Completion total thyroidectomy in children with differentiated thyroid cancer



Podobne dokumenty
Evaluation of the therapeutic benefits in relation to the extent of surgery in patients with differentiated thyroid carcinoma

Relapse of differentiated thyroid carcinoma in low-risk patients

PODSUMOWANIE WYNIKÓW LECZENIA ZRÓŻNICOWANEGO RAKA TARCZYCY

Optimization of 131 I ablation in patients with differentiated thyroid carcinoma: comparison of early outcomes of treatment with 100 mci versus 60 mci

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

The impact of the extent and time of operation on the survival in patients with differentiated thyroid carcinoma (DTC)

Suppresive thyroxine therapy of differentiated thyroid cancer in daily practice of a large cancer centre

Clinical course and treatment of patients with differentiated thyroid carcinoma diagnosed during the year 1995

Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?

Recombinant human TSH stimulation in radioiodine treatment of disseminated differentiated thyroid cancer update of current and our own experiences

WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY. Agnieszka WALCZYK

syndrome with angioedema and urticaria. Arch Dermatol; 2008 May;144(5):691-2

Wskazania do leczenia uzupełniającego jodem promieniotwórczym chorych z rozpoznaniem zróżnicowanego raka tarczycy

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Ocena zależności wczesnych wyników leczenia chorych na zróżnicowanego raka tarczycy od wybranych parametrów

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego

Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie

WTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI

Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne

S T R E S Z C Z E N I E

4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max

Diagnostic scintigraphy and effectiveness of 131 I radioiodine therapy in differentiated thyroid carcinoma (DTC)

Czynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki

Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa

Diagnosis and treatment of thyroid cancer in children in the multicenter analysis in Poland for PPGGL

Typ histopatologiczny

CHIRURGICZNE LECZENIE ZWĘŻEŃ TĘTNIC SZYJNYCH

Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007

Taktyka leczenia operacyjnego raka tarczycy w oddziale chirurgicznym

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Guzy tylnej jamy czaszki w materiale Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Poznaniu

Kontrowersje dotyczące roli rutynowego wycięcia węzłów chłonnych centralnej części szyi u chorych na zróżnicowanego raka tarczycy

Tyreologia opis przypadku 4

Tyreologia opis przypadku 15

DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa

LIMFADENEKTOMIA W LECZENIU RAKA TRZONU MACICY. Andrzej Bieńkiewicz Oddział Kliniczny Ginekologii Onkologicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE

Analizą retrospektywną objęto 86 chorych na raka płaskonabłonkowego szyjki macicy po leczeniu operacyjnym, które otrzymały uzupełniającą radio-

Dokąd zmierza radioterapia w raku odbytnicy? Krzysztof Bujko Centrum Onkologii w Warszawie

Pojedynczy guzek płuca

Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")?

Dr hab. n. med. Paweł Blecharz

Założenia i cele. Ogromny postęp, który dokonał się w dziedzinie chirurgii rekonstrukcyjnej w ostatnich dekadach, sprawił, że stało się możliwe

Tyreologia opis przypadku 1

Limfadenektomia w leczeniu raka jajnika pro? czy KONTRA! Jan Kornafel

RAK SZYJKI MACICY INTERNATIONAL JOURNAL OF GYNECOLOGIC CANCER

lek. Bartosz Muskała w Zabrzu Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Andrzej Paradysz Klinika Urologii

Czy ponawiane leczenie chirurgiczne przynosi korzyść chorym na raka jajnika?

Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska

Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa

Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów

Efektywna kontrola chorych po leczeniu nowotworów jąder

Współczesne zasady postępowania w rodzinnym raku rdzeniastym tarczycy (DRRT)

Tab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe >60 r.

Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości

typ 3, sporadyczny; Techniki Obrazowe

ONKOLOGIA I RADIOTERAPIA 3 (5) 2008 Original article/artykuł oryginalny

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Indications for surgery of thyroid cancer based on bioptate molecular examination

Wczesny i zaawansowany rak piersi

GINEKOLOGIA I POŁOŻNICTWO 1 (7) 2008 Artykuł oryginalny/original article

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

A case of acromegaly and disseminated follicular thyroid carcinoma

Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi

Has differentiated thyroid cancer (DTC) staging changed with in the last ten years in the Silesia region of Poland?

Rekombinowana ludzka tyreotropina jako alternatywa dla przerwania podawania tyroksyny w leczeniu chorych na raka tarczycy

Ośrodki medyczne wykonujące procedury diagnostyczno-terapeutyczne powinny mieć następujące możliwości:

Wykład inauguracyjny im. Profesora Kazimierza Rybińskiego

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł

BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii

Rak pęcherzykowy tarczycy z przerzutami odległymi opis przypadku

Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA

Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia

Zróżnicowany rak tarczycy: aktualny stan wiedzy

Apokrynowy rak piersi w materiale Centrum Onkologii w Krakowie. Cechy kliniczne i wyniki leczenia chorych w latach

Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii

PRACE ORYGINALNE/ORIGINAL PAPERS. Monika Szymonek, Iwona Pałyga, Danuta Gąsior-Perczak, Aldona Kowalska

SESJA 7. Nowotwory regionu głowy i szyi. Dr hab. n. med. Tomasz Rutkowski

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE

NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.

Streszczenia rozpraw doktorskich PhD theses

Magdalena Stasiak Klinika Endokrynologii i Chorób Metabolicznych ICZMP w Łodzi Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia.2018 r. w sprawie Krajowego Rejestru Nowotworów

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce

GUZY PODŚCIELISKOWE PRZEWODU POKARMOWEGO. (Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST)) Anna Nasierowska-Guttmejer, Katarzyna Guzińska-Ustynowicz

This copy is for personal use only - distribution prohibited.

dzienniczek pacjenta rak nerki

Rola zespołów wielodyscyplinarnych w leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego

Transkrypt:

/ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 57; Numer/Number 4/2006 ISSN 0423 104X Completion total thyroidectomy in children with differentiated thyroid cancer Daria Handkiewicz-Junak 1, Jan Włoch 2, Agnieszka Czarniecka 2, Józef Roskosz 1, Andrzej Prokurat 3, Lech Pomorski 4, Jolanta Krajewska 1, Aleksandra Kropińska 1, Aleksandra Kukulska 1, Barbara Jarząb 1 1 Nuclear Medicine and Endocrine Oncology Department, Maria Sklodowska-Curie Memorial Cancer Center and Institute of Oncology, Gliwice Branch 2 Oncologic Surgery Clinic, Maria Sklodowska-Curie Memorial Cancer Center and Institute of Oncology, Gliwice Branch 3 Chair and Department of Pediatric Surgery, Collegium Medicum, Bydgoszcz 4 Clinic of Endocrine and General Surgery of Medical University, Lodz Abstract Introduction: The optimal surgical treatment of children with differentiated thyroid cancer remains an important point of discussion. Especially the need for completion operation is questioned in young patients. Our objective was to examine the rate of residual neoplastic disease after non radical initial operation. Material and methods: From the 235 children diagnosed with differentiated thyroid cancer, 131 (56%) needed completion operation due to incomplete primary surgery. Completion operation involved thyroid bed, lymph nodes or both respectively in 91 (39%), 13 (6%) and 27 (11%) cases. Risk factors responsible for residual disease were evaluated by means of logistic regression analysis. Results: Residual disease was detected in 46 (35%) of reoperated children (25% in thyroid bed and 85% in lymph node of lateral neck compartment). Sex and age did not influence the risk of residual disease in thyroid bed or lymph nodes. Papillary type of cancer and multifocality increased risk of residual disease in thyroid bed respectively by the factor of 15 (95% CI: 2 125) and 2.3 (95% CI: 1.2 4.4). Infiltration of thyroid capsule did not correlate with the risk of residual disease. Lymph node metastases in primary operation increased risk of residual disease by the factor of 16 (95% CI: 1.2 245). Histopathology, multifocality of primary tumour or infiltration of lymph node capsule did not influence the risk of residual disease in lymph nodes of lateral neck compartment. Conclusions: In children with differentiated thyroid cancer residual disease is diagnosed in about 1/3 of non radically operated cases. This high incidence justifies completion operations. The risk of residual disease is significantly increased in papillary thyroid cancer, multifocal tumours and cases with lymph node metastases. (Pol J Endocrinol 2006; 4 (57): 356 361) Key words: completion total thyroidectomy, differentiated thyroid cancer, children Daria Handkiewicz-Junak, M.D. Department of Nuclear Medicine and Endocrine Oncology Center of Oncology, Gliwice Branch Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44 100 Gliwice e-mail: dhandkiewicz@io.gliwice.pl 356

/ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 57; Numer/Number 4/2006 ISSN 0423 104X Radykalizacja leczenia operacyjnego zróżnicowanego raka tarczycy u dzieci Daria Handkiewicz-Junak 1, Jan Włoch 2, Agnieszka Czarniecka 2, Józef Roskosz 1, Andrzej Prokurat 3, Lech Pomorski 4, Jolanta Krajewska 1, Aleksandra Kropińska 1, Aleksandra Kukulska 1, Barbara Jarząb 1 1 Zakład Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej, Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach 2 Klinika Chirurgii Onkologicznej Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej- Curie, Oddział w Gliwicach 3 Katedra i Klinika Chirurgii Dziecięcej Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK, Toruń 4 Klinika Chirurgii Endokrynologicznej i Ogólnej, Akademia Medyczna, Łódź Streszczenie Wstęp: Rozległość leczenia chirurgicznego zróżnicowanego raka tarczycy u dzieci i młodzieży wzbudza wiele kontrowersji. Szczególnie trudnym problemem są wskazania do wtórnych operacji. Celem pracy była ocena częstości występowania rezydualnej tkanki nowotworowej po pierwotnie nieradykalnych zabiegach tarczycy i węzłów chłonnych oraz określenie czynników ryzyka obecności resztkowej tkanki nowotworowej w loży po pierwotnie nieradykalnym zabiegu. Materiał i metody: Spośród 235 dzieci leczonych i kontrolowanych w latach 1972 2002 z powodu zróżnicowanego raka tarczycy, 131 (56%) było reoperowanych po pierwotnie nieradykalnej operacji. Wtórna operacja obejmowała lożę tarczycy, węzły chłonne lub obie lokalizacje odpowiednio w: 91 (39%), 13 (6%) i 27 (11%) przypadkach. Ryzyko wykrycia resztkowej choroby nowotworowej podczas reoperacji oceniono za pomocą analizy regresji logistycznej. Wyniki: Resztkową chorobę nowotworową łącznie stwierdzono u 46 (35%) reoperowanych dzieci, w tym 25% dotyczyło operacji loży tarczycy, a 85% operacji węzłów bocznych szyi. Płeć oraz wiek nie wpływały na prawdopodobieństwo przetrwałej choroby nowotworowej w loży tarczycy lub węzłach chłonnych. Typ brodawkowaty raka oraz wieloogniskowość zwiększały ryzyko resztkowej choroby nowotworowej w tarczycy odpowiednio: 15-krotnie (95% CI: 2 125) i 2,3- -krotnie (95% CI: 1,2 4,4). Naciekanie torebki tarczycy nie wiązało się ze statystycznie znamiennym wzrostem ryzyka choroby resztkowej. Ryzyko przetrwałej choroby w węzłach chłonnych wzrastało 16-krotnie (95% CI: 1,2 245) w przypadku obecności przerzutów do węzłów chłonnych w pierwszej operacji. Nie obserwowano natomiast wpływu typu histopatologicznego raka, naciekania torebki węzła czy wieloogniskowości zmian w tarczycy. Wnioski: Podczas wtórnego leczenia operacyjnego resztkową chorobę nowotworową stwierdza się u około 1/3 dzieci, które pierwotnie operowano nieradykalnie, co uzasadnia rutynowe przeprowadzenie operacji radykalizujących u chorych operowanych pierwotnie nieradykalnie. Ryzyko to jest znacznie wyższe w raku brodawkowatym tarczycy, w guzach pierwotnie wieloogniskowych i guzach dających przerzuty do węzłów chłonnych. (Endokrynol Pol 2006; 4 (57): 356 361) Słowa kluczowe: radykalizacja leczenia operacyjnego, zróżnicowany rak tarczycy, dzieci dr med. Daria Handkiewicz-Junak Zakład Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej Centrum Onkologii Instytut im., Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44 100 Gliwice e-mail: dhandkiewicz@io.gliwice.pl Wstęp Podstawową metodą leczenia zróżnicowanego raka tarczycy jest radykalna operacja obejmująca gruczoł tarczowy oraz regionalne węzły chłonne. Choć przyjmuje się, że zasady te obowiązują także u dzieci, to rozległość zabiegu operacyjnego w dalszym ciągu jest u nich przedmiotem dyskusji. Wielu autorów podkreśla bowiem dobre rokowanie u dzieci i młodzieży. Niemniej jednak, ze względu na oczekiwaną długość przeżycia sięgającą dziesiątek lat, ryzyko nawrotu choroby nowotworowej jest w tym przypadku szczególnie istotne. Z drugiej strony większe znaczenie ma ryzyko powikłań pooperacyjnych, które jest wyższe w przypadku bardziej rozległych operacji. Zwolennicy radykalnego postępowania obejmującego całkowite/prawie całkowite wycięcie tarczycy [1 3] wskazują, że zmniejsza ono ryzyko nawrotu choroby nowotworowej, ułatwia monitorowanie chorego oraz 357

Radykalizacja leczenia operacyjnego zróżnicowania raka tarczycy u dzieci Daria Handkiewicz-Junak i wsp. zwiększa czułość scyntygrafii całego ciała wykonywanej po podaniu jodu radioaktywnego. Kolejnym argumentem przemawiającym za radykalnym postępowaniem jest wieloogniskowość zróżnicowanego raka tarczycy, która zdaniem wielu jest częstsza u dzieci. W raku brodawkowatym tarczycy wieloogniskowość stwierdzana jest w 25 88% przypadków, w zależności od tego, jak dokładnie przeprowadzono badanie histopatologiczne [4 7]. Z drugiej strony zwolennicy mniej radykalnego postępowania wskazują na mniejsze ryzyko powikłań pooperacyjnych przy jednocześnie zadawalających wynikach leczenia [8, 9]. Kontrowersje na temat optymalnego leczenia zróżnicowanego raka tarczycy u dzieci mogłyby być rozwiązane przez prospektywne, randomizowane badanie kliniczne. Jednak, ze względu na długi naturalny przebieg choroby oraz niską zachorowalność, jest ono trudne do przeprowadzenia [10]. Dlatego analiza danych retrospektywnych stanowi alternatywę w poszukiwaniu optymalnego sposobu leczenia zróżnicowanego raka tarczycy. Szczególne miejsce w tej analizie zajmuje ocena ryzyka resztkowej choroby nowotworowej w pozostawionych fragmentach tarczycy i węzłach chłonnych. Obecność rezydualnej tkanki nowotworowej w tarczycy poddanej nieradykalnej operacji może wyraźnie świadczyć o tym, że u chorego prędzej czy później dojdzie do nawrotu choroby nowotworowej. U dzieci i młodzieży może mieć ona o wiele większe znaczenie niż u osób dorosłych i przyczyniać się do znanego zjawiska wyższej nawrotowości raka tarczycy rozpoznanego u dzieci. Nawroty miejscowe są o wiele częstsze u pacjentów, u których chorobę rozpoznano poniżej 18. 20. roku życia, niż w przypadku, gdy rozpoznania dokonano między 20. a 45. rokiem życia [1]. Celem niniejszej pracy była ocena częstości resztkowej choroby nowotworowej po pierwotnie nieradykalnych zabiegach tarczycy i węzłów chłonnych u chorych z rakiem tarczycy, u których diagnozę postawiono przed ukończeniem przez nich 18. roku życia. Ponadto oceniono czynniki zwiększające ryzyko stwierdzenia resztkowej tkanki nowotworowej w loży po pierwotnie nieradykalnym zabiegu operacyjnym. Materiał i metody Spośród 235 dzieci leczonych i kontrolowanych w latach 1972 2002 z powodu zróżnicowanego raka tarczycy, 131 (56%) było reoperowanych po pierwotnie nieradykalnym zabiegu. Wtórna operacja obejmowała lożę tarczycy, węzły chłonne lub obie lokalizacje odpowiednio w 91 (39%), 13 (6%) i 27 (11%) przypadkach. U 18 (13%) dzieci zdecydowano się na przeprowadzenie trzeciego zabiegu operacyjnego. Preparaty histopatologiczne, zarówno z pierwszego, jak i kolejnych zabiegów operacyjnych konsultowano ponownie w ośrodku autorów niniejszego badania, a do analizy włączono tylko tych chorych, u których potwierdzono rozpoznanie zróżnicowanego raka tarczycy. Reoperacje wykonywano 3 4 miesiące po pierwotnym zabiegu operacyjnym, aby zmniejszyć ryzyko powikłań operacyjnych lub też w związku z koniecznością oczekiwania na zgodę rodziców na przeprowadzenie ponownego leczenia. Ponieważ jednak u części dzieci okres ten się wydłużał, jako wtórne całkowite wycięcie tarczycy traktowano zabiegi operacyjne wykonywane przed upływem 9 miesięcy od pierwszego zabiegu operacyjnego. Wyczuwalne węzły chłonne i widoczne w badaniu USG zmiany ogniskowe tarczycy traktowano jako cechy nieradykalności pierwotnego leczenia operacyjnego. Nawrót choroby rozpoznawano dopiero wtedy, gdy między pierwszą a drugą operacją minęło co najmniej 9 miesięcy. Analiza statystyczna Ryzyko resztkowej choroby nowotworowej w materiale histopatologicznym uzyskanym podczas wtórnej operacji określono za pomocą analizy logistycznej z uwzględnieniem następujących czynników prognostycznych: dla przetrwałej choroby w loży tarczycy płeć, wiek, typ histopatologiczny raka, wieloogniskowość oraz naciekanie torebki tarczycy; dla przetrwałej choroby w węzłach chłonnych płeć, wiek, typ histopatologiczny raka, wieloogniskowość zmian w tarczycy oraz naciekanie torebki węzła. Jako znamienny statystycznie przyjęto poziom istotności p niższy niż 0,05. Wszystkie obliczenia wykonano przy użyciu pakietu Statistica PL (Statsoft, Tulsa, OK, USA). Wyniki Wtórne leczenie operacyjne obejmowało tarczycę u 118 (50%) dzieci, natomiast węzły chłonne u 108 (46%) badanych. W tej drugiej sytuacji w większości przypadków (68 dzieci) była to pierwsza interwencja chirurgiczna, gdyż pierwotna operacja dotyczyła jedynie tarczycy. Tylko u 40 spośród 108 (37%) dzieci, u których wykonano usunięcie układu chłonnego szyi, była to druga interwencja chirurgiczna na węzłach chłonnych (czyli operacja wtórna). W tabeli I przedstawiono charakterystykę reoperowanych dzieci. Resztkowe ogniska nowotworowe w badaniu histopatologicznym materiału uzyskanego podczas reoperacji tarczycy oraz węzłów chłonnych szyi stwierdzono odpowiednio u 25% i 85% operowanych chorych (tab. II). Analizę ryzyka przeprowadzono osobno dla resztkowej choroby nowotworowej w loży po wyciętym gruczole tarczowym oraz dla układu chłonnego szyi. 358

Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology 2006; 4 (57) Tabela I Charakterystyka dzieci poddanych reperacji Table I Characteristic of the treated children Wiek (średnia ± SD) 14 ± 3,2 roku Płeć Dziewczynki 97 (74%) Chłopcy 34 (26%) Typ histopatologiczny raka Brodawkowaty 101 (77%) Pęcherzykowy 30 (23%) Wieloogniskowość zmian w tarczycy* Tak 29 (25%) Nie 64 (54%) Brak danych 25 (21%) Naciekanie torebki tarczycy* Tak 5 (4%) Nie 53 (45%) Brak danych 60 (51%) Przerzuty w węzłach chłonnych** Tak 37 (92%) Nie 3 (7%) Naciekanie torebki węzłów chłonnych** Tak 14 (35%) Nie 13 (33%) Brak danych 13 (33%) *Dotyczy jedynie dzieci, u których wykonano wtórną tyroidektomię; **dotyczy jedynie dzieci, u których wykonano wtórną operację węzłów chłonnych; SD (standard deviation) odchylenie standardowe Tabela II Wyniki badania histopatologicznego po wtórnych operacjach tarczycy Tabele II Results of histopathological examination after completion operation Ogniska nowotworowe w badaniu histopatologicznym po wtórnej operacji Tak Nie Pierwsza reoperacja (n = 131) Loża tarczycy (n = 118)* 30 (25%) 88 (75%) Węzły chłonne (n = 40)* 34 (85%) 6 (15%) Druga reoperacja (n = 18) Loża tarczycy (n = 13) 6 (46,2%) 7 (54%) Węzły chłonne (n = 11) 10 (91%) 1(9%) *U 27 dzieci operowano lożę tarczycy i węzły chłonne Po pierwotnie niecałkowitym wycięciu tarczycy typ brodawkowaty raka oraz wieloogniskowość, stwierdzane w pierwszej operacji, statystycznie znamiennie zwiększały prawdopodobieństwo obecności komórek raka w operacji wtórnej. Rozpoznanie raka brodawkowatego zwiększało to ryzyko 15-krotnie (CI: 2 125), natomiast wieloogniskowość 2,3-krotnie (CI: 1,2 4,4). W analizie post hoc, w której porównano wariant klasyczny i pęcherzykowy raka brodawkowatego, nie stwierdzono statystycznie znamiennych różnic między nimi. Płeć, wiek w chwili przeprowadzenia operacji oraz naciekanie torebki tarczycy nie wykazywały statystycznie znamiennego związku z ryzykiem choroby resztkowej. W analizie ryzyka rozpoznania przerzutów do węzłów chłonnych w czasie ponownej interwencji chirurgicznej, traktowanej jako radykalizacja pierwotnego leczenia operacyjnego, płeć, wiek podczas operacji oraz typ histopatologiczny raka nie wpływały na 359

Radykalizacja leczenia operacyjnego zróżnicowania raka tarczycy u dzieci Daria Handkiewicz-Junak i wsp. prawdopodobieństwo obecności komórek nowotworowych w węzłach chłonnych. Wieloogniskowość ogniska pierwotnego czy stan torebki węzła podczas pierwszej operacji również nie miały wpływu. Natomiast ryzyko przetrwałej choroby w węzłach chłonnych w przypadku obecności przerzutów do węzłów chłonnych w czasie pierwszej operacji wzrastało 16-krotnie (CI: 1,2 245). Dyskusja W leczeniu chirurgicznym zróżnicowanego raka tarczycy u dzieci szczególnie trudnym problemem są wskazania do operacji wtórnych. Jednym z głównych argumentów przemawiających na korzyść całkowitego wycięcia tarczycy jest leczenie resztkowej choroby nowotworowej, co powinno prowadzić do zmniejszenia ryzyka nawrotu miejscowego. W analizie wyników leczenia zróżnicowanego raka tarczycy u dzieci i młodzieży [11, 12] wykazano, że całkowite wycięcie tarczycy 9,5- -krotnie zmniejsza ryzyko wznowy procesu nowotworowego w loży tarczycy. Również właściwe leczenie chirurgiczne układu chłonnego szyi, czyli zmodyfikowana limfadenektomia w przypadku stwierdzenia przerzutów do węzłów chłonnych bocznych szyi, zmniejszało ryzyko wznowy raka tarczycy [12]. Inni autorzy także wskazują na mniejszy odsetek nawrotów po przeprowadzeniu całkowitej tyroidektomii [2, 3, 13, 14]. Na podstawie tych danych sformuowano zalecania dla operacji wtórnej w przypadku, kiedy pierwotne leczenie operacyjne nie było wystarczająco radykalne. Wznowa miejscowa zróżnicowanego raka tarczycy może być wynikiem gwałtownego przebiegu choroby lub odrostu resztkowej choroby pozostałej po nieradykalnym leczeniu operacyjnym. Wieloogniskowość raka brodawkowatego tarczycy, zwłaszcza w grupie dzieci i młodzieży, jest częsta i wynosi od 30 do 88% [15 18]. Dane z piśmiennictwa wskazują, że częstość resztkowej choroby nowotworowej po niedoszczętnych zabiegach operacyjnych mieści się w zakresie 31 62% reoperowanych chorych w wieku powyżej 18. roku życia [19, 20]. Miccoli i wsp. [21] w grupie 19 dzieci reoperowanych w ciągu kilku lat stwierdzili resztkową chorobę nowotworową w 4 (21%) przypadkach. W analizowanej przez nas grupie resztkową chorobę nowotworową stwierdzono łącznie u 46 (35%) przypadków; w loży tarczycy i węzłach chłonnych odpowiednio w 25% i 85% reoperacji. Co więcej, jeżeli porówna się częstość resztkowej choroby nowotworowej stwierdzanej w czasie wtórnego wycięcia tarczycy (25%) z częstością wznów w loży tarczycy (16%), obserwowanych po operacjach subtotalnych [12], po których nie wykonano radykalizacji, obie częstości nie różnią się znamiennie. Można zatem stwierdzić, że nie należy liczyć na samoistną regresję pozostawionych mikroognisk raka, gdyż w większości przypadków ulegną one progresji. Osobnym problemem jest monitorowanie chorych po zakończeniu leczenia. Do podstawowych badań wykonywanych podczas kontroli należą oznaczanie stężenia tyreoglobuliny (Tg) oraz badanie USG szyi. Nowoczesne metody oznaczania Tg pozwalają na wiarygone pomiary niskich stężeń rzędu 1 ng/ml [22]. U chorych, u których wykonano subtotalne wycięcie tarczycy lub lobektomię, stężenie Tg podczas supresji TSH jest nieoznaczalne (< 1 ng/ml) jedynie u około 2/3 chorych [23]. Dodatkowo pozostawione kikuty tarczycy w badaniu USG często wykazują niejednorodną echogeniczność i mogą budzić podejrzenie wznowy procesu nowotworowego [23]. Powoduje to zarówno problemy diagnostyczne, jak i znaczny niepokój u chorego, ale przede wszystkim może być przyczyną opóźnienia w wykryciu nawrotu choroby nowotworowej. Całkowite/prawie całkowite wycięcie tarczycy z następowym leczeniem jodem promieniotwórczym zmniejsza odsetek chorych ze stężeniem Tg poniżej 1 ng/ml przy braku podejrzenia wznowy procesu nowotworowego w innych badaniach do około 2% [24]. Długi okres oczekiwanego przeżycia sprawia, że nie tylko wyniki leczenia, ale również możliwe powikłania są istotnym zagadnieniem wpływającym na decyzje terapeutyczne u dzieci z rozpoznanym zróżnicowanym rakiem tarczycy. Do najpoważniejszych powikłań leczenia operacyjnego należą zaburzenia gospodarki wapniowej w postaci niewydolności przytarczyc przebiegającej z hipokalcemią, wymagającej stosowania substytucji pochodnymi witaminy D 3 i węglanem wapnia, oraz porażenie nerwu krtaniowego wstecznego. Dla niektórych autorów trwałe powikłania pooperacyjne, będące wynikiem radykalnych zabiegów operacyjnych, są głównym powodem rezygnacji z całkowitej tyroidektomii u dzieci [25]. Rzeczywiście, we wcześniejszych doniesieniach powikłania po leczeniu chirurgicznym były częste [8], jednak stałe udoskonalanie techniki operacyjnej w ciągu kilku lat pozwoliło na znaczne obniżenie tego odsetka. W ostatnim czasie ukazało się wiele prac wskazujących, że w wyspecjalizowanych ośrodkach ryzyko trwałych powikłań pooperacyjnych w postaci niedoczynności przytarczyc i porażenia nerwu krtaniowego wstecznego jest niskie i wynosi od 0% do 10% [2, 26, 27]. W naszej poprzedniej retrospektywnej analizie obejmującej mniej liczną grupę dzieci, odsetek powikłań mieścił się w tych granicach [11]. Wnioski Podczas wtórnego leczenia operacyjnego resztkową chorobę nowotworową stwierdza się u około 1/3 dzieci, które pierwotnie operowano nieradykalnie. Ryzyko 360

Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology 2006; 4 (57) to jest znacząco wyższe w raku brodawkowatym tarczycy oraz w guzach pierwotnie wieloogniskowych i dających przerzuty do węzłów chłonnych. Wyniki te uzasadniają rutynowe stosowanie wtórnych operacji u dzieci operowanych pierwotnie nieradykalnie. Piśmiennictwo 1. Mazzaferri EL, Massoll N. Management of papillary and follicular (differentiated) thyroid cancer: new paradigms using recombinant human thyrotropin. Endoc Relat Cancer 2002; 9: 227 247. 2. Haveman JW, van Tol KM, Rouwe CW i wsp. Surgical experience in children with differentiated thyroid carcinoma. Ann Surg Oncol 2003; 10: 15 20. 3. Savioa R, Gosnella J, Palazzoa FF i wsp. The role of a more extensive surgical approach in the initial multimodality management of papillary thyroid cancer in children. J Ped Surg 2005; 40: 1696 1700. 4. Rao RS, Fakih AR, Mehta AR i wsp. Completion thyroidectomy for thyroid carcinoma. Head Neck Surg 1987; 9: 284 286. 5. Auguste LJ, Attie NJ. Completion thyroidectomy for initially misdiagnosed thyroid cancer. Otolaryngol Clin North Am 1990; 23: 429 439. 6. DeGroot LJ, Kaplan EL, McCormick M i wsp. Natural history, treatment, and course of papillary thyroid carcinoma. J Clin Endocrinol Metab 1990; 71: 414 424. 7. Katoh R, Sasaki J, Kurihara H i wsp. Multiple thyroid involvement (intraglandular metastasis) in papillary thyroid carcinoma. A clinicopathologic study of 105 consecutive patients. Cancer 1992; 70: 1585 1590. 8. La Quaglia MP, Corbally MT, Heller G i wsp. Recurrence and morbidity in differentiated thyroid carcinoma in children. Surgery 1988; 104: 1149 1156. 9. Borson-Chazot F, Causeret S, Lifante JC i wsp. Predictive factors for recurrence from a series of 74 children and adolescents with differentiated thyroid cancer. World J Surg 2004; 28: 1088 1092. 10. Jarzab B, Handkiewicz-Junak D, Wloch J. Juvenile differentiated thyroid carcinoma and the role of radioiodine in its treatment: a qualitative review. Endocr Relat Cancer 2005; 12: 773 803. 11. Jarzab B, Handkiewicz-Junak D, Wloch J i wsp. Multivariate analysis of prognostic factors for differentiated thyroid carcinoma in children. Eur J Nucl Med 2000; 27: 833 841. 12. Handkiewicz-Junak D, Roskosz J, Kukulska A i wsp. Thyroid remnant ablation in differentiated thyroid cancer in children an efficient tool for decreasing locoregional recurrence and accurate diagnosing of lung metastases. Eur J Nucl Med Mol Imag 2005; 32 (1): S65. 13. Landau D, Vini L, A Hern R i wsp. Thyroid cancer in children: the Royal Marsden Hospital experience. Eur J Cancer 2000; 36: 214 220. 14. Chaukar DA, Rangarajan V, Nair N i wsp. Pediatric Thyroid Cancer. J Surg Oncol 2005; 92: 130 133. 15. Ceccarelli C, Pacini F, Lippi F i wsp. Thyroid cancer in children and adolescents. Surgery 1988; 104: 1143 1148. 16. Gorlin JB, Sallan SE. Thyroid cancer in childhood. Endocrinol Metab Clin North Am 1990; 19: 649 662. 17. Segal K, Shvero J, Stern Y i wsp. Surgery of thyroid cancer in children and adolescents. Head and Neck 1998; 20: 293. 18. Welch Dinauer CA, Tuttle RM, Robie DK i wsp. Clinical features associated with metastasis and recurrence of differentiated thyroid cancer in children, adolescents and young adults. Clin Endocrinol (Oxf) 1998; 49: 619 628. 19. Pasieka JL, Thompson NW, McLeod MK i wsp. The incidence of bilateral well-differentiated thyroid cancer found at completion thyroidectomy. World J Surg 1992; 16: 711 716. 20. Alzahrani AS, Al Mandil M, Chaudhary MA i wsp. Frequency and predictive factors of malignancy in residual thyroid tissue and cervical lymph nodes after partial thyroidectomy for differentiated thyroid cancer. Surgery 2002; 131: 443 449. 21. Miccoli P, Antonelli A, Spinelli C i wsp. Completion total thyroidectomy in children with thyroid cancer secondary to the Chernobyl accident. Arch Surg 1998; 133: 89 93. 22. Pacini F. Follow-up of differentiated thyroid cancer. Eur J Nucl Med 2002; 29: 429 496. 23. Schlumberger M, Baudin E. Serum thyroglobulin determination in the follow-up of patients with differentiated thyroid carcinoma. Eur J of Endocrinol 1998; 138: 249 252. 24. Schlumberger M, Pacini F. Papillary and follicular thyroid carcinoma. W: Thyroid Tumors. Nucleon, Paris 2003: 111 242. 25. van Santen HM, Aronson DC, Vulsma T i wsp. Frequent adverse events after treatment for childhood-onset differentiated thyroid carcinoma: a single institute experience. Eur J Cancer 2004; 40: 1743 1751. 26. Spinelli C, Bertocchini A, Antonelli A i wsp. Surgical therapy of the thyroid papillary carcinoma in children: experience with 56 patients < or =16 years old. J Pediatr Surg 2004; 39: 1500 1505. 27. Palmer BA, Zarroug AE, Poley RN i wsp. Papillary thyroid carcinoma in children: risk factors and complications of disease recurrence. J Pediatr Surg 2005; 40: 1284 1288. 361