Wykład 9. Inflacja. dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska email: anna.kowalska@pwr.wroc.pl



Podobne dokumenty
Makroekonomia blok VII. Inflacja

Inflacja. Zgodnie z tym, co poznaliśmy już przy okazji modelu ISLM wiemy, że rynek pieniądza jest w stanie równowagi, gdy popyt jest równy podaży:

MODEL AS-AD. Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie.

Makroekonomia r

Pieniądz, inflacja oraz mierzenie inflacji.

Podstawy ekonomii. Dr Łukasz Burkiewicz Akademia Ignatianum w Krakowie

Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

Makroekonomia 1. Modele graficzne

Pieniądz i system bankowy

T7. Szoki makroekonomiczne. Polityka wobec szoków

Polityka monetarna. Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin. J. Wilkin - Ekonomia

Ćwiczenia 5, Makroekonomia II, Rozwiązania

Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

11. Emisja bonów skarbowych oznacza pożyczkę zaciągniętą przez: a) gospodarstwo domowe b) bank komercyjny c) sektor publiczny d) firmę prywatną

ZAŁOŻENIA. STRONA POPYTOWA (ZAGREGOWANY POPYT P a ): OGÓLNA RÓWNOWAGA RYNKU. STRONA PODAŻOWA (ZAGREGOWANA PODAŻ S a )

Ekonomia wykład 03. dr Adam Salomon

Makroekonomia I Ćwiczenia

Inflacja to proces wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce.

Polityka pieniężna i fiskalna

Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

I = O s KLASYCZNA TEORIA RÓWNOWAGI PRAWO RYNKÓW J. B. SAYA WNIOSKI STOPA RÓWNOWAGI STOPA RÓWNOWAGI TEORIA REALNEJ STOPY PROCENTOWEJ

JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (zamkniętej)

Podstawy ekonomii wykład 03. dr Adam Salomon

Makroekonomia 1 Wykład 5: Model klasyczny gospodarki (dla przypadku gospodarki zamkniętej)

Makroekonomia 1 Wykład 12: Zagregowany popyt i zagregowana podaż

WYKŁAD 2. Problemy makroekonomii i wielkości makroekonomiczne

Makroekonomia Inflacja

Makroekonomia Gospodarki Otwartej Wykład 11 Równowaga zewnętrzna i wewnętrzna w gospodarce otwartej Diagram Swana

Makroekonomia 1 - ćwiczenia. mgr Małgorzata Kłobuszewska Rynek pracy, inflacja

Akademia Młodego Ekonomisty

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Makroekonomia I ćwiczenia 4 Pieniądz

PRZYKŁADOWY EGZAMIN Z MAKROEKONOMII I

Makroekonomia I ćwiczenia 4 Pieniądz

M. Kłobuszewska, Makroekonomia 1

Autonomiczne składniki popytu globalnego Efekt wypierania i tłumienia Krzywa IS Krzywa LM Model IS-LM

Polityka fiskalna i pieniężna

MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,

1 Inflacja. wzrost ceny jednego produktu nie musi prowadzić do inflacji; spadek ceny jednego produktu może wystąpić przy istnieniu inflacji;

Podana tabela przedstawia składniki PKB pewnej gospodarki w danym roku, wyrażone w cenach bieżących (z tego samego roku).

Prognozy wzrostu dla Polski :58:50

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

MODEL IS LM POPYT GLOBALNY A STOPA PROCENTOWA. Wzrost stopy procentowej zmniejsza popyt globalny. Spadek stopy procentowej zwiększa popyt globalny.

MODEL AD-AS : MIKROPODSTAWY

EKONOMIA. Wykaz podstawowych problemów do studiowania na seminarium doktoranckim rok akademicki 2017/2018

Makroekonomia 1 Wykład 5: Klasyczny model gospodarki zamkniętej

Spis treêci.

Ekonomia 1 sem. TM ns oraz 2 sem. TiL ns wykład 06. dr Adam Salomon

Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Wzrost gospodarczy definicje

Makroekonomia 1 Wykład 13: Model ASAD i szoki makroekonomiczne

Makroekonomia I ćwiczenia 4 Pieniądz

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

JAK HICKS TŁUMACZYŁ KEYNESA? - MODEL RÓWNOWAGI IS-LM

Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia i krzywa AS

MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA

Makroekonomia I Ćwiczenia

Krzywa IS Popyt inwestycyjny zależy ujemnie od wysokości stóp procentowych.

WZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO. Dynamika PKB w latach ROZWÓJ GOSPODARCZY

Wykład 9. Model ISLM

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA

Determinanty dochody narodowego. Analiza krótkookresowa

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

Sektor Gospodarstw Domowych. Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk GOSPODARKA POLSKI PROGNOZY I OPINIE. Warszawa

Pieniądz i system bankowy

Zadania powtórzeniowe

AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 kwietnia 2016 r.

Makroekonomia I. Jan Baran

Przykładowe zadania do egzaminu z Makroekonomii 1 17 stycznia 2011 r.

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

Opis dyskusji na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej w dniu 6 maja 2015 r.

POPYT KREUJE PODAŻ - KEYNESOWSKI MODEL GOSPODARKI

Przykładowe pytania na egzamin ustny

Makroekonomia 1 Wykład 10: Polityka gospodarcza w modelu ISLM

Austriacka teoria cyklu koniunkturalnego a teorie głównego nurtu. Mateusz Benedyk

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE

System pieniężny i teoria pieniądza

Akademia Młodego Ekonomisty

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Makroekonomia Gregory N. Mankiw, Mark P. Taylor

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

WYKŁAD. Makroekonomiczna równowaga na rynku

Krzywa AD pokazuje, na jaki poziom PKB (Y) będzie zapotrzebowanie przy poszczególnych poziomach cen.

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 4 Teoria optymalnych obszarów walutowych Koszty Unii Walutowej

Pieniądz. Polityka monetarna

Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy

WZROST GOSPODARCZY DEFINICJE CZYNNIKI WZROSTU ZRÓWNOWAŻONY WZROST WSKAŹNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO ROZWÓJ GOSPODARCZY. wewnętrzne: zewnętrzne:

Makroekonomia 1 Wykład 12: Naturalna stopa bezrobocia

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 4-5. Dynamiczny model DAD/DAS, część 3. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

Inflacja - definicja. Inflacja wzrost ogólnego poziomu cen. Deflacja spadek ogólnego poziomu cen. Dezinflacja spadek tempa inflacji.

Budżet państwa. Polityka fiskalna

Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze. ćwiczenia 8

Transkrypt:

Wykład 9. Inflacja Pojęcie i sposoby pomiaru oraz nasilenie inflacji Pieniądz i inflacja Inflacja i stopa procentowa Inflacja, bezrobocie i krzywa Phillipsa Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji Koszty inflacji Sposoby przeciwdziałania inflacji dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska email: anna.kowalska@pwr.wroc.pl

CPI, PPI, deflator

Wzrost przeciętnego, ogólnego poziomu cen dóbr w pewnym okresie. Inflacja jest procesem, wzrost cen ma charakter trwały. Czysta inflacja oznacza, że ceny wszystkich dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie.

CPI: indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych PPI: indeks cen producentów. Jest to wskaźnik zmiany cen produkcji przemysłowej. Deflator: opisuje zmiany cen wszystkich dóbr wliczanych do PKB

Jest średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe. Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny koszyk zakupów. W Polsce, GUS tworzy koszyk na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych; co roku ustala ile i czego kupuje "uśrednione" gospodarstwo domowe, a także jaki jest udział poszczególnych produktów i usług w łącznych wydatkach. Na podstawie obserwacji zmian cen tak dobranych towarów i usług (ich lista liczy ok. 2 tys. pozycji, a ceny sprawdza się raz lub dwa razy w miesiącu) GUS oblicza wskaźnik inflacji.

W Polsce poziom inflacji mierzy GUS za pomocą wskaźnika cen (procentowa zmiana wydatków związanych z zakupem pewnego ustalonego zestawu dóbr w jakimś okresie) Poziom cen dóbr i usług między rokiem t0 a t1 wrósł o 52%

Indeks cen dóbr produkcyjnych, (ang. Producer Price Index, PPI), nazywany dawniej wskaźnikiem cen hurtowych. Służy do pomiaru cen ustalonych przez producentów na różnych etapach produkcji. Ten makrowskaźnik został wprowadzony w 1890 roku (w USA) i jest najstarszym nieprzerwanie obliczanym indeksem przez Departament Pracy (w USA). Wzrost tego wskaźnika pozwala przewidzieć niebezpieczeństwo inflacji.

Miernik poziomu cen obliczany jako relacja między nominalnym i realnym PKB pomnożona przez 100. Deflator informuje o stosunku bieżącego poziomu cen do poziomu cen z roku bazowego. Deflator informuje o cenach wszystkich dóbr i usług wytworzonych w kraju.

Procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w ciągu roku: Porównanie ogólnego poziomu cen z roku t1 z analogicznym poziomem cen z roku t0 (wskaźniki przeciętne dla 12 m-cy) Porównanie ogólnego poziomu cen z grudnia roku t1 z ogólnym poziomem cen z grudnia roku t0. P P t1 t0 P t0 100%

Deflacja, hiperinflacja, stagflacja.

Poziom cen może również maleć. Mamy wówczas do czynienia z sytuacją odwrotną do inflacji, a określamy ją mianem deflacji. Deflacja jest to utrzymujący się spadek poziomu cen. Występuje ona najczęściej w okresach pogarszania się koniunktury w gospodarce i wcale nie jest zjawiskiem pożądanym.

Zjawisko jednoczesnego występowania wysokiej stopy inflacji i wysokiego bezrobocia.

Pełzająca: wskaźnik cen nie przekracza 5% rocznie, Umiarkowana: wskaźnik cen w granicach 5-10% rocznie Galopująca: wskaźnik cen w granicach 10-150% rocznie Hiperinflacja: ceny rosną w tempie > 150% rocznie.

Przyczyna: drukowanie pieniędzy na masową skalę (pieniądz nie ma pokrycie w towarach) Rośnie nominalna podaż pieniądza M Gwałtownie maleje popyt na pieniądz L Wzrasta szybkość obiegu pieniądza V Hiperinflacje nakręcają oczekiwania ludzi że ceny będą nadal rosły (żądają więc podwyżek płac).

Węgry po II wojnie światowej (08.1945 07.1946): ceny rosły średnio o 19 800% miesięcznie W Niemczech w latach 20-tych XX w. inflacja ok. 30 000% miesięcznie W Polsce po I wojnie światowej inflacja wynosiła 275% W latach 80. XX w. hiperinflacja dotknęła kraje Ameryki Południowej.

Obieg pieniężny Ceny Ilość pieniądza realnie Inflacja (% miesięcznie) I 1922 1 1 1,0 5 I 1923 16 75 0,21 189 VII 1923 354 2 021 0,18 386 IX 1923 227 777 645 946 0,35 2 532 X 1923 20 201 256 191 891 890 0,11 29 720

Wraz z inflacją, rośnie nominalna stopa procentowa czyli koszt trzymania pieniądza. Występuje masowa ucieczka od pieniądza.

AD1 AD0 Jeśli wzrost popytu na towary nastąpi w sytuacji pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych, to musi to doprowadzić do wzrostu cen. Rozmiar luki inflacyjnej odpowiada różnicy między wielkością globalnego popytu a wielkością dochodu narodowego odpowiadającego pełnemu wykorzystaniu zdolności wytwórczych.

Początkowo gospodarka znajduje się w równowadze (punkt Eo). Wzrost popytu przesuwa krzywą popytu z AD1 do AD2 nowa równowaga w punkcie E1 Wzrost cen uruchamia dalsze mechanizmy inflacyjne: zwiększone dochody niektórych podmiotów, prowadzą do dalszego zwiększania popytu oraz pojawiania się żądań podwyżek płac spirala inflacyjna. Rola państwa: OGRANICZENIE POPYTU I/LUB PODAŻY PIENIĄDZA LAS AD3 AD2 AD1

Przyczyną inflacji jest wzrost kosztów produkcji niezależny od globalnego popytu na towary: Inflacja płacowa: wzrost kosztów jest spowodowany wzrostem płac, Inflacja wywołana przez zyski (firmy wykorzystują swoją pozycję monopolistyczną, by podnieść ceny niezależnie od popyt na swoje towary), Inflacja wywołana przez ceny dóbr importowanych, Inflacja wywołana przez podatki (wzrost podatków jest przerzucany na ceny).

Wg J.K. Galbraitha na rynku pracy funkcjonują dwa wielkie ugrupowania monopolistyczne: pracodawcy i związki zawodowe. Kontrolują oni swoje ceny, nie mając wpływu na ceny partnerów. Obie strony godzą się na podwyżki cen: towarów i płac. Spirala płacowo cenowa potęguje procesy inflacyjne. Polityka państwa - zmniejszanie kosztów osłabienie monopolistycznego wpływu na ceny i płace lub przez stymulowanie wydajności pracy obniżające jednostkowe koszty produkcji. SAS2 SAS1 AD

Wpływ banków centralnych na inflację Równanie Fishera Ilościowa teoria pieniądza

M P L( Y, r) r Jeśli dostosowanie cen i płac nominalnych w krótkim okresie przebiega z opóźnieniem, to wzrost M powoduje początkowo wzrost realnej podaży pieniądza (zanim ceny P się dostosują). Wtedy mamy nadwyżkę podaży pieniądza, która spowoduje wzrost stopy procentowej dopóki popyt na realne zasoby pieniądza nie wzrośnie na tyle, by przywrócić równowagę na rynku pieniądza. Gdy place i ceny dostosują się do nowej sytuacji, jednorazowy trwały wzrost podaży realnej pieniądza spowoduje identyczny jednorazowy i trwały wzrost plac i cen. Produkcja, zatrudnienie, stopa procentowa i realna podaż pieniądza wracają do swoich początkowych wielkości. Czyli poziom cen musiał ulec zmianie proporcjonalnie to pierwotnego wzrostu nominalnej podaży pieniądza.

M V P T Gdzie: T przeciętna ilość transakcji w danym okresie (np. roku) P przeciętna wartość transakcji (cena) M ilość pieniędzy w gospodarce V- prędkość obiegu pieniądze (ile razy w ciągu roku można użyć tej samej gotówki)

Wartość transakcji w gospodarce przybliża się przez nominalną wielkość produkcji, mierzonego przez PKB. Wtedy równanie przyjmuje postać M V P Y Gdzie: Y realna produkcja (realny PKB) P poziom cen (deflator PKB)

Przyjmijmy, że prędkość obiegu pieniądza i ilość transakcji są bez zmian (V i Y constans). Co się stanie, gdy wzrośnie ilość pieniędzy w gospodarce? M Wtedy ceny wzrosną P M V Y

Zdaniem zwolenników ilościowej teorii pieniądza przyczyną inflacji jest wzrost ilości pieniądza w gospodarce. Zmiany nominalnej podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen (i płac), lecz nie wpływają na produkcję i zatrudnienie. % M % P % M

Okazuje się, że często nominalna podaż pieniądza i ceny zmieniają się w różnym tempie i kierunku. Jak tłumaczą to monetaryści? Szybkość z jaką zmieniają się ceny zależy od charakteru polityki pieniężnej (tempa zmian M w gospodarce).

Ilość transakcji obsługiwana przez jednostkę pieniądza w ciągu roku. Kiedy szybkość obiegu pieniądza V = n, to nominalna podaż pieniądza M jest n razy mniejsza od nominalnego dochodu (wartości produkcji wytworzonej w ciągu roku) Oznacza to, że każda jednostka pieniądza uczestniczy w transakcjach przeciętnie n razy. V ( P Y) M n ( P Y) ( M P) r Y M r

Załóżmy, że sprzedajemy w roku 50 bochenków chleba po 2 zł. Całkowita wartość transakcji to P T 2 50 100 Niech w obiegu będzie 50zł. Oznacza to, że prędkość obiegu pieniądza to V P T / M 100/50 2

Prędkość obiegu pieniądza V 2 Oznacza, że każda złotówka jest średnio użyta dwukrotnie w czasie roku. W gospodarce jest mniej pieniędzy, niż warte są transakcje. Każdy pieniądz wykorzystywany jest kilkakrotnie. V 1

Realna podaż pieniądza jest uzależniona od realnej wartości produkcji oraz od szybkości obiegu pieniądza. Stąd różnice między nominalną podażą pieniądza a cenami. V Y M M Y P M Y P M Y P V r r r n ) ( ) ( ) (

Nominalna stopa procentowa oznacza koszt krańcowy trzymania pieniądza: (i-π)-(- π)=i Dlatego im szybsza inflacja i szybszy wzrost stopy nominalnej, tym większa ucieczka od pieniędzy: gwałtowny spadek realnego popytu na pieniądz: Maleje siła nabywcza pieniędzy Zawierana jest coraz większa liczba transakcji, by pozbyć się pieniędzy (rośnie V)

r i Wg Fishera wyższa inflacji musi być wyrównana odpowiednio wyższą nominalną stopą procentową, aby utrzymać realny poziom stopy procentowej w stanie równowagi. Realna stopa procentowa jest w dłuższym okresie w miarę stała. Realną stopę procentową można rozumieć jako gotowość ludzi do powstrzymania się od bieżącej konsumpcji w zamian za przyrost konsumpcji w przyszłości.

Wg Fishera wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy wzrost stopy procentowej także o 1%. Niech π=10%, mając 100 zł można kupić 10 książek (każda kosztuje 10 zł). Lecz za rok, potrzeba już 110 zł (100+100*0,1) aby kupić 10 książek. Jeżeli nominalna stopa procentowa i=12%, to odkładając zakup książek na rok, po roku mielibyśmy 112 zł (100 + 100*0,12) i wtedy po roku kupilibyśmy 10 książek i jeszcze zostałoby 2 zł (jako rekompensata). 2 zł, stanowi 2% ze 100zł: to jest realna stopa procentowa (wzrost siły nabywczej osiągnięty dzięki udzieleniu pożyczki)

określa minimalną cenę, po jakiej bank centralny organizuje operacje otwartego rynku na rynku międzybankowym. Operacje otwartego rynku polegają na zakupie bądź sprzedaży przez bank centralny krótkoterminowych papierów wartościowych w celu przywrócenia równowagi na rynku. Stopa referencyjna jest to podstawowa stopa procentowa w Polsce, jest ustalana przez RPP.

Wartości ekstremalne stopy referencyjnej: Największa: 72% (1991-02-01) Najmniejsza: 3.25% (2013-03-06)

Zwiększenie ilości pieniądza w gospodarce (M) bezpośrednio lub pośrednio, poprzez efekt stopy procentowej, powoduje inflacje (P) M AD AD > Yp P i % C i I AD AD = Yp

Zdaniem monetarystów może ona być także przyczyną inflacji. Wzrost wydatków G zwiększa popyt AD i przyczynia się do wzrostu cen (jeśli AD > Yp): Jeśli wzrost G jest finansowany przez bank centralny poprzez zakup rządowych papierów wartościowych. Zwiększa się nominalna podaż pieniądza. Jeśli V i Y będą w miarę stałe, to efektem będzie inflacja.

Jeśli M jest stała, a za wzrostem G idzie wzrost V to: Dodatkowe wydatki państwa mogą być sfinansowane np. emisją obligacji (kupowanych przez gospodarstwa domowe i firmy). Oszczędności gospodarstw domowych zamieniają się w wydatki państwa. AD rośnie, ale ilość pieniądza w gospodarce się nie zmienia.

a) Brak reakcji państwa: Mr maleje Stopa r rośnie, AD maleje, AD>LAS, maleje L i ceny P. W końcu ceny P i płace nominalne wrócą do stanu wyjściowego. Rynek znów będzie w równowadze. b) Wzrost nominalnej podaży pieniądza przez państwo: Mr bez zmian Stopa r się nie zmienia. Pełne zatrudnienie utrzyma się przy wyższej M, P i płacy nominalnej.

Rząd zbiera pieniądze na pokrycie wydatków z trzech źródeł: 1.Podatków 2.Emisji obligacji lub bonów skarbowych 3.Drukowanie pieniędzy Drukując pieniądze wpływa na podaż pieniądza i tym samym na wielkość inflacji.

Państwo korzysta na inflacji: podatek inflacyjny (dodruk pieniądza bez pokrycia w towarach drenaż fiskalny (wpływu do budżetu rosną) maleje realna wartość długu publicznego.

Jeżeli inflacja jest taka jak spodziewana, gospodarka ponosi następujące koszty: Koszt zużytych butów gospodarstwa trzymają mniej gotówki i muszą częściej ją wypłacać. Koszt nowego menu (konieczność drukowania nowych cenników) Nieefektywne wykorzystanie zasobów, przez częste zmiany ceny relatywnej Wyższe podatki (podatek od zysku nominalnego a nie realnego) Utrudnione przewidywanie realnej wartości pieniądza w przyszłości (emerytury, inwestycje itp.)

Inflację można traktować jako podatek od gotówki. Kto go płaci? Podatek płacą wszyscy posiadacze gotówki. Drukując pieniądze rząd zwiększa inflację. Oznacza to, że spada nabywcza siła pieniądza. Straty z tego tytułu ponoszą posiadacze gotówki.

Następuje redystrybucja dochodów: Nominalne oprocentowanie nie nadąża za rosnącymi cenami (korzystają dłużnicy, tracą wierzyciele i właściciele depozytów) Drenaż finansowy: niedostosowanie systemu podatkowego do inflacji

Rośnie ryzyko biznesowe Część inwestycji jest wstrzymywana Maleje popyt globalny, produkcja.

Załóżmy, że roczna inflacja wynosi π=4%. Nominalna stopa procentowa wynosi 6%. Oblicz realną stopę procentową (wykorzystaj równanie Fishera) Załóżmy, że 100zł jest trzymane w gotówce. Ile wynosi jego realna wartość na koniec roku, w porównaniu z wartością na początek roku? Załóżmy, że rząd pożycza 1000zł i płaci na koniec roku zgodnie z nominalną stopą procentową. Czy gdyby rząd mógł zwiększyć inflację do 6%, to czy byłoby to opłacalne? Ile rząd zyskałby lub stracił w realnych wartościach? Załóżmy, że firma ma 5% zysk w wartościach nominalnych. Podatek dochodowy wynosi 20%. Ile wynosi nominalny zysk po opłaceniu podatku? Jaki jest realny zysk? Jaki byłby realny zysk, gdyby inflacja wzrosła do 10%?

Związek między stopą bezrobocia a inflacją

Pod koniec lat 50-tych, Wiliam Phillips zauważył negatywną korelację między inflacją a stopą bezrobocia w Wielkiej Brytanii: W okresach wysokiej inflacji, bezrobocie było niskie W okresach małej inflacji, następował wzrost stopy bezrobocia. Relację między inflacją i stopą bezrobocia nazwana krzywą Phillipsa.

Gdy stan rynku pracy się poprawia, to rośnie siła przetargowa związków zawodowych w negocjacjach płacowych i podnosi się tempo wzrostu płac nominalnych. Gdy bezrobocie rośnie, tempo wzrostu płac jest mniejsze. Stabilizacja płac nominalnych odpowiada stanowi równowagi na rynku pracy (przy naturalnej stopie bezrobocia )

Ekonomiści chcieli wierzyć w krzywą Phillipsa, gdyż dawała ona narzędzie do walki z bezrobociem. Ludzie gotowi są zaakceptować wysoką inflację, jeżeli przyniesie ona spadek bezrobocia.

Szoki popytowe sprawiają że gospodarka zachowuje się jak wahadło: wzrosty i spadki popytu wytrącają ją z równowagi. Poziom cen LAS SAS1 π SRPC P2 B E1 A SAS0 πa A UA E UB P1 E0 AD1 πb YA B U ADo 0 YB Yp YA Y Szoki popytowe wytrącają gospodarkę z równowagi i powodują skierowane w przeciwnych kierunkach zmiany stopy inflacji i bezrobocia. Po upływie krótkiego okresu czasu gospodarka powraca do stanu równowagi.

W latach 70-tych nastąpił okres stagflacji czyli brak wzrostu gospodarczego przy rosnącej inflacji. Był on wynikiem polityki krajów OPEC, które ograniczyły wydobycie ropy i doprowadziły do wzrostu cen i załamania się wielu gospodarek. W tym czasie występowała pozytywna korelacja między inflacją i stopą bezrobocia.

Stagflacja wynikała z nagłego ograniczenia podaży ropy. W związku z czym: Wzrosła cena ropy Wzrosły ceny innych produktów Przy stałym dochodzie, spadł popyt realny Nastąpił spadek produkcji i wzrost bezrobocia

P Jeśli rząd zdecyduje się zwiększyć podaż nominalną, to zwiększy się popyt globalny. Bezrobocie przymusowe zniknie, ale inflacja wzrośnie. P LAS LAS SAS1 P1 P0 E1 E0 SAS0 P2 P1 P0 E1 E2 E0 AD AD AD1 0 Y1 Yp Y 0 Y1 Yp Y Podaż nominalna M jest stała, ale zachodzi negatywny szok podażowy. Wzrost kosztów produkcji przesuwa krzywą SAS w górę i jest przyczyną inflacji, której towarzyszy zmniejszenie produkcji. Zwalczaniu stagnacji może służyć odpowiednia polityka pieniężna.

Zauważono, ze związek między inflacją i stopą bezrobocia ma charakter krótkookresowy. W długim okresie zmiana cen i wzrost podaży pieniądza nie ma wpływu na realną strefę gospodarki i stopę bezrobocia. W krótkim okresie inflacja zależy od: Oczekiwanej inflacji Różnicy między obserwowaną a naturalną stopą bezrobocia Szoków podażowych (takich jak redukcja podaży ropy itp.).

π πe SRPC A A LPC E B Przyjmijmy, że nominalna podaż pieniądza M wzrasta w stałym tempie. Zgodnie z ilościową teorią pieniądza, także średni poziom cen P musi wzrastać o tyle samo. Odpowiada temu punkt E na rys. Za szoki odpowiada teraz tempo nie wielkość zmiany nominalnej podaży pieniądza πb UA E YA UB B U Kiedy tempo wzrostu ilości pieniądza się zwiększa, krótkookresowa krzywa Phillipsa przesuwa się w górę, wzdłuż linii LPC. Pionowy przebieg krzywej LPC oznacza, że po przeminięciu szoku popytowego stopa bezrobocia powraca do swego naturalnego poziomu. W długim okresie czasu niezależnie od tego, ile wynosi stopa inflacji, stopa bezrobocia jest na poziomie bezrobocia naturalnego.

W gospodarce występuje bezrobocie naturalne na poziomie bn oraz stabilny poziom cen podmioty oczekują zerowej inflacji. Jeśli rząd podejmie decyzję o wzroście podaży pieniądza (by zmniejszyć stopę bezrobocia), to zwiększy się popyt, zatrudnienie, ale także ceny i płace nominalne. Gospodarka przesunie się z punktu A do B.

Wzrost zatrudnienia (stopa bezrobocia spadła z bn do b1) był możliwy dzięki iluzji pieniężnej pracowników, którzy traktowali wzrost płac nominalnych w kategoriach realnych i zwiększali podaż pracy. Po pewnym czasie pracownicy dostosowują swoją podaż pracy, domagając się podwyżek płac, co doprowadzi do przejścia z punktu B do C, itd. W dłuższym okresie czasu ekspansywna polityka gospodarcza przyspiesza procesy inflacyjne. Lepsze skutki przyniesie polityka restrykcyjna zmniejszenie podaży pieniądza

Długookresowa krzywa Phillipsa (LPC) s s ) e ( b n Gdzie: π inflacja πe oczekiwana inflacja sb stopa bezrobocia sn- naturalna stopa bezrobocia ε szoki podażowe (niespodziewane, negatywne zmiany podaży) β - współczynnik wrażliwości stopy inflacji na zmianę stopy bezrobocia.

Od strony bezrobocia: s s b n 1 Oznacza to, że stopa bezrobocia będzie niższa od naturalnej jeżeli: Inflacja będzie wyższa od oczekiwanej skorygowanej przez niespodziewane zmiany po stronie podażowej. e

π πa πb SRPC2 SRPC1 E E LPC A a) Rząd wytrzyma presje SRPC1 np. związków zawodowych i nie podniesie plac i cen. Nie zwiększy π tempa Mn. Jeśli związki LPC zawodowe uwierzą ze tempo πb jest stałe to SRPC E πa przesunie się w dół: czyli zmniejsza się oczekiwania inflacyjne ludzi ludzie uznają ze w przyszłości i inflacja tez będzie A wolniejsza πb b) To są adaptacyjne oczekiwania inflacyjne zmniejsza się przewidywana stopa inflacji B Un U Hamowanie inflacji: początkowo zmniejszenie tempa wzrostu nominalnej podaży pieniądza powoduje negatywny szok popytowy. Czy i jak szybko SRPC przesunie się w dół (dezinflacja) zależy od oczekiwań inflacyjnych, które mogą być adaptacyjne lub racjonalne. Un U

Polega na kształtowaniu przez państwo wynagrodzeń za pracę a także innych dochodów obywateli.

Ludzie dostosowują swoje działania by jak najmniej odczuwać skutki wzrostu cen Stopy procentowe i stopy opodatkowania są dostosowywane do inflacji (aby wielkości realne: realna stopa procentowa, realna wartość płaconych podatków była na stałym poziomie) Indeksowane są nominalne wartości płac i emerytur

Oczekiwania inflacyjne gospodarstw domowych kształtują się według teorii oczekiwań adaptacyjnych. Współczynnik dostosowania oczekiwań wynosi 0,2. Indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie t-1 wyniósł 103,0, zaś oczekiwana stopa inflacji w tym okresie ustaliła się na poziomie 2,6%. Podaj interpretację współczynnika dostosowania oczekiwań Jakiego wzrostu cen mogą oczekiwać gospodarstwa domowe w bieżącym okresie? Ile wyniesie bieżąca, oczekiwana inflacja, jeżeli rzeczywista stopa inflacji w okresie poprzednim wyniosła 2,6%, a oczekiwana stopa 3%? Ile wyniosą oczekiwania inflacyjne w obu przypadkach, jeżeli współczynnik dostosowania wyniesie 1?

Popytowa spowodowana gwałtownym wzrostem popytu w gospodarce ze względu na duży deficyt państwa sfinansowany dodrukiem pieniędzy lub ekspansywna politykę banku centralnego. Kosztowa spowodowaną wzrostem kosztów produkcji (wzrost cen powoduje żądania podwyżek płac a to z kolei prowadzi do dalszego wzrostu cen) Importowana wywołuje ją wzrost cen towarów zagranicznych.

Powolne procesy inflacyjne wywierają korzystny wpływ na przebieg procesów gospodarczych ze względu na iluzję pieniężną. Pozwalają na obniżkę realnych stóp procentowych i stawek płac realnych, co zwiększa optymizm przedsiębiorców, ze względu na wzrost rentowności produkcji. Producenci zwiększają poziom inwestycji, co przyspiesza wzrost gospodarczy. Korzyści z inflacji osiągają ludzie, którzy przewidując wzrost cen kupują wcześniej po relatywnie niskich cenach i sprzedają później po cenach wyższych, Zaciągają kredyty hipoteczne w okresie inflacji i spłacają je w pieniądzach mających mniejszą siłę nabywczą - takie zjawisko nazywa się premią inflacyjną.

Silne procesy inflacyjne przeważnie zniekształcają informacje rynkowe: Wywołują ucieczkę od pieniądza, polegającą na gwałtownym spadku popytu na pieniądz w ujęciu realnym, Redystrybucja dochodów między podmiotami gospodarczymi, Zwiększona niepewność w zakresie przewidywań zmian cen, co osłania aktywność gospodarczą, Osłabienie działalności inwestycyjnej, Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym, Dodatkowe koszty związane z obsługą procesów gospodarczych.