Inflacja to proces wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce.

Transkrypt

1 Inflacja

2 Inflacja to proces wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce. Wzrost cen części produktów nie musi oznaczad inflacji!! Inflacja rozkwitła w momencie pojawienia się pieniądza papierowego, a swoje oblicze w pełni pokazała w XX wieku. Stopa inflacji

3 Rodzaje inflacji Ze względu na jej wielkośd: - inflacja pełzająca (0-5% rocznie), - inflacja krocząca (5-10%), - inflacja galopująca (10-150%), - hiperinflacja (powyżej 150%), chod czasem >50% miesięcznie. Im mniejsza jest inflacja tym większe znaczenie mają jej zmiany. Większe znaczenie ma wzrost/spadek inflacji między 4% a 8% niż między 150% a 200%

4

5 Hiperinflacja w Niemczech, Cena za funt (pół kg) chleba w Niemczech : 1914: 19 fenigów 1916: 22 fenigi 1919: 26 fenigów 1920: 1 marka i 20 fenigów (ok. 6 razy tyle, co 4 lata wcześniej) Czerwiec 1922: 3,50 marki Styczeń 1923: 700 marek Wrzesień 1923: 2 mln marek Październik 1923: 630 mln marek Listopad 1923: 80 mld marek

6 Rodzaje inflacji Ze względu na swobodę kształtowania się cen: - jawna, - ukryta.

7 Przyczyny inflacji mogą mied charakter popytowy, podażowy lub monetarny.

8 O inflacji ciągnionej przez popyt mówimy wówczas, gdy wzrost cen jest skutkiem przewagi popytu zgłaszanego przez konsumentów nad możliwościami gospodarki, które przejawiają się w dostarczaniu właściwej ilości dóbr w określonym czasie. -Szoki popytowe -Keynesowska koncepcja luki inflacyjnej -Nadmierne wydatki rządu

9 Inflacja pchana przez koszty to inflacja wywołana wzrostem cen czynników produkcji, głównie surowców i kosztów pracy. -Żądania płacowe -Wzrost kosztów pracy -Ceny administrowane -Wzrost cen surowców i energii (szoki podażowe np. naftowe) -Podwyżki VAT

10 Monetarna (ilościowa) teoria inflacji Wg ilościowej teorii pieniądza wzrost podaży pieniądza powoduje wzrost cen. Ilustruje to równanie wymiany: MV = PY (równanie wymiany Fishera) M - nominalna podaż pieniądza V prędkośd obiegu pieniądza (liczba transakcji obsługiwanych przez jednostkę pieniądza w ciągu roku/ile razy przeciętna złotówka jest używana w transakcjach wymiany) P poziom cen Y realna wielkośd produkcji Przy V = const i Y = const: M P, Nadmierny w stosunku do tempa wzrostu PKB wzrost nominalnej podaży pieniądza Deficyt budżetowy, jeśli jest pokrywany dodatkową emisją pustego pieniądza (tzw. renta senioralna),

11 Czemu rządy doprowadzają do hiperinflacji? Kiedy rząd nie może podnieść podatków i sprzedać obligacji, a ma duże wydatki, musi je finansować dodrukiem pieniądza Teoretycznie, hiperinflacje łatwo zatrzymać: trzeba przestać drukować pieniądza W rzeczywistości wymaga to drastycznego (i bolesnego) zmniejszenia wydatków z budżetu państwa

12 Wzrost podaży pieniądza a stopa inflacji, USA Inflation rate (perc ent) s 1970s 1940s s 1990s 1960s 1900s 1980s s s 1920s 1870s 1880s Growth in money supply (percent) slide 12

13 Inflation rate (percent, logar ithmic scale) 10,000 1,000 Georgia Democratic Republic Nicaragua of Congo Angola Brazil 100 Bulgaria 10 Kuwait Germany 1 USA Oman Japan Canada ,000 10,000 Money supply gr owth (percent, logar ithmic scale)

14 Hipoteza Fishera Przyspieszeniu tempa inflacji o 1% towarzyszy zbliżony wzrost stopy procentowej (tj. o 1 punkt procentowy). Definicja realnej stopy procentowej: nominalna stopa procentowa skorygowana o wpływ inflacji; r = i - p r - realna stopa procentowa i - stopa nominalna p - stopa inflacji

15 Pomiary inflacji dokonywane są za pomocą wskaźników. indeks _ cenowy koszt koszt koszyka_ koszyka_ w _ w _ cenach _ biezacych cenach _ bazowych *100 CPI (consumer price index) mierzy wzrost cen dóbr nabywanych przez finalnych konsumentów (gospodarstwa domowe). Aby obliczad CPI konieczne jest stworzenie tzw. koszyka inflacyjnego.

16 stopa _ inf lacji CPI _ biezacy CPI _ poprzedni *100 CPI _ poprzedni

17 ZNIEKSZTAŁCENIE INDEKSU CPI NOWE PRODUKTY ZMIANA JAKOŚCI SUBSTYTUCJA

18 DEFLATOR PKB PRODUCER PRICE INDEX = PPI = indeks cen produkcji przemysłowej. Miernik cen płaconych przez producentów za czynniki produkcji inne niż praca (surowce, materiały). Informuje z wyprzedzeniem o zmianie cen dóbr konsumpcyjnych i dlatego stosowany do przewidywania koniunktury gospodarczej. => INDEKS CEN PRODUKCJI SPRZEDANEJ PRZEMYSLU

19 Indeksy cenowe w Polsce (rok poprzedni=100) CPI PPI

20 Rok Wskaźnik cen przy podstawie rok poprzedni = 100 Rok Wskaźnik cen przy podstawie rok poprzedni = 100 Rok Wskaźnik cen przy podstawie rok poprzedni = 100 Rok Wskaźnik cen przy podstawie rok poprzedni = , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,5

21 Inflacja (% wzrost cen detalicznych) 26 Stopa inflacji w wybranych krajach 24 UK USA 22 OECD EU 15 Japonia fig

22 W Polsce koszyk inflacyjny (2006) wyglądał następująco: waga w % O g ó ł e m: 100,00 Żywnośd i napoje bezalkoholowe 27,18 Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 5,69 Odzież i obuwie 5,05 Użytkowanie mieszkania i nośniki energii 20,27 Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego 4,73 Zdrowie Transport z wyłączeniem prywatnych środków transportu Paliwa do prywatnych środków transportu Łącznośd Rekreacja i kultura Edukacja Restauracje i hotele Inne towary i usługi 5,27 4,61 3,89 5,62 6,63 1,38 4,50 5,18

23 KOSZYK CPI - POLSKA

24 Koszyk dóbr i usług konsumpcyjnych Polska i UE

25 Skutki inflacji

26 Skutki inflacji Oddziaływaniami inflacji rządzą dwa główne czynniki: czy jest ona zrównoważona i czy jest antycypowana. Inflacja zrównoważona relacje cen pozostają w dużej mierze niezmienne (wszystkie ceny rosną w jednakowym tempie) Inflacja antycypowana dająca się przewidzied

27 Skutki inflacji Inflacja zrównoważona Inflacja nie zrównoważona Inflacja antycypowana Nie ma kosztów inflacji Straty efektywności Inflacja nie antycypowana Redystrybucja dochodu i bogactwa Straty efektywności i redystrybucja

28 KOSZTY INFLACJI zniekształcenie informacyjnej funkcji cen (rezultat: wypaczenie struktury produkcji i konsumpcji) wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej (menu cost, zdarte zelówki) ucieczka od pieniądza (może prowadzid do np. dolaryzacji) redystrybucja dochodów (np. drenaż podatkowy, wzrost podatków od zysków kapitałowych (ceny nominalne akcji rosną), korzystniejsza sytuacja kredytobiorców niż pożyczkobiorców (w tym paostwa) - obrona przed tymi zmianami to systemy indeksacji) wzrost niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej - silne procesy inflacyjne osłabiają działalnośd inwestycyjną i tym samym hamują tempo wzrostu gospodarczego niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym - jeśli np. inflacja w Polsce kształtuje się na wyższym poziomie niż w innych krajach, to dobra eksportowane przez polskie przedsiębiorstwa staja się mniej konkurencyjne na rynkach światowych. Dobra importowane natomiast stają się taosze w stosunku do dóbr krajowych- prowadzi to do spadku eksportu i wzrostu importu

29 KRÓTKOOKRESOWA KRZYWA PHILLIPSA - SPC inflacja B oczekiwana stopa inflacji związek między inflacją i bezrobociem przy stałej stopie oczekiwanej inflacji i stałej naturalnej stopie bezrobocia 10% A naturalna stopa bezrobocia SPC 6% stopa bezrobocia

30 Przy oczekiwanej stopie inflacji równe 10% rocznie i naturalnej stopie bezrobocia 6%, krótkookresowa krzywa PC przechodzi przez punkt A. Nieoczekiwany wzrost globalnego popytu obniża bezrobocie i podnosi inflację. Mamy więc ruch wzdłuż krzywej PC w lewo do punktu B. Nieoczekiwany spadek globalnego popytu powoduje wzrost bezrobocia i obniża inflację. Mamy więc ruch wzdłuż krzywej PC w prawo. Krótkookresowa krzywa PC jest niczym krótkookresowa krzywa globalnej podaży. Ruch Wzdłuż SAS powoduje wzrost poziomu cen i wzrost realnego PKB. Ekwiwalentem tego w przypadku krzywej PC jest wzrost poziomu cen i wzrost zatrudnienia czyli spadek bezrobocia.

31

32 Krzywa Phillipsa wypędzenie z raju (publ r., USA)

33 Inflacja i bezrobocie w Stanach Zjednoczonych w latach Stopa inflacji i stopa bezrobocia w USA

34 Inflacja i bezrobocie w Wielkiej Brytanii w latach

35

36 DŁUGOOKRESOWA KRZYWA PHILLIPSA: LPC (krzywa Friedmana-Phelpsa) inflacja LPC 10% SPC 6% stopa bezrobocia

37 Prace M.Friedman a i E. Phelps a iluzja pieniężna podmioty mylą wartości realne z nominalnymi krótko- i długookresowe efekty działao naturalna stopa bezrobocia

38 DŁUGOOKRESOWA KRZYWA PHILLIPSA Jest to krzywa, która przedstawia związek pomiędzy inflacja i bezrobociem, kiedy rzeczywista inflacja równa się oczekiwanej inflacji, czyli w długim okresie. Krzywa ta jest pionowa i równa naturalnej stopie bezrobocia. W modelu globalnego popytu i globalnej podaży mamy taki sam rezultat w długim okresie. Krótkookresowa PC pokazuje wyraźnie, że możliwy jest arbitraż między inflacją a bezrobociem w krótkim okresie przy pomocy polityki pieniężnej lub fiskalnej. Natomiast pionowa PC w okresie długim przypomina o bezużyteczności polityk popytu na dłuższą metę i o centralnej roli rynku pracy w perspektywie długoterminowej.

39 Jak poradzid sobie z inflacją?

40 Środki polityki gospodarczej: - restrykcyjna polityka monetarna, - restrykcyjna polityka dochodowa (np. wprowadzenie opodatkowania wzrostu wynagrodzeo ponad pewien, wyrażony w procentach, próg), Zmiany instytucji - ograniczenie możliwości rządu zwiększania nominalnej podaży pieniądza. Np.: - prawne uniezależnienie banku centralnego od rządu i zobowiązanie go do dbania o stabilnośd cen, - ustawowe ustanowienie górnej granicy tempa rocznego wzrostu nominalnej podaży pieniądza, -regularne korygowanie nominalnych granic przedziałów opodatkowania i nominalnej wysokości wszelkich płatności, - indeksacja - automatyczne dostosowywanie wyrażonych nominalnie zobowiązao dłużników do skutków oczekiwanej i nieoczekiwanej inflacji.

41

42 Inflacja bazowa wzrost poziomu cen w określonym Inflacja czasie, po bazowa wyeliminowaniu wpływu czynników sezonowych oraz szoków podażowych. Od marca 2009 r. Narodowy Bank Polski oblicza i publikuje cztery miary inflacji bazowej: inflacja po wyłączeniu cen administrowanych (ustalane przez państwo, samorząd, regulatorów) inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych (żywność, energia, dostęp do internetu, usługi prawne) inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii, 15% średnia obcięta Podstawy ekonomii

43 Czysta inflacja Czysta inflacja przypadek szczególny, WSZYSTKIE ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie

44 Stagflacja Stagflacja okres, w którym gospodarkę cechuje wysoka stopa bezrobocia i inflacji oraz niski poziom aktywności gospodarczej. Podstawy ekonomii

45 Deflacja Deflacja ogólny spadek poziomu cen w wyniku redukcji zasobów pieniądza. Polityka deflacyjna realizowana jest przez banki i paostwo poprzez zmniejszanie emisji pieniądza, podnoszenie wysokości rezerw obowiązkowych w bankach, zwiększanie podatków i opłat oraz gromadzenie nadwyżki budżetowej. Deflacja może wystąpid w sposób naturalny jako skutek kryzysu i wynika ze stanu nierównowagi rynkowej. Nadwyżka podaży nad popytem jest nazywana wówczas luką deflacyjną. Podstawy ekonomii

46 Deflacja Na największą skalę deflacja wystąpiła w okresie Wielkiego Kryzysu w latach W tym okresie w Stanach Zjednoczonych poziom cen obniżył się o około 30%. W ostatnich latach deflacja występowała lub występuje w Japonii, Czechach oraz na Litwie. Podstawy ekonomii

47 Dezinflacja Dezinflacja spadek poziomu inflacji. Inflacja wynosiła w roku %, a w roku %. Ceny ciągle rosną, jednak tempo inflacji obniża się. Podstawy ekonomii

48 Slumpflacja Slumpflacja sytuacja w której spada produkcja oraz szybką rosną ceny i bezrobocie. Podstawy ekonomii

49 Dziękuję za uwagę