszone, stanowiły 87,5% badanych produktów. ŻG.832.16.2011 z dnia 31.01.2011r 10/10