1. WYNIKI KONTROLI SKARBOWEJ W 2014R. 1.1. Zrealizowane kontrole i działania W 2014r. urzędy kontroli skarbowej przeprowadziły łącznie 10.105 postępowań kontrolnych. Dodatkowo, działając na zlecenie innych urzędów, wykonały 5.749 czynności sprawdzających dokumenty u kontrahentów kontrolowanych podatników oraz 2.822 przesłuchania i oględziny. W celu uzyskania lub weryfikacji dowodów zgromadzonych w aktach sprawy, 5.869 razy wystąpiono do instytucji finansowych o udzielenie informacji stanowiących tajemnicę bankową, niezbędnych do oceny materiału dowodowego. WYSZCZEGÓLNIENIE 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. liczba zakończonych kontroli ogółem 10 075 9 906 10 158 10 177 10 105 Inspektorzy kontroli skarbowej w 2014r. wszczęli ogółem 5.283 postępowania karne skarbowe. Na wniosek podatników w 2014r. sądy zezwoliły na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w 2.030 przypadkach i orzekły tytułem kary grzywny łączną kwotę ponad 3,3 mln zł. Inspektorzy kontroli skarbowej nałożyli ogółem 39.665 mandatów karnych na kwotę 9,4 mln zł. 1.2. Ustalenia kontroli W wyniku postępowań kontrolnych przeprowadzonych w 2014r., wykryto nieprawidłowości skutkujące uszczupleniami podatkowymi na łączną kwotę 10.602,3 mln zł, w tym ustalenia, dla których wydano decyzje stanowiły kwotę ponad 10.191,6 mln zł. Podatnicy, w wyniku przeprowadzonych postępowań kontrolnych, złożyli korekty deklaracji zwiększając swoje zobowiązania podatkowe o kwotę 410,7 mln zł. Dodatkowo w wyniku działań podjętych przez Kontrolę Skarbową udaremniono wypłatę z budżetu nienależnie wnioskowanego zwrotu podatku VAT na kwotę prawie 227,1 mln zł. 2
WYSZCZEGÓLNIENIE 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. ustalenia kontroli ogółem /tys. zł/: 2 109 869 2 525 158 3 779 547 6 446 730 10 602 335 w tym: - ustalenia z decyzji wydanych przez organy kontroli skarbowej /tys. zł/ - ustalenia z dobrowolnych korekt deklaracji /tys. zł/ udaremnione zwroty podatku VAT /tys. zł/ 1 907 280 2 256 060 3 504 686 6 248 629 10 191 616 202 588 269 097 274 861 198 101 410 718 brak danych 7 688 121 460 66 767 227 055 Organy kontroli skarbowej wydały również decyzje zmniejszające deklarowaną przez podatników stratę na łączną kwotę prawie 777,7 mln zł. WYSZCZEGÓLNIENIE 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. ustalenia w zakresie zmniejszenia straty /tys. zł/ 224 830 245 048 747 681 481 721 777 658 Liczba kontroli, w których stwierdzono nieprawidłowości (zakończonych decyzją lub korektą deklaracji zgodną z ustaleniami kontroli) w porównaniu do roku 2013r. przedstawia się następująco: WYSZCZEGÓLNIENIE 2013r. 2014r. liczba kontroli dotyczących podatków ogółem 7 078 6 426 razem liczba kontroli zakończonych decyzją oraz dla których złożono korekty deklaracji 5 557 5 127 w tym: - liczba kontroli zakończonych decyzją 3 652 3 558 - liczba kontroli dla których złożono korekty deklaracji 1 905 1 569 kontrole zakończone decyzją oraz dla których złożono korekty deklaracji w stosunku do kontroli ogółem 78,51% 79,79% 3
1.3. Struktura ustaleń podatkowych W 2014r. struktura ustaleń podatkowych kształtowała się następująco: podatek od towarów i usług stanowił 85,93% łącznych ustaleń (9.110,8 mln zł), podatek akcyzowy stanowił 4,15% łącznych ustaleń (440,0 mln zł), podatek dochodowy od osób fizycznych stanowił 3,87% łącznych ustaleń (410,3 mln zł), podatek dochodowy od osób prawnych stanowił 4,36% łącznych ustaleń (462,1 mln zł). Dane na temat kształtowania się struktury ustaleń podatkowych na przestrzeni lat 2010-2014 prezentuje poniższa tabela: WYSZCZEGÓLNIENIE 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. podatek od towarów i usług 54,23% 57,61% 72,64% 70,81% 85,93% podatek akcyzowy 12,66% 16,89% 7,36% 4,54% 4,15% podatek dochodowy od osób fizycznych 17,74% 13,23% 11,02% 11,61% 3,87% podatek dochodowy od osób prawnych 11,06% 11,05% 7,21% 12,67% 4,36% pozostałe tytuły podatkowe 4,31% 1,21% 1,77% 0,38% 1,69% Struktura ustaleń podatkowych (w mln zł) 10 000 2010 2011 2012 2013 2014 9 000 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 VAT AKCYZA PIT CIT 4
1.4. Porozumienia zawarte przez Kontrolę Skarbową w 2014r. W 2014r. Kontrola Skarbowa w ramach współpracy instytucji i służb powołanych do budowania spójnego i efektywnego systemu bezpieczeństwa państwa zawarła następujące porozumienia: 1.4.1. Porozumienie o współpracy w zakresie wypracowania systemowych rozwiązań w odniesieniu do przeciwdziałania i zwalczania przestępczości gospodarczej W dniu 30 stycznia 2014r. Prokurator Generalny, Minister Spraw Wewnętrznych oraz Minister Finansów podpisali porozumienie o współpracy w zakresie wypracowania systemowych rozwiązań w odniesieniu do przeciwdziałania i zwalczania przestępczości gospodarczej. W celu realizacji jego postanowień podjęto szereg działań, w tym przedsięwzięcie związane z wymianą wiedzy i doświadczeń w zakresie zwalczania przestępczości gospodarczej w postaci porozumienia o współpracy pomiędzy Ministrem Finansów a Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury. 1.4.2. Porozumienie o współpracy pomiędzy Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury a Ministrem Finansów W dniu 16 lipca 2014r. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej oraz Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury podpisali porozumienie o współpracy pomiędzy Ministrem Finansów a Krajową Szkołą Sądownictwa i Prokuratury w zakresie organizowania i prowadzenia szkoleń dla kadr sądownictwa i prokuratury oraz pracowników i funkcjonariuszy urzędu obsługującego Ministra Finansów i jednostek podległych, a także w celu promowania jakości kształcenia i wymiany dobrych praktyk. Porozumienie stanowi podstawę do organizowania specjalistycznych szkoleń obejmujących poszczególne obszary przestępczości gospodarczej, a także promowania jakości kształcenia i wymiany dobrych praktyk w tym zakresie. W ramach współpracy zorganizowano cykl warsztatów, które umożliwiły wymianę wiedzy oraz umiejętności osób pełniących służbę w instytucjach odpowiadających za sprawne funkcjonowanie państwa i zwalczanie przestępczości. 5
1.4.3. Porozumienie o współpracy Kontroli Skarbowej i Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie W dniu 7 sierpnia 2014r. podpisane zostało porozumienie o współpracy Kontroli Skarbowej i Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie w ramach współpracy instytucji i służb powołanych do budowania spójnego i efektywnego systemu bezpieczeństwa państwa. Zostało ono zawarte pomiędzy Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej oraz Komendantem Rektorem Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie. Współpraca realizowana jest w zakresie organizowania i prowadzenia szkoleń przez Wyższą Szkołę Policji w Szczytnie dla pracowników jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej i innych służb państwowych. Obejmuje m.in. przedstawianie i realizowanie wspólnych programów i projektów szkoleniowych, seminariów lub konferencji, wymianę informacji oraz doświadczeń na temat potrzeb szkoleniowych. 1.4.4. Porozumienie o współpracy Kontroli Skarbowej i Centralnego Biura Śledczego Policji W dniu 17 grudnia 2014r. pomiędzy Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej a Komendantem Centralnego Biura Śledczego Policji zawarte zostało porozumienie o współpracy w zakresie realizacji zadań w sferze zwalczania oszustw podatkowych w podatku od towarów i usług oraz w podatku akcyzowym. Porozumienie określa zakres, zasady i formy współpracy Kontroli Skarbowej oraz Centralnego Biura Śledczego Policji w obszarze zwalczania zjawisk i zdarzeń ukierunkowanych na uzyskanie korzyści z nadużyć podatkowych. W ramach podjętej współpracy prowadzona będzie wymiana informacji stanowiących podstawę do ustalenia zakresu wspólnych czynności podejmowanych w celu zwalczania oszustw podatkowych. Podczas ww. działań uwzględniana będzie m.in. dynamika negatywnych zjawisk związanych z nadużyciami w podatku od towarów i usług, konieczność niedopuszczenia do pogłębienia się strat budżetu oraz potrzeba szybkiej i skutecznej reakcji. Przekazywane będą również informacje o dotychczasowych doświadczeniach, umożliwiające skuteczniejsze przeciwdziałanie oszustwom podatkowym oraz o występujących zjawiskach, utrudniających skuteczne zwalczanie oszustw podatkowych. W ramach ww. porozumienia tworzone będą wspólne zespoły i grupy do realizacji określonych zadań. 6
2. EFEKTY DZIAŁAŃ KONTROLI SKARBOWEJ W 2014R. 2.1. Branże wysokiego ryzyka oszustw w podatku VAT Działania kontrolne podejmowane w 2014r. przez Kontrolę Skarbową, stanowiły kontynuację działań w obszarach, w których stwierdzono zwiększone ryzyko wystąpienia nieprawidłowości podatkowych. Rok 2014 wykazał po raz kolejny, że najwięcej oszustw na szkodę budżetu państwa nadal występuje w branży paliwowej oraz elektronicznej. Struktura procentowa ustaleń dla postępowań kontrolnych zakończonych w latach 2013-2014 obejmujących branże wysokiego ryzyka przedstawiała się następująco: OBSZARY RYZYKA USTALENIA KONTROLI ZAKOŃCZONYCH W 2013r. USTALENIA KONTROLI ZAKOŃCZONYCH W 2014r. udział % udział % Paliwa 21,2% 26,0% Wyroby elektroniczne (telefony, procesory, konsole do gier, ipady, AGD, RTV) 15,4% 18,3% Wyroby stalowe (pręty, żelazostopy, stal budowlana) 13,2% 11,3% Złom 8,1% 8,0% Metale szlachetne 5,0% 6,6% Metale pozostałe (m.in. miedź, katody miedziane, katody niklowe, stopy aluminium) 8,8% 6,1% Oleje roślinne (m.in. rzepakowy) 2,4% 4,1% Pozostałe (m.in. dokumentacja techniczna, węgiel, towary chińskie, wydobycie żwiru, działalność handlowa, usługi serwisowe, produkcja energii, inne 4,7% 2,7% usługi, w tym turystyczne, gastronomiczne, hotelowe) Odzież, obuwie, tekstylia 1,2% 2,5% Wyroby spożywcze (kawa, napoje energetyczne, przemiał zbóż, cukier, inne) 0,7% 2,4% Budownictwo, usługi budowlane 4,9% 2,2% Usługi niematerialne 1,2% 2,1% Motoryzacja (samochody i części samochodowe, inne pojazdy) 2,2% 1,9% Tworzywa sztuczne i wyroby chemiczne 4,5% 1,8% Drewno, tarcica, palety, wyroby drewniane 0,4% 1,5% Maszyny i urządzenia 2,0% 1,1% Usługi IT (w tym karty pre paid) 2,3% 0,6% Obrót nieruchomościami 1,3% 0,5% Usługi transportowe 0,6% 0,3% 7
2.2. Faktury nieodzwierciedlające rzeczywistych zdarzeń gospodarczych Praca Kontroli Skarbowej to przede wszystkim ujawnianie nieprawidłowości podatkowych oraz identyfikowanie i powstrzymywanie działań przestępczych, głównie masowego już posługiwania się w obrocie gospodarczym fikcyjnymi fakturami. Wprowadzanie do obrotu fikcyjnych faktur, jak potwierdza analiza postępowań zrealizowanych w 2014r., stanowi najpowszechniejszy proceder ujawniany w niemal każdym obszarze działalności gospodarczej. Pozostaje od lat w kręgu najwyższego zainteresowania służb skarbowych. Podmioty wystawiające fikcyjne faktury nie wpłacają do urzędu skarbowego należnego podatku VAT i podatku dochodowego, podczas gdy kontrahent, dla którego faktura została wystawiona odlicza podatek naliczony z ww. faktury oraz zwiększa koszty prowadzonej działalności gospodarczej. W konsekwencji prowadzi to do znacznego zmniejszenia wpływów podatkowych do budżetu państwa. Odbiorcy fikcyjnych faktur wykorzystują je zarówno w podatkach dochodowych, jak i w podatku od towarów i usług, w celu wykazania fikcyjnego obrotu, zawyżania kosztów, a także zawyżania naliczonego podatku od towarów i usług. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że są to przede wszystkim podmioty: nowopowstałe, w tym takie, które po krótkim okresie czasu zawieszają lub całkowicie likwidują prowadzoną działalność gospodarczą (niejednokrotnie podmioty utworzone w celu dokonania pojedynczych transakcji), często zmieniające swoją siedzibę oraz właścicieli, posiadające siedzibę w wirtualnych biurach, nieprowadzące faktycznie działalności gospodarczej, tzw. słupy bądź podmioty typu znikający podatnicy, którzy mają na celu zatarcie powiązań występujących między podmiotami, deklarujące straty z działalności prowadzonej w branży, w której inni podatnicy osiągają dochody, wykazujące straty przy jednoczesnych ulgach podatkowych oraz zawieraniu transakcji o dużych wartościach lub dokonywaniu zakupów inwestycyjnych. Stosowane przez Kontrolę Skarbową informatyczne narzędzia analityczne oraz aplikacje wspomagające działalność kontrolną znacznie upraszczają oraz przyśpieszają analizę danych zgromadzonych w ramach postępowań kontrolnych. Ułatwiają wyszukiwanie i wymianę informacji o podmiotach będących dostawcami fikcyjnych faktur, co daje możliwość efektywnego wykrywania nierzetelnych transakcji, dokonywanych z udziałem 8
zidentyfikowanych podmiotów, w toku innych kontroli. W ramach postępowań kontrolnych prowadzona jest współpraca z administracjami skarbowymi i podatkowymi innych państw, szczególnie z administracjami państw członkowskich UE. Umożliwia ona międzynarodową wymianę informacji w zakresie zwalczania oszustw w podatku VAT oraz bieżące monitorowanie podmiotów podejrzewanych o uczestnictwo w procederze wprowadzania do obrotu gospodarczego fikcyjnych faktur. Polskie służby kontrolne uczestniczą też w tzw. kontrolach wielostronnych dotyczących wykrywania oszustw podatkowych popełnianych przez zorganizowane, międzynarodowe grupy przestępcze. W celu wyeliminowania zjawiska fikcyjnych faktur, wykorzystywane są informacje sygnalizujące podejrzenie występowania ww. przestępstwa podatkowego, a w szczególności sygnały napływające od Policji i prokuratury, wywiadu skarbowego oraz przede wszystkim analizy własne. Liczbę oraz wartość wykrytych przez Kontrolę Skarbową faktur dokumentujących czynności fikcyjne w latach 2010-2014 przedstawia tabela: WYSZCZEGÓLNIENIE 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. liczba faktur 84 241 119 889 153 714 154 645 206 966 kwota wynikająca z faktur (brutto)/tys. zł/ 3 711 173 5 822 535 15 486 932 19 712 774 33 692 713 2.3. Przykłady działań Kontroli Skarbowej 2.3.1. Oszustwa paliwowe W ostatnich latach organy kontroli skarbowej obserwują wzrastającą skalę oszustw w podatku VAT wśród podmiotów dokonujących obrotu paliwami. W latach 2013 i 2014 oszustwa paliwowe znalazły się na pierwszym miejscu listy obejmującej branże wysokiego ryzyka. Oprócz typowych wyłudzeń wynikających z fikcyjnych faktur pojawiły się również mechanizmy oszustw, w których wykorzystywane są transakcje wewnątrzwspólnotowe WNT/WDT. W proceder ten, mający często charakter przestępczości zorganizowanej, włączone są podmioty działające w krajach UE oraz z krajów trzecich, głównie z tzw. ściany wschodniej. 9
Głównym celem działań kontrolnych jest ograniczenie wyłudzeń podatku VAT oraz zatrzymanie procederu wykorzystywania mechanizmu znikającego podatnika. Z uwagi na duże zużycie oleju napędowego w Polsce jest on zasadniczym towarem stanowiącym przedmiot oszustwa. Wyłudzenia w tym obszarze, powodują wielomiliardowe straty dla budżetu państwa. Istnieje również niebezpieczeństwo, że uczciwi przedsiębiorcy dokonujący zakupów paliw, a także działający w branży paliwowej, mogą stać się nieświadomie uczestnikami nielegalnego procederu. Biorąc pod uwagę skalę zjawiska oraz realne zagrożenie konkurencyjności dla podmiotów prowadzących działalność zgodnie z prawem i regułami rynku, Ministerstwo Finansów wraz z Ministerstwem Gospodarki podjęły decyzję o opublikowaniu na swoich stronach internetowych Listu ostrzegawczego skierowanego do wszystkich podatników dokonujących obrotu paliwami, w którym zostały wskazane zagrożenia związane z oszustwami w podatku VAT rozpoznanymi w tej branży. Nadrzędnym celem listu było zwrócenie uwagi przedsiębiorców na pojawiające się na rynku oferty sprzedaży paliwa pochodzącego z nielegalnych źródeł. W Liście ostrzegawczym wskazane zostały charakterystyczne, najczęściej pojawiające się cechy transakcji, pozwalające podmiotom na rozpoznanie występującego zagrożenia. List ten zawiera również klauzulę zachęcającą podmioty, które zetknęły się z ofertami sprzedaży paliwa pochodzącego z oszustwa, do informowania o tym fakcie, jak i o oferentach, właściwych organów ścigania lub organów kontroli skarbowej. Informacja taka pozwoli na jeszcze szybsze podejmowanie działań mających na celu eliminację z rynku, paliw pochodzących z nielegalnych źródeł. Istniejąca przestępczość w podatku VAT na rynku paliw ma ogólnokrajowy zasięg oddziaływania. Charakteryzuje się mobilnością podmiotów gospodarczych uczestniczących w procederze wyłudzania podatku VAT, co wymusza inny niż dotychczas sposób działania organów kontroli skarbowej. Przykładem są podjęte w 2014 roku akcje prowadzone na przejściach granicznych z udziałem grup realizacyjnych wywiadu skarbowego we współpracy z innymi organami, tj. Policją, Strażą Graniczną, Służbą Celną oraz Inspekcją Transportu Drogowego. W ramach tych akcji na wybranych przejściach granicznych kontrolowano cysterny wwożące na teren Polski paliwo. Podczas prowadzonych działań dokonywano weryfikacji i analizy dokumentów przewozowych w celu ustalenia faktycznych odbiorców przewożonych paliw. Na tej podstawie sprawdzano, czy należny od sprzedaży podatek VAT został uiszczony 10
przez firmy wprowadzające paliwo na polski rynek. W efekcie ujawniono 217 podmiotów wprowadzających nielegalnie do obrotu paliwo, z czego 181 objętych zostało wnioskami o pilne wszczęcie kontroli. Wstępnie szacowane ustalenia z tytułu niezapłaconego podatku VAT wynoszą około 450 mln zł. Na poczet przyszłych należności dokonano zabezpieczeń na kwotę ok. 100 mln zł. W toku postępowania kontrolnego na podstawie pozyskanych faktur sprzedaży oraz dowodów bankowych ustalono, że spółka dokonywała sprzedaży oleju napędowego na rzecz odbiorcy krajowego, na co posiadała stosowną koncesję. Podmiot na wezwanie urzędu nie przedstawił faktur zakupu potwierdzających uiszczenie naliczonego podatku VAT. Mimo szeroko zakrojonych czynności kontrolnych nie udało się ostatecznie ustalić źródła pochodzenia oleju. Zatem podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia należnego podatku VAT o podatek naliczony. Wydano więc decyzje określające zobowiązanie podatkowe w podatku VAT w łącznej kwocie ponad 23,3 mln zł, w miejsce zadeklarowanych przez podmiot odpowiednio: nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w kwocie ponad 193 tys. zł oraz kwoty podatku podlegającej wpłacie w wysokości 8,5 tys. zł. Wydane w sprawie decyzje są ostateczne. Dodatkowo na wniosek urzędu właściwy organ egzekucyjny wydał decyzję o zabezpieczeniu zobowiązań spółki na kwotę 23,4 mln zł oraz należnych odsetek w wysokości 1,7 mln zł. W obszarze zainteresowania Kontroli Skarbowej znalazła się firma zarejestrowana na nazwisko osoby niemającej stałego miejsca zamieszkania, która odsprzedała swoje udziały kolejnej osobie. Z nowym właścicielem spółki nie udało się nawiązać żadnego kontaktu. W efekcie podjętych działań kontrolnych zabezpieczono dokumenty księgowe spółki w biurze rachunkowym. Postępowanie kontrolne wykazało, iż w badanym okresie, rola spółki sprowadzała się do wystawiania faktur, które nie odzwierciedlały rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych. Spółka wprowadziła do obrotu fikcyjne faktury sprzedaży oleju napędowego na kwotę kilku milionów złotych. Odbiorcą faktur była spółka prawa handlowego z siedzibą w innym województwie, dla której stanowiły one podstawę do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony z nich wynikający. Podmiot ten został także objęty kontrolą. Dodatkowo spółka dla stworzenia pozoru prowadzenia legalnej działalności,,generowała koszty, nie związane z zakupem paliwa. W tym celu posługiwała się m.in. fikcyjnymi fakturami zakupu dotyczącymi wykonania różnego rodzaju robót i usług. W złożonych do urzędu skarbowego deklaracjach VAT za cztery odrębne miesiące 2014r. wykazała nawet podatek do wpłaty w łącznej wysokości ponad 1,8 mln zł, którego nie zamierzała jednak uregulować. Zgodnie z ustaleniami kontroli powstałe zobowiązanie w podatku VAT, w związku z wystawianiem fikcyjnych faktur, nie podlega rozliczeniu w ramach deklaracji VAT. W kontrolowanym okresie spółka nie prowadziła faktycznie działalności pod wskazanym adresem siedziby, nie zatrudniała pracowników i nie ponosiła kosztów bieżącej działalności. Nie dokonywała również żadnych płatności, a obrót środkami pieniężnymi odbywał się na rachunku bankowym, którego właścicielem była inna firma. Spółka nie dokonała żadnych zakupów środków trwałych, wartości niematerialnych 11
i prawnych, wyposażenia, nie podejmowała też inwestycji oraz nie lokowała środków finansowych. Uznano więc, że nie prowadziła działalności gospodarczej i nie funkcjonowała na rynku jako czynny podmiot gospodarczy. Łączna wartość ustaleń wynikająca z wydanych decyzji podatkowych wyniosła ponad 2,1 mln zł. Decyzje te są ostateczne. Na podstawie złożonego wniosku właściwy organ egzekucyjny wydał decyzję o dokonaniu zabezpieczenia należności stanowiących dochód budżetu państwa. Ponadto na podstawie złożonego powiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez członka zarządu spółki właściwy organ ścigania wszczął postępowanie w sprawie. Jeden z urzędów kontroli skarbowej wszczął postępowanie kontrolne w spółce wprowadzającej na rynek krajowy odbarwiony olej opałowy jako pełnowartościowy olej napędowy. Wobec spółki oraz innych podmiotów wszczęto 18 postępowań kontrolnych. Z uwagi na brak kontaktu z władzami spółki materiał dowodowy w sprawie został zebrany z wykorzystaniem dowodów pozyskanych od organów ścigania, analizy posiadanych baz danych, informacji przekazanych przez banki, inne organy kontroli skarbowej, organy podatkowe i celne, kontrahentów spółki oraz w oparciu o zeznania świadków i dowody z wcześniejszych postępowań kontrolnych. Właścicielem spółki, a później jej prezesem i prokurentem była osoba od kilku lat działająca w branży paliwowej. Osoba ta zakładała firmy, w których była właścicielem, pełniła funkcje prezesa lub prokurenta, a następnie je likwidowała nie rozliczając się z należności podatkowych. Spółka nabywała hurtowe ilości produktu z nazwą handlową olej napędowy. Faktycznie był to produkt ropopochodny powstały z odbarwienia olei grzewczych. Ustalono, że spółka brała udział w zorganizowanej grupie przestępczej, która kupowała olej opałowy, a następnie po jego odbarwieniu wprowadzała do obrotu handlowego jako olej napędowy, bez uiszczania należnego podatku akcyzowego. Powstały po odbarwieniu produkt ropopochodny sprzedawała m.in. odbiorcom indywidualnym, podmiotom świadczącym usługi transportowe oraz prowadzącym stacje paliw. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami ustalenia w spółce wyniosły w zakresie podatków VAT i CIT ponad 126,6 mln zł, w zakresie podatku akcyzowego prawie 89 mln zł. Należna opłata paliwowa wyniosła 12,2 mln zł, a koncesyjna 36 tys. zł. Ustalenia dotyczące wysokości należnych opłat przesłano odpowiednio do organów celnego i koncesyjnego. Wydane w sprawie decyzje są ostateczne. W związku z wykrytym mechanizmem działania grupy przestępczej podjęto kolejne postępowania kontrolne na terenie całego kraju. 2.3.2. Oszustwa w branży elektronicznej Wyniki prowadzonych analiz oraz działań kontrolnych wskazują, że branża elektroniczna stała się w ostatnim czasie branżą szczególnie wysokiego ryzyka w zakresie oszustw w VAT. W branży tej przedmiotem obrotu są najczęściej drobne artykuły o wysokiej wartości. W celu przeciwdziałania oszustwom organy kontroli skarbowej podjęły skoordynowane w skali kraju działania kontrolne. W latach 2012-2014 Dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej przeprowadzili 12
397 postępowań kontrolnych (w tym 157 w 2014r.) w ramach których dokonano ustaleń podatkowych na kwotę ponad 2,1 mld zł, w tym ustalenia w 2014r. wyniosły ponad 1,4 mld zł. Na dzień 31 grudnia 2014r. w całym kraju prowadzono 533 postępowania kontrolne wobec podmiotów podejrzanych o udział w karuzelach podatkowych dotyczących obrotu elektroniką. Szacuje się, że łączne ustalenia z postępowań w toku wyniosą około 3,8 mld zł. W związku z tak ogromną skalą oszustw, koniecznym stało się zintensyfikowanie działań kontrolnych w tym zakresie w drugiej połowie 2014r. Oszuści podatkowi obracający przede wszystkim telefonami komórkowymi (w tym smartfonami, iphonami), ale także aparatami fotograficznymi czy dyskami twardymi, wyłudzają miliardy z budżetu państwa. Oszustwa dokonywane są za pomocą, tzw. karuzeli podatkowej między Polską a innymi krajami Unii Europejskiej przy wykorzystaniu opodatkowania 0% stawką podatku VAT wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. W odróżnieniu od pierwotnych transakcji karuzelowych w obecnych transakcjach towar istnieje i jest rzeczywiście przewożony po łańcuchu dostaw w celu zachowania pozorów realnego obrotu towarowego. Istotną rolę w handlu towarami elektronicznymi odgrywają centra logistyczne, w których towar znajduje się bardzo krótko, niezależnie od ilości firm uczestniczących w procesie obrotu. Zmiany kolejnych właścicieli odbywają się na podstawie mailowych dyspozycji i trwają zaledwie kilka minut. Następnie towar najczęściej jest transportowany do magazynu ostatniego na terytorium RP podmiotu, skąd w ramach WDT wywożony jest za granicę. W rzeczywistości towar, który wchodzi na krajowy rynek w ogóle nie jest przeznaczony do zbycia na polskim rynku. Ze względu na skomplikowany charakter oszustwa działania kontrolne, dla zwiększenia skuteczności, prowadzone są w ścisłej współpracy pomiędzy urzędami kontroli skarbowej, organami podatkowymi, organami celnymi, organami ścigania oraz administracjami podatkowymi innych państw UE. Ponadto w związku z istniejącym niebezpieczeństwem, że uczciwi przedsiębiorcy działający w branży elektronicznej, dokonujący obrotu transgranicznego jak i krajowego, mogą nieświadomie stać się uczestnikami ww. procederu, Ministerstwo Finansów opracowało we współpracy z Ministerstwem Gospodarki List ostrzegawczy informujący o wykrytych nadużyciach w podatku VAT w obrocie elektroniką. W Liście ostrzegawczym zawarto opis mechanizmu oszustwa oraz katalog charakterystycznych, najczęściej powtarzających się cech transakcji wykorzystywanych w oszustwach w branży elektronicznej. Celem było poinformowanie przedsiębiorców 13
o istniejącym ryzyku, a także umożliwienie im zachowania szczególnej ostrożności i staranności przy podejmowaniu decyzji handlowych. W latach objętych kontrolą, podatnik (osoba fizyczna) prowadził działalność gospodarczą w zakresie hurtowej sprzedaży (eksportu) telefonów komórkowych na Wschód. Towary podatnik nabywał od kontrahentów unijnych w ramach wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów (WNT). Jak wykazała kontrola, podatnik nie posiadał magazynu i nie zatrudniał pracowników. Telefony, które poddawano odnowieniu (tzw. refurbish) z reguły przed sprzedażą były przepakowywane z oryginalnych opakowań w zbiorcze pudła. Z dokumentów podatnika wynikało, że towar zwykle odbierany był przez osoby trzecie, nie wskazane na fakturach sprzedaży. Zapłata należności za zakupiony towar dokonywana była wyłącznie w formie gotówkowej, przy czym wpłat dokonywały osoby nie wskazane na fakturach jako nabywcy towarów. Podatnik, jak sam wskazał, nie znał przewoźników zgłaszających jego towary do odprawy celnej na granicy RP, nie miał kontaktu z większością kontrahentów wskazanych na fakturach oraz dokumentach celnych SAD. Podatnik nie dysponował żadnymi dokumentami potwierdzającymi tożsamość nabywców towarów oraz faktu prowadzenia przez nich działalności gospodarczej na terytorium innego kraju. W ramach weryfikacji transakcji eksportowych m.in. przesłuchano świadków oraz dokonano analizy rachunków bankowych podatnika. Podjęto także współpracę z administracjami podatkowymi krajów UE oraz z administracjami celnymi krajów trzecich. W wyniku tych czynności ustalono, iż towar nigdy nie został odprawiony ani przez rosyjską, ani przez ukraińską administrację celną. Z pozyskanych informacji wynika również, że podmioty wskazane na fakturach sprzedaży wystawionych przez polskiego podatnika nie istnieją lub nie potwierdzają nabyć towarów. W świetle pozyskanych dowodów uznano, że w przedmiotowych sytuacjach nie miało miejsca przeniesienie na rzecz zagranicznych podmiotów prawa własności towarów wskazanych w fakturach polskiego podatnika. W świetle przepisów ustawy o VAT podatnik nie dokonywał czynności eksportu towarów. W konsekwencji pozbawiono podatnika prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony związany z wewnątrzwspólnotowym nabyciem tych towarów. Łączna kwota uszczupleń wyniosła ponad 2,6 mln zł. Od wydanej decyzji podatnik złożył odwołanie. Zasadność i prawidłowość wydanego w sprawie rozstrzygnięcia ostatecznie potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Na wniosek urzędu dokonano zabezpieczeń na rachunku bankowym podatnika. 2.3.3. Oszustwa w branży budowlanej Postępowania kontrolne przeprowadzone we współpracy z Centralnym Biurem Śledczym i Prokuraturą Okręgową zakończyły proceder wystawiania fikcyjnych faktur przez zorganizowaną grupę przestępczą działającą w branży budowlanej. W dotychczas zakończonych postępowaniach wykryto ponad 3 tys. wystawionych faktur, które nie odzwierciedlały rzeczywistych transakcji oraz ustalono ponad 300 ich odbiorców z terenu całej Polski. Uszczuplenia tylko w zakresie podatku VAT oszacowano wstępnie na kwotę ponad 52 mln zł. Ustalenia te mają ścisły związek z innym śledztwem prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową 14
i nie są wykluczane dalsze zatrzymania. Zorganizowana grupa werbowała osoby, głównie bezrobotne, często karane w przeszłości, zakładając na nie firmy. Rola tych osób sprowadzała się do podpisywania fikcyjnych dokumentów oraz wyszukiwania odbiorców fikcyjnych faktur. W toku przeprowadzonych postępowań kontrolnych pozyskano materiał dowodowy niezbędny do zakwestionowania u odbiorców podatku naliczonego z tytułu posługiwania się fikcyjnymi fakturami. Ustalono, że podmioty te wystawiły faktury na kwotę netto ponad 164 mln zł oraz 40 mln zł podatku VAT. W wyniku podjętych działań kontrolnych część podatników odbiorców faktur, dokonała korekt deklaracji podatkowych oraz uregulowała zaległości podatkowe. Wartość wpłat dokonanych z tego tytułu w 2014r. wyniosła ponad 9,8 mln zł. Jeden z urzędów kontroli skarbowej wszczął postępowanie kontrolne w spółce na podstawie anonimowej informacji wskazującej na proceder wystawiania fikcyjnych faktur. Ustalono, iż wobec kontrolowanej spółki Prokuratura Rejonowa prowadziła postępowanie przygotowawcze w sprawie naruszenia przepisów prawa o ubezpieczeniach społecznych. Spółka ta w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wypłacała pracownikom wynagrodzenia poza ewidencją płac. W związku z powyższym przekazano do prokuratury zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa, polegającego na naruszeniu przepisów prawa o ubezpieczeniach społecznych poprzez zgłaszanie do ZUS nieprawdziwych danych oraz prowadzeniu dokumentacji w sposób nierzetelny. Na podstawie przesłuchań pracowników spółki i firm podwykonawczych oraz podjętych czynności sprawdzających u kontrahentów ustalono, że pomiędzy właścicielami tych firm a kontrolowaną spółką istnieją powiązania zarówno o charakterze rodzinnym jak i wynikające ze stosunku pracy. Działalność firm podwykonawczych sprowadzała się jedynie do pozorowania pozarolniczej działalności gospodarczej i polegała na zawyżeniu kosztów działalności kontrolowanego podmiotu poprzez wystawianie faktur nieodzwierciedlających faktycznych zdarzeń gospodarczych. Współpraca spółki z podwykonawcami sprowadzała się do przejęcia znacznej część jej dochodów w celu uniknięcia przez nią opodatkowania według stawki 19%, na rzecz opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych według stawki 5,5%. Ponadto materiały dowodowe potwierdziły, że wskazane firmy podwykonawcze, nie wykonywały prac ogólnobudowlanych na budowach realizowanych przez generalnego wykonawcę, czyli kontrolowaną spółkę. Postępowania kontrolne prowadzone wobec spółki zakończono decyzjami określającymi zaległość podatkową na łączną kwotę ponad 5,7 mln zł. Na wniosek prokuratury wszczęto postępowania kontrolne wobec podatnika prowadzącego działalność w zakresie inżynierii i związanego z nią doradztwa technicznego. Jak ustalono w trakcie postępowania, kontrolowany w ewidencji ujmował faktury nie dokumentujące faktycznych transakcji. Przy pomocy pośrednika zamawiał on u wystawców dokumenty na ustalone kwoty i wskazane zapisy. Po otrzymaniu faktur dokonywał formalnej zapłaty za rzekomy towar, realizując przelewy bankowe na wskazane rachunki. Pieniądze wracały do przedsiębiorcy przez pośrednika, po potrąceniu przez wystawcę podatku VAT oraz po pobraniu przez niego prowizji w wysokości 5% wartości faktury netto. W wyniku przeprowadzonych postępowań 15
ustalono, że podatnik zaewidencjonował fikcyjne faktury zakupu towarów i usług o łącznej wartości 4,4 mln zł. Kontrolowany przyznał się do nadużyć i złożył korekty deklaracji na łączną kwotę 1,2 mln zł, z czego dotychczas wpłacił 0,6 mln zł. W trakcie postępowania ściśle współpracowano z prokuratorem prowadzącym śledztwo, funkcjonariuszami Centralnego Biura Śledczego oraz pracownikami urzędów kontroli skarbowej prowadzącymi postępowania kontrolne. W toku postępowania kontrolnego wszczętego w stosunku do podmiotu prowadzącego działalność deweloperską stwierdzono nieprawidłowości w zakresie rozliczania podatku VAT, w wyniku których zaniżono zobowiązanie podatkowe na kwotę ok. 1 mln zł. Kontrolowana spółka sprzedała firmie córce nakłady związane z prowadzoną inwestycją, obejmującą budowę zespołu budynków wielorodzinnych z niezbędną infrastrukturą. Spółka dokonując sprzedaży infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu zastosowała obniżoną 8% stawkę VAT do czego, zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie była uprawniona. Ponadto stwierdzono, że spółka nieprawidłowo ustaliła moment powstania obowiązku podatkowego dotyczącego części wystawianych faktur oraz nie posiadała, przed terminem złożenia deklaracji, potwierdzenia otrzymania korekty faktury przez nabywcę. W toku kontroli spółka złożyła także korekty za okresy rozliczeniowe nieobjęte kontrolą. Kontrahenci podmiotu kontrolowanego również skorygowali swoje deklaracje. Zaległości podatkowe kontrolowanego i jego kontrahentów zostały wpłacone w kwocie ok. 1,3 mln zł. 2.3.4. Handel metalami oraz wyrobami stalowymi W 2014 roku prowadzonych było 361 postępowań wobec podmiotów podejrzanych o udział w procederze oszustw na rynku handlu stalą budowlaną, polegających na wprowadzaniu na rynek krajowy z pominięciem obciążeń podatkowych w VAT wynikających z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz obrocie po cenach obniżonych w stosunku do cen rynkowych. Jednocześnie zakończono 238 postępowań, w których ustalenia ogółem wyniosły ok. 1.087 mln zł Prowadzono również bieżące analizy w celu monitorowania wpływu wprowadzenia od 01.10.2013r. mechanizmu odwrotnego opodatkowania w zakresie obrotu stalą budowlaną (wymienioną w załączniku nr 13 do ustawy o VAT) na deklarowanie faktycznego obrotu przez podatników oraz zidentyfikowania ewentualnych mechanizmów oszustw podatkowych. Kontrola Skarbowa dzięki współpracy z prokuratorami okręgowymi, Policją oraz czeską i słowacką administracją podatkową rozbiła międzynarodową karuzelę firm wyłudzających podatek VAT wynikający z fikcyjnych faktur. W toku kontroli stwierdzono, że wykazane transakcje o wartości ponad 59 mln zł nie zostały przeprowadzone w celu gospodarczym, lecz 16
w celu wyłudzenia z budżetu zwrotów podatku VAT. Stal wywieziona do słowackiego kontrahenta (1.200 transportów) w rzeczywistości wracała do kraju w tym samym dniu i tym samym środkiem transportu. Zlokalizowanie miejsc rzekomego odbioru i dostawy towaru w bliskiej odległości, pozwoliło na zminimalizowanie kosztów transportu, który odbywał się wyłącznie dla uprawdopodobnienia transakcji. W przypadku rzekomych dostaw stali do firm czeskich udowodniono istnienie łańcucha firm generującego podatek z fikcyjnych faktur. W wyniku przeprowadzonego postępowania wydano decyzję, w której stwierdzono zaległość podatkową w łącznej wysokości ok. 12 mln zł. Na poczet zobowiązań został zabezpieczony zwrot różnicy podatku VAT w kwocie ponad 2,5 mln zł. Współpracując z prokuraturą apelacyjną przeprowadzono za lata 2011-2014 szereg postępowań kontrolnych w spółce prowadzącej hurtową sprzedaż wyrobów metalowych oraz sprzętu i dodatkowego wyposażenia hydraulicznego i grzejnego. W toku kontroli ustalono, że spółka ukrywała przychody osiągane z prowadzonej działalności. Stwierdzono m.in. prowadzony poza oficjalną ewidencją obrót rurami kanalizacyjnymi i wodociągowymi. Spółka dokonywała faktycznych zakupów towaru, realizowała płatności i pisemnie potwierdzała odbiór zamówionych towarów. Następnie po naliczeniu odpowiedniej marży towary odsprzedawała. Ustalenia kontroli dotyczące wysokości faktycznie uzyskanych przychodów oparto na średniej marży stosowanej przez spółkę. Ustalono również, że spółka nabyła kosztowne meble i sprzęt AGD przeznaczony do zabudowy. W rzeczywistości przedmioty te zakupiono na wyposażenie prywatnej nieruchomości prezesa zarządu spółki. W kosztach prowadzonej działalności spółka ujęła też m.in.: wydatki związane z prywatnymi wyjazdami, fikcyjne usługi transportowe czy wydatki poniesione na eksploatację samochodu poza działalnością. Spółka zawyżyła koszty uzyskania przychodów o wydatki poniesione na zakup usług niematerialnych, wykonanych przez firmy mające tych samych udziałowców co kontrolowany podmiot i nieprowadzące ewidencji księgowych. Podmioty te objęto kontrolami. Łącznie udowodniono spółce zaniżenie podatków na kwotę 1 mln zł, przy czym część ustaleń została skorygowana jeszcze w toku kontroli. Spółka dokonała wpłat wraz z odsetkami w kwocie blisko 1,5 mln zł. 2.3.5. Wirtualne biura Ustanowienie siedziby podmiotu w wirtualnym biurze rodzi wiele korzyści i możliwości pod względem organizacyjnym dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Wyniki przeprowadzonych analiz, pokazały, że fakt posiadania przez podmiot siedziby w wirtualnym biurze stał się istotnym czynnikiem ryzyka w zakresie oszustw w VAT. Dlatego w roku 2014 zintensyfikowano działania w tym obszarze. W roku 2014 prowadzono 992 postępowania kontrolne wobec podmiotów mających swoją siedzibę w wirtualnym biurze, z tego 375 zostało zakończonych. Łączna kwota ustaleń 17
w tych postępowaniach wyniosła ponad 4,1 mld zł., z tego 84% stanowiły ustalenia w podatku VAT. Dla pozostałych 617 postępowań, będących w toku, ustalenia szacowane są na 3,5 mld zł. Charakterystyczną cechą postępowań prowadzonych wobec tego typu podmiotów są: brak bezpośredniego dostępu do dokumentacji podmiotu, utrudniony kontakt z osobami upoważnionymi do jego reprezentowania, którymi często są obywatele innych państw i niezgodności danych w KRS ze stanem faktycznym. Działania w obszarze klientów wirtualnych biur nie są nastawione na konkretną branżę, a na fakt zastosowania takiej siedziby dla podmiotów będących znikającymi podatnikami. Największa liczba postępowań kontrolnych obejmowała następujące branże: sprzedaż hurtową paliw i produktów pochodnych, sprzedaż hurtową sprzętu elektronicznego i telekomunikacyjnego oraz części do niego, sprzedaż hurtową metali i rud metali. W celu zwiększenia skuteczności działań służb skarbowych w tym obszarze, postępowania prowadzone były we współpracy z organami podatkowymi, organami celnymi, GIIF oraz organami ścigania. Jeden z urzędów kontroli skarbowej przeprowadził postępowanie kontrolne w spółce, która została założona w styczniu 2013r. w wirtualnym biurze. Udziały tej spółki sprzedano w maju 2013r. obywatelowi Wielkiej Brytanii, który został zarówno prezesem zarządu i jedynym udziałowcem. Spółka nie zadeklarowała za okres objęty kontrolą żadnych wartości nabyć oraz dostaw. Z postępowania kontrolnego wynika, że w okresie od maja do czerwca 2013r. kontrolowana spółka otrzymała od innej spółki środki pieniężne w kwocie ok. 19,7 mln euro (równowartość ok. 83,5 mln zł). W tym samym okresie przekazała: ok. 19 mln euro na rzecz spółki mającej siedzibę w Bułgarii oraz ok. 0,6 mln euro spółce, która została założona przez tą samą osobę co kontrolowana spółka. Jej udziały również zostały odsprzedane obywatelowi Wielkiej Brytanii. Spółka, pomimo alokacji znacznych wartości środków pieniężnych w stosunkowo krótkim czasie, nie posiadała żadnych składników majątku. W toku postępowania spółka nie przedłożyła ksiąg podatkowych, a także jakichkolwiek dokumentów potwierdzających fakt nabycia towarów. Na przesłuchanie nie stawił się prezes zarządu spółki. Po wystąpieniu do wszystkich urzędów kontroli skarbowej uzyskano informację, że w trakcie jednego z postępowań prowadzonych w spółce, która przekazała kontrolowanemu podmiotowi ok. 19,7 mln euro ujawniono 63 faktury zakupu od tego podmiotu. Faktury, które spółka wystawiła i wprowadziła do obrotu prawnego dokumentują czynności, które faktycznie nie miały miejsca. Faktury te zostały ujęte w księgach podatkowych nabywcy, a podatek wykazany na nich rozliczony jako podatek naliczony. Organ kontroli skarbowej określił podatek od towarów i usług do zapłaty w wysokość ponad 15 mln zł. Wydana decyzja jest ostateczna. 18
2.3.6. Obrót wewnątrzwspólnotowy Przeprowadzone postępowania kontrolne ujawniły liczne oszustwa w podatku VAT w handlu wewnątrzwspólnotowym w postaci wyłudzania nienależnego zwrotu VAT lub unikania zapłaty należności budżetowych z tego tytułu. Najczęściej spotykaną formą nadużyć w podatku VAT jest unikanie opodatkowania podatkiem VAT nabyć wewnątrzwspólnotowych poprzez stworzenie łańcucha transakcji, w którym jednym z ogniw są: znikający podatnicy, którzy są zarejestrowani dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, ale nie składają deklaracji, podatnicy, którzy składają deklaracje VAT, ale nie deklarują lub zaniżają wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów, podatnicy, którzy są zarejestrowani dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, składają deklaracje, ale wykazują w nich albo wewnątrzwspólnotowe dostawy albo fikcyjne zakupy krajowe dla zrównoważenia podatku należnego od sprzedaży krajowej towarów nabytych od kontrahentów unijnych. Przesłanką wszczęcia postępowania kontrolnego były ustalenia dokonane w toku postępowania kontrolnego, realizowanego na wniosek prokuratury oraz wyniki analiz w zakresie danych wykazywanych w złożonych deklaracjach VAT-7. W trakcie prowadzonego postępowania kontrolowany nie przedstawił jakiejkolwiek dokumentacji potwierdzającej wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów. Brak zatem było podstaw do zastosowania preferencyjnej stawki podatku VAT w wysokości 0%. W ocenie kontrolujących transakcje obejmujące ww. dostawy towarów powinny być opodatkowane stawką podatku VAT właściwą dla sprzedaży krajowej. W efekcie przeprowadzonego postępowania została wydana decyzja określająca zobowiązanie podatkowe w podatku VAT, w łącznej kwocie ponad 23 mln zł. W toku postępowania wystąpiono również z wnioskiem do właściwego organu podatkowego o dokonanie zabezpieczenia na majątku podatnika przed wydaniem decyzji podatkowej. W związku z powyższym na poczet należnego zobowiązania zostały zabezpieczone środki pieniężne na rachunku bankowym podmiotu w kwocie ponad 27,7 mln zł. Postępowaniem kontrolnym objęto spółkę z o.o.. Z uzyskanych informacji wynikało, że dokonuje ona nabyć wewnątrzwspólnotowych towarów od dostawcy węgierskiego. W okresie od lipca 2012r. do czerwca 2013r. spółka nabywała towary w ramach WNT, które następnie sprzedawała do niezidentyfikowanych odbiorców w kraju. Mechanizm oszustwa podatkowego polegał na tym, że kontrolowana jednostka umożliwiła swojemu kontrahentowi krajowemu wykazanie w deklaracji VAT znacznej wysokości podatku naliczonego VAT. Wartość podatku należnego (naliczonego dla kontrahenta) wyniosła łącznie ok. 6,5 mln zł od obrotu stanowiącego 19
blisko 28,5 mln zł. Aby samemu nie zapłacić tak wysokiego podatku VAT kontrolowana spółka wykazywała równoważącą sprzedaż krajową kwoty podatku naliczonego bezpodstawnie. W trakcie postępowania kontrolnego jednostka nie okazała żadnych dokumentów podatkowych, a kontakt z jej prezesem jedynym udziałowcem urwał się po tym, jak prawomocne stało się zabezpieczenie środków pieniężnych na kwotę ok. 700 tys. zł na jednym z rachunków bankowych. W wyniku podjętych działań określono kontrolowanemu podatek od towarów i usług w łącznej kwocie ok. 6,5 mln. zł. Wydana wobec podatnika decyzja jest ostateczną i prawomocną. 2.3.7. Wykrywanie nieujawnionych dochodów W 2014r. urzędy kontroli skarbowej, jak w latach poprzednich kontynuowały działania kontrolne w kierunku: kontroli rzetelności deklarowanych dochodów przez podatników posiadających różnorodne źródła uzyskania przychodów, w tym pochodzące z: pozarolniczej działalności gospodarczej, działalności wykonywanej osobiście, z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, ujawniania niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej m.in. w handlu i usługach, np. w branży motoryzacyjnej, budowlanej i turystycznej, ujawniania źródeł pochodzenia majątku oraz przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. W wyniku prowadzonych analiz wytypowano do kontroli kilkuset podatników, którzy w latach 2007-2013 uzyskując dochody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych nie dopełnili obowiązku złożenia deklaracji PIT-38 lub złożyli deklaracje niezgodne ze stanem faktycznym. Łączne zaniżenie podatku od osób fizycznych wyniosło blisko 10 mln zł, a wpłaty z kontroli w tym obszarze wniesione w 2014r. zamknęły się kwotą 5,7 mln zł. Część podatników dobrowolnie złożyła korekty deklaracji PIT-38, za kontrolowany okres jak i okresy nie objęte kontrolą. W sumie, w wyniku działań przeprowadzono 656 postępowań kontrolnych, wydano 255 decyzji oraz 223 wyniki kontroli, uwzględniające korekty złożone przez podatników (w pozostałych postępowaniach nie stwierdzono nieprawidłowości bądź, w związku z korektą złożoną przed wszczęciem postępowania, anulowano postanowienie o wszczęciu). Łączne ustalenia dokonane w latach 2013-2014 wyniosły blisko 20,7 mln zł. Wpłaty wynikające z ustaleń tych kontroli oraz z korekt deklaracji złożonych za lata objęte kontrolą wyniosły ponad 17 mln zł (w tym z dobrowolnie skorygowanych deklaracji 7 mln zł). W toku pozostaje 77 postępowań. W jednym z prowadzonych postepowań ustalono podatnikowi zaniżenie podatku w wysokości 1,2 mln zł. Pomimo zapewnień ze strony podatnika o braku miejsca zamieszkania i unikaniu kontaktu z organem kontroli korespondencja w sprawie doręczona została zastępczo. Wydane w sprawie orzeczenie jest prawomocne, a do właściwego urzędu skarbowego skierowano wniosek o dokonanie zabezpieczenia na majątku podatnika. 20
Jeden z urzędów wszczął postępowanie kontrolne u producenta maszyn rolniczych w związku z doniesieniem o sprzedaży wyprodukowanych części jako złomu do krajów spoza UE. W toku postępowania kontrolnego przeprowadzono analizę prawidłowości zadeklarowanych obrotów z tytułu sprzedaży. Podatnik przekazał kontrolującym wykaz zużycia materiałów na poszczególne maszyny rolnicze. Wyliczono zatem zużycie faktyczne i normatywne na wykonaną w badanym okresie produkcję maszyn rolniczych. W wyniku porównania zużycia materiałów podstawowych przyjętych na podstawie obrotów magazynowych do zużycia normatywnego ustalono, że w firmie znacznie przekroczono normy zużycia wszystkich materiałów wykorzystanych do produkcji maszyn rolniczych. Wskazywało to na produkcję większą niż wynikająca z ksiąg podatnika, co oznaczało, że nie cała sprzedaż była ewidencjonowana. Głównym powodem zakwestionowania rzetelności ksiąg było stwierdzenie znacznych nadwyżek surowców w postaci stali (blachy, prętów, płaskowników, profili i rur), które wobec faktu nie wykazania w spisie z natury przeprowadzonym na koniec kontrolowanego roku, zostały w ocenie kontrolujących wykorzystane przez podatnika do niezaewidencjonowanej produkcji sprzedaży maszyn rolniczych. Urząd kontroli skarbowej określił podstawę opodatkowania w drodze oszacowania. Kwota uszczupleń w podatku od towarów i usług określona w wydanej decyzji wyniosła ponad 842 tys. zł. Natomiast zaniżenie obrotu ponad 3,6 mln zł. Kontrolowany podmiot wniósł odwołanie od ww. decyzji. Wydane w sprawie decyzje są ostateczne i prawomocne. Podatnik całą kwotę zaległości podatkowych wraz z odsetkami, tj. 1,8 mln zł wpłacił w wyznaczonym terminie. Urząd kontroli skarbowej w oparciu o materiał zgromadzony przez ABW i prokuraturę wszczął postępowania w dwóch podmiotach produkujących na masową skalę pojazdy specjalistyczne. Spółki ewidencjonowały w rejestrach zakupu VAT faktury stwierdzające czynności, które w rzeczywistości nie zostały dokonane. Nieprawdziwe dane wynikające z rejestrów ujmowały w miesięcznych deklaracjach podatkowych, zawyżając w ten sposób wysokość podatku naliczonego VAT. Kontrolowane podmioty w okresach objętych postępowaniami dokonywały znacznych zakupów samochodów ciężarowych przystosowywanych później dla potrzeb pojazdów specjalistycznych oraz urządzeń i akcesoriów służących do adaptacji tych pojazdów. Dokonywały też nabyć towarów i usług od firm wystawiających fikcyjne faktury. Według dowodów przekazanych kontrolującym z prokuratury, fikcyjne faktury dostaw dotyczyły często wysoko specjalistycznych usług, których rzekomi wykonawcy nie byli w stanie zrealizować. Fikcyjny obrót towarów i usług, który opisywali podejrzani, dotyczył transakcji dokonywanych z wzajemnym pośrednictwem firm zaangażowanych w ten proceder. Układ transakcji przypominał pajęczynę zakupów i sprzedaży, gdzie w zależności od potrzeb firmy stawały się odbiorcami albo dostawcami faktur. Dokonywano także przelewów bankowych regulujących zobowiązania odbiorców faktur wobec ich wystawców, a następnie wypłaty gotówkowej otrzymanych przelewów oraz zwrotu tych pieniędzy kolejnym ogniwom łańcucha dostaw, aż do końcowego odbiorcy, czyli do obu kontrolowanych podmiotów. Łączne ustalenia w podatku VAT wyniosły ponad 3,5 mln zł. Dotychczas podmioty złożyły korekty deklaracji i dokonały wpłat na kwotę prawie 3,3 mln zł. 21
Jeden z urzędów zrealizował kontrole w czterech powiązanych rodzinnie podmiotach, prowadzących gospodarstwa ogrodnicze. Podmioty wytypowano do kontroli m.in. na podstawie informacji napływających od konkurencyjnych firm działających na rynku. Objęci kontrolą podatnicy prowadzili zaliczaną do działów specjalnych produkcji rolnej uprawę kwiatów pod osłonami. Cała produkcja odbywała się w jednym kompleksie szklarniowym o powierzchni kilku hektarów, wraz ze wspólną infrastrukturą. Większość materiałów do produkcji pochodziła z nabycia wewnątrzwspólnotowego. W praktyce działalność ta stanowiła wspólne gospodarstwo rodzinne, a podział własnościowy był jedynie formalny. Dla potrzeb obliczania podstawy opodatkowania i rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych, podatnicy nie prowadzili żadnej dokumentacji księgowej. Dochód ustalany był przy zastosowaniu normy szacunkowej, w odniesieniu do zgłoszonej powierzchni upraw. Wszystkie podmioty były czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług. Sprzedaż dokumentowali wystawiając faktury na rzecz osób prowadzących działalność gospodarczą, nie prowadzili natomiast sprzedaży na rzecz osób fizycznych i nie posiadali kas fiskalnych. Z okazanych faktur wynikało, że sprzedaż prowadzona była na rynkach i giełdach na terenie całego kraju. Większość należności ze sprzedaży regulowana była gotówką, którą następnie wpłacano na rachunki bankowe. W wyniku porównania wpłat pochodzących z utargów z wartością sprzedaży deklarowaną na podstawie wystawionych faktur stwierdzono, że ewidencje sprzedaży prowadzone były nierzetelnie. Analiza opisów zawartych w historii rachunków bankowych potwierdzała, że wpłaty z utargów znacznie przewyższały kwoty wynikające z zaewidencjonowanych dowodów sprzedaży. Stwierdzono także, że podatnicy nierzetelnie dokumentowali transakcje sprzedaży, a zamiast faktur wystawiali dowody wydania towarów (WZ). Proceder ten został ujawniony na podstawie analizy historii operacji na rachunkach bankowych, na które wpływały płatności bezgotówkowe. Wskazane w opisie operacji bankowych numery dowodów WZ nie miały powiązania z wystawionymi fakturami. W wyniku przeprowadzonych czynności stwierdzono zaniżenie podatku VAT oraz nieprawidłowości w naliczaniu podatków majątkowych. Podatnicy złożyli korekty deklaracji zarówno za okres kontrolowany jak i kolejne okresy podatkowe nieobjęte zakresem prowadzonych postępowań, łącznie regulując zaległości w kwocie 1,6 mln zł. Dzięki współpracy jednego z urzędów z Wojewódzkim Inspektoratem Farmaceutycznym oraz Oddziałem ZUS kontrolą objęto prawidłowość rozliczeń lekarzy prowadzących prywatne praktyki zawodowe. Wszczęto 70 postępowań kontrolnych. Działania analityczne pozwoliły na pozyskanie informacji o faktycznych przychodach z wizyty, co potwierdzano na podstawie zeznań pacjentów i w zapisach kas rejestrujących w przypadku posiadania takich urządzeń. Przesłuchania świadków ograniczono do próby statystycznej, z uwzględnieniem osób, które były u lekarzy kilkukrotnie w różnych latach. W toku kontroli lekarze powoływali się na fakt udzielania bezpłatnych porad lekarskich osobom spokrewnionym i zaprzyjaźnionym. W powyższych przypadkach wzywano do okazania rejestru świadczeń bezpłatnych lub też wskazania osób, które otrzymały receptę podczas niepłatnej wizyty lekarskiej. W uzasadnionych przypadkach przesłuchiwano wskazane osoby. W 2014r. zakończono ustaleniami 67 postępowań, przy czym wszyscy podatnicy złożyli korekty deklaracji, przyznając, że zaniżali ceny za wizyty 22