Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 10 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2013 r. OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Nazwa studiów: Podyplomowe Studia z Filozofii i Etyki Typ studiów: doskonalące Forma studiów: niestacjonarne Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA ma wiedzę o miejscu filozofii w systemie nauk i jej znaczeniu dla kształtowania się badań naukowych ma wiedzę o podstawowych dyscyplinach filozoficznych (historia filozofii, antropologia, logika, ontologia, epistemologia, estetyka, etyka ogólna i etyki zawodowe) zna terminologię filozoficzną w języku polskim z podstawowych dyscyplin filozoficznych zna i rozumie rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury zna zasady dydaktyki filozofii UMIEJĘTNOŚCI potrafi analizować argumenty filozoficzne, identyfikować kluczowe tezy i założenia koncepcji filozoficznych przestrzega zasad logiki w dyskusjach oraz stosuje typowe strategie argumentacyjne rozumie odmienne postrzeganie zasad życia społecznego przez osoby pochodzące z różnych środowisk i kultur ma świadomość normatywnych podstaw i moralnych konsekwencji działania poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną 1
potrafi interpretować teksty filozoficzne potrafi przekazywać wiedzę filozoficzną w sposób przystępny i atrakcyjny KOMPETENCJE SPOŁECZNE rozumie rolę dziedzictwa filozoficznego we współczesnej kulturze i ma świadomość znaczenia filozofii dla samorozwoju człowieka wykazuje gotowość analizowania i twórczego rozwiązywania problemów ma pogłębioną świadomość problemów etycznych, w tym zagadnień i roli etyki zawodowej docenia znaczenie kultury logicznej w komunikacji międzyludzkiej zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego 2
LITERATURA I TREŚCI PROGRAMOWE STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z FILOZOFII I ETYKI Nazwa Historia filozofii starożytnej i średniowiecznej Język polski Efekty kształcenia dla Wiedza: ma wiedzę o podstawowych dyscyplinach 3
(wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) filozoficznych. Zna terminologię filozoficzną w języku polskim z podstawowych dyscyplin filozoficznych. Umiejętności: poprawnie stosuje poznana terminologię filozoficzną, potrafi analizować argumenty filozoficzne, identyfikować kluczowe tezy i założenia koncepcji filozoficznych. Kompetencje społeczne: rozumie rolę dziedzictwa filozoficznego we współczesnej kulturze i ma świadomość znaczenia filozofii dla samorozwoju człowieka. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego. Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efekt ów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe I wykład i ćwiczenia brak 45 h wykład 6 Wykład akademicki egzamin egzamin Historia filozofii starożytnej i średniowiecznej stanowi podstawę wiedzy o systemach i problemach filozoficznych właściwych tym okresom dziejów filozofii. Słuchacze uzyskują wiedzę o początkach filozofii, specyficznym typie racjonalności, który sprawił, ze pojawił się fenomen filozofii w starożytnej Grecji. Analizowana jest filozofia presokratejska oraz systemy filozofii okresu klasycznego (Sokrates, Platon, Arystoteles). Prezentowane są systemy i problematyka filozofii hellenistycznej, neoplatonizm. Omawiany jest grecki kontekst myśli chrześcijańskiej oraz jego rozwinięcie w wiekach średnich. Szczególna uwaga poświęcona jest systemom Augustyna Aureliusza, Tomasza z Akwinu, Jana Dunsa Szkota oraz dialektykom i mistykom średniowiecznym. 4
Literatura obowiązkowa: G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1 5, tłum. E. I. Zieliński, Lublin 1993 2003. F. Copleston, Historia filozofii, t. 1 2, tłum. H. Bednarek, Warszawa 1998 2000. J. Legowicz (red.), Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu. Wybrane teksty z historii filozofii, Warszawa 1968. Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej B. Dembiński, Teoria idei. Ewolucja myśli Platońskiej, Katowice 1997. B. Dembiński, Późna nauka Platona, Katowice 2003. B. Dembiński, Późny Platon i Stara Akademia, Kety 2010. Literatura uzupełniająca: Podstawowe teksty filozoficzne proponowane będą w związku z omawianiem poszczególnych systemów i problematyki filozofii starożytnej i średniowiecznej. Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Logika polski Wiedza: Wie, co to jest zdanie w sensie logicznym i jakie zależności mogą pomiędzy takimi zdaniami zachodzić. Zna spójniki logiczne i wie, co to jest prawo logiki (tautologia). Rozumie pojęcie wnioskowania dedukcyjnego oraz wie, co to jest błąd materialny i formalny. Przyswoił sobie podstawowe pojęcia teorii nazw. Zapoznał się z budową, typami definicji oraz kryteriami ich poprawności. Umiejętności: Potrafi określić zależności zachodzące pomiędzy zdaniami, takie jak wnikanie, równoważność, dopełnianie, wykluczanie oraz sprzeczność. Potrafi zapisywać logiczne schematy zdań korzystając z symboliki klasycznego rachunku zdań (KRZ) oraz rachunku nazw (sylogistyka). Jest w stanie sprawdzić, czy formuła jest prawem logiki (tautologią). Potrafi zapisać schemat wnioskowania, a następnie zbadać jego poprawność formalną i przedyskutować poprawność materialną. Potrafi określić typy definicji, ocenić jej poprawność, 5
Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efekt ów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej a także samodzielnie zaproponować definicję dowolnego pojęcia. Wykorzystuje terminologię z zakresu logiki do uzasadniania swoich tez; dostrzega stosowane prawa logiki w przeprowadzanych przez siebie rozumowaniach. Kompetencje społeczne: Rozumie rolę logiki w procesie komunikacji. Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności z logiki. I wykład i ćwiczenia brak 20 h wykład, 10 h ćwiczenia 6 Wykład z prezentacją multimedialną, ćwiczenia. Podczas ćwiczeń słuchacze samodzielnie rozwiązują różnorodne zadania, co jest na bieżąco komentowane i oceniane przez osobę prowadzącą zajęcia. Sprawdzian pisemny obejmujący zagadnienia omawiane na wykładzie i ćwiczeniach oraz wiedzę zdobytą na podstawie literatury podstawowej i uzupełniającej. zaliczenie 1. Krótka historia logiki i jej główne działy. 2. Logiczne zależności zachodzące pomiędzy zdaniami: (wynikanie, równoważność, wykluczanie, dopełnianie, sprzeczność). 3. Klasyczny rachunek zdań (KRZ): (spójniki logiczne, logiczne schematy zdań, tabelki zerojedynkowe, wynikanie logiczne) 4. Nazwy i definicje: (klasyfikacja nazw, stosunki zakresowe między nazwami, rodzaje definicji, poprawność definicji, tworzenie definicji) 5. Sylogistyka: (zdania kategoryczne, budowa sylogizmu, sprawdzanie poprawności sylogizmów przy pomocy diagramów Venna) Literatura podstawowa: 6
Stanosz B., Ćwiczenia z logiki, Warszawa, 1998. Tokarz M., Wykłady z logiki, Tychy, 1998. Wieczorek K., Wprowadzenie do logiki dla studentów wszystkich kierunków, Warszawa, 2005. Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa, 1996. Literatura uzupełniająca: Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa, 1975. Hołówka T., Kultura logiczna w przykładach, Warszawa, 2005. Marciszewski W. (red.), Mała encyklopedia logiki, Wrocław, 1988. Przybyłowski J., Logika z ogólną metodologią nauk, Warszawa, 1997. Stanosz B., Wprowadzenie do logiki formalnej, Warszawa, 1998. Tokarz M., Wprowadzenie do logiki skrypt dla studentów kierunków humanistycznych, Katowice, 1984. Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana Dydaktyka filozofii Polski Wiedza: zna zasady dydaktyki filozofii Umiejętności: potrafi przekazywać wiedzę filozoficzną w sposób przystępny i atrakcyjny Kompetencje społ.: zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego pierwszy Ćwiczenia Podstawowe wiadomości z zakresu teorii nauczania 15 ćw. 5 7
przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej metoda pracy z tekstem, metoda dyskusji, metoda map mentalnych Przygotowanie projektu zaliczeniowego w postaci scenariusza 3 lekcji, na podstawie wybranych przez słuchacza tematów, wraz z literaturą źródłową oraz opracowaniami. Rozmowa zaliczeniowa na podstawie literatury obowiązkowej oraz wybranych pozycji z literatury uzupełniającej. Zaliczenie ćwiczeń w oparciu o przygotowanie projektu oraz wypowiedź ustną na podstawie literatury przedmiotu. 1. Dydaktyka; sytuacja edukacyjna. Jaką rolę spełnia uczeń, a jaką nauczyciel w procesie edukacji? Cele kształcenia. 2. Specyfika związana z nauczaniem filozofii i etyki w szkole powszechnej. 3. Za co oceniać ucznia? Wymagania związane z kryteriami oceny pracy ucznia. 4. Główne elementy konspektu lekcyjnego. 5. Analiza wybranych fragmentów literatury filozoficznej. 6. Prezentacja i analiza przykładowych scenariuszy zajęć z filozofii i etyki. Literatura podstawowa: 1) Problemy etyki. Wybór tekstów, red. S. Sarnowski, E. Fryckowski, Bydgoszcz 1993. 2) Filozofia. Wybór tekstów dla szkół średnich, red. B. Markiwicz, dowolne wydanie 3) J. Bear, Gry dyskusyjne, Warszawa 1998. 4) M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, Wydawnictwo CODN, Warszawa 1998. 5) A. Smith, Przyspieszone uczenie się w klasie, Wydawnictwo CODN, Katowice 1997. 6) S. Symotiuk, Konwersatorium z metodyki nauczania filozofii, skrypt UMCS, Lublin 1989. 7) Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, pod red. K. Kruszewskiego, PWN, Warszawa 1998. 8) M. Śnieżyński, Zarys dydaktyki dialogu, Wydawnictwo PAT, Kraków 1997. 9) Wokół dydaktyki podmiotowej, red. W. Kojs, Ł. Dawid, Wydawnictwo UŚ filia w Cieszynie, Cieszyn 2003. 10) J. Brophy, Motywowanie uczniów do nauki, PWN, 8
Warszawa 2002. 11) Etyka zawodu nauczyciela. Nauczanie etyki, red. K. Kaszyński, L. Żuk - Łapińska, Zielona Góra 1995. Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Historia filozofii nowożytnej i współczesnej Polski Wiedza: ma wiedzę o podstawowych dyscyplinach filozoficznych. Zna terminologię filozoficzną w języku polskim z podstawowych dyscyplin filozoficznych Umiejętności: poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną, potrafi analizować argumenty filozoficzne, identyfikować kluczowe tezy i założenia koncepcji filozoficznych Kompetencje społ.: 1)rozumie rolę dziedzictwa filozoficznego we współczesnej kulturze i ma świadomość znaczenia filozofii dla samorozwoju człowieka. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego II wykład Zaliczenie I semestru 45 wykład 6 Wykład akademicki Egzamin ustny obejmujący zagadnienia omawiane na wykładzie oraz wiedzę zdobytą na podstawie literatury podstawowej i uzupełniającej Egzamin ustny, warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest obecność na wykładach Historia filozofii od początku nowożytności do początków XX wieku. Przedmiotem rozważań są źródła transcendentalizmu Kanta oraz jego recepcja w ramach 9
Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej filozofii pokantowskiej, a następnie filozofia idealizmu niemieckiego. W dalszej kolejności słuchacze zapoznają się z filozofią po Heglu, a następnie poznają dzieje pozytywizmu. Ostatni blok tematyczny dotyczy neokantyzmu, przy czym najpierw przedmiotem wykładu jest wczesny neokantyzm, a później neokantyzm właściwy (szkoła badeńska i szkoła marburska). Przy okazji słuchacz jest zaznajomiony z fenomenologią Husserla. Na ostatni blok składają się wykłady poświęcone myślicielom, którzy łączą w swej filozofii inspiracje neokantowskie i fenomenologicze. Literatura podstawowa: Gilson E., Langan T., Maurer A. A.: Historia filozofii współczesnej. Od Hegla do czasów najnowszych. Warszawa 1977. Kołakowski L.: Filozofia pozytywistyczna (od Hume a do Koła Wiedeńskiego). Warszawa 1966. Kuderowicz Z.: Filozofia nowożytnej Europy. Warszawa 1989. Löwith K.: Od Hegla do Nietzschego. Rewolucyjny przełom w myśli XIX wieku. Warszawa 2001. Noras A.J.: Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice 2000, 2005. Noras A.J.: Kant i Hegel w sporach filozoficznych osiemnastego i dziewiętnastego wieku. Katowice 2007. Schnädelbach H.: Filozofia w Niemczech 1831-1933. Tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa 1992. Literatura uzupełniająca: Aster E. von: Historia filozofii. Tłum. J. Szewczyk. Warszawa 1969. Bakradze K.: Z dziejów filozofii współczesnej. Tłum. H. Zelnikowa. Warszawa 1964. Chudy W.: Rozwój filozofowania a»pułapka refleksji«. Filozofia refleksji i próby jej przezwyciężenia. Lublin 1995. Mackiewicz W. Filozofia współczesna w zarysie. Warszawa 1996. Miś A.: Filozofia współczesna. Główne nurty. Warszawa 1995. 10
Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Antropologia filozoficzna Polski Wiedza: ma wiedzę o podstawowych stanowiskach i problemach z zakresu antropologii filozoficznej; zna podstawowe kategorie z tego zakresu; Umiejętności: potrafi właściwie ocenić przesłanki i argumenty określonych koncepcji człowieka, z uwzględnieniem ich konsekwencji Kompetencje społ.: 1)rozumie rolę tradycji filozoficznej dla samoświadomości człowieka współczesnego. Potrafi odnieść określone koncepcje teoretyczne jako przesłanki dla odpowiednich dziedzin praktyki. I wykład Ogólna wiedza z zakresu historii filozofii 45 wykład 5 Wykład akademicki Zaliczenie Zaliczenie 1. Źródła współczesnych koncepcji antropologicznych 2. Max Scheler jako prekursor współczesnej antropologii filozoficznej 3. Problemy i pojmowanie człowieka w antropologii bazującej na naukach szczegółowych- A.Gehlen, H.Plessner, T.de Chardin, K.Lorenz, antropologia kulturowa 4. Nurt personalistyczny we współczesnej antropologii - personalizm aksjologiczny R.Ingardena - personalizm w filozofii chrześcijańskiej- K.Wojtyła, J.Maritain, E.Mounier - wolność i twórczość podstawowe wymiary egzystencji człowieka: M.Bierdiajew 11
Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej 5. Nurt egzystencjalno-fenomenologiczny- G.Marcel, M.Heidegger, K.Jaspers - człowiek w obszarze niepewności i ryzyka- P.Wust 6. Nurt filozofii dialogu- M.Buber 7. Odpowiedzialność i nadzieja jako kategorie antropologiczne- E.Levinas, J.Tischner 8. Problem podmiotowości człowieka w filozofii najnowszej- M.Foucault, R.Rorty, E.Levinas, P.Ricoeur 9. Problemy człowieka w cywilizacji współczesnej Literatura podstawowa: 1. Ks. S.Kowalczyk: Człowiek w myśli współczesnej. Warszawa 1990 2. Cz.Piecuch: Człowiek metafizyczny. Warszawa,Kraków 2001 3. I.Bittner: Współczesna antropologia filozoficzna. Łodź 1999 4. W.Lorenc: Hermeneutyczne koncepcje człowieka. Warszawa 2003 5. W.Lorenc: Hermeneutyczne koncepcje człowieka2. Warszawa 2008 Literatura uzupełniająca: 1. S.Czerniak: Lorenz.Plessner.Habermas. Lubicz 2002 2. W.Lorenc: W poszukiwaniu filozofii humanistycznej. Warszawa 1998 3. A.Kiepas, E.Struzik (red.): Terytorium i peryferia cielesności. Ciało w dyskursie filozoficznym.katowice 2010 Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Historia filozofii najnowszej Polski Wiedza: zna terminologię filozoficzną w języku polskim z podstawowych dyscyplin filozoficznych, potrafi analizować argumenty filozoficzne, identyfikować kluczowe tezy i założenia koncepcji filozoficznych Umiejętności: filozoficzną poprawnie stosuje poznaną terminologię Kompetencje społ.: wykazuje gotowość analizowania i twórczego rozwiązywania problemów, rozumie rolę dziedzictwa filozoficznego we współczesnej kulturze i ma świadomość znaczenia filozofii dla samorozwoju człowieka III 12
Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej Wykład Zaliczenie semestru I i II 20 wykład 4 Wykład akademicki z elementami dyskusji, z wykorzystaniem metody map mentalnych Rozmowa zaliczeniowa w oparciu o treści podane na zajęciach oraz literaturę przedmiotu obejmująca zagadnienia opisowe (maksymalnie na ocenę 4.5) i problemowe (na ocenę 5.0) Obecność na zajęciach, samodzielne przygotowanie zagadnień do zaliczenia w oparciu o literaturę obowiązkową oraz wybrane pozycje z literatury uzupełniającej 1. Wprowadzenie do historii filozofii najnowszej. Główne problemy i nurty. 2. Filozofia dialogu (spotkania). F. Ebner, M. Buber, F. Rosenzweig. 3. E. Levinasa krytyka tradycji filozofii europejskiej. Etyka jako filozofia pierwsza. 4. Egzystencjalizm i wątki egzystencjalne w myśli XX wiecznej. 5. Marksizm i neomarksizm. Szkoła Frankfurcka. M. Horkheimer i T.W. Adorno. 6. Neotomizm i personalizm. 7. Filozofia analityczna. Główne stanowiska. 8. Hermeneutyka. H.-G. Gadamer, P. Ricoeur i hermeneutyka radykalna. 9. Pragmatyzm amerykański. 10. Psychoanaliza S. Freuda i neopsychoanaliza. 11. Filozofia nauki w XX wieku. K.R. Popper, T.S. Kuhn, P. Feyerabend. 12. Strukturalizm i postmodernizm. Literatura podstawowa: 1. E. Coreth, P. Ehlen, G. Haeffner, F. Ricken, Filozofia XX wieku, tłum. M.L. Kalinowski, Kęty 2004. 2. Filozofia XX wieku, pod. Red. Z. Kuderowicza, 13
Warszawa 2002 (lub inne wydanie), t. 1-2. 3. A. Miś, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996 (lub inne wydanie). 4. A. J. Ayer, Filozofiaw XX wieku, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa 2003 (lub inne wydanie). 5. T. Buksiński, Współczesne filozofie polityki, Poznań 2006. Literatura uzupełniająca: 1. J. Stelmach, Co to jest hermeneutyka? Kraków 1989. 2. Pawliszyn, Skryte podstawy rozumienia: hermeneutyka a psychoanaliza, Gdańsk 1993. 3. A. Bronk, Rozumienie-dzieje-język: filozoficzna hermeneutyka H.-G. Gadamera, Lublin 1988. 4. K. Święcicka, Transcendentalizm Husserla a filozofia dialogu, Warszawa 1993. 5. M. Jantos, Filozofia dialogu. Źródła, zasady, adaptacje, Kraków 1997. 6. J. Piaget, Strukturalizm, tłum. S. Cichowicz, Warszawa 1972. 7. E. Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Warszawa 1998. 8. L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu, Warszawa 2009 (lub inne wydanie). a. Stępnik, Pragmatyzm Williama Jamesa: ujęcie systemowo-krytyczne, Warszawa 2009. 9. Z. Rosińska, Freud, Warszawa 2002 (lub inne wydanie). Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Epistemologia Polski Wiedza: 1) ma wiedzę o miejscu filozofii w systemie nauk i jej znaczeniu dla kształtowania się badań naukowych, 2) ma wiedzę z podstawowych dyscyplin filozoficznych Umiejętności: poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną Kompetencje społ.: wykazuje gotowość analizowania i twórczego rozwiązywania problemów III Wykład Zaliczenie semestru I i II 14
Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej 30 wykład 5 Wykład akademicki z elementami dyskusji Obecność na zajęciach. Przygotowanie pracy pisemnej omawiającej wybrane stanowisko epistemologiczne (podstawa do zdobycia oceny 3.0-4.0) lub pracy o charakterze porównawczym (podstawa do zdobycia oceny 5.0) oraz rozmowa na podstawie przygotowanej pracy i literatury przedmiotu. Zaliczenie na podstawie pracy pisemnej oraz rozmowy w oparciu o pracę i podaną literaturę 1. Główne problemy epistemologii 2. Ogólny zarys rozwoju filozoficznej refleksji nad poznaniem 3. Spór o źródła poznania 4. Spór o przedmiot poznania (debata realizm/idealizm, odmiany realizmu i idealizmu) 5. Klasyczna koncepcja prawdy i jej odmiany 6. Nieklasyczne koncepcje prawdy 7. Sąd a proste ujęcie poznawcze; kwestia struktury i funkcji władz poznawczych, 8. Poznanie bezpośrednie/poznanie pośrednie 9. Poznanie potoczne a poznanie naukowe 10. Poznanie a wiedza 11. Poznanie a światopogląd 12. Poznanie a wartości i religia 13. Kluczowe współczesne stanowiska epistemologiczne Literatura obowiązkowa: 1. K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania. Metafizyka, Kęty-Warszawa 2003. 2. Z. Cackowski, Zasadnicze zagadnienia filozofii (część trzecia: Teoria poznania), Warszawa 1989. 3. R. M. Chisholm, Teoria poznania, tłum. R. Ziemińska, Lublin 1994. Literatura uzupełniająca: 1. Filozofia. Podstawowe pytania, red. E. Martens, H. Schnädelbach, Warszawa 1995. 2. T. Gadacz, Historia filozofii XX wieku, T. 1, 2, Kraków 2009. 3. J. Woleński, Epistemologia. Poznanie, prawda, wiedza, realizm, PWN 2007. 15
Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Estetyka Polski Wiedza: 1) ma wiedzę z podstawowych dyscyplin filozoficznych (estetyka), 2) zna i rozumie rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury Umiejętności: poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną Kompetencje społ.: rozumie rolę dziedzictwa filozoficznego we współczesnej kulturze i ma świadomość znaczenia filozofii dla samorozwoju człowieka III Wykład Zaliczenie semestru I i II 30 godz. wykład 5 Wykład akademicki z elementami dyskusji, prezentacje multimedialne Udział w zajęciach. Przygotowanie pracy pisemnej omawiającej wybrane stanowisko epistemologiczne (podstawa do zdobycia oceny 3.0-4.0) lub pracy o charakterze porównawczym (podstawa do zdobycia oceny 5.0) oraz rozmowa na podstawie przygotowanej pracy i literatury przedmiotu. Zaliczenie w oparciu o pracę pisemną oraz wypowiedź ustną na podstawie literatury przedmiotu Czym jest filozofia sztuki?; estetyka fenomenologiczna (Waldemar Conrad, Moritz Geiger, Fritz Kaufmann, Roman Ingarden, Max Scheler, Maurice Merleau-Ponty, Martin 16
Heidegger, Mikel Dufrenne, Enzo Paci); sztuka i hermeneutyka (Wilhelm Dilthey, Hans-Georg Gadamer, Paul Ricoeur, Umberto Eco); Dzieło sztuki wg egzystencjalistów (Søren Kierkegaard, Jean-Paul Sartre, Karl Jaspers, Mikołaj Bierdiajew, Lew Szestow); Pragmatyzm estetyczny (John Dewey, Richard Rorty, Richard Shustermann); estetyka fragmentalizmu (postmodernizm J.-F. Lyotard, W. Welsch, J. Baudrillard, J.-P. Vuarnet, P. Virilio). Wzajemne inspiracje filozoficzno-artystyczne współczesnego świata pokazują interesujące aspekty szeroko rozumianej kondycji ludzkiej. Wychodząc z Schelerowskiego założenia o tym, iż sztuka i filozofia danej epoki musi współgrać z jej duchem można podjąć próbę opisania najistotniejszych symptomów ducha naszych czasów. Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej Literatura obowiązkowa: Teksty źródłowe oraz komentujące (m.in.: Kant: Krytyka władzy sądzenia; Lyotard: Wzniosłość i awangarda; K. Wilkoszewska: Wariacje na postmodernizm, R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów i in.); reprodukcje, slajdy, filmy video dotyczące zjawisk artystycznych ilustrujących omawianą problematykę. Literatura uzupełniająca: Z. Bauman: Między chwilą a pięknem. O sztuce w rozpędzonym świecie. Z. Bauman: Kultura w płynnej nowoczesności. J. Kristeva: Potęga obrzydzenia. Nazwa Język Etyka Polski Wiedza: 1) zna terminologię filozoficzną w języku polskim z podstawowych dyscyplin filozoficznych Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) 2) ma wiedzę z podstawowych dyscyplin filozoficznych (etyka) Umiejętności: 1) poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną 2) ma świadomość normatywnych podstaw i moralnych konsekwencji działania 17
Kompetencje społ.: 1) wykazuje gotowość analizowania i twórczego rozwiązywania problemów 2) ma pogłębioną świadomość problemów etycznych, w tym zagadnień i roli etyki zawodowej Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe III wykład Zaliczenie semestru Ii II 30 wykład 7 metoda pracy z tekstem, metoda dyskusji, metoda map mentalnych Egzamin ustny Egzamin ustny. Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest obecność na zajęciach oraz złożenie konspektu 3 lektur uzupełniających 1. Przedmiot, zadania, specyfika etyki. Znaczenie pojęć: etyka normatywna, etyka opisowa, moralność, nauka o moralności, aksjologia. 2. Różnice między normą moralną, prawną i przepisem obyczajowym. 3. Poglądy etyczne i społeczne sofistów. 4. Sokrates: intelektualizm etyczny i trzy metody dochodzenia do wiedzy pewnej. 5. Sokratycy mniejsi: cynicy, cyrenaicy 6. Platon: problem Najwyższego dobra; podział duszy, cnoty 7. Arystoteles: eudajmonia, podział duszy, cnoty, zasada złotego środka, cnota przyjaźni. 8. Hedonizm psychologiczny Epikura: podział potrzeb, lęki, cnota. 9. Augustyn: hierarchia dóbr, przyczyny zła moralnego, wolna wola 10. Tomasz z Akwinu: intelektualizm etyczny, intencja czynu, cnoty, prawo natury, sumienie, synereza. 11. Nowożytne spory o prawo natury: T. Hobbes, H. Grotius, S. Puffendorf, J.-J. Rousseau. 18
12. D. Hume: teoria uczuć moralnych 12. Postulaty praktycznego rozumu, imperatywy oraz autonomiawoli w filozofii moralnej I. Kanta. 10. Utylitaryzm etyczny: J. Bentham i J. St. Mill 11. Etyka fenomenologiczna: Max Scheler, N. Hartmann (porządek aksjologiczny, poznanie wartości, patologia zmysłu aksjologicznego). 12. Personalizm chrześcijański: E. Mounier, K. Wojtyła 13. Etyka i hermeneutyka (etyka autentyczności, etyka charakteru): A. MacIntyre, Ch. Taylor. 14. Spory metaetyczne w filozofii brytyjskiej i polskiej. Literatura podstawowa: V. Bourke, Historia etyki, wyd. Krupski i s-ka, Toruń 1994. Problemy etyki. Wybór tekstów, red. S. Sarnowski, E. Fryckowski, Bydgoszcz 1993. Z fenomenologii wartości. Teksty filozoficzne, red. W. Galewicz, Kraków 1988. S. Swieżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa - Wrocław 2000. M. Ossowska, Podstawy nauki o moralności, Wrocław 1994. R. Spaemann, Podstawowe pojęcia moralne, Lublin 2000. A.MacIntyre, Krótka historia etyki, Warszawa 1995. Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej Literatura uzupełniająca: Krońska, Sokrates, Warszawa 1983. Platon, Hipiasz Mniejszy, Warszawa 1992 lub inne wydanie. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Warszawa 1992. Epikur, List do Menojkeusa, W: Wybrane teksty z historii filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, red. J. Legowicz, W-wa 1970. Seneka, O życiu szczęśliwym. W: Dialogi, PAX, W-wa 1963. Św. Augustyn, Wyznania, ks. VII, dowolne wydanie. I. Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, dowolne wydanie. 19
J. Bentham, Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, Warszawa 1957. J. St. Mill, Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 1959. F. Nietzsche, Z genealogii moralności, wyd. Znak, Kraków 1997. K. Wojtyła, Wykłady lubelskie, Lublin 1986. J. Maritain, Dziewięć wykładów o podstawowych pojęciach z filozofii moralnej, RW KUL, Lublin 2001. A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, PWN, Warszawa 1996. Ch. Taylor, Etyka autentyczności, Znak, Kraków 2000. Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efektów Etyki stosowane Polski Wiedza: ma wiedzę o podstawowych stanowiskach i problemach z zakresu etyk stosowanych; zna podstawowe kategorie z tego zakresu; Umiejętności: potrafi właściwie ocenić argumenty określonych stanowisk etycznych w odniesieniu do problemów praktycznych; Kompetencje społ.: 1)rozumie rolę etyki jako czynnika regulacji w różnych obszarach aktywności człowieka. Potrafi wykorzystać wiedzę etyczną do rozstrzygania dylematów i problemów natury praktycznej.. II wykład Ogólna wiedza z zakresu etyki ogólnej 45 wykład 6 Wykład akademicki Zaliczenie 20
kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe Zaliczenie 1. Etyka ogólna a etyki stosowane- status etyk stosowanych 2. Metaetyczne stanowiska w etykach stosowanych 3. Odpowiedzialność jako kategoria etyk stosowanych 4. Podstawowe stanowiska i problemy różnych etyk stosowanych: - etyka nauki i techniki - etyka gospodarowania(biznesu) - etyki środowiskowe - etyka polityki - etyka mediów -bioetyka -etyka służby publicznej 5. Podstawowe dylematy i konflikty jako przedmiot etyk stosowanych Literatura podstawowa: S. Konstańczak: Etyka środowiskowa wobec biotechnologii. Słupsk 2003 Z.Bauman: Etyka ponowoczesna. Warszawa 1996 M.Gałuszka, K.Szewczyk (red.): Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego. Warszawa, Łodź 2002 H.Jonas: Zasada odpowiedzialności. Kraków 1996 Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej Z.Piątek: Etyka środowiskowa. Kraków 1998 A.Kiepas: Moralne wyzwania nauki i techniki. Katowice- Warszawa 1992 A.Kiepas: Człowiek wobec wyzwań filozofii techniki. Katowice 2001 P.Pratley: Etyka w biznesie. Warszawa 1998 M.Sienko: Człowiek w pajęczynie. Wrocław 2002 A.Kocikowski, T.Bynum (red.): Wprowadzenie do etyki informatycznej. Poznań 2002 21
J.Habermas: Przyszłość natury ludzkiej. Warszawa 2003 W.Gasparski (red.): Europejskie standardy etyki i społecznej odpowiedzialności biznesu. Warszawa 2003 Literatura uzupełniająca: A.Kiepas (red.): Człowiek. Technika. Środowisko. Katowice 1999 L.V.Ryan, J.Sojka (red.): Etyka biznesu. Poznań 1997 M.Castells: Galaktyka Internetu. Poznań 2003 M.Sułek, J.Świniarski: Etyka jako filozofia dobrego działania zawodowego. Warszawa 2001 Nazwa Język Efekty kształcenia dla (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) Ontologia polski Wiedza: ma wiedzę o podstawowych dyscyplinach filozoficznych. Zna terminologię filozoficzną w języku polskim z podstawowych dyscyplin filozoficznych. Umiejętności: poprawnie stosuje poznana terminologię filozoficzną, potrafi analizować argumenty filozoficzne, identyfikować kluczowe tezy i założenia koncepcji filozoficznych. Kompetencje społeczne: rozumie rolę dziedzictwa filozoficznego we współczesnej kulturze i ma świadomość znaczenia filozofii dla samorozwoju człowieka. Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju zawodowego. Semestr, w którym przedmiot/moduł*) jest realizowany Forma realizacji zajęć Wymagania wstępne i dodatkowe Rodzaj i liczba godzin zajęć dydaktycznych wymagających bezpośredniego udziału nauczyciela akademickiego i III wykład Zaliczenie I I II semestru 30 wykład 22
słuchaczy* Liczba punktów ECTS przypisana przedmiotowi/modułowi*) Stosowane metody dydaktyczne Sposób weryfikacji efekt ów kształcenia uzyskanych przez słuchaczy Forma i warunki zaliczenia *), w tym zasady dopuszczenia do egzaminu, zaliczenia Treści programowe 5 Wykład akademicki egzamin egzamin 1. Ontologia, metafizyka, filozofia pierwsza. 2. Filozoficzne pojęcie bytu. 3. Geneza ontologii i jej typologie. 4. Problem bytu i niebytu. 5. Istota i istnienie. 6. Możliwość i konieczność. 7. Transcendentalia i uniwersalia. 8. Pojęcie przedmiotu. 9. Historia rozważań ontologicznych. Literatura obowiązkowa: 1. W Stróżewski, Ontologia, Kraków 2004. 2. E. Berti, Wprowadzenie do metafizyki, tłum. D. Facca, Warszawa2002. Literatura uzupełniająca: Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej 1. R. Ingarden, Spór o istnienie świata, wyd. III, Warszawa 2002. 2. M.A. Krąpiec, Metafizyka.Zarys teorii bytu, Lublin 1987. 3. N. Hartmann, Nowe drogi ontologii, tłum. L. Kopciuch i A. Mordka, Toruń 1998. *) moduł kształcenia to szeroko rozumiany przedmiot lub grupa przedmiotów. 23