Strona1 Anna Irena Szymańska Scenariusze zajęć edukacyjnych nr 6.5 Temat zajęć: Rozpoznanie wroga, czyli jak wygląda rynek? (1) 1. Cele lekcji: Uczeń: wyjaśnia znaczenie pojęć: rynek, rynek przedsiębiorstwa, mechanizm rynkowy, konkurencja, konkurenci, konsumenci, współpracownicy, określa wielkość i cechy charakterystyczne dla rynku, na którym planuje podjąć działalność, wskazuje i wyjaśnia proste mechanizmy występujące na tym rynku, jest świadomy, z jakich źródeł należy korzystać, gromadząc dane na temat otoczenia przedsiębiorstwa, wie, czym są pierwotne źródła danych oraz wtórne źródła danych i wykorzystuje je w toku prowadzonych badań, określa, na podstawie odpowiednich źródeł danych, konkurencję: liczbę konkurentów, ich wielkość, obecną pozycję i potencjał, zakres działalności, dokonuje analizy potencjalnych konsumentów oraz współpracowników podejmowanego przedsięwzięcia gospodarczego, korzystając z określonych źródeł informacji oraz narzędzi. 2. Metody i techniki: dyskusja, róża diagnostyczna. 3. Środki dydaktyczne: tablica lub flipchart i markery, komputer z dostępem do internetu, rzutnik multimedialny, film dotyczący konkurencji ze strony: http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynki/konkurencja.
Strona2 4. Typ lekcji: realizacja nowego materiału. 5. Formy organizacji pracy: praca: indywidualna, grupowa i zbiorowa. 6. Literatura, materiały źródłowe, strony internetowe: 1. Altkorn J. (red.), 2004, Podstawy marketingu, Instytut Marketingu, Kraków. 2. Dziedzic D., Szymańska A.I., 2011, Marketing transakcji a marketing relacji, Zeszyty Naukowe WSEI w Krakowie, Nr 7, s. 205 214. 3. Hingston P., 1992, Wielka księga marketingu, SIGNUM, Kraków. 4. Kotler Ph., 1999, Kotler o marketingu. Jak kreować i opanowywać rynki, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków. 5. Kotler Ph., 2005, Marketing, Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o. Poznań. 6. Kotler Ph., 2004, Marketing od A do Z, PWE, Warszawa. 7. Wiktor J.W., 2001, Promocja. System komunikacji przedsiębiorstwa z rynkiem, PWN, Warszawa. 8. http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje/filmy_animowane/rynki/konkurencja (data odczytu: 02.06.2013). 7. Kontrola uczniów: Kontrola uczniów polega na: ocenie aktywności uczniów na lekcji (udział w dyskusji), ocenie wyników pracy grup uczniów. 8. Nawiązanie do lekcji: Nawiązując do tematu lekcji nauczyciel wyświetla film dotyczący konkurencji. Następnie podaje następujące cytaty: Czas spędzony na rekonesansie rzadko bywa stracony. (Sun Tzu, IV w. p.n.e.)
Strona3 Kardynalnym błędem jest teoretyzowanie przed zebraniem danych. (Sir Arthur Conan Doyle) Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie, jak rozumieją powyższe cytaty. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje. 9. Przebieg lekcji: 1. Czynności organizacyjne, po których nauczyciel podaje temat i cel lekcji oraz formy realizacji tematu. 2. Po nawiązaniu do lekcji nauczyciel przypomina pojęcie rynek oraz zasadę działania mechanizmu rynkowego. 3. Nauczyciel wprowadza pojęcie rynek przedsiębiorstwa. Wyjaśnia, że przedsiębiorstwo funkcjonuje w pewnym otoczeniu i musi być na nie otwarte. Przedsiębiorstwo musi reagować na zmiany zachodzące w otoczeniu i komunikować się z nim. 4. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję, pytając uczniów, jakie inne podmioty występują w otoczeniu przedsiębiorstwa (podmioty, z którymi przedsiębiorstwo w chodzi w różnego rodzaju relacje). Zapisuje na tablicy słowo: przedsiębiorstwo, a następnie propozycje uczniów. (Informacje, które mogą być przydatne w trakcie weryfikacji odpowiedzi uczniów w trakcie całej lekcji załącznik 1.) Nauczyciel prosi uczniów o uporządkowanie zapisanych na tablicy odpowiedzi i wyróżnienie trzech głównych kategorii: konsumenci, współpracownicy i konkurenci. 5. Nauczyciel prosi uczniów o wyszczególnienie, z jakimi współpracownikami przedsiębiorstwo współdziała na rynku i zapisanie ich nazw na tablicy. Efektem dyskusji powinna być róża diagnostyczna prezentująca środowisko, w którym prowadzona jest działalność (załącznik 2). 6. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 3-4-osobowe. Prosi uczniów o uzupełnienie róży diagnostycznej. Zadaniem uczniów jest wpisanie charakterystyk podmiotów, które znajdują się w otoczeniu przedsiębiorstwa. Liderzy grup podają wyniki pracy swojej grupy. Uczniowie wraz z nauczycielem dyskutują na temat wyników pracy. Wspólnie tworzą ostateczną wersję róży diagnostycznej. 7. Skoro uczniowie świadomi są już tego co, przedsiębiorstwo powinno wiedzieć na temat podmiotów, z którymi wchodzi w interakcje, należy zastanowić się teraz nad tym, w jaki sposób można pozyskać takie informacje. Uczniowie w tych samych grupach opracowują drugą wersję róży diagnostycznej. Tym razem uzupełniają ją o metody pozyskiwania informacji o podmiotach. Liderzy grup podają wyniki pracy swojej grupy. Uczniowie wraz
Strona4 z nauczycielem dyskutują na temat wyników pracy. Wspólnie tworzą ostateczną wersję róży diagnostycznej. 8. Nauczyciel podsumowuje lekcję. 10. Zadanie domowe: W tych samych grupach, w których pracowaliście na lekcji, ustalcie, jaką działalność gospodarczą chcielibyście prowadzić. Na kolejnych lekcjach będzie realizować działania, których zwieńczeniem będzie projekt oraz prezentacja zaplanowanej działalności gospodarczej.
Strona5 Załącznik 1 Informacje do weryfikacji odpowiedzi uczniów 1. Co powinniśmy wiedzieć o konsumencie? Jakie są jego cechy demograficzne (np. płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania: miasto lub wieś, wykształcenie). Jakie są jego cechy społeczne (np. czy ma rodzinę, dzieci czy jest samotny). Jakie są jego cechy ekonomiczne (np. dochód). Jakie są jego upodobania, gusty, preferencje, oczekiwania co do produktu lub usługi, zwyczaje. 2. Jak uzyskać te informacje? Z bezpośrednich badań marketingowych (pierwotne źródła danych: kwestionariusz ankiety, wywiad pogłębiony, badania panelowe itp.). Z wtórnych źródeł danych: roczniki statystyczne, sprawozdania opracowane przez wywiadownie prowadzące tego typu badania itp.). 3. Co powinniśmy wiedzieć o konkurentach? Ilu ich jest. Jaka jest ich lokalizacja. Jaka jest ich wielkość. Od kiedy działają na rynku. Jaka jest ich oferta produktowa/usługowa. Jakie są ceny oferowanych przez nich dóbr i usług. Kim są ich dostawcy. 4. Jak uzyskać te informacje? Z internetu (internetowe bazy danych). Ze źródeł statystycznych. Z KRS - w wypadku spółek z o.o.
Strona6 Z wywiadów prasowych. Z reklam, ulotek reklamowych, broszur. Przez rozmowę ze wspólnymi dostawcami surowców, odbiorcami produktów. Przez osobisty rekonesans, np. odwiedzenie konkurentów w roli konsumenta. 5. Co powinniśmy wiedzieć o współpracownikach? Jaka jest ich oferta produktowa/usługowa. Jakie są ceny oferowanych przez nich dóbr i usług. Jakie są warunki dostawy lub świadczenia usług. Czy terminowo realizują zamówienia. Czy są sumienni, rzetelni, czy świadczą usługi na wysokim poziomie. 6. Jak uzyskać te informacje? Przez rozmowy z innymi odbiorcami korzystającymi z usług tych samych dostawców, odbiorców. Przez bezpośrednie rozmowy ze współpracownikami, ewentualne negocjacje.
Strona7 Załącznik 2 Róża diagnostyczna badanie rynku przedsiębiorstwa pośrednicy dostawcy agencje marketingo we współpraco wnicy przedsiębior stwo konsumenci agencje logistyczne konkurenci