Wykład 3. Kontrola inflacji poprzez stosowanie kursów stałych: System waluty złotej
1870-1914 1924-1931 1932-1939 1958-1972 1972- SYSTEM WALUTOWY SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ CO ZAPEWNIAŁO STABILNOŚĆ CEN? ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO I wojna światowa (1914-1918) i hiperinflacje początkowych lat 20. ZOBOWIĄZANIE SYSTEM WALUTY BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMYWANIA DEWIZOWO-ZŁOTEJ SZTYWNEGO KURSU WALUTOWEGO Wielki Kryzys (1929-1933), załamanie się systemu dewizowo-złotego PŁYNNE KURSY GŁÓWNYCH WALUT CENY NIE BYŁY STABILNE (DEFLACJA / INFLACJA) II wojna światowa (1939-1945) i brak wymienialności walut w latach 50 SYSTEM Z BRETTON WOODS Rozpad systemu z Bretton Woods (1972-73) PŁYNNE KURSY GŁÓWNYCH WALUT EMS EMU ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO UTRZYMANIA STAŁEGO KURSU WALUTOWEGO Lata 70. I 80.: ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO KONTROLOWANIA PODAŻY PIENIĄDZA Od lat 90.: ZOBOWIĄZANIE BANKU CENTRALNEGO DO KONTROLOWANIA INFLACJI
1872 1884 1889 1893 1898 1904 1909 1914 1920 1924 1928 1938 1947 1954 1959 1967 1972 15% 12% 9% 6% Stany Zjednoczone. INFLACJA SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ SWZ BRETTON WOODS Tempo inflacji 3% 0% -3% -6% -9% -12%
40 lat 3% Stany Zjednoczone. CENY (1872-1914) 80 70 60 0% 50 40-3% 30 20 Tempo inflacji Indeks cen 10-6% 1872 1884 1889 1893 1898 1904 1909 1914 0
Kreacja pieniądza w systemie waluty złotej
KREACJA PIENIĄDZA w XIX wieku Popyt na pieniądz zaspokajany zaciąganiem kredytów Dyskonto weksli Popyt na płynne rezerwy Bank komercyjny Depozyty bieżące Konieczność umożliwienia klientom banków dokonywania: Środki utrzymywane przez banki komercyjne w banku centralnym Popyt na pieniądz zaspokajany uzupełnianiem depozytów z dochodów bieżących Redyskonto weksli w banku centralnym Płatności bezgotówkowych Wypłat gotówkowych
KREACJA PIENIĄDZA w XIX wieku Popyt na pieniądz zaspokajany zaciąganiem kredytów Zakup walut Popyt na płynne rezerwy Bank komercyjny Depozyty bieżące Środki utrzymywane przez banki komercyjne w banku centralnym Popyt na pieniądz zaspokajany uzupełnianiem depozytów z dochodów bieżących Sprzedaż walut w banku centralnym Konieczność umożliwienia klientom banków dokonywania: Płatności bezgotówkowych Wypłat gotówkowych
W systemie waluty złotej Banki centralne kupowały od banków złoto. Płaciły za nie zwiększając płynne rezerwy banków, które są wymienialne na gotówkę będącą prawnie obowiązującym środkiem płatniczym
BANK CENTRALNY BANKI KOMERCYJNE Rezerwy kruszcowe Środki na rachunkach bieżących banków Płynne rezerwy banków na rachunkach w BC Złoto kupione od klientów i sprzedane do banku centralnego
Rezerwa obowiązkowa zapewniała, że obieg pieniężny miał np. 30% pokrycie z złocie BANK CENTRALNY BANKI KOMERCYJNE Środki na rachunkach bieżących banków Płynne rezerwy na rachunkach w BC + gotówka w skarbcu Kapitał banku Rezerwy kruszcowe Obieg gotówkowy Kredyty Pieniądz depozytowy
Czy i w jakiej mierze stabilność siły nabywczej pieniądza w systemie waluty złotej wynikała z wymienialności pieniądza na złoto?
Musiało to wynikać z sytuacji, w której (1) wielkość rezerw złota w krajach członkowskich była stabilna, (2) i rosła w podobnym tempie jak PKB w gospodarce światowej. Co zapewniało utrzymywanie się takiej sytuacji?
Co działoby się z inflacją w krajach nadwyżkowych, gdyby zmiany wielkości rezerw walutowych zależały tylko od kształtowania się bilansów handlowych?
Bank centralny WZROST REZERW WALUTOWYCH WZROST PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R Banki komercyjne i WZROST PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R WZROST AKCJI KREDYTOWEJ C WZROST DEPOZYTÓW WALUTOWYCH WZROST DEPOZYTOW M NADWYŻKA HANDLOWA MNOŻNIK KREDYTOWY
Co działoby się z inflacją w krajach deficytowych, gdyby zmiany wielkości rezerw walutowych zależały tylko od kształtowania się bilansów handlowych?
Bank centralny SPADEK REZERW WALUTOWYCH SPADEK PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R Banki komercyjne i SPADEK PŁYNNYCH REZERW BANKÓW R SPADEK AKCJI KREDYTOWEJ C SPADEK DEPOZYTÓW WALUTOWYCH SPADEK DEPOZYTOW M DEFICYT HANDLOWY MNOŻNIK KREDYTOWY
Jak arbitraż cenowy uruchamiał automatyczne procesy dostosowawcze w systemie waluty złotej?
Czy automatyzm waluty złotej mógł wystarczyć, by w bilansach handlowych poszczególnych krajów utrzymywała się równowaga?
Jeśli inflacja pozostawała na niskim, stabilnym poziomie, to znaczy, że utrzymywała się międzynarodowa równowaga płatnicza POMIMO występowania dużych nierównowag w bilansach handlowych Co ją utrzymywało?
INSTYTUCJE FINANSOWE KREDYTY INWESTYCYJNE, ZAKUPY AKCJI DEPOZYTY TERMINOWE WPŁACANE DO BANKÓW KREDYTY DLA ZAGRANICZNYCH BANKÓW ZAKUPY ZAGRANICZNYCH AKCJI I OBLIGACJI UDZIAŁY KAPITAŁOWRE WPŁACANE DO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH DOCHODY KRAJU NADWYŻKOWEGO WYDATKI BIEŻĄCE OSZCZĘDNOŚCI
W roku 1907 40% oszczędności Wielkiej Brytanii zostało ulokowane za granicą
Dlaczego w systemie waluty złotej przepływy kapitałowe z łatwością finansowały duże deficyty handlowe?
Brak ryzyka kursowego
Harold James (2012), Lessons for the Euro from History, Princeton University, http://www.princeton.edu/jrc/events_archive/repository/inauguralconference/lessonsfortheeurofromhistory.pdf
Co świadczyło o tym, że w systemie waluty złotej inflacja zależała w dużej mierze od globalnej podaży złota?
the price levels in countries on the gold standard exhibited almost identical secular movements prior to 1914 Anna Schwartz, Secular Price Changes in Historical Perspective Journal of Money, Credit and Banking, no. 5, February 1973, p. 243
Relative gold stock and the price index exhibit fairly uniform secular patterns: falling during the deflation of the first half of the nineteenth century, raising during the inflation of 1850-70, galling during the deflation and again rising during the inflation preceding World War I. Lars Jonung, Knut Wicksell and Gustav Cassel on Secular Movements in Prices, Journal of Money, Credit and Banking, No. 2, May 1979, pp. 165-181
The opening of new gold mines and improvements in the gold mining and gold processing technologies were decisive factors behind secular fluctuations in the world price level. The secular inflation between 1850 and 1870 was due to gold discoveries in California in 1848 and in Australia in 1851, and the inflation that started in the middle of the 1890s to the opening of new fields in South Africa, Alaska, and Australia. Lars Jonung, Knut Wicksell and Gustav Cassel on Secular Movements in Prices, Journal of Money, Credit and Banking, No. 2, May 1979, pp. 165-181
W jakim tempie rosła globalna podaż złota, jeśli inflacja utrzymywała się na względnie niskim i stabilnym poziomie?
substantial changes in prices or nominal income are almost invariably the result of changes in the nominal supply of money M. Friedman, A Theoretical Framework for Monetary Analysis, New York 1971, p.7
Co powodowało, że podaż pieniądza rosła w tendencji w tempie zbliżonym do długookresowego tempa wzrostu w gospodarce światowej?
szczęśliwy zbieg okoliczności; sprawił, że wydobycie złota rosło w tempie podobnym jak długookresowa stopa wzrostu gospodarki światowej (Gustav Cassel, 1936) jakkolwiek pewną rolę odgrywał także mechanizm samoregulacji wynikający stąd, że wzrost (spadek) inflacji powodował spadek (wzrost) realnej ceny złota, co wpływało na wielkość jego wydobycia
Jakie korzyści przyniósł gospodarce światowej system waluty złotej?
stabilność siły nabywczej walut rozwój handlu międzynarodowego swobodę przepływów kapitałowych
Samoczynne utrzymywanie się równowagi w bilansach płatniczych Brak bodźców do stosowania barier w handlu i przepływach kapitałowych
Andrew Haldane: Global imbalances in retrospect and prospect, Speech at the Global Financial Forum on The New Global Economic Order, London 3 November 2010
Andrew Haldane: Global imbalances in retrospect and prospect, Speech at the Global Financial Forum on The New Global Economic Order, London 3 Novemeber 2010
Doświadczenia związane z funkcjonowaniem systemu waluty złotej były tak korzystne, że starano się go odtworzyć po I wojnie światowej (system waluty dewizowo-złotej) po II wojnie światowej (system z Bretton Woods)