SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty)



Podobne dokumenty
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS PRAWA CZŁOWIEKA W POLSCE WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO HISTORYCZNY INSTYTUT NAUK O POLITYCE

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Zarządzanie i marketing. Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/ /18 (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA... (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Metodologia badań naukowych

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny, Instytut Nauk o Polityce. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Wychowania Fizycznego. Katedra Turystyki i Rekreacji

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA... (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Zarządzanie i marketing. Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS

SYLABUS WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO HISTORYCZNY INSTYTUT NAUK O POLITYCE

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Bezpieczeństwo wewnętrzne Unii Europejskiej. Wydział Socjologiczno-Historyczny

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Psychoterapia i komunikacja interpersonalna

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Wydział Wychowania Fizycznego

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjoterapia kliniczna w psychiatrii

SYLABUS WSPÓŁCZESNE SYSTEMY POLITYCZNE WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO HISTORYCZNY INSTYTUT NAUK O POLITYCE

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA... (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (2017/ /2019) (skrajne daty) 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017/2023

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) dr Julian Skrzypiec- ćwiczenia konwersatoryjne. Liczba pkt ECTS

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015/ /18 (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Psychoterapia i komunikacja interpersonalna

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Zwalczanie przestępczości. Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Dyscypliny rekreacyjne (do wyboru): jogging. Wydział Wychowania Fizycznego. Katedra Nauk o Zdrowiu

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Programowanie treningu osób starszych. dr n med. Agnieszka Ćwirlej - Sozańska

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS WYDZIAŁ SOCJOLOGICZNO HISTORYCZNY INSTYTUT NAUK O POLITYCE

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA... (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Wychowania Fizycznego. Prof. dr hab. W.J Cynarski

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017/2019 (2017/ /2019)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Dyscypliny rekreacyjne (do wyboru): jogging. Wydział Wychowania Fizycznego

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Socjologia niepełnosprawności i rehabilitacji

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) mgr Angelina Wolan-Nieroda- ćwiczenia konwersatoryjne

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Praca w zespołach badawczych

Wydział Wychowania Fizycznego UR. Dr Agnieszka Szybisty. 1.2.Formy zajęć dydaktycznych, wymiar godzin i punktów ECTS Sem. ZP Prakt. jakie?

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Anatomia funkcjonalna i palpacyjna. dr Agnieszka Bejer ćwiczenia konwersatoryjne

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA NA LATA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015/ /2017 (skrajne daty)

SYLABUS. Socjologia czasu wolnego. Wydział Wychowania Fizycznego. Wydział Wychowania Fizycznego

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Stacjonarne/ niestacjonarne

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) System penitencjarny. Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wybrane zespołowe gry sportowe z elementami gier osób niepełnosprawnych

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA... (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Odnowa biologiczna i masaż/ Moduł Instruktor fitness. Wydział Wychowania Fizycznego UR

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy języka migowego

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015/ /2018 (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Odnowa biologiczna. Wydział Wychowania Fizycznego UR

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Wychowania Fizycznego. Katedra Nauk Biomedycznych. Zakład Medycyny Sportowej

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA... (skrajne daty)

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Wydział Wychowania Fizycznego UR. Zakład Nauk o Zdrowiu Zespół Przedmiotowo-Dydaktyczny Wad Postawy Ciała

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Medycyna fizykalna i balneoklimatologia

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) dr hab. n. med. prof. UR Anna Wilmowska-Pietruszyńska dr n. med.

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Zdrowia

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Odnowa biologiczna. Wydział Wychowania Fizycznego UR. Zakład Nauk o Zdrowiu. dr Agnieszka Szybisty

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Zdrowia. dr n. med. Agnieszka Ćwirlej-Sozańska

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wydział Socjologiczno-Historyczny. Instytut Nauk o Polityce

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty)

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Gimnastyka z metodyką

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy fizjoterapii klinicznej w ginekologii i położnictwie

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Realizacja w roku akademickim 2016/17

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Pierwsza pomoc medyczna

SYLABUS. Wstęp do prawoznawstwa. Wydział Prawa i Administracji. Zakład Teorii Prawa i Doktryn Polityczno-Prawnych

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Biologia medyczna z elementami histologii

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) mgr Justyna Leszczak ćwiczenia konwersatoryjne. Liczba pkt ECTS

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy języka łacińskiego. I rok, 1 semestr Przedmiot treści kształcenia ogólnego

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Podstawy statystyki medycznej

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) mgr Karolina Gruszczyńska- ćwiczenia konwersatoryjne

Transkrypt:

Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE / MODULE Nazwa przedmiotu / modułu Kod przedmiotu / modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej przedmiot Kierunek studiów Poziom kształcenia Profil Forma studiów Tłumaczenie tekstów prawniczych MST1 Wydział Filologiczny Instytut Filologii Germańskiej filologia studia drugiego stopnia ogólnoakademicki stacjonarna Rok i semestr studiów rok I, semestr 2; rok II, semestr 3 Rodzaj przedmiotu Koordynator specjalizacyjny, obowiązkowy dr Małgorzata Sieradzka Imię i nazwisko osoby prowadzącej / osób dr Gabriela Nitka prowadzących * - zgodnie z ustaleniami na wydziale 1.2.Formy zajęć dydaktycznych, wymiar godzin i punktów ECTS Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. Inne ( jakie?) Liczba pkt. ECTS 55 8 1.3. Sposób realizacji zajęć zajęcia w formie tradycyjnej zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość 1.4. Forma zaliczenia przedmiotu / modułu ( z toku) ( egzamin, zaliczenie z oceną, zaliczenie bez oceny) Zaliczenie z oceną, egzamin. 2.WYMAGANIA WSTĘPNE Znajomość języka wykładowego co najmniej na poziomie C1. Wybór specjalizacji translatorycznej. 3. CELE, EFEKTY KSZTAŁCENIA, TREŚCI PROGRAMOWE I STOSOWANE METODY DYDAKTYCZNE 3.1. Cele przedmiotu / modułu C1 Student zna i definiuje podstawowe pojęcia oraz terminologię z zakresu prawa, zwłaszcza prawa gospodarczego (w języku polskim i niemieckim). C2 Student potrafi scharakteryzować różne formy prawne przedsiębiorstw oraz dostrzega i wykazuje 1

C3 C4 C5 C6 różnice między nimi. Student nabywa i doskonali kompetencję translatorską, niezbędną do tłumaczenia tekstów specjalistycznych w zakresie prawa w obrębie pary języków polski-niemiecki. Student pogłębia i poszerza wiedzę z zakresu prawodawstwa i prawa. Student potrafi przygotować tłumaczenia tekstów prawniczych oraz dokumentów z języka polskiego na język niemiecki i z języka niemieckiego na język polski zgodnie z obowiązującymi normami. Student potrafi dokonać ewaluacji przygotowanego tłumaczenia i uzasadnić wybór strategii i technik tłumaczenia. 3.2 EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU / MODUŁU EK ( efekt kształcenia) EK_01 EK_02 EK_03 EK_04 EK_05 EK_06 Treść efektu kształcenia zdefiniowanego dla przedmiotu (modułu) Student ma uporządkowaną, pogłębioną wiedzę, obejmującą terminologię, teorie i metodologię używaną w obrębie właściwej specjalności, rozumie jej źródła oraz zastosowanie w pokrewnych dyscyplinach naukowych potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i integrować informacje związane z dziedzinami naukowymi w obrębie właściwej specjalności oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze oraz podejmować autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową po ukończeniu właściwej specjalności posiada pogłębioną umiejętność przygotowania różnych prac pisemnych w języku polskim oraz języku właściwym dla specjalności w zakresie językoznawstwa, literaturoznawstwa i kulturoznawstwa rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu Odniesienie do efektów kierunkowych (KEK) K_ W03 K_U01 K_U03 K_U09 K_K01 K_K04 3.3 TREŚCI PROGRAMOWE (wypełnia koordynator) A. Problematyka wykładu Treści merytoryczne ------------------------------------------------------------------------------------------------ B. Problematyka ćwiczeń audytoryjnych Treści merytoryczne Przybliżenie różnych dziedzin prawa (prawo prywatne, prawo publiczne, konstytucyjne, cywilne, handlowe, karne, pracy) oraz rodzajów tłumaczeń tekstów prawnych i prawniczych. Ćwiczenia leksykalne z zakresu języka prawa. Tłumaczenie tekstów pisanych z zakresu prawa z języka niemieckiego na język polski. Tłumaczenie tekstów pisanych z zakresu prawa z języka polskiego na język 2

niemiecki. Tłumaczenie podstawowych umów kupna-sprzedaży, wynajmu, pożyczki. Tłumaczenie tekstów z zakresu administracji państwowej. Tłumaczenia z zakresu prawa pracy, m. in. umowa o pracę, świadectwo pracy, zaświadczenie o zatrudnieniu i inne. Tłumaczenie umów z zakresu prawa handlowego, m. in. zaświadczenie REGON, wyciąg z rejestru handlowego, umowa spółek handlowych i inne. Tłumaczenie dokumentów sądowych, m.in. protokół przesłuchania sądowego, zeznanie świadków, wyrok wraz z uzasadnieniem i inne. Utrwalenie i sprawdzenie wiadomości. Analiza i ewaluacja przygotowanych tłumaczeń. Kolokwia na zaliczenie. 3.4 METODY DYDAKTYCZNE Ćwiczenia w tłumaczeniu tekstów pisanych i mówionych: tłumaczenie tekstów, analiza i interpretacja tekstów źródłowych z zakresu prawa. Ćwiczenia i zajęcia praktyczne, praca w grupach, praca indywidualna, praca domowa (pisemna). 4 METODY I KRYTERIA OCENY 4.1 Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol efektu Metody oceny efektów kształcenia (np.: kolokwium, egzamin ustny, egzamin pisemny, projekt, sprawozdanie, obserwacja w trakcie zajęć) EK_ 01 obserwacja w trakcie zajęć, projekt, kolokwium ćw. EK_ 02 obserwacja w trakcie zajęć analiza i ocena tłumaczeń ćw. pisemnych i ustnych przygotowanych w ramach zadania domowego EK_ 03 obserwacja w trakcie zajęć analiza i ocena tłumaczeń pisemnych i ustnych przygotowanych podczas zajęć indywidualnie/w parach/w grupach EK_ 04 egzamin pisemny ćw. Forma zajęć dydaktycznych (w., ćw., ) ćw. 4.2 Warunki zaliczenia przedmiotu (kryteria oceniania) Po semestrze 2 i 3 zaliczenie z oceną na podstawie kolokwiów, prac pisemnych i ustnych. Zdobycie min. 60% z przewidzianych prac zaliczeniowych uprawnia do otrzymania pozytywnej oceny z przedmiotu. Po 3 semestrze egzamin. Warunki uzyskania zaliczenia semestru na ocenę: - regularny i aktywny udział w zajęciach, - wykonywanie pisemnych prac domowych zgodnie z zaleceniami wykładowcy i w wyznaczonych terminach, - uzyskanie 2 pozytywnych z zadań domowych/kolokwiów (zadania ocenione negatywnie należy wykonać ponownie i zaliczyć na ocenę pozytywną). Aby uzyskać pozytywną ocenę z egzaminu przewidzianego planem studiów, student powinien uzyskać min. 60% punktów z pisemnego testu sprawdzającego wiedzę z zakresu treści programowych wymienionych w niniejszym sylabusie. 5. Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Aktywność Liczba godzin / nakład pracy studenta 3

godziny zajęć wg planu z nauczycielem 55 przygotowanie do zajęć (wykonanie roboczych wersji zadanych tłumaczeń, udział w konsultacjach 80 w zależności od liczby nieobecności i aktywności na zajęciach czas na napisanie referatu / eseju ------------------------------------------ przygotowanie do egzaminu 60 udział w egzaminie 2 inne: przygotowanie glosariusza 15 SUMA GODZIN 212 SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS 8 6. PRAKTYKI ZAWODOWE W RAMACH PRZEDMIOTU / MODUŁU wymiar godzinowy -------------------------------------------------- zasady i formy odbywania praktyk ---------------------------------------------- 7. LITERATURA Literatura podstawowa: Kubacki, Artur D. / Dahlmanns, Karsten (2014): Jak sporządzać tłumaczenia poświadczone dokumentów? Chrzanów: Wydawnictwo Biuro Tłumaczeń KUBART. Sander, Gerald G. (2004): Deutsche Rechtssprache. Tübingen: Basel. Iluk, Jan / Kubacki, Artur D. (2006): Wybór polskich i niemieckich dokumentów do ćwiczeń translacyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Promocja XXI. Schwierskott, Ewa (2006): Deutsche juristische Sprache in Übungen. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Schwierskott-Matheson Ewa / Malicka Agnieszka (2012): Übungen in deutscher und polnischer Rechtssprache. Regensburg: de-iure-pl. Białek, Edward / Kos, Józef (1998): Mit Vertrag zum Erfolg. Wrocław: Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne. Kilian, Alina / Kilian Agnieszka (2009): Słownik języka prawniczego i ekonomicznego. Tom 1 Niemiecko-polski. Tom 2 Polsko-Niemiecki. Warszawa: Wydawnictwo Oficyna. Autentyczne teksty prawnicze i dokumenty zgodnie z treściami merytorycznymi przedmiotu, wszelkiego rodzaju specjalistyczne słowniki polsko-niemieckie i niemieckopolskie z zakresu prawa i ekonomii, leksykony jednojęzyczne (np. Gabler Wirtschaftslexikon), słowniki wyrazów obcych, słowniki synonimów itd. Literatura uzupełniająca: Ganczar, Maciej / Rogowska, Barbara (2009): Prawo. Język niemiecki. Ćwiczenia i słownictwo specjalistyczne. Warszawa: Hueber. Kołsut, Sławomira (2000): Politik und Recht auf Deutsch. Warszawa: Poltext. Burda, Urszula / Dickel, Agnieszka / Olpińska, Magdalena (2008): Staatsordnung und politisches System. Warszawa: C.H. Beck.. Ganczar, Maciej / Gębal, Przemysław (2008): Repetytorium leksykalne. Fachsprache Wirtschaft. Poznań: LektorKlett. 4

Najnowsze publikacje o charakterze naukowym oraz materiały z prasy bieżącej i zasobów internetowych, zgodne z treściami merytorycznymi przedmiotu Akceptacja Kierownika Jednostki lub osoby upoważnionej 5