POLITECHNIKA LKA W GLIWICACH WYDZIAŁ INYNIEII ODOWIKA I ENEGETYKI INTYTUT: MAZYN I UZDZE ENEGETYCZNYCH ekwecyje układy logicze Laboratorium automatyki (A 10) Opracował: mgr i. Daiel Wcel prawdził: dr i. Jerzy Wideka Zatwierdził: dr hab. i. Jausz Kotowicz 1
1. Wprowadzeie Układy sekwecyje W układach sekwecyjych aktualy sta wyjcia zaley ie tylko od kombiacji wej a, b, c,..., ale rówie od stau wyjcia -1 poprzedzajcego sta aktualy = f (a, b, c,..., -1 ), iaczej aktuala warto sygałów wyjciowych 1, 2,... w chwili t k o zaczoej umerem k zaley ie tylko od wartoci sygałów wejciowych a, b, c,... w tej samej chwili k, lecz take od wartoci sygałów wejciowych w chwilach wczeiejszych. Układy sekwecyje azywae s rówie układami z pamici - ajprostsze z ich to przerzutiki. Elemety pamici ajczciej realizuje si przez zastosowaie układu ze sprzeiem zwrotym. W przypadku układu przekaikowego zapamitaie stau uzyskuje si przez włczeie pary zestyków w obwód cewki przekaika, atomiast w przypadku elemetów bezstykowych stosuje si sprzeie zwrote, jak p. przerzutiki. 1.1. Przekaikowy układ sekwecyjy = ( + ) 1 rys.1.1 chemat układu przekaikowego z pamici (z priorytetem wyłczeia) + - = + 1 rys.1.2 chemat układu przekaikowego z pamici (z priorytetem załczeia), - przyciski iestabile =1, =1 - aciicie przycisku - cewka przekaika =1 - jest apicie a cewce rys.1.3 Wykres czasowy pracy układu 2
Na podstawie wykresu czasowego moa opisa działaie układu za pomoc astpujcej tabelki staów: 0 0-1 0 1 0 1 0 1 1 1 - Przy kombiacji ==1 sta cewki jest ieokreloy, czyli kombiacja ta jest iedozwoloa. 2. Układy sekwecyje przerzutiki Podstawowym elemetem układów sekwecyjych jest fuktor, którego podstawow fukcj jest pamitaie jedego bitu iformacji, zway przerzutikiem. ta a wyjciu przerzutika zaley od: staów wej i poprzediego stau wyjciowego. wejcia programujce wejcia iformacyje wejcie zegarowe C wyjcia rys.2.1 ymbol graficzy przerzutika Wejcia programujce: ustawiajce (et) i zerujce (eset) zwae rówie odpowiedio Preset i Clear. oe zawsze wejciami asychroiczymi działaj iezaleie od podawaych a wejcie zegarowe sygałów taktujcych. 2.1. Przerzutiki i '' Przerzutik wykoay jest z bramek NO i jest półprzewodikowym odpowiedikiem układu przekaikowego z p. 1.1. = ( + ) 1 = ( + ) 1 rys.2.2 Przerzutik a) realizacja statycza, b) realizacja dyamicza 3
- wejcie ustawiajce - wejcie kasujce - wyjcie proste ' - wyjcie zaegowae C - wejcie zegarowe W przerzutiku dyamiczym (sychroiczym) zmiaa stau wyj ie zachodzi w dowolym momecie, lecz w cile okreloym czasie, który wyzaczoy jest przez impulsy sychroizujce prac przerzutika (impulsy zegarowe ). Impulsy zegarowe to sygały prostokte podawae a tzw. wejcie zegarowe. Przerzutik '' wykoay jest z bramek NAND, ustawiay i kasoway jest logiczym zerem. = + -1 = + -1 rys.2.3 Przerzutik w realizacji statyczej Działaie przerzutika '' opisuje astpujca tabelka staów. 2.2. Przerzutik JK ' ' 0 0-0 1 1 1 0 0 1 1-1 Przerzutik JK jest uiwersalym układem scaloym, który moe by przystosoway do pracy jako przerzutik iych typów przez odpowiedie łczeie wej i wyj. Przez to przerzutik te jest ajbardziej uiwersalym fukcjoalie. rys.2.4 Ozaczeie schematycze przerzutika JK JK - wejcie aktywe C - wejcie zegarowe, - wejcie ustawiajce i zerujce, ' - wyjcie proste i zaegowae Działaie przerzutika JK opisuje astpujca tabelka staów: 4
J K 0 0-1 0 1 0 1 0 1 1 1 ' -1 2.3. Przerzutik T rys.2.5 chemat przerzutika T Z tabeli staów przerzutika JK wyika e dla T=0 = -1, a dla T=1 =' -1. Jeeli wejcie T=1, to przerzutik azywa si dwójk liczc i jest dzielikiem czstotliwoci impulsów zegarowych o współczyiku podziału rówym dwa. wejcie wyjcie rys.2.6 Wykres czasowy dwójki liczcej Dwójka liczca zmieia sta wyjcia a przeciwy po kadym doprowadzeiu impulsu wejciowego. 2.4. Przerzutik D rys.2.7 chematy przerzutika D 5
Z tabeli staów przerzutika JK wyika, e przerzutik realizuje fukcj =D. 3. Blok kotroly rys.2.8 ychroizacja sygału wejciowego w przerzutiku D 1. W pracowi techiki cyfrowej sprawd działaie i własoci przerzutików '', JK, T, D. 2. prawd działaie astpujcych układów pracy przerzutika JK i D: 3. porzd wykres czasowy przerzutika statyczego ''. Wiadomoci do zrozumieia i zapamitaia : róica pomidzy układem kombiacyjym a sekwecyjym, dwójka liczca jako dzielik czstotliwoci, róice pomidzy przerzutikiem sychroiczym i asychroiczym. 6