NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W WARSZAWIE ul. Filtrowa 57, 00-950 Warszawa tel. 444-57 - 72 fax 444-57 62 P/08/171 LWA 41027-3 - 2008 Warszawa, dnia 12 stycznia 2009 r. Tekst ujednolicony Pani Hanna Gronkiewicz-Waltz Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Warszawie przeprowadziła w Urzędzie m.st. Warszawy (zwanym dalej Urzędem) kontrolę koordynacji robót w zakresie przebudowy, modernizacji, remontu dróg i towarzyszącej infrastruktury na terenie m. st. Warszawy w latach 2006-2008 (I półrocze). W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 1 grudnia 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Pani Prezydent niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie pomimo stwierdzonych nieprawidłowości ocenia działania Urzędu dotyczące koordynacji robót w zakresie przebudowy, modernizacji, remontu dróg i towarzyszącej infrastruktury na terenie m. st. Warszawy w okresie 2006 r. 30 czerwca 2008 r. PowyŜszą ocenę uzasadniają stwierdzone następujące nieprawidłowości: - ograniczony zakres działań koordynujących Urzędu w okresie od początku 2006 r. do września 2007 r., 1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm.
- nieegzekwowanie ustaleń debaty koordynacyjnej, - częściowo nieskuteczna koordynacja remontów. 1. W okresie od 2006 r. do 4 września 2007 r., zdaniem NIK Urząd prowadził działania koordynujące remonty w pasie drogowym na terenie m.st. Warszawy w ograniczonym zakresie (polegały one przede wszystkim na przekazywaniu do jednostek miejskich zaleceń dotyczących konieczności przeprowadzania spotkań koordynacyjnych). Na podstawie zarządzenia Prezydenta m.st. Warszawy nr 3079/2005 z dnia 22 grudnia 2005 r., które weszło w Ŝycie w dniu 16 stycznia 2006 r. zlikwidowane zostało Biuro Inwestycji, którego dyrektor był odpowiedzialny za kierowanie Zespołem ds. koordynacji inwestycji miejskich realizowanych przez jednostki organizacyjne m.st. Warszawy oraz spółki z udziałem m.st. Warszawy i organizowanie jego pracy (zespół ten został powołany zarządzeniem Prezydenta m.st. Warszawy nr 1837/2004 z dnia 28 września 2004 r.). Zadań tych, po likwidacji ww. Biura, nie powierzono innej jednostce organizacyjnej Urzędu. Zarządzeniem nr 761/2007 z dnia 4 września 2007 r. Prezydent m.st. Warszawy powołał Zespół Koordynacyjny do spraw z zakresu inwestycji i remontów realizowanych w pasie dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych w obrębie m. st. Warszawy, którego celem jest usprawnienie i racjonalizacja działań (koordynacja w czasie i przestrzeni) w zakresie prowadzonych inwestycji i remontów podmiotów będących zarządcami urządzeń sieciowych i infrastruktury technicznej lokalizowanych w pasie dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych. Zgodnie z ww. zarządzeniem Zespół działał w ramach struktur Biura Infrastruktury (do dnia 30 czerwca 2008 r.), a Zespołem kierował Przewodniczący Zespołu Pełnomocnik Prezydenta m.st. Warszawy. W okresie od powołania Zespołu Koordynacyjnego do 30 czerwca 2008 r. (tzn. w okresie ok. 10 miesięcy) odbyła się jedna debata koordynacyjna (w zarządzeniu, którym powołano Zespół, wskazano, Ŝe koordynacja działań prowadzona jest w formie obrad właściwie umocowanych przedstawicieli zainteresowanych podmiotów tzw. debaty koordynacyjnej). Negatywna ocena NIK dotyczy niezrealizowania postanowień ww. debaty a mianowicie dopuszczenia do rozpoczęcia przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie S.A (MPWiK) realizacji dwóch z czterech zadań, co do których w trakcie debaty w dniu 11 lutego 2008 r. Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy nie wyraził zgody na naruszenie nawierzchni jezdni będących w okresie gwarancji. Według stanu na 2
dzień 30 października 2008 r. dwa z czterech ww. zadań ( w ul. KsiąŜęca Rozbrat Myśliwiecka i w ul. SzwoleŜerów i Agrykola) zostały zrealizowane, a przy ich realizacji naruszano nawierzchnię jezdni. W przypadku trzeciego zadania (pn. Przebudowa magistrali wodociągowej w ul. śelaznej odcinek Sienna Nowolipie ) wyłoniono jego wykonawcę, a czwartego zadania nie rozpoczęto. Nie odbyło się zapowiedziane w trakcie debaty spotkanie dotyczące ww. zadań z udziałem przedstawicieli MPWiK, Zarządu Dróg Miejskich i Pełnomocnika Prezydenta m.st. Warszawy do spraw koordynacji inwestycji i remontów w pasie drogowym. 2. W wyniku działalności Zespołu Koordynacyjnego doszło m.in. do wymiany informacji i uzgodnienia w zakresie planowanych remontów pomiędzy podmiotami będącymi właścicielami infrastruktury w pasie drogowym i zarządcami dróg oraz do opracowania harmonogramu remontów i inwestycji w Warszawie na 2008 r. Zdaniem NIK nastąpiło to zbyt późno, bo dopiero w lutym 2008 r., co utrudniało właściwą koordynację. W okresie od powołania Zespołu ds. koordynacji (wrzesień 2007 r.) do 30 czerwca 2008 r. stwierdzono 41 awaryjnych zajęć pasa drogowego obejmujących 26 dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych na terenie m.st. Warszawy o łącznej powierzchni zajęcia 1561,0 m 2. 24 zajęcia pasa drogowego (w wyniku realizacji planowych remontów) obejmujące swoim zakresem 17 ulic o łącznej powierzchni zajęcia 4011,5 m 2 dotyczyły dróg będących w gwarancji. Takie przypadki, zdaniem NIK, powodują konieczność wielokrotnego ponoszenia kosztów związanych z wymianą nawierzchni lub przywróceniem jej do stanu poprzedniego przez róŝne podmioty. NIK zwraca uwagę, Ŝe w przypadku niektórych właścicieli infrastruktury znajdującej się w pasie drogowym, liczba występujących awarii i zgłaszanych w związku z tym zajęć pasa drogowego przekracza wielokrotnie liczbę wykonywanych planowanych remontów (np. w okresie 2006 I półrocze 2008 r. wystąpiło 2.913 awarii wodociągowych wymagających robót naprawczych, podczas gdy w ww. okresie MPWiK wykonało jedynie 3 planowe remonty). Zdaniem NIK budzi to wątpliwości m.in. co do zasadności zgłoszeń o występujących awariach, poniewaŝ w przypadku awarii zarządca drogi nie moŝe odmówić zajęcia pasa drogowego. W tym kontekście uwagi NIK dotyczą: niewypracowania mechanizmów umoŝliwiających weryfikację (przez zarządcę drogi) zgłoszeń o powstałych awariach oraz prawidłowości prowadzonej polityki remontowej przez właścicieli infrastruktury znajdującej się w pasie drogowym, szczególnie przez MPWiK. NaleŜy dodać, Ŝe ogólne koszty związane z usuwaniem awarii są wyŝsze niŝ koszty remontów planowanych. 3
Ponadto wyniki przeprowadzonych w dniu 24 października 2008 r. oględzin w 4 wybranych lokalizacjach (na drogach będących w gwarancji), na których wystąpiły awarie, wykazały, Ŝe jedynie w 1 przypadku prawidłowo doprowadzono nawierzchnię do stanu poprzedniego. Natomiast oględziny w trzech pozostałych lokalizacjach wykazały brak odtworzenia jezdni (prowizoryczne zabruki) lub odtworzenie jezdni niezgodnie z jej poprzednim stanem, np. na ul. Dobrej stwierdzono, Ŝe jezdnie odtworzono zgodnie z istniejącą konstrukcją lecz nie uwzględniono strefy rozgęszczenia gruntu oraz zaniŝono teren (w stosunku do poziomu jezdni) w miejscu prowadzenia prac po wystąpieniu awarii. Do dnia oględzin nie dokonano takŝe odbioru terenu, pomimo Ŝe usuwanie skutków awarii na tej ulicy miało miejsce w dniach 10-12 sierpnia 2008 r. 3. Z dniem 1 lipca 2008 r. na podstawie zarządzenia nr 1792/2008 Prezydenta m.st. Warszawy utworzone zostało Biuro Koordynacji Inwestycji i Remontów w Pasie Drogowym. Zastępca Prezydenta m.st. Warszawy, w złoŝonych wyjaśnieniach przedstawił korzyści, jakie osiągnięto w wyniku szeroko zakrojonej koordynacji, polegające m.in. na przyspieszeniu i skoordynowaniu realizacji zadań polegających na remoncie wiaduktu PKP Stara śaba, modernizacji torowiska w ul. 11 go Listopada, modernizacji Torowiska w ul. Ratuszowej, modernizacji torowiska na skrzyŝowaniu ul. Ratuszowej i Jagiellońskiej, wymiana magistrali sieci cieplnej pod ul. Ratuszową i wymiana nawierzchni jezdni frezowanie w ul. 11 go Listopada. Zdaniem NIK, przykładem nieefektywnej koordynacji robót w pasie drogowym (związanej z poniesieniem dodatkowych kosztów) jest, omawiany na naradzie koordynacyjnej w dniu 13 grudnia 2007 r., remont ul. Puławskiej. Na ww. naradzie przesunięto termin zakończenia prac z końca 2007 r. na koniec maja 2008 r. Konsekwencją przesunięcia terminu było zawarcie w dniu 15 września 2008 r. ugody sądowej pomiędzy Miastem Stołecznym Warszawą i Zarządem Dróg Miejskich (ZDM) a wykonawcą robót. W wyniku ugody Miasto Stołeczne Warszawa zobowiązało się do zapłaty na rzecz wykonawcy robót związanych z przebudową ulicy Puławskiej na odcinku ul. Dolna ul. Domaniewska w Dzielnicy Mokotów, kwoty 1.428,7 tys. zł tytułem odszkodowania za roszczenia związane z wydłuŝeniem czasu trwania robót. W treści ugody zapisano m.in., Ŝe przyczyną wydłuŝenia terminu realizacji przebudowy ul. Puławskiej była konieczność skoordynowania terminów remontów i inwestycji w m. st. Warszawie, w tym terminu remontu rozjazdu tramwajowego na skrzyŝowaniu ulic Puławska Woronicza z remontami planowanymi przez Tramwaje Warszawskie. 4
4. Potrzebę prowadzenia koordynacji remontów dróg i towarzyszącej infrastruktury ilustrują dane dotyczące stanu dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych na terenie m.st. Warszawy. Z ogólnej liczby 806 km tych dróg 70,6% znajduje się w stanie ostrzegawczym bądź złym. Zdaniem NIK dokonywane przebudowy i remonty tych dróg są niewystarczające w stosunku do istniejących potrzeb (np. w 2007 r. dokonano przebudowy lub remontu 87,5 km dróg tj. 10,9 % ogółu dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych). NIK negatywnie ocenia niedokonywanie kontroli ewidencji dróg prowadzonych przez nadzorowane jednostki organizacyjne m. st. Warszawy i komórki organizacyjne Urzędu m.st. Warszawy, pomimo Ŝe zgodnie z załącznikiem do zarządzenia Prezydenta m. st. Warszawy nr 800/2007 z dnia 17 września 2007 r., wykonywanie takich kontroli naleŝy do zadań Wydziału Dróg w Biurze Drogownictwa i Komunikacji Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy. Na konieczność przeprowadzania takich kontroli wskazują takŝe nieprawidłowości ujawnione w trakcie kontroli przeprowadzonej przez NIK w ZDM, Zarządzie Terenów Publicznych (jednostka zarządzająca drogami gminnymi na terenie Dzielnicy Śródmieście) oraz w sześciu urzędach dzielnic, polegające m.in. na nie przeprowadzaniu okresowych kontroli dróg oraz niewłaściwym prowadzeniu ksiąŝek dróg, co miało wpływ na brak rzetelnej informacji na temat stanu dróg, jednego z elementów niezbędnych do właściwej koordynacji oraz przygotowania przebudowy i remontu dróg. 5. NIK pozytywnie ocenia podejmowane, przez Urząd m.st. Warszawy, działania zmierzające do rozwiązania problemu koordynacji, polegające na utworzeniu z dniem 1 lipca 2008 r. jednostki organizacyjnej Urzędu, tj. Biura Koordynacji Inwestycji i Remontów w Pasie Drogowym. Cele i zadania Biura zostały określone w Regulaminie organizacyjnym Urzędu m.st. Warszawy, zgodnie z którym zadaniem Biura jest koordynacja działań w zakresie prowadzonych inwestycji i remontów w pasie drogowym na obszarze m.st. Warszawy w celu ich usprawnienia i racjonalizacji. W Biurze uruchomiono serwis informatyczny einwestycje, który jest częścią opracowywanej w ww. Biurze procedury koordynacji inwestycji i remontów. Projekt utworzenia serwisu o podobnej funkcjonalności powstał w Urzędzie juŝ w 2005 r., natomiast w okresie 2006 wrzesień 2007 r. prace związane z jego utworzeniem nie były prowadzone. Celem działania serwisu jest wspomaganie procesu koordynacji inwestycji i remontów prowadzonych w pasie drogowym na obszarze m. st. Warszawy, a według stanu na dzień 30 października 2008 r. w serwisie znajdowało się 2.697 lokalizacji inwestycji. 5
Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Opracowanie i wdroŝenie w Ŝycie kompleksowych zasad koordynacji inwestycji i remontów w pasie drogowym; 2. RozwaŜenie wprowadzenia uregulowań umoŝliwiających zarządcom dróg sprawdzanie zasadności zgłoszeń awarii podziemnej infrastruktury; 3. RozwaŜenie moŝliwości wyegzekwowania od właścicieli infrastruktury znajdującej się w pasie drogowym sporządzania planów i harmonogramów remontów i inwestycji na dany rok (n) w cyklu n+1, tak aby przed rozpoczęciem roku n+1 wszystkie podmioty były poinformowane o ww. planach oraz bieŝącej współpracy w tym zakresie; 4. Egzekwowanie od podmiotów uczestniczących w debatach koordynacyjnych realizacji ustaleń tych debat; 5. Przeprowadzanie kontroli ewidencji dróg prowadzonych przez nadzorowane jednostki organizacyjne m. st. Warszawy i komórki organizacyjne Urzędu. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Warszawie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Panią Prezydent, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Pani prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Warszawie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o której mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 6