GIMNAZJUM NR 2 W GOLENIOWIE SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY na rok szkolny 2013/2014 i 2014/2015 Program opracował zespół w składzie: Remigiusz Gajewski Kamila Jagiełło Krystyna Krawczyk Jadwiga Mikulska Joanna Niewiarowska GOLENIÓW 2013
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY Spis treści: 1. Istota i zasady profilaktyki 2. Podstawa prawna 3. Diagnoza stanu wyjściowego 4. Cele programu 5. Podstawowe zadania Szkolnego Programu Profilaktyki 6. Struktura i treści Szkolnego Programu Profilaktyki 7. Ewaluacja Programu 2
1. Istota i zasady profilaktyki Profilaktyka jest to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także jest to ograniczenie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowy styl życia (Z. B. Gaś, 1993). Do zadań szkoły należy przede wszystkim profilaktyka pierwszorzędowa określana jako uprzedzająca, skierowana do grup niskiego ryzyka, celem jej jest promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji zachowań ryzykownych. W ramach profilaktyki szkolnej stosuje się następujące strategie profilaktyczne: informacyjną, czyli dostarczenie adekwatnych wiadomości na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru, edukacyjną, czyli pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, alternatyw, czyli pomoc w zaspokajaniu ważnych potrzeb oraz osiąganie satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (J. Szymańska 2002). Szkolny Program Profilaktyki to system działań profilaktycznych, skierowany do uczniów, rodziców i nauczycieli. 3
2. Podstawa prawna: Konwencja o prawach dziecka Art. 33( aneks): Państwa Strony będą podejmowały wszelkie odpowiednie kroki, w tym ustawodawcze, administracyjne, socjalne oraz środki w dziedzinie oświaty, w celu zapewnienia ochrony dzieci przed nielegalnym używaniem środków narkotycznych i substancji psychoaktywnych, zgodnie z ich zdefiniowaniem w odpowiednich umowach międzynarodowych Konstytucja Rzeczpospolitej Art. 72 Ustawy i rozporządzenia: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996r. Nr 67, poz.329 z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147,poz.1231,Nr 167,poz.1372) Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111,poz.535) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75, poz.468,z 1998r. Nr 106,poz.668 i Nr 113,poz.715,z 2000 r. Nr 20,poz.256 i Nr 103,poz.1097,z 2001 r. Nr111,poz.1194 i Nr 125,poz.1367 oraz z 2002 r. Nr 25,poz.253 i Nr 113,poz.984) Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( Dz.U.Nr10 z 2002 r., poz.96) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 51,poz.458) Statut Szkoły Program Wychowawczy (z 2012r.) 4
3. Diagnoza stanu wyjściowego Szkolny Program Profilaktyki opisuje wszelkie działania szkoły o charakterze profilaktycznym, w celu przeciwdziałania różnego rodzaju zagrożeniom występującym w środowisku młodzieży Gimnazjum im. ks. J. Twardowskiego w Goleniowie. Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktycznego wymaga określenia obszarów problemowych i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. Podstawowym celem badań było zebranie wiarygodnych informacji dotyczących występowania i rozmiarów takich zjawisk jak: używanie substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, papierosy i in.), agresja i przemoc wśród młodzieży, cyberprzemoc, brak troski o własne zdrowie, znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Ocena zagrożeń oraz sytuacji ryzykownych, a także diagnoza problemów występujących w środowisku szkolnym została dokonana na podstawie: informacji pochodzących od uczniów, nauczycieli, rodziców, opiekunów; obserwacji zachowań uczniów podczas przerw, lekcji oraz zajęć pozalekcyjnych; analizy niepowodzeń szkolnych; analizy dokumentacji szkolnej (dzienniki lekcyjne, zeszyty uwag); analizy wyników i wniosków zawartych w raporcie z ewaluacji wewnętrznej; wnioski wynikające z realizacji programu profilaktycznego w roku szkolnym 2012/2013; Analiza wyników badań Na podstawie obserwacji środowiska szkolnego i przeprowadzonej diagnozy dokonano identyfikacji niepokojących objawów w czterech obszarach ( modułach): 1. Stosowanie używek ( szczególnie: papierosy, alkohol, środki odurzające np. leki). 2. Postawy i zachowania agresywne wśród młodzieży gimnazjalnej. 3. Internet wykorzystywany jako miejsce stosowania przemocy wobec rówieśników cyberprzemoc. 4. Promowanie zdrowego stylu życia. Szkolny Program Profilaktyki wspomaga Program Wychowawczy Szkoły oraz Plany Wychowawcze Klas. 5
4. Cele programu CELE GŁÓWNE: Kształtowanie wzorów zachowań i zasad współżycia między ludźmi; Zapobieganie zachowaniom ryzykownym wśród młodzieży oraz stworzenie warunków do zdobycia wiedzy i umiejętności służących przeciwdziałaniu wszystkiemu, co zagraża zdrowiu i bezpieczeństwu; CELE SZCZEGÓŁOWE: Uprzedzanie pojawienia się problemów i opóźnianie wieku podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych; Kształtowanie umiejętności budowania własnego systemu wartości; Promocja zdrowego stylu życia( aktywny styl życia, racjonalne odżywianie, profilaktyka uzależnień, racjonalne spędzanie wolnego czasu); Przeciwdziałanie agresji i przemocy (także w internecie); Usprawnianie relacji międzyludzkich (tolerancja, szacunek, savoir - vivre asertywność, radzenie sobie w sytuacjach trudnych); Zapobieganie zachowaniom niepożądanym; FORMY REALIZACJI PROGRAMU: Realizacja godzin do dyspozycji wychowawcy klasy; Zajęcia lekcyjne m. in. lekcje w-f, biologii, edukacja dla bezpieczeństwa; Uroczystości (imprezy) klasowe i szkolne wg kalendarza na dany rok szkolny; Współpraca z rodzicami; Udział rodziców i nauczycieli w szkoleniach dot. profilaktyki uzależnień; Udział uczniów w kołach zainteresowań; Konkursy wiedzowe, profilaktyczne, plastyczne; Zajęcia socjoterapeutyczne, warsztatowe; Wdrażanie i wykorzystanie projektów edukacyjnych; Wykorzystanie innowacji pedagogicznej ( np. klasa informatyczna); Korzystanie z zasobów biblioteki szkolnej; Współpraca z instytucjami wspierającymi działalność wychowawczo-profilaktyczną szkoły ( Policja,Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, itp.); Współpraca z pielęgniarką; Współpraca z psychologiem i pedagogiem szkolnym; 6
5. Podstawowe zadania Szkolnego Programu Profilaktyki 1. Organizowanie systematycznych działań profilaktyczno edukacyjnych dla uczniów, rodziców i nauczycieli. 2. Organizowanie spotkań wychowawczych z rodzicami (problemowych, tematycznych): indywidualnych w ramach konsultacji lub grupowych w formie zebrań ( ogólne, klasowe). 3. Organizowanie w szkole imprez tematycznych ( konkursy wiedzowe, plastyczne, międzyszkolne, zajęcia warsztatowe, zajęcia z liderami młodzieżowymi itp.). 4. Postawy nauczycieli stanowiące pozytywne wzrorce. 5. Kształtowanie systemu wartości uczniów czerpanie z wzorców osobowych i autorytetów. 6. Nabycie umiejętności prospołecznych. 7. Tworzenie warunków do wchodzenia w sytuacje prospołeczne i nagradzanie pozytywnych zachowań. 8. Budowanie dobrej współpracy z rodzicami i pozyskiwanie ich jako sojuszników działań wychowawczych oraz profilaktycznych prowadzonych przez nauczycieli. 9. Udostępnianie uczniom i rodzicom informacji o specjalistycznej pomocy poza szkołą. 10. Szkolenie kadry pedagogicznej w zakresie profilaktyki zagrożeń oraz umiejętności Wychowawczych. 11. Współpraca z instytucjami uprawnionymi do pomocy w szkole w realizowaniu szkolnej Profilaktyki. 12. Podejmowanie działań w celu zapewnienia uczniom alternatywnych możliwości spędzania wolnego czasu (oferta zajęć pozalekcyjnych, zajęcia rekreacyjno sportowe, wycieczki). 13. Promowanie zdrowego stylu życia oraz kształtowanie umiejętności samodzielnego dokonywania właściwych wyborów zachowań chroniących zdrowie własne i innych ludzi. 14. Włączenie się samorządu uczniowskiego do działań w ramach profilaktyki. 15. Włączanie się liderów młodzieżowych do współpracy z wychowawcami klas, nauczycielami, uczniami. 16. Zapoznanie z procedurami szkolnymi wobec palenia, picia alkoholu i odurzania się narkotykami, cyberprzemocy oraz konsekwentne ich wdrażanie (jasne określenie wymagań co do zachowań uczniów oraz reakcji szkoły na zachowania nieprawidłowe, informowanie o tym uczniów i rodziców). 7
6. Struktura i treści Szkolnego Programu Profilaktyki Obszar 1:. Stosowanie używek ( szczególnie: papierosy, alkohol, środki odurzające np. leki) Działania Kto podejmuje działania? Kiedy? Konkurs między klasowy na najlepszy plakat dotyczący uzależnienia od nikotyny. Samorząd Uczniowski, opiekun Samorządu Uczniowskiego listopad Współpraca z odpowiednimi służbami w celu monitorowania terenu przyszkolnego dyrektor szkoły Zapoznanie uczniów z procedurami szkolnymi dotyczącymi palenia papierosów, spożywania alkoholu, narkotyków, dopalaczy lub innych środków wprowadzających w stan odurzenia oraz ich konsekwentne i systematyczne stosowanie. wychowawcy wrzesień () Scenariusze lekcji (dwa) dotyczące tematyki uzależnień do wykorzystania na lekcji wychowawczej zespół do spraw profilaktyki, wychowawcy ( w bibliotece szkolne do pobrania i kserowania) 8
Konkurs plastyczny między-klasowy dotyczący tematyki alkoholowej Samorząd Uczniowski, opiekun Samorządu Uczniowskiego marzec Obszar 2: 2. Postawy i zachowania agresywne wśród młodzieży gimnazjalnej. Działania Kto podejmuje działania? Kiedy? Uświadomienie uczniom konsekwencji agresywnego zachowania a także istnienia możliwości radzenia sobie ze złymi emocjami np. poprzez zajęcia warsztatowe. Trenerzy ART, pedagog, psycholog, Centrum Animacji Młodzieżowej w Goleniowie Przedstawienia profilaktyczne dla uczniów Zajęcia warsztatowe dla uczniów klas I-III dotyczące propagowania edukacji w zakresie rozwiązywania konfliktów, zachowań; propagowanie zasad savoirvivru. wicedyrektor, p. D. Kwaśniewska, szkolne koło teatralne liderzy młodzieżowi, wychowawcy klas, p. D. Kwaśniewska, szkolne koło teatralne marzec Festiwal Szkolny, ( godziny wychowawcze, świetlica szkolna), według potrzebzajęcia z wychowawcą ( godziny wychowawcze, świetlica)) 9
Lekcje w-f, dodatkowe zajęcia sportowe pozalekcyjne, zajęcia na siłowni jako możliwość rozładowania napięcia. nauczyciele w-f Zajęcia warsztatowe, pogadanki na temat do kogo i gdzie się udać w sytuacjach: trudnych; poczucia braku bezpieczeństwa; groźby i przemocy ze strony dorosłych, kolegów. liderzy młodzieżowi, wychowawcy, pedagog, psycholog wrzesień ( biwak integracyjny) Zapoznanie uczniów z procedurami szkolnymi dotyczącymi bezpiecznego zachowania w szkole i poza nią np. wycieczki szkolne, jak również ich konsekwentne i systematyczne stosowanie. wychowawcy, nauczyciele, liderzy młodzieżowi wrzesień biwak integracyjny, (cały rok szkolny w ramach godzin wychowawczych) Prowadzony system monitoringu w szkole oraz stałe dyżury nauczycieli w celu usprawnienia działań niwelujących przemoc rówieśniczą dyrektor szkoły, wicedyrektor szkoły, nauczyciele Indywidualne poradnictwo psychologiczne i pedagogiczne dla uczniów pedagog, psycholog 10
Poradnictwo dla rodziców wzmacniające efekty działań profilaktycznych; pedagog, psycholog, socjoterapeuta ( B. Bieniek) Propagowanie i nagradzanie pozytywnych zachowań raz w miesiącu na godzinie wychowawczej wybór uprzejmiaka miesiąca wychowawcy klas raz w miesiącu wpis punktów dodatnich Scenariusze lekcji (trzy) dotyczące pozytywnych zachowań w kontaktach z rówieśnikami, osobami dorosłymi do wykorzystania na lekcji wychowawczej zespół do spraw profilaktyki, wychowawcy ( w bibliotece szkolne do pobrania i kserowania) 11
Obszar 3: Cyberprzemoc. Działania Kto podejmuje działania? Kiedy? Dzień bezpiecznego Internetu zajęcia warsztatowo szkoleniowe dla uczniów klas I - III Uczniowie klasy informatycznej G2, M. Wojciechowski, ZSZ - Goleniów luty Pokaz prezentacji dla uczniów na temat bezpiecznego korzystania z Internetu, portali społecznościowych itp. J. Mikulska, M. Wojciechowski, uczniowie klasy z innowacją informatyczną, ZSZ- Goleniów Spotkanie szkoleniowe dla Rodziców pod hasłem: Dziecko w sieci. Zwrócenie uwagi na kwestię bezpiecznego dostępu dzieci i młodzieży do zasobów internetowych. M. Wojciechowski zebranie ogólne z rodzicami 12
Obszar 4: Promowanie zdrowego stylu życia. Działania Kto podejmuje działania? Kiedy? Pierwsza pomoc przedmedyczna -, zajęcia warsztatowe, szkolenie dla uczniów klas pierwszych Udział w konkursie międzyszkolnym dotyczącym pierwszej pomocy przedmedycznej zespół do spraw profilaktyki, WOPR Goleniów nauczyciel edukacji dla bezpieczeństwa Festiwal Szkolny poziom klas pierwszych - marzec II semestr Lekcje pokazowe dotyczące pierwszej pomocy przed medycznej dla uczniów klas I III przy wykorzystaniu projektu edukacyjnego. zespół zadaniowy projektu edukacyjnego Pierwsza pomoc przed medyczna w ramach godzin z wychowawcą Prelekcje i prezentacje dotyczące chorób związanych z niewłaściwym odżywianiem się : bulimia, anoreksja. nauczyciel WDŻ, biologii, w ramach godzin z wychowawcą, kół zainteresowań, godzin KN. Ankieta dotycząca działań profilaktycznych przeprowadzona wśród uczniów, nauczycieli G2. zespół do spraw profilaktyki maj 13
Organizacja, przeprowadzenie konkursu międzyszkolnego na poziomie gimnazjów dotyczącego wiedzy o HIV- AIDS zespół ds. profilaktyki, wicedyrektor styczeń Prelekcja połączona z prezentacją dla dziewcząt klas I i II dotycząca profilaktyki raka piersi. zespół ds. profilaktyki, p. A. Badetko marzec Propagowanie zdrowego odżywiania się przez młodzież szkolną przy współpracy z właścicielem sklepiku szkolnego. dyrektor, sprzedawca sklepiku szkolnego, opiekun samorządu szkolnego Stworzenie przyjaznego klimatu dla propagowania zdrowego odżywiania się Zdrowy kącik Dyrektor, nauczyciele dyżurujący Prelekcje dotyczące tematyki stosowania i przestrzegania zasad higieny osobistej. Nauczyciel biologii, WDŻ, w-f, wychowawcy, pielęgniarka szkolna, liderzy młodzieżowi ( lekcje biologii, godziny wychowawcze, akcje wewnątrzszkolne) Wszystkie wymienione zadania realizowane będą w ramach podstawowych zadań profilaktyki szkolnej. Zagadnienia programowe mogą ulegać modyfikacji lub poszerzeniu o zadania wynikające z bieżących potrzeb szkoły. 14
7. EWALUACJA PROGRAMU Szkolny Program Profilaktyki poddawany zostanie ewaluacji jak również będzie weryfikowany według potrzeb wewnętrznych szkoły. Ewaluacja dokonana zostanie w drugim półroczu roku szkolnego ( kwiecień maj), poprzedzona badaniami ankietowymi przeprowadzonymi na grupie uczniów, nauczycieli Gimnazjum nr 2 w Goleniowie, rodziców. Oceny efektów programu dokonuje się poprzez bieżące jego monitorowanie. Opracował Zespół ds. Programu Profilaktycznego 15