POLSKA AGENCJA INFORMACJI I INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH Inwestycje zagraniczne w Polsce krajobraz po kryzysie Robert Seges Warszawa, 22 lipca 2010
Według MFW, po raz pierwszy od II wojny światowej gospodarka świata skurczy się (PKB spadnie o -1%) Kwartalny napływ BIZ i wartość transgranicznych fuzji i przejęć w grupie państw G-20 (mld USD) 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1Q2007 2Q2007 3Q2007 4Q2007 1Q2008 2Q2008 3Q2008 4Q2008 1Q2009 2Q2009 3Q2009 Przekłada się to na wszystkie składniki BIZ na fuzje i przejęcia, inwestycje greenfield, kredyty udzielane wewnątrz korporacji. Gospodarki krajów rozwiniętych zostały dotknięte kryzysem najwcześniej i najsilniej. W napływie BIZ od 2007 r. oznaczało to stopniowe ograniczanie liczby wartości fuzji i przejęć, a od 2 poł. 2008 r. w wyniku ograniczenia popytu, zwiększenia kosztów i ryzyka kredytowego - także inwestycji typu greenfield. Źródło: UNCTAD Napływ BIZ Fuzje i przejęcia
W 2009 roku 85% firm oceniało, iż kryzys wpłynął źle lub bardzo źle na ich możliwości inwestycyjne w najbliższych 3 latach 4500 Liczba międzynarodowych projektów greenfield 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1Q 2007 2Q 2007 3Q 2007 4Q 2007 1Q 2008 2Q 2008 3Q 2008 4Q 2008 1Q 2009 2Q 2009 3Q 2009 Najbardziej perspektywiczne w skali globalnej są sektory słabo zależne od cyklów koniunkturalnych wydobywczy i rolniczy, a także sektor energetyczny, w tym energetyki odnawialnej i produkcji żywności kwalifikowanej. Za perspektywiczne uznać można też sektory BPO, lotniczy z kosmicznym, maszynowy. Źródło: UNCTAD
Odbudowa przepływów BIZ na świecie po kryzysie potrwa 4-5 lat 2,5 Biliony USD 2 1,5 1 0,5 0 0,2 0,2 0,2 0,2 0,3 1990 1991 1992 0,3 0,4 0,5 0,7 1,1 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 1,4 Źródło: UNCTAD, FDI Database, World Investment Report 2009 0,8 0,6 0,6 0,7 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 1,0 1,5 2,0 1,7 1,1 1,2 1,5 * prognoza 2010* 2011*
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Świat ogółem 1 718,4 1 019,7 1 302,5 1 519,0 1 709,4 1 871,2 2 009,0 zmiana w % -17,4-40,7 27,7 16,6 12,5 9,5 7,4 Kraje rozwinięte 894,3 488,1 619,9 734,8 837,8 931.7 996,7 zmiana w % -33,2-45,4 27,0 18,5 14,0 11,2 7,0 Kraje rozwijające się 824,1 531,6 682,6 784,2 871,7 939,4 1 012,3 zmiana w % 11,0-35,5 28,4 14,9 11,1 7,8 7,8 z czego: Kraje rozwijające się będą głównym odbiorcą BIZ: już obecnie ich udział w napływie inwestycji stanowi około 50% Przepływy BIZ w mld USD Afryka Saharyjska 46,4 28,6 36,6 39,0 45,1 45,4 46,7 Afryka Płn. i Środk.-Wsch. 98,7 62,6 77,0 87,3 91,6 98,7 105,6 Kraje azjatyckie 331,2 246,4 319,6 372,0 414,8 457,6 496,7 Ameryka Łac. i Karaiby 144,3 88,2 114,0 127,6 138,3 149,1 160,0 Europa Wschodnia 180,6 95,9 122,7 143,1 150,1 155,6 164,0 Źródło: Economist Intelligence Unit, The Economist, 15 marca 2010
Polska odczuła spadek napływu BIZ nieco później i słabiej niż Europa Zachodnia Napływ BIZ do Polski w latach 1994-2009 Miliardy EUR USD 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 1,6 2,8 3,6 4,3 5,7 6,8 10,3 6,4 4,4 4,1 10,2 8,3 15,7 17,2 10,0 8,5 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009* W pierwszych 5 miesiącach 2010 roku napływ BIZ do Polski wyniósł 5 084 mln EUR (prawie 60% napływu z 2009 roku). Wejście Polski do UE * szacunki Źródło: Narodowy Bank Polski, lipiec 2010
Napływ BIZ do Polski w latach 2007-2009 stan zakumulowany na koniec każdego miesiąca Miliardy USD 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 2007 2008 2009 4,4 3,5 1,6 1,0 1,4 1,5 Styczeń Luty Marzec 7,2 6,0 2,7 2,9 Kwiecień Maj 7,9 6,5 3,5 Czerwiec 9,6 6,6 4,2 Lipiec 11,2 7,4 5,6 Sierpień 16,2 17,2 15,2 12,7 9,7 8,9 8,0 10,0 7,7 8,0 8,3 6,8 Wrzesień Październik Listopad Grudzień 2009/08 92% 44% 40% 45% 44% 55% 63% 76% 84% 90% 79% 88% 2009/07 63% 39% 35% 45% 40% 45% 43% 50% 53% 53% 47% 48% Źródło: Narodowy Bank Polski, luty 2010, obliczenia własne
Korelacja napływu BIZ do Polski z przepływami BIZ na świecie jest wysoka 2,5 Napływ BIZ na świecie (biliony USD) 2 1,5 1 0,5 0 R 2 = 0.8145 0 5 10 15 20 25 Napływ BIZ do Polski (miliardy USD)) R2 współczynnik determinacji - wartość od 0 (niska korelacja) do 1 (wysoka korelacja) Źródło: UNCTAD 2010, dane za lata1994-2008, obliczenia własne
Podział BIZ w Polsce według kraju pochodzenia inwestorów Napływ BIZ w 2008 roku Wartość BIZ na koniec 2008 roku Pozostałe; 1382; 14% Hiszpania; 305; 3% Niemcy; 1619; 16% Niderlandy; 22048; 19% W.Brytania; 318; 3% USA; 364; 4% Islandia; 435; 4% Austria; 455; 5% Cypr; 471; 5% Francja; 567; 6% Szwecja; 1111; 11% Niderlandy ; 1605; 16% Luksembur g; 1340; 13% Pozostałe; 45932; 39% USA; 7100; 6% Luksemburg; 10020; 9% Francja; 12464; 11% Niemcy; 18145; 16% Miliony EUR Miliony EUR Źródło: Narodowy Bank Polski, luty 2010
Problemy konkurencyjności w ostatnich latach Zmiany stopy bezrobocia i kosztów pracy w Polsce w latach 2003-2008 25 20 15 10 5 10 8 6 4 2 0-2 0 2003 Q4 2004 Q3 2005 Q2 2006 Q1 2006 Q4 2007 Q3 2008 Q2-4 Unemployment Stopa bezrobocia rate (w(in %) %, lewa left oś axis) ULC Koszty (% pracy y/y change, (zmiana right w % axis) r/r) prawa oś Źródło: Reuters Ecowin
oraz wzrost wartości złotówki powodowały relatywny spadek atrakcyjności Polski 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 2.0 Wahania kursu wymiany złotówki w latach 2004 1 połowa 2008 Jan-04 May-04 Sep-04 Jan-05 May-05 Sep-05 Jan-06 May-06 Sep-06 Jan-07 May-07 Sep-07 Jan-08 May-08 USD/PLN EUR/PLN Źródło: Reuters Ecowin
wraz z kryzysem gospodarczym sytuacja uległa zmianie Stopa bezrobocia oraz braki wykwalifikowanej siły roboczej jako ograniczenie możliwości rozwoju firm ostatnie miesiące 12 11 10 9 8 Jan-08 Mar-08 May-08 Jul-08 Sep-08 Nov-08 Jan-09 Mar-09 Unemployment Stopa bezrobocia rate (w(in %) %, lewa left axis) oś Braki wykwalifikowanej siły roboczej Shortage of skilled labour as a limit to the (głównie w branżach zaawansowanych company's activity (services sector) technologicznie) 35 30 25 20 15 10 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 2.0 01-2008 Zmiany kursu wymiany złotówki po styczniu 2008 03-2008 05-2008 07-2008 USD/PLN 09-2008 11-2008 01-2009 03-2009 EUR/PLN 05-2009 Źródło: Reuters Ecowin
co powoduje, iż Polska jest znów atrakcyjna inwestycyjnie w opinii ekspertów PricewaterhouseCoopers EM 20 Index AT Kearney Kraj Miejsce w rankingu EM 20 Index 2009 2008 Produkcja Chile 1 9 Bułgaria 2 2 Malezja 3 13 Chiny 4 14 Polska 5 15 Kryzys gospodarczy jest tylko pewnym epizodem Silniejsza złotówka oraz rosnące wynagrodzenia w dłuższej perspektywie sprawią, iż Polska ponownie straci w najbliższych latach opartą na kosztach konkurencyjność Preferowana lokalizacja 2010 2007 Zmiana Chiny 1 1 0 USA 2 3 1 Indie 3 2-1 Brazylia 4 6 2 Niemcy 5 10 5 Polska 6 22 16 Australia 7 11 4 Usługi Słowacja 1 6 Chile 2 2 Polska 3 1 Bułgaria 4 5 Malezja 5 9 W nadchodzącej dekadzie konkurencyjność Polski będzie opierać się podaży doskonale wykwalifikowanej kadry pracowniczej Meksyk 8 19 11 Kanada 9 14 5 W.Brytania 10 4-6 ZEA 11 8-3 Wietnam 12 12 0 Francja 13 13 0 Hongkong 14 5-9 Pozostałe kraje Zatoki Perskiej 15 17 2 Źródło: PricewaterhouseCoopers EM 20 Index 2008, 2009, UNCTAD, AT Kearney, January 2010
Jakość, kwalifikacje i dostępność kadry pracowniczej są głównymi czynnikami zachęcającymi do inwestycji w Polsce Atrakcyjność inwestycyjna Polski mocne strony 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Położenie geograficzne Siła robocza - jakość wykształcenia Wielkośc rynku lokalnego Siła robocza umiejętności zawodowe Dostępność wykwalifikowanej siły roboczej Potencjał wzrostu gospodarki Stabilność gospodarcza Dostępność powierzchni handlowej/przemysłowej Dostępność lokalnych poddostawców Stabilność polityczna Źródło: AmCham, KPMG, styczeń2010
zaś biurokracja i słaba infrastruktura głównymi przeszkodami w procesie inwestowania. Atrakcyjność inwestycyjna Polski słabe strony 0,00 Wsparcie instytucji rządowych Przejrzystość systemu podatkowego Biurokracja Jakość sieci kolejowej Jakość sieci drogowej -0,20-0,40-0,60-0,80-1,00-1,20-1,40 Źródło: AmCham, KPMG, styczeń2010
Dziękuję za uwagę 00-585 Warszawa, ul. Bagatela 12 tel. (+48 22) 334 98 00, fax (+48 22) 334 99 99 e-mail: post@paiz.gov.pl