SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY IM. J. KORCZAKA W SZYMBARKU SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY IM. J. KORCZAKA W SZYMBARKU SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

2 I. WYCHOWANIE I PROFILAKTYKA WPROWADZENIE W związku ze zwiększającą się liczba czynników destrukcyjnych oddziałujących na dzieci i młodzież i stale wzrastającą liczbę osób poszukujących wsparcia w trudnych sytuacjach życiowych oraz w celu przeciwdziałania zjawiskom patologicznym, konieczne są wielopoziomowe działania profilaktyczne. Z tych powodów powstał program profilaktyki, który jest przystosowany do potrzeb Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego im. J. Korczaka w Szymbarku. Powstanie programu poprzedziła środowiskowa diagnoza potrzeb oraz odwołanie się do Programu Wychowawczego Szkoły i analiza aktów prawnych, w wyniku których wyznaczono cele programu, zadania do realizacji wraz z realizatorami. Oczekujemy, że realizacja programu profilaktyki przyniesie efekty w postaci podniesienia świadomości wychowanków oraz przyczyni się do nabycia przez nich praktycznych umiejętności radzenia sobie z zagrożeniami w otaczającym świecie. 1. Istota i zasady profilaktyki Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia jednostki (Z. B Gaś, 1993). W ramach profilaktyki szkolnej stosuje się następujące strategie profilaktyczne: informacyjną, czyli dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru, 2

3 edukacyjną, czyli pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, alternatyw, czyli pomoc w zaspokajaniu ważnych potrzeb oraz osiąganie satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (J. Szymańska 2002). 2. Podstawa prawna tworzenia szkolnego programu profilaktyki Przepisy oświatowe: Rozporządzenie MENiS z dnia 31stycznia 2002r, zmieniające rozporządzenie o ramowych statutach publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Rozporządzenie MENiS z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 3

4 Przepisy poza oświatowe: Konstytucja RP Art. 72 Konwencja Praw Dziecka Art. 3, 19 i 33. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych. Uchwała Rady Ministrów z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie przyjęcia Rządowego Programu n lata Bezpieczna i przyjazna szkoła. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw. Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 Rozporządzenie w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach obowiązuje we wszystkich placówkach oświaty. II. CELE I ZADANIA PROGRAMU Podstawą do opracowania Szkolnego Programu Profilaktyki jest analiza sytuacji wychowawczej szkoły: analiza dokumentacji pedagoga, wychowawców, 4

5 zebranie informacji od nauczycieli, rodziców i uczniów, obserwacja zachowań uczniów, kontakty z pracownikami socjalnymi, policją i sądem. Na podstawie powyższej analizy wyróżniono najistotniejsze problemy wymagające oddziaływań profilaktycznych: brak motywacji do nauki, trudności w nauce, wysoka absencja uczniów, agresja wśród uczniów, wulgaryzmy słowne i brak kultury osobistej, palenie papierosów, picie alkoholu, zagrożenie dopalaczami, uzależnienie od wzorców medialnych, niskie potrzeby edukacyjne, niska samoocena uczniów, uzależnienia panujące w rodzinach niektórych uczniów, powszechny i nasilający się problem nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży. W oparciu o wyniki obserwacji, rozmów, wywiadów, zostały zaprojektowane działania profilaktyczne. Niniejszy Szkolny Program Profilaktyki jest ściśle zintegrowany z Programem Wychowawczym jest jego uzupełnieniem i rozszerzeniem. 1. Cele główne Propagowanie umiejętności i zachowań umożliwiających zdrowy styl życia. Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowego odżywiania się i profilaktyki otyłości. 5

6 Ograniczanie czynników ryzyka (zapobieganie i zmniejszanie aktualnych oraz przyszłych szkód, związanych z podejmowaniem przez uczniów zachowań ryzykownych, w szczególności przemocy i agresji oraz zasadami zdrowego stylu życia); Ochrona dzieci i młodzieży przed zdrowotnymi i społecznymi skutkami nikotynizmu, alkoholizmu oraz innych środków uzależniających w tym dopalaczy. Przeciwdziałanie zjawiskom przemocy i agresji. Zapobieganie wagarom i wysokiej absencji uczniów na zajęciach. Zapewnienie młodzieży pomocy wychowawczej i terapeutycznej. III. REALIZACJA PROGRAMU PROFILAKTYCZNO WYCHOWAWCZEGO. 1. Badanie sytuacji szkolnych i rodzinnych wychowanków przebywających w placówce. 2. Poznawanie sytuacji materialnej i rodzinnej wychowanków, jego potrzeb organizowanie pomocy, wsparcie w problemach. 3. Cykl spotkań z rodzicami rozwijających umiejętności, umacniających rodzinę: słuchanie, komunikacja, akceptacja i uznanie, przekazywanie wartości, uczenie domowych sposobów profilaktyki. 4. Profilaktyka agresji i zdrowy styl życia wychowanków, badania opinii rodziców i uczniów. 5. Ćwiczenie umiejętności: poznawanie, rozumienie i wyrażanie własnych uczuć, radzenie sobie z negatywnymi uczuciami i przykrymi nastrojami, rozpoznawanie i realizacja własnych potrzeb oraz obrona swoich praw, 6

7 asertywnych (przeciwstawianie się presji grupy), nawiązywanie i rozwijanie satysfakcjonujących relacji rówieśniczych, rozwiązywania konfliktów, pozyskiwania adekwatnej pomocy. 6. Kształtowanie postaw twórczych zachowań asertywnych. 7. Stymulacja uczniów do poznawania i wypróbowania różnych sposobów przeciwstawiania się presji zażywania środków odurzających, alkoholu i nikotyny. 8. Współpraca z instytucjami wspomagającymi placówkę, w tym szczególnie Gminnymi i Miejskimi Ośrodkami Pomocy Społecznej z terenów z których pochodzą wychowankowie, Komisją do Spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Niepublicznym Ośrodkiem Zdrowia, Policją, Kuratorami Sądowymi. 9. Działania ukazujące zagrożenia związane z korzystaniem z komputera, Internetu i telefonii komórkowej oraz jak radzić sobie z agresją, i cyberprzemocą. 10. Szerzenie zdrowego stylu życia. 11. Przeprowadzanie rozmów z rodzicami na temat zdrowego odżywiania dzieci i zakupów w sklepach oraz zwrócenie uwagi na oferowane w nim artykuły. IV. SPODZIEWANE EFEKTY Zmiany w wiedzy, zachowaniu i postawach: wykształcenie nawyków zdrowego stylu życia nabycie wiedzy o szkodliwości alkoholu, narkotyków, dopalaczy i innych środkach odurzających, nabycie umiejętności dbania o własne bezpieczeństwo, 7

8 zdobycie wiedzy na temat skutków prawnych i społecznych używania środków odurzających, umiejętne radzenie sobie w sytuacjach zetknięcia się z przemocą i uzależnieniami, nauczenie się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi, zdobycie umiejętności dokonywania wartościowych i sensownych wyborów w życiu, posiadanie wiedzy z zakresu profilaktyki oraz umiejętności postępowania w konkretnych przypadkach i stosowania różnorodnych form pomocy, świadome korzystanie rodziców/opiekunów prawnych ze wsparcia nauczycieli, pedagoga szkolnego, poradni specjalistycznych i innych instytucji, moda na zdrowy styl życia, poprawa wyników w nauce. V. SPOSOBY OCENY 1. Obserwacje Dyrektora. 2. Zajęcia otwarte nauczycieli i rodziców, opiekunów prawnych. 3. Wyniki konkursów, ankiet, sondaży. 4. Wpisy w protokołach Rady Pedagogicznej. 5. Rozmowy z uczniami i rodzicami, wywiady, dyskusje. 6. Analiza dokumentów istniejących w szkole. VI. ORGANIZACJA PROGRAMU 1. Godziny i zebrania wychowawcze. 2. Zebrania z rodzicami. 8

9 3. Rozmowy indywidualne z wychowankami i rodzicami, opiekunami prawnymi. 4. Szkoleniowe Rady Pedagogiczne. 5. Zajęcia sportowo-rekreacyjne, teatralne, muzyczne, turystyczne. 6. Naturalne sytuacje życia codziennego. 7. Spotkania z ludźmi autorytetami w wybranych dziedzinach. 8. Spektakle teatrów edukacyjno-profilaktycznych. VII. REALIZATORZY I PARTNERZY 1. Dyrekcja Ośrodka. 2. Wychowawcy i nauczyciele. 3. Pedagog, psycholog, logopeda. 4. Rada Rodziców. 5. Samorząd Uczniowski. 6. Instytucje wspierające działalność opiekuńczo wychowawczą Ośrodka: Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej z terenu Powiatu Gorlickiego i Nowosądeckiego, Komisja do Spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Niepubliczny Ośrodek Zdrowia w Szymbarku, Policja, Kuratorzy Sądowi, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Rodzinne Domy Dziecka, Placówki Opiekuńczo Wychowawcze. 9

10 VIII. PROPOZYCJE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH 1. PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ L.p. Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Zapoznanie uczniów z rodzajami uzależnień występujących we współczesnym świecie. 2. Uświadomienie i poszerzenie wiedzy uczniów na temat szkodliwości i konsekwencji spożywania alkoholu, zażywania narkotyków i dopalaczy oraz innych środków psychoaktywnych. 3. Kształtowanie odpowiedzialności za stan własnego zdrowia i innych osób, propagowanie stylu życia bez papierosa. Prowadzenie lekcji wychowawczych, spotkań z psychologiem placówki. Akcja No promil-no problem. Współpraca z policją, spotkania z przedstawicielami policji. Dyskusje na godzinach wychowawczych poruszające problematykę uzależnień. Filmy edukacyjne dotyczące problematyki uzależnień. Spotkania i dyskusje na godzinach wychowawczych oraz lekcjach WDŻ i biologii dotyczące nikotynizmu. Wyświetlanie filmów edukacyjnych o szkodliwości Psycholog/pedagog Psycholog/pedagog Pedagog/psycholog 10

11 4. Przedstawienie uczniom mechanizmów uzależnień. 5. Zapoznanie uczniów ze skutkami wszelkich uzależnień. 6. Stworzenie alternatywy dla nadużywania alkoholu, palenia i innych zachowań ryzykownych. palenia papierosów. Podejmowanie działań eliminujących palenie papierosów (przestrzeganie norm i zasad obowiązujących w szkole). Dzień bez papierosa. Dyskusje na lekcjach wychowawczych prowadzonych wspólnie z psychologiem. Czytanie artykułów, wyszukiwanie wiadomości w Internecie. Przedstawienie alternatyw zajęcia sportowe, koła zainteresowań, itp. Psycholog/pedagog Pedagog/psycholog Psycholog/pedagog 11

12 2. PROMOCJA ZDROWIA L.p. Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Dostarczanie uczniom wiedzy na temat różnych aspektów zdrowia. 2. Poznanie zasad racjonalnego odżywiania się, higieny pracy i wypoczynku. 3. Propagowanie aktywności fizycznej. 4. Motywowanie uczniów do dbałości o higienę osobistą. 5. Promowanie wśród uczniów racjonalnego odżywiania. 6. Wyrobienie nawyku troski i poszanowania zdrowia własnego i innych. 7. Propagowanie wczesnego wykrywania oraz leczenia chorób nowotworowych. Lekcje wychowawcze. Lekcje edukacji zdrowotnej. Spotkania z pielęgniarką szkolną, dietetykiem, pediatrą. Lekcje w-f. Zajęcia sportowe, taneczne. Piesze wycieczki. Wyjazdy na basen. Wyjazdy na narty. Zajęcia internatowe. Lekcje wychowawcze-pogadanki. Zajęcia internatowe. Zajęcia internatowe. Lekcje wychowawcze. Dyskusje na lekcjach wychowawczych prowadzonych wspólnie z psychologiem. Zajęcia internatowe. edukacji zdrowotnej w-f w-f Pedagog/Psycholog 12

13 8. Profilaktyka zaburzeń odżywiania. 9. Uświadomienie ryzyka i konsekwencji wczesnych, przypadkowych inicjacji seksualnych. 10. Zapoznanie ze sposobami i skutkami zakażenia HIV i AIDS. Obchody Dnia Walki z Rakiem. Spotkanie z pielęgniarką szkolną. Działania promujące zdrowy styl życia ze zwróceniem uwagi na poprawę sposobu żywienia i zapobiegania otyłości. Spotkania z pedagogiem szkolnym. Dyskusje na godzinach wychowawczych. Zajęcia z udziałem psychologa. Filmy edukacyjne. Czytanie artykułów profilaktycznych. Pedagog/Psycholog wychowawcy Pielęgniarka szkolna Pedagog/Psycholog wychowawcy Pedagog/Psycholog 3. ZAPOBIEGANIE WAGAROM I WYSOKIEJ ABSENCJI UCZNIÓW NA ZAJĘCIACH L.p. Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Rozpoznawanie przyczyn opuszczania zajęć lekcyjnych przez uczniów. Współpraca z rodzicami/opiekunami prawnymi - rozmowy dotyczące Pedagog/Psycholog 13

14 2. Kontrola obowiązku szkolnego. 3. Zapoznanie uczniów ze skutkami nie realizowania obowiązku szkolnego. 4. Kontrolowanie frekwencji uczniów na bieżąco. 5. Przestrzeganie zasad usprawiedliwiania nieobecności uczniów. przyczyn nieobecności. Rozmowy z uczniami. Przypomnienie rodzicom form usprawiedliwień nieobecności na zajęciach. Określenie czasu dostarczania usprawiedliwień. Konsekwentne rozliczanie uczniów z nieobecności na zajęciach lekcyjnych. Zapoznanie ze Statutem Ośrodka. Zapoznanie z regulaminem obowiązującym w Placówce. Systematyczne sprawdzanie obecności uczniów na zajęciach. Rozliczanie z frekwencji na każdej godzinie wychowawczej. Współpraca z rodzicami/opiekunami prawnymi. indywidualne rozmowy z uczniami. Przestrzeganie terminów i zasad usprawiedliwiania nieobecności. Współpraca z rodzicami/opiekunami prawnymi. Psycholog/Pedagog Pedagog/Psycholog 14

15 4. Przeciwdziałanie zjawiskom przemocy i agresji L.p. Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Dostarczenie wiedzy na temat praw człowieka, ucznia oraz procedur postępowania w przypadku łamania zasad. 2. Eliminowanie przejawów agresji i przemocy w szkole. 3. Wskazywanie możliwości rozwiązywania konfliktów oraz sposobów radzenia sobie z sytuacjami przemocy i agresji. Zapoznanie z kodeksem ucznia wychowanka. Zapoznanie z regulaminem obowiązującym w placówce. Pogadanki na godzinach wychowawczych. Prowadzenie lekcji wychowawczych, zajęć internatowych poruszających problematykę zachowań agresywnych. Spotkania z psychologiem. Współpraca z rodzicami. Spektakle teatrów profilaktycznych. Zajęcia wychowawcze. Zajęcia sportowe - jako alternatywa. Spotkania z psychologiempedagogiem, uczenie zachowań asertywnych, wzmacnianie wiary we własne możliwości. Psycholog-pedagog Psycholog-pedagog 4. Integracja uczniów Organizowanie zawodów 15

16 w szkole, internacie wzmacnianie więzi. Wspomaganie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. sportowych, wspólnych wycieczek, ognisk, dyskotek, itp. 5. Motywowanie uczniów do nauki, zwiększanie potrzeb edukacyjnych. L.p. Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Wspomaganie uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Konsultacje i porady indywidualne dla uczniów i rodziców. Pomoc w odrabianiu lekcji w świetlicy - pomoc rówieśnicza. Samorząd klasowy 6. Bezpieczeństwo L.p. Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni 1. Kształtowanie nawyku przestrzegania zasad bezpieczeństwa w Zajęcia wychowawcze. Spotkania i dyskusje na godzinach wychowawczych dotyczące 16

17 pomieszczeniach. bezpieczeństwa. Samorząd klasowy 2. Uświadomienie dzieciom potrzeby uczenia się podstawowych przepisów ruchu drogowego i konieczności ich przestrzegania w celu zadbania o swoje bezpieczeństwo na drodze. Zajęcia wychowawcze. Prowadzenie lekcji wychowawczych, zajęć internatowych poruszających problematykę bezpieczeństwa na drodze. 3. Pierwsza pomoc w nagłym wypadku. 4. Uświadomienie niebezpieczeństwa zabaw z ogniem i prądem. 5. Bezpieczna droga do domu spacery i wycieczki, zapoznanie z ruchem drogowym, przestrzeganie przed zabawami na drogach. Spotkanie ze strażakami, zajęcia praktyczne, telefony alarmowe, wybieranie numeru i przeprowadzenie rozmowy. W toku zajęć - poznanie konsekwencji niebezpiecznych zabaw i zachowań. Zajęcia wychowawcze. Współpraca z policją, spotkania z przedstawicielami policji. wychowawcy Przedstawiciele Straży Pożarnej wychowawcy Przedstawiciel Straży Przedstawiciel Policji Rodzice/Opiekunowie prawni 17

18 6. Bezpieczeństwo podczas spędzania wolnego czasu przez dzieci - uświadomienie rodzicom konieczności posiadania informacji na temat miejsca spędzania wolnego czasu przez dzieci. Zajęcia wychowawcze. Spotkanie z rodzicami. Przedstawiciel Policji Rodzice/Opiekunowie prawni IX. SPOSÓB EWALUACJI I DOKUMENTACJA Stałe prowadzenie obserwacji i zbieranie informacji dotyczących przejawów problemu uzależnień wśród wychowanków Ośrodka. Treści Szkolnego Programu Profilaktyki w większości realizuje się na godzinach wychowawczych, zajęciach internatowych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas zajęć pozalekcyjnych, wycieczek i zajęciach terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej realizacji celu. Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. X. PRZESŁANIE KOŃCOWE Program profilaktyczny jest otwarty i będzie podlegał ciągłemu uaktualnieniu, ponieważ ma on służyć wychowankom i ich wszechstronnemu rozwojowi. 18