Bezpieczeństwo i ochrona prywatności dzieci i młodzieży w Internecie Autor: Agnieszka Borowiecka W dobie społeczeostwa informacyjnego dostęp do Internetu jest coraz powszechniejszy, jednocześnie coraz częściej słyszymy o cyberprzemocy. Dlatego zadaniem nauczyciela w polskich szkołach nie jest jedynie zachęcanie dzieci i młodzieży do korzystania z sieci, ale także nauczenie ich, jak robid to w bezpieczny sposób. O zagrożeniach związanych z korzystaniem z komputerów czy sieci Internet mówimy od wielu lat, przygotowywane są na ten temat liczne opracowania zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej. Wielokrotnie ta tematyka pojawiała się na licznych konferencja metodycznych dla nauczycieli informatyki i innych przedmiotów. W 2009 roku odbyło się kilka konferencji dotyczących bezpieczeostwa i ochrony prywatności dzieci i młodzieży. Czy pracując w szkole jesteśmy skazani na samodzielne przygotowywanie materiałów i dwiczeo dla ucznia związanych z tą tematyką? A może wystarczy by nasi uczniowie poczytali na ten temat w podręcznikach do informatyki? W Internecie są dostępne bezpłatne materiały pomagające przekazad wiedzę dotyczącą bezpieczeostwa w sieci naszym podopiecznym, a także pozwalające uzupełnid nasze własne wiadomości. Portal Partnerstwo dla Przyszłości Jedną z inicjatyw portalu Partnerstwo dla Przyszłości (http://www.pdp.edu.pl) jest prowadzona pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej kampania promująca bezpieczeostwo i prywatnośd w Internecie wśród dzieci i młodzieży przy wykorzystaniu materiału e-learningowego. Dostęp do tych zasobów umożliwia link znajdujący się na pierwszej stronie portalu: Bezpieczeostwo i ochrona prywatności dzieci i młodzieży w Internecie. Rysunek Portal Partnerstwo dla Przyszłości strona główna Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 1
W części portalu dotyczącej bezpieczeostwa w Internecie znajdziemy informacje o organizowanych konferencjach, forum dyskusyjne oraz, co dla nas najważniejsze, poradnik Bądź bezpieczny w Internecie. Materiały te powstały w oparciu o witrynę internetową Bezpieczeostwo informacji dla szkół założoną w roku 2005 w związku z obchodami fioskiego Dnia Bezpieczeostwa Informacji (http://www.tietoturvakoulu.fi). Rysunek Menu działu Bezpieczeostwo w Internecie Poradnik składa się z czterech części: materiałów dla uczniów (historyjki dla uczniów w wieku 7 12 lat, historyjki dla uczniów w wieku 13 16 lat), quizów, wskazówek dla nauczyciela oraz informacji dla rodziców i opiekunów. Rysunek Poradnik Bądź bezpieczny w Internecie Materiały dla uczniów zostały przygotowane w postaci czterech interaktywnych historyjek obrazkowych przedstawiających sytuacje w jakich mogą się oni znaleźd, zwracających uwagę na zagadnienia związane z bezpieczeostwem i sprawdzających wiedzę uczniów związaną z przedstawianą tematyką. Uczniowie mogą zapoznawad się z materiałami samodzielnie, w małych grupach lub wspólnie, pod okiem nauczyciela. Do obejrzenia historii niezbędne jest zainstalowanie oprogramowania Flash. Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 2
Rysunek Opowieśd Bezkresny las Quizy, podobnie jak historyjki obrazkowe, dostępne są w dwóch kategoriach wiekowych: pytania dla uczniów w wieku 7 10 lat lub w wieku 11 14 lat. Po wypełnieniu i zatwierdzeniu quizu do każdego z pytao pojawia się komentarz uzasadniający poprawnośd udzielonej odpowiedzi. Quizy również wymagają zainstalowania oprogramowania Flash. Rysunek Fragment quizu dla uczniów w wieku 7-10 lat Wskazówki dla nauczycieli pomagają nam przypomnied sobie podstawowe zagadnienia związane z bezpieczeostwem w sieci, prawem autorskim, terminologią związaną z usługami sieciowymi. Dostępne są także krótkie wskazówki dotyczące przeprowadzenia lekcji w oparciu o materiały udostępniane przez portal. Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 3
Rysunek Wskazówki dla nauczycieli Autorzy serwisu nie zapomnieli także o rodzicach i opiekunach, przedstawiając szereg informacji i wskazówek dotyczących bezpieczeostwa w Internecie. W tej części również dostępne są animowane prezentacje (Flash) przewodnik opracowany z wykorzystaniem materiałów dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu organizacji Childnet International. Rysunek Informacje dla rodziców i opiekunów Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 4
Kampania społeczna Dziecko w sieci Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów W ramach ogólnopolskiej kampanii społecznej Dziecko w Sieci realizowany jest projekt E- learning (http://elearning.dzieckowsieci.pl), w ramach którego na specjalnej platformie udostępniane są kursy dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych oraz rodziców i nauczycieli. Rysunek Platforma e-learning Dziecko w sieci Warunkiem koniecznym do korzystania z kursów jest rejestracja na stronie projektu. Wybieramy rejestrację profesjonalisty, podajemy wymagane dane i naciskamy przycisk Rejestruj. Po chwili otrzymujemy e-mail zawierający link konieczny do zakooczenia rejestracji oraz kod aktywacyjny, który należy przekazad uczniom uczestniczącym w kursie. Rysunek Rejestracja nauczyciela w portalu Kolejnym krokiem jest zarejestrowanie uczniów. Po zarejestrowaniu i zalogowaniu będą oni mieli dostęp do pierwszego modułu kursu. Jest to prezentacja w technologii Flash, wymagająca podłączenia do komputera słuchawek bądź głośników. Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 5
Rysunek Kurs dla ucznia IV klasy Kolejne moduły zawierają animowane interaktywne prezentacje przedstawiające różne zagadnienia dotyczące zasad bezpiecznego korzystania z Internetu. Uczestnicy kursu rozwiązują krótkie testy, zapoznają się z przykładowymi konsekwencjami konkretnych zachowao. Podczas całego kursu dostępny jest słownik zawierający listę omawianych terminów. Obecnie dostępne są dwa kursy dla uczniów szkół podstawowych z klas I-III oraz IV-VI. Udostępniony kurs dla uczniów klas I-III składa się z następujących modułów: wstęp, Internet, udostępnianie danych osobowych, znajomi w Sieci, niebezpieczne treści, niegrzeczni w Sieci, komputeromania, wirusy. Kurs kooczy się testem koocowym, po którym pojawia się możliwośd otrzymania dyplomu ukooczenia kursu. Kurs dla uczniów z klas IV-VI składa się z modułów: wstęp do kursu i Internet, udostępnianie danych osobowych, znajomości w Sieci, niebezpieczne treści, przemoc w Internecie, uzależnienie od Internetu, zakupy. Dzięki mechanizmom platformy nauczyciele mogą śledzid postępy uczniów, wysyład do nich wiadomości. Mogą także uczestniczyd w udostępnionych szkoleniach. Rysunek Informacje o uczniach uczestniczących w kursie Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 6
Platforma dostępna jest także dla zainteresowanych rodziców, po zarejestrowaniu się mogą oni ukooczyd szkolenia, w których uczestniczą ich dzieci. Rysunek Rejestracja rodzica w portalu 3... 2... 1... Internet Program 3... 2... 1... Internet poświęcony jest bezpieczeostwu dzieci w Internecie, opracowany został przy współudziale Fundacji Dzieci Niczyje i firmy Microsoft. Ambasadorem projektu (i komentatorem omawianych treści) jest Krzysztof Hołowczyc. Materiały dotyczące projektu są dostępne na stronie http://www.321internet.pl. W ramach materiałów edukacyjnych 3... 2... 1... Internet, nauczyciele otrzymują scenariusz dwugodzinnych zajęd do realizacji w klasach IV-VI oraz prezentację multimedialną. Wprowadzenia dzieci w zagadnienia bezpiecznego korzystania z Internetu dokonujemy przy użyciu pięciu kreskówek dotyczących potencjalnie niebezpiecznych elementów pracy w sieci: Dobry żart cyberprzemoc; Znajomi-nieznajomi spotkania z osobami znanymi wyłącznie z Internetu; Małe zdjęcie duży problem upublicznianie danych osobowych; Moja praca domowa piractwo w sieci; Komputeromania uzależnienie od Internetu. Rysunek Aplikacja 3... 2... 1... Internet Rysunek Kreskówka Dobry żart Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 7
P. Krzysztof Hołowczyc wygłasza zaproszenie do udziału w zajęciach, zapowiada i komentuje kolejne kreskówki. Różne formy zagrożenia są przedstawiane w formie przygód pięciorga uczniów szkoły podstawowej Kuby, Ani, Sandry, Szymona i Piotrka. Każda historia zostaje przerwana w kluczowym momencie wyboru między zachowaniem bezpiecznym a ryzykownym. Mamy także do wyboru dwa różne zakooczenia pozytywne (rozwiązujące problem) i negatywne. Scenariusz zajęd poza prezentacją kreskówek obejmuje także dwiczenia indywidualne (uczniowie notują własną propozycję rozwiązania problemu oraz pracę grupową (dyskusja w grupie nad zadanym problemem). Rysunek Ćwiczenie indywidualne Rysunek Ćwiczenie grupowe Do prowadzenia zajęd potrzebny jest sprzęt umożliwiający odtwarzanie materiałów pobranych z Internetu lub zapisanych na płycie DVD, np. komputer i rzutnik lub odtwarzacz DVD i telewizor. Opracowanie: Agnieszka Borowiecka S t r o n a 8