Objętości: IRV wdechowa objętość zapasowa Vt objętość oddechowa ERV wydechowa objętość zapasowa RV obj. zalegająca

Transkrypt

1 Umożliwia ocenę sprawności wentylacyjnej płuc Lek. Marcin Grabicki Nie służy do oceny wydolności oddechowej (gazometria krwi tętniczej) Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Obturacyjny zwężenie oskrzeli lub zamknięcie części oskrzelików, co powoduje zmniejszenie przepływu powietrza przez oskrzela Restrykcyjny strukturalne lub czynnościowe zmniejszenie liczby pęcherzyków płucnych (miąższu płucnego), co powoduje zmniejszenie całkowitej pojemności płuc(tlc) Mieszany połączenie w.w. (spirometria + pletyzmografia) Rozpoznanie i określenie rodzaju zaburzeń wentylacji: obturacja podejrzenie restrykcji potwierdzenie w pletyzmografii Ilościową ocenę stopnia upośledzenia czynności wentylacyjnej układu oddechowego Monitorowanie przebiegu choroby (szczególnie POChP iastmy) Ocenę odpowiedzi na zastosowane leczenie Spirometria statyczna pomiar objętości i pojemności płuc podczas spokojnego oddychania Spirometria dynamiczna pomiar natężenia i objętości przepływającego powietrza podczas natężonego oddychania Objętości: IRV wdechowa objętość zapasowa Vt objętość oddechowa ERV wydechowa objętość zapasowa RV obj. zalegająca Pojemności: IC pojemność wdechowa VC pojemność życiowa FRC czynnościowa pojemność zalegająca TLC całkowita pojemność życiowa 1

2 FEV1 natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa FVC natężona pojemność życiowa FEV1/(F)VC wskaźnik (pseudo)tiffeneau PEF max. przepływ wydechowy MEF 25, 50, 75 max. przepływ wydechowy mierzony w punkcie 25, 50, 75% pozostającej FVC w płucach FET czas trwania natężonego wydechu Wewnątrzoskrzelowe: skurcz i przerost mięśni gładkich oskrzeli obrzęk i przerost błony śluzowej nadmierne wydzielanie gęstego śluzu częściowe zwężenie oskrzela przez ciało obce lub zmianę rozrostową Zewnątrzoskrzelowe: zmniejszenie liczby przegród pęcherzykowych utrzymujących światło drobnych oskrzelików ucisk guza lub węzła chłonnego na ścianę oskrzela POChP (PZO, rozedma) Astma oskrzelowa Guz wewnątrzoskrzelowy Rozstrzenie oskrzeli Mukowiscydoza Choroby płuc Choroby opłucnej Zaburzenia w jamie brzusznej Upośledzenie mięśni oddechowych Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej Inne Płuc: Zapalenie płuc Niedodma Guzy płuca Choroby śródmiąższowe Resekcja płata lub płuca Opłucnej: Płyn w jamie opłucnej Odma opłucnowa Zwłóknienie jamy opłucnowej Jamy brzusznej: Otyłość Wodobrzusze Guz wątroby Hepatomegalia Zaawansowana ciąża Klatki piersiowej: Złamania żeber Zniekształcenia kręgosłupa Chor. ukł. nerwowomięsniowego Inne: Niewydolność krążenia, zatorowość płucna 2

3 Wyłącznie w przypadku współistnienia potwierdzonej spirometrycznie obturacji i pletyzmograficznie restrykcji np. POChP współistniejące z guzem płuca, włóknieniem czy niedodmą. Bez TLC można jedynie opisać obturację ze współistniejącym zmniejszeniem (F)VC. Jest to rutynowe badanie, które należy wykonać u każdego chorego z problemem pulmonologicznym. Diagnostyka: ocena czynności układu oddechowego w obecności objawów podmiotowych, przedmiotowych, nieprawidłowości w badaniach dodatkowych badania przesiewowe u osób z czynnikami ryzyka badanie układu oddechowego w chorobach układowych ocena ryzyka okołooperacyjnego przed rozpoczęciem forsownej aktywności fizycznej Monitorowanie: leczenia przebiegu choroby skutków leczenia o znanym, potencjalnie uszkadzającym działaniu na układ oddechowy monitorowanie czynności układu oddechowego u chorych po przeszczepach płuc i innych narządów (nerki, szpik GVH, COP) czynności układu oddechowego osób narażonych na działanie zawodowych czynników toksycznych Orzecznictwo: ocena niezdolności do pracy ocena stopnia niepełnosprawności ocena efektów rehabilitacji ocena czynności układu oddechowego dla celów ubezpieczeniowych prawnych orzekanie o chorobach zawodowych, postępowanie odszkodowawcze Epidemiologia: ocena stanu zdrowia populacji ocena odległych skutków zakażeń i wpływu zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy Bezwzględne: przebyte odwarstwienie siatkówki lub niedawna operacja okulistyczna zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe krwioplucie odma opłucnowa świeży zawał serca, udar mózgu Względne: bóle w klatce piersiowej lub jamie brzusznej brak współpracy badanego ograniczenie ruchomości klatki piersiowej uporczywy kaszel 3

4 Właściwe przygotowanie pacjenta Prawidłowa pozycja ciała badanego Dokładne poinformowanie pacjenta o celu badania i technice jego wykonania Wprowadzenie właściwych danych pacjenta (wiek, wzrost, m.c.) Poprawne wykonanie badania Akceptowalność- poprawne wykonanie pomiaru: Krzywa przepływ-objętość: ma właściwy kształt (inny dla wdechu- miseczka, inny dla wydechu- żagiel ) jest zamknięta i nie zawiera artefaktów (kaszel, wdechwydech-wdech-wydech) ma prawidłowy początek (PEF) na wydechu powstała przy max. wydechu (co najmniej 6 sek., plateau przy jego końcu) Powtarzalność Badania są powtarzalne jeśli 2 najwyższe wartości parametrów FVC i FEV1 nie różnią się od siebie o więcej niż 150 ml. Interpretując wynik badania spirometrycznego zawsze należy dysponować zarówno wartościami liczbowymi jak i wykresem krzywej przepływ-objętość. FEV1/(F)VC < (5 percentyla; DGN); ~ 0,7 (70%) Stopień obturacji wg FEV1 (% w.n.): - Łagodna 70 - Umiarkowana Umiarkowanie ciężka Ciężka Bardzo ciężka 34 4

5 FEV1/FVC < 0,7 (70%); (DGN) Stopień ciężkości wg FEV1 (% w.n.): - Łagodny 80 - Umiarkowany Ciężki Bardzo ciężki PNO (PaO 2 < 60 mmhg) Łagodne Umiarkowane Umiarkowanie ciężkie Ciężkie Bardzo ciężkie < (5 pc.; DGN) Zmniejszenie (F)VC w badaniu spirometrycznym może sugerowaćrestrykcję, szczególnie przy prawidłowym lub podwyższonym FEV1/(F)VC. FEV1/(F)VC > (5 pc; DGN); 0,7 FEV1/(F)VC < (5 pc; DGN); 0,7 Ocena (F)VC Obturacja 5pc; > DGN ~ ( 80% w.n.) < 5pc; < DGN ~ (< 80% w.n.) Ocenić stopień wg FEV1 Norma ~ (FEV1>80%) Obniżenie (F)VC Podejrzenie restrykcji ~ (FEV1<80%) Stopień obniżenia KLINIKA Pletyzmografia (pomiar TLC) Próba rozkurczowa (? GOLD) Spirometria wstępna (bez leków rozkurczowych) Obniżenie TLC < (5 pc; < DGN) Wziewny bronchodylatator krótkodziałający (4 wziewy salbutamolu 400 mcg) Próba dodatnia, jeśli wzrost FEV1 lub FVC o co najmniej: minut Ponowna spirometria 200ml ORAZ 12% wartości wyjściowej (FEV1 po FEV1 przed/fev1 przed x 100%) Stopień [% w.n.] Łagodna 70 < (5 pc; < DGN) Umiarkowana Ciężka 59% 5

6 DLCO < (5 pc, DGN) Stopień [% pred.] Łagodny 61 < (5 pc; DGN) Umiarkowany Ciężki 39% 6