Badanie przedmiotowe OGLĄDANIE OBMACYWANIE OPUKIWANIE OSŁUCHIWANIE
1. Oglądanie Stan ogólny (dobry, średni, ciężki, bardzo ciężki) Stan przytomności świadomości Zaburzenia jakościowe świadomości - ocena kontaktu słownego (logiczny, nielogiczny) Zaburzenia ilościowe świadomości - Splątanie - Stupor - Śpiączka
Śpiączki Mocznicowa zapach amoniaku, skóra sucha, szorstka, źrenice bardzo wąskie, oddech kwasiczy (Kussmaula) Cukrzycowa oddech kwasiczy, skóra sucha, ciepła, zaczerwieniona, napięcie gałek ocznych zmniejszone, zapach acetonu Hipoglikemiczna - skóra chłodna, wilgotna, źrenice szerokie, drgawki, nie czuć acetonu, brak oddechu Kussmaula Zatrucie CO jasnoczerwone zabarwienie skóry Wątrobowa objawy chorób wątroby (wodobrzusze, żółtaczka, foetor hapaticus).
Położenie ciała: dowolne/przymusowe (astma oskrzelowa, niewydolność krążenia, zapalenie opłucnej, otrzewnej) Budowa ciała, stan odżywienia (niedożywienie/otyłość) Skóra zaczerwieniona: zatrucie CO, czerwienica, alkoholicy, udar cieplny, choroby zakaźne blada krwotok, niedokrwistość, wstrząs sinica miejscowa (utrudniony odpływ żylny - zakrzepica); uogólniona: co najmniej 5 g% hemoglobiny odtlenowanej (sinicze wady serca) Żółtaczka białkówki, podniebienie, skóra zażółcone Wysypki, wybroczyny, sińce, rozstępy, blizny.
Obrzęki płyn w tkance śródmiąższowej Obrzęk miękki/twardy Położenie najniżej położone części ciała, luźna tkanka podskórna (twarz, powieki) Przekrwienne przewlekła niewydolność krążenia (symetryczność, zasinienie, inne objawy zastoju żylnego: hepatomegalia, poszerzenie żył szyjnych, stwardnienie, zmniejszenie po poprawie krążenia) - miejscowe utrudnienie odpływu krwi żylnej (zespół żyły głównej górnej) Wodniste blade, miękkie, ciastowate, związane z hipoalbuminemią: zespół nerczycowy, niedożywienie Naczynioruchowe nagle się pojawiają i nagle znikają, związane z reakcją alergiczną (o. Quinckego) Zapalne zaczerwienienie, ucieplenie (ostre zapalenie żyły) Nerkowe w schyłkowej niewydolności nerek, zatrzymanie sodu i wody w organizmie (oporne na leki moczopędne i nasercowe)
Węzły chłonne (symetryczność, wielkość, twardość, bolesność, ruchomość) Stan nawodnienia (skóra, gałki oczne, błony śluzowe, wypełnienie żył szyjnych) Głowa symetryczność, wielkość, ruchomość gałek ocznych, wytrzeszcz, kształt i symetria źrenic, reakcja na światło; drożność nosa; jama ustna kolor, wybroczyny, nadżerki, wykwity; język wilgotność, kolor, nalot, gardło, zęby, migdałki; Szyja węzły chłonne, tarczyca wole = powiększenie tarczycy (w. miąższowe ch. Gravesa/guzkowe Kończyny kształt, symetryczność, ruchomość, zniekształcenia stawów, paznokcie szkiełka zegarkowe (zaburzenia utlenowania w chorobach płuc, wady serca)
Klatka piersiowa symetryczność, ruchomość powłóczenie Asymetria odma, płyn w jamie opłucnej Klatka rozedmowa beczkowata, krótka i szeroka, żebra ustawione poziomo, szerokie m-żebrza (w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc) Tor oddychania piersiowy/brzuszny Oddechy patologiczne: Cheyne a-stokesa obniżenie pobudliwości ośr. oddechowego (mocznica, niewydolność krążenia, ch. mózgu)
O. Kussmaula o. zgonionego psa, o. kwasiczy, kwasica ketonowa w śpiączce cukrzycowej Częstość oddechów 16-18/min; bezdech 10s Drżenia piersiowe: osłabione (między ręką a płucem jest ciało źle przewodzące dźwięk odma, wysięk w jamie opłucnej, guz w ścianie klatki; zatkane oskrzele zapalenie oskrzeli) wzmożone nacieki zapalne w płucach dobrze przewodzące dźwięk i drożne oskrzele Tarcie opłucnej - suche zapalenie opłucnej
Opukiwanie klatki piersiowej orientacyjne/szczegółowe Odgłos opukowy jawny środek II lewego m-żebrza Stłumienie bezpowietrzność pewnych części płuc lub jamy bezpowietrzne (zapalenia płatowe, nowotwory, marskość, zawał płuca) lub przeszkoda w przewodzeniu drgań (płyn w opłucnej, duże zrosty, ropniak, nowotwory opłucnej, odma opłucnowa zastawkowa i zamknięta z dużą prężnością powietrza) Odgłos bębenkowy obecność dużej jamy przylegającej do ściany klatki (pęcherz rozedmowy, duże oskrzele) lub wynik rozluźnienia (mniejszej powietrzności) płuca (zwężenie oskrzeli, zapalenie oskrzeli, odoskrzelowe zapalenie płuc, obrzęk, niedodma)
Osłuchiwanie płuc porównawcze/szczegółowe Szmery podstawowe Pęcherzykowy prawidłowy jak przy wymawianiu f, wdechowy i wydechowy (1/5 wdechowego), wydłużony przy zwężeniu oskrzeli (napad astmy oskrzelowej), rozedmie P. zaostrzony (głośny) szybszy prąd powietrza w nieznacznie zwężonych drogach (zapalenie oskrzeli, oskrzelików, rozedma) P. osłabiony (cichy) obniżenie prądu powietrza w znacznie zwężonych drogach (spastyczne zapalenia oskrzeli, napad astmy, ciało obce), pogorszenie przewodzenia powietrza (miejsca niedodmy, choroby opłucnej zrosty, wysięk, odma) P. zniesiony brak szmeru
Szmer oskrzelowy przechodzenie powietrza przez tchawicę i duże oskrzela, dłuższy i głośniejszy w czasie wydechu, dźwięk h (górna część mostka, między łopatkami po prawej stronie Th3 - fizjologiczny) patologiczny nad ogniskiem bezpowietrznej tkanki płuca, gdy oskrzele doprowadzające jest drożne (zapalenie, zwłóknienie, nowotwór)
Szmery dodatkowe Rzężenia suche obrzmienie błony śluzowej oskrzeli i gęsta wydzielina; furczenia (duże oskrzela) i świsty (małe oskrzela) zapalenia oskrzeli, napad astmy Rzężenia wilgotne wydzielina w drogach odd. jest płynna lub półpłynna, zależnie od kalibru oskrzeli grubo-, średnio- i drobnobańkowe; zapalenia płuc, obrzęk płuc Trzeszczenia na szczycie wdechu, rozklejanie pęcherzyków (zapalenia płuc, niedodma, niewydolność krążenia) Tarcie opłucnej zapalenie opłucnej suche (boczna część klatki)
Badanie serca Uderzenie koniuszkowe V lewe m-ż, 1,5 cm przyśrodkowo od linii środkowej obojczykowej, pokrywa się opuszką palca Przesunięcie w lewo i ku dołowi powiększenie lewej komory serca Przesunięcie w lewo powiększenie prawej komory serca P. ku dołowi i do wewnątrz rozległa rozedma płuc Tętnienia (wady zastawek), koci mruk (wady serca) Opukiwanie granice względnego stłumienia serca górna: III m-ż., prawa: prawa linia mostkowa, dolna po stronie lewej do koniuszka serca, dolna prawa stłumienie wątroby (przyczep IV ż do mostka)
Osłuchiwanie serca zastawka mitralna na koniuszku serca z. trójdzielna - przyczep V prawej chrząstki żebra do mostka z. aortalna II prawe m-ż. przy mostku z. pnia płucnego II lewe m-ż. przy mostku Tony serca - I ton powstaje w czasie skurczu serca, uderzenie prądu krwi o zamykane zastawki trójdzielną i mitralną głośniejszy nad koniuszkiem, jest równoczesny z uderzeniem koniuszkowym oraz falą tętna na t. szyjnej II ton w czasie rozkurczu, zamknięcie zastawek pnia płucnego i aorty przez powrotną falę krwi, głośniejszy u podstawy serca Odstęp między I a II tonem jest krótszy niż między II a I Zjawiska akustyczne między I a II tonem - np. szmery - skurczowe Między II a I szmery rozkurczowe
1. Częstość skurczów serca 60-90/min. < 60 bradykardia (sen, u sportowców, polekowa, zespół chorej zatoki, hyperkaliemia, guzy mózgu, niedoczynność tarczycy) > 90 tachykardia (gorączka, nadczynność tarczycy, niedokrwistość, wstrząs, niewydolnośc krążenia) 2. Miarowość niemiarowość zatokowa (oddechowa (u dzieci); niemiarowość zupełna migotanie przedsionków; niemiarowość związana ze skurczami przedwczesnymi 3. Głośność, dźwięczność, akcentuacja tonów. Rytm cwałowy obecność III tonu poza I i II; do 18 r.ż. fizjologia, później związany z uszkodzeniem lewej komory serca
Szmery serca Przygodne drgania struktur wewnątrzsercowych (u dzieci), niestałe, nie promieniują, zanikanie w pozycji leżącej Organiczne zwężenie lub niedomykalność zastawek, patologiczne otory w sercu Nieorganiczne czynnościowe, w nadczynności tarczycy, niedokrwistości, zapaleniu wsierdzia Nad zastawkami mitralną i trójdzielną - szmery skurczowe w niedomykalności, rozkurczowe w stenozie. Nad zastawkami pnia płucnego i aorty szmery skurczowe w stenozie, rozkurczowe w niedomykalności. Tracie osierdzia suche zapalenie osierdzia
Tętno Zgodne z czynnością serca/niezgodne (deficyt tętna) w zaburzeniach rytmu serca Na tętnicach jednoimiennych symetryczne Napięcie zależy od wypełnienia tętnic Wysokość zależy od ciśnienia krwi Chybkie duża amplituda (niedomykalność aortalna) Nitkowate słabo napięte w niewydolności krążenia
Topografia brzucha (nadbrzusze, śródbrzusze, podbrzusze) Kszałt, wysklepienie względem klatki piersiowej, wygląd pępka, naczyń nabrzusznych, blizn. Obmacywanie: Napięcie powłok b. miękki, napięty, twardy (deskowaty) w rozlanym zapaleniu otrzewnej, wzdęty Bolesność umiejscowienie, przy ucisku, przy puszczaniu rąk (dodatni objaw Blumberga) Chełbotanie obecność płynu (wodobrzusze) Obecność patologicznych oporów przy obmacywaniu orientacyjnym Opukiwanie prawidłowo odgłos bębenkowy, stłumienia nad narządami miąższowymi (wątroba, śledziona), przy wodobrzuszu
Badanie wątroby Stłumienie 6-12 cm, dolny brzeg może wystawać do1,5cm spod łuku żebrowego w linii środkowej obojczykowej Brak stłumienia wątrobowego przy wolnym powietrzu w jamie otrzewnej: perforacja przewodu pokarmowego Ruchomość oddechowa, ocena brzegu dolnego (ostry, zaokrąglony, równy, nierówny, twardy) Wstrząsanie o. Chełmońskiego w kamicy pęcherzyka żółciowego Hepatomegalia: zapalenia wątroby, zapalenia dróg żółciowych, niewydolność krążenia, stłuszczenie, skrobiawica, białaczki, nowotwory wątroby, niedokrwistość hemolityczna, choroby spichrzeniowe Wątroba powiększa się w kierunku prawego dołu biodrowego Mała wątroba ostra martwica np. w piorunującym zapaleniu wirusowym, późne stadium marskości wątroby
Badanie śledziony obmacywanie Prawidłowo śledziona niemacalna; gdy jest wyczuwalna = powiększona Ruchomość oddechowa, wręby na powierzchni, nie daje się oddzielić od łuku, powiększa się w stronę prawego kolca górnego k. biodrowej Splenomegalia: białaczki, ostre zakażenia, posocznica, zapalenie wsierdzia (ropnie śledziony), w marskości wątroby (nadciśnienie wrotne), zakrzepicy żyły śledzionowej
Zapalenie wyrostka robaczkowego Bolesność punktu McBurneya 1,5 2 palce od przedniego, górnego kolca prawej kości biodrowej na linii kolcowo-pepkowej Bolesność punktu Lanza w 1/3 od strony prawej w linii międzykolcowej Objaw Rovsinga ból w prawym dole biodrowym w czasie uciskania brzucha w rzucie okrężnicy zstępującej
Badanie trzustki obmacywanie; bolesność i opór w nadbrzuszu, głównie lewym (ostre zapalenie trzustki) Badanie nerek Mogą być wyczuwalne u osób szczupłych, kształt podłużny, w podżebrzach, prawidłowo niebolesne przy ucisku. Wielkość powiększają się do przodu i ku dołowi Powierzchnia powiększone, nerki o nierównej powierzchni w zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek Nerki powiększone bolesne przy wstrząsaniu w ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek dodatni objaw Goldflama
Dziękuję za uwagę