Instrukcja instalowania dodatkowego układu zasilania paliwem LPG w samochodzie: RENAULT KANGOO 1,4 8v typ pojazdu : KC typ silnika: K7JA7

Instrukcja instalowania dodatkowego układu zasilania paliwem LPG w samochodzie: RENAULT KANGOO 1,4 8v typ pojazdu : KC typ silnika: K7JA7 NR INSTRUKCJI: 1150108 Opracował: Tomasz Grygoruk 18-07-2006r.. Imię i Nazwisko data podpis Zatwierdził: Marek Flekiewicz 18-07-2006r. Imię i Nazwisko data podpis Strona 1 z 29 Wersja 1

Spis treści: Schemat instalacji na pojeździe:...3 Zabudowa zbiornika toroidalnego oraz zaworu zespolonego...4 Zabudowa wlewu paliwa LPG...5 Zabudowa parownika/regulatora ciśnienia...6 Zamontowanie przewodów ciśnieniowych fazy ciekłej LPG...7 Montaż dysz kalibrowanych...9 Montaż króćca podciśnienia...10 Zabudowa urządzenia wtrysku gazu...11 Zabudowa elektronicznej jednostki sterującej...12 Zabudowa czujnika ciśnienia...12 Zabudowa przełącznika rodzaju zasilania...14 Zabudowa zespołu filtra paliwa LPG...15 Połączenia elektryczne instalacji zasilania paliwem LPG...16 Schemat połączeń elektrycznych...17 Procedury uruchamiania...18 Zalecenia dotyczące montażu elementów i urządzeń instalacji LPG oraz prowadzenia prac przeglądowo-naprawczych...25 Uwagi dodatkowe dotyczące zachowania zasad bezpieczeństwa w trakcie zabudowy instalacji, jej przeglądów i napraw...28 Strona 2 z 29 Wersja 1

Instrukcja montażu instalacji zasilania LPG Schemat instalacji na pojeździe: Rys. 1. Schemat rozmieszczenia elementów i urządzeń układu sekwencyjnego wtrysku gazu LPG zainstalowanego w samochodzie Renault Kangoo 1,4 8V Strona 3 z 29 Wersja 1

Zabudowa zbiornika toroidalnego oraz zaworu zespolonego typ zbiornika: ZT 267.00H o pojemności 39 litrów firmy STAKO z zewnętrznym króćcem pod zawór zespolony (nr homologacji:e20 67R 01 0440) typ zaworu zespolonego: T.04 (nr homologacji: E8 67R 01 3018) 1. Zbiornik umieścić pod płytą podłogową bagażnika pojazdu w miejscu mocowania koła zapasowego tak, aby króciec zewnętrzny zbiornika pod zawór zespolony był skierowany do tyłu w osi podłużnej pojazdu oraz był przekręcony w lewą stronę pojazdu o kąt 45 (rys. 2.). 2. Zaznaczyć miejsce na otwory pod śruby mocujące M10. Odsunąć zbiornik, a następnie nawiercić zaznaczone otwory montażowe: najpierw wiertłem 6, a następnie otwory rozwiercić do średnicy 10.5 za pomocą rozwiertaka stożkowego. 3. Nawiercone otwory zabezpieczyć przed korozją masą bitumiczną. 4. Do odizolowania zbiornika od blachy stosować podkładki gumowe o grubości 3 mm. 5. Przed montażem zaworu zespolonego na króćcu zbiornika nałożyć pierwszą część jego obudowy (rys. 3.1). 6. Zawór zespolony umieścić na króćcu zbiornika sprawdzając, czy dwa najwyżej położone nagwintowane otwory króćca przyspawanego do zbiornika znajdują się dokładnie w tej samej linii (rys. 3). Zawór zespolony osadzić na króćcu zbiornika w pozycji pokazanej na rys. 3 i przykręcić za pomocą sześciu śrub M5 rozmieszczonych w osi poziomej zaworu zespolonego (dołączonych do kompletu) dociągając je równomiernie momentem równym 3 Nm (śruby mocujące zawór zespolony przykręcać po przekątnej). 1 oś pojazdu 45 śruba mocująca Rys. 2. Miejsce mocowania zbiornika Rys. 3. Położenie zaworu zespolonego Strona 4 z 29 Wersja 1

Za pomocą opaski przymocować pierwszą część osłony zaworu zespolonego do króćca zbiornika, dokręcając śrubę momentem 5 Nm (rys. 3.1). Drugą część osłony połączyć z pierwszą dociskając oba elementy, aż do momentu złapania zatrzasków. 7. Napełnić zbiornik sprężonym powietrzem, do ciśnienia 0,8 MPa i sprawdzić szczelność osadzenia zaworu zespolonego. Wypuścić powietrze otwierając lekko zawór wylotowy. 8. Umieścić zbiornik pod podłogą bagażnika i przymocować czterema śrubami M10 wykorzystując nawiercone wcześniej otwory w podłodze. Pod nakrętkę należy założyć podkładkę o średnicy 25 i grubości 3,5 mm wraz z podkładką sprężystą (dołączone do zbiornika). Śruby dociągnąć momentem 15 Nm.Pod śruby założyć podkładki 52 dołączone do kompletu. Zabudowa wlewu paliwa LPG typ: Tartarini Auto (nr homologacji: E8 67R 01 1546) Rys. 3.1. Mocowanie pierwszej części osłony zaworu zespolonego 1. Wlew paliwa LPG zabudować na tylnym zderzaku z lewej strony pojazdu (rys. 4). 2. Za pomocą otwornicy nawiercić otwór 61. 3. Za pomoca dwóch wkrętów dołączonych do kompletu przykręcić wlew do wspornika. 4. Wspornik wraz z wlewem paliwa LPG umieścić we wcześniej nawierconym otworze. 5. Wlew paliwa LPG połączyć z przewodem ciśnieniowym Cu 8x1 za pomocą złącza ciśnieniowego z pierścieniem samozacinającym o średnicy 8 (dołączonym do wlewu paliwa). 80±10 Rys. 4. Zamontowanie wlewu paliwa Strona 5 z 29 Wersja 1

Zabudowa parownika/regulatora ciśnienia typ: G/ETAGAS (nr homologacji E13 67R 01 0023) 1. Parownik/regulator ciśnienia montować w pozycji pionowej, poniżej zbiornika wyrównawczego płynu chłodzącego. 2. Parownik/regulator ciśnienia typu G/ETAGAS (rys. 5) zamontować na wsporniku montażowym, który jest przykręcony do metalowej osłony akumulatora. 3. Parownik/regulator ciśnienia połączyć z układem elektrycznym samochodu, wg schematu na str. 18. 4. Do króćców wodnych parownika/regulatora ciśnienia podpiąć przewody wodne 14x22, które są wpięte w obieg wodny nagrzewnicy (rys. 6.). Przewody wodne zabezpieczyć przed zsunięciem opaskami zaciskającymi, dokręcając ich śruby momentem 5 Nm. W obieg wodny nagrzewnicy wpiąć się równolegle za pomocą trójników. Należy zwrócić uwagę, aby przewody wodne nie były zagięte 5. Króciec wlotowy gazu do zaworu odcinającego parwonika/regulatora ciśnienia połączyć z przewodem Cu 6x1, który połączony jest z zaworem zespolonym zbiornika. 6. Króciec wypływu gazu z parownika/regulatora ciśnienia połączyć z zespołem filtra paliwa LPG. Połączenia wykonać przewodami paliwowymi giętkimi 10,5x17, zabezpieczając je opaskami zaciskającymi. Śruby opasek dokręcać momentem 5 Nm. 7. Króciec wylotowy zaworu bezpieczeństwa połączyć z przewodem giętkim gumowym. Przewód ten połączyć z drugiej strony z króćcem wkręconym w obudowę filtra powietrza lub wyprowadzić poza obręb komory silnika (rys. 7). regulator ciśnienia Rys. 5. Parownik/regulator ciśnienia Rys. 6. Trójniki wodne Strona 6 z 29 Wersja 1

Rys. 7. Połączenie zaworu bezpieczeństwa parownika/regulatora ciśnienia Zamontowanie przewodów ciśnieniowych fazy ciekłej LPG typ: Cu 8x1, Cu 6x1 1. Przewody ciśnieniowe łączą kolejno następujące elementy instalacji (rys. 8.): wlew paliwa LPG z zaworem zespolonym, Cu 8x1; zawór zespolony z zaworem odcinającym parownika/regulatora ciśnienia, zabudowanym w komorze silnika, Cu 6x1. 2. Odcinek przewodu Cu 8x1, łączący wlew paliwa z zaworem zespolonym, połączyć z króćcem wlotu paliwa LPG do zaworu zespolonego. Drugi koniec przewodu połączyć z wlewem paliwa LPG wykonując w połowie odległości pomiędzy zaworem zespolonym, a wlewem paliwa pętlę kompensacyjną o średnicy ok. 10 cm (rys. 7). Połączeń dokonać za pomocą złączy ciśnieniowych z pierścieniem samozacinającym. Przewód zamocować do podłogi pojazdu za pomocą opaski przykręconej do wnęki koła zapasowego oraz prawej podłużnicy. Przewód Cu 8x1 wyposażyć w nakrętki oraz pierścienie samozacinające. Nakrętki dokręcać momentem 15 Nm. Rys. 7. Przewód Cu 8x1 3. Odcinek przewodu Cu 6x1, łączący zawór zespolony z zaworem odcinającym parownika/regulatora ciśnienia, połączyć (za pomocą złącza ciśnieniowego z pierścieniem samozacinającym) z króćcem wypływu paliwa LPG z zaworu zespolonego. W odległości ok. 40cm od zaworu zespolonego wykonać pętlę kompensacyjną o średnicy 10cm i przewód LPG Strona 7 z 29 Wersja 1

unieruchomić opaską przykręconą do lewej podłużnicy pojazdu. Dalej przewód prowadzić nad tylnym zawieszeniem mocując go opaskami przykręcanymi do lewej podłużnicy pojazdu. Odległość pomiędzy opaskami nie powinna być większa niż 60cm, a sposób montażu opaski nie powinien uszkodzić osłony rury wykonanej z tworzywa sztucznego.w przypadku możliwości wystąpienia ocierania się przewodu o elementy podwozia należy zmniejszyć odległości pomiędzy opaskami mocującymi do takiej wartości, aby wyeliminować możliwość uszkodzenia przewodu poprzez ocieranie oraz drgania mogące wystąpić podczas jazdy. Dalej przewód Cu 6x1 zamocować pod podłogą samochodu wykorzystując oryginalne zaczepy przewodu benzynowego. Przewód paliwa LPG prowadzić w odległości 20 mm od przewodu paliwowego benzyny. W komorze silnika przewód Cu 6x1 mocować do ściany grodziowej i lewej podłużnicy pojazdu. W odległości ok. 10 cm od końca wprowadzonego do komory silnikowej przewodu wykonać pętlę kompensacyjną o średnicy ok. 10 cm, połączyć przewód z zaworem odcinającym parownika/regulatora ciśnienia. Połączenie wykonać za pomocą złącza ciśnieniowego z pierścieniem samozacinającym. Przewód Cu 6x1 wyposażyć we wkrętki oraz pierścienie samozacinające. Wkrętki dokręcać momentem 10 Nm. Rys. 7.1 Mocowanie przewodu Cu 6x1 Rys. 8. Sposób przeprowadzenia przewodu Cu 8x1 i Cu 6x1 Strona 8 z 29 Wersja 1

Montaż dysz kalibrowanych Średnica dysz: 4,0 UWAGA: PRZED NAWIERCENIEM OTWORÓW POD DYSZE KOLEKTOR DOLOTOWY POWINIEN BYĆ ZDEMONTOWANY, ZAPOBIEGA TO PRZEDOSTANIU SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ I OPIŁKÓW DO SILNIKA. 1. Zdemontować kolektor dolotowy. 2. Na końcu każdego z kanałów dolotowych nawiercić otwór 5 i nagwintować go gwintownikiem M6 (rys. 9). 3. Oczyścić kolektor z opiłków i zanieczyszczeń, przedmuchując go sprężonym powietrzem. 4. W nagwintowane wcześniej otwory wkręcić dysze kalibrowane 4,0 (rys. 9), zabezpieczając je klejem do gwintów, który daje możliwość późniejszego rozłączenia bez uszkodzenia połączenia. 5. Oczyścić dysze z ewentualnego nadmiaru kleju na wewnętrzenej ich średnicy. 6. Zamontować kolektor dolotowy na silniku. dysze kalibrowane Rys. 9. Dysze kalibrowane UWAGA 1 Zaleca się montaż dysz jak najbliżej wtryskiwaczy benzynowych oraz w jednakowej odległości od nich, uwzględniając warunki jakie stwarza zabudowa komory silnikowej. UWAGA 2 DYSZ KALIBROWANYCH POD ŻADNYM POZOREM NIE MOCOWAĆ ZA PO- MOCĄ NAKRĘTEK, GDYŻ PODCZAS EKSPLOATACJI MOGĄ SIĘ ONE POLUZOWAĆ I DOPROWADZIĆ DO USZKODZENIA SILNIKA. Strona 9 z 29 Wersja 1

Montaż króćca podciśnienia Średnica króćca podciśnienia: 3,5 UWAGA: PRZED NAWIERCENIEM OTWORU POD KRÓCIEC PODCIŚNIENIA KOLEKTOR DOLOTOWY POWINIEN BYĆ ZDEMONTOWANY, ZAPOBIEGA TO PRZEDOSTANIU SIĘ ZANIECZYSZCZEŃ I OPIŁKÓW DO SILNIKA. 1. Króciec podciśnienia 3,5 (rys. 10) zamontować na kolektorze dolotowym, za przepustnicą. 2. Nawiercić otwór 5 pod króciec i nagwintować go gwintownikiem M6. 3. Oczyścić kolektor z zanieczyszczeń, przedmuchując go sprężonym powietrzem. 4. W nagwintowany otwór wkręcić króciec podciśnienia i zabezpieczyć go klejem do gwintów, który daje możliwość późniejszego rozłączenia bez uszkodzenia połączenia. 5. Oczyścić króciec podciśnienia z ewentualnego nadmiaru kleju na wewnętrzenej średnicy. 6. Połączyć króciec podciśnienia z króćcem czujnika ciśnienia oznaczonym V za króciec podciśnienia Rys. 10. Króciec podciśnienia pomocą przewodu giętkiego 4x10,5. Przewód zabezpieczyć przed zsunięciem opaskami zaciskającymi. UWAGA KRÓĆCA PODCIŚNIENIA POD ŻADNYM POZOREM NIE MOCOWAĆ ZA POMOCĄ NAKRĘTKI, GDYŻ PODCZAS EKSPLOATACJI MOŻE SIĘ ONA POLUZOWAĆ I DOPROWADZIĆ DO USZKODZENIA SILNIKA. Strona 10 z 29 Wersja 1

Zabudowa urządzenia wtrysku gazu Typ: 03 średnica dysz 2,0 (nr homologacji E4 67R 01 0125) 1. Urządzenie wtrysku gazu zabudować za pomocą wspornika montażowego nad kolektoewm dolotowym silnika. Urządzenie wtrsku gazu montawać poziomo zwracając uwagę, aby nie kolidowało z odłoną filtra powietrza. (rys. 11.). 2. Króciec wlotu paliwa LPG połączyć przewodem giętkim 10,5x17 z zespołem filtra paliwa LPG. Przewód zabezpieczyć opaskami zaciskającymi, dokręcając ich śruby momentem 5 Nm. 3. Króciec do pomiaru ciśnienia połączyć z króćcem oznaczonym PRESS czujnika ciśnienia, przewodem 4x10,5 (według rys. 14.). Przewód zabezpieczyć przed zsunięciem opaskami zaciskającymi. 4. Urządzenie wtrysku gazu połączyć z instalacją elektryczną samochodu wg schematu przedstawionego na stronie 18. 5. Dysze kalibrowane urządzenia wtrysku gazu połączyć przewodami giętkimi 6x12,5 z dyszami kalibrowanymi, które są wkręcone w kolektor dolotowy silnika. Przewody zabezpieczyć przed zsunięciem za pomocą opasek zaciskających. 6. Stosować przewody giętkie z homologacją zgodną z Regulaminem R67. urządzenie wtrysku gazu Rys. 11. Urządzenie wtrysku gazu Strona 11 z 29 Wersja 1

Zabudowa elektronicznej jednostki sterującej typ: CPU Sequential Fuel Injection (nr homologacji E13 67R 01 6018) 1. Elektroniczną jednostkę sterującą zabudować na wsporniku montażowym przykręcony do podstawy akumulatora rys. 12 (za akumulatorem). 2. Wiązkę elektryczną urządzenia połączyć z instalacją elektryczną samochodu, wg schematu umieszczonego na stronie 18. Połączenia wykonać lutem miękkim po uprzednim zdjęciu wtyczki elektronicznej jednostki sterującej. Wszystkie wykonane połączenia zaizolować taśmą izolacyjną PCV. Zabudowa czujnika ciśnienia typ: M.P.S. (nr homologacji E13 67R 01 0211) 1. Czujnik ciśnienia (rys. 13) przykręcić za pomocą wkręta do sciany grodziowej komory silnika tuż obok zbiornika wyrównawczego płynu chłodzącego. 2. Czujnik ciśnienia powinien być montowany w takiej pozycji, aby jego króćce skierowane były do dołu. Do króćca oznaczonego napisem PRESS należy doprowadzić przewód ciśnienia gazu z urządzenia wtrysku gazu. Do króćca oznaczonego napisem V przewód z podciśnieniem, pobranym z kolektora dolotowego oraz parownika/regulatora ciśnienia (rys. 14.). Przewody zabezpieczyć przed zsunięciem opaskami zaciskającymi. Stosować przewody giętkie podciśnieniowe 4x10,5 z homologacją zgodną z Regulaminem R67. 3. Połączyć czujnik z instalacją elektryczną samochodu, wg schematu zamieszczonego na stronie 18. elektroniczna jednostka sterująca Rys. 12. Miejsce zabudowy elektronicznej jednostki sterującej czujnik ciśnienia Rys. 13. Czujnik ciśnienia Rys. 14. Schemat połączeń przewodów giętkich do czujnika ciśnienia Strona 12 z 29 Wersja 1

KOD: 1150105 KOMORA SILNIKA 1 2 5 6 3 4 Rys. 15. Rozmieszczenie elementów układu zasilania paliwem LPG w komorze silnika 1) miejsce zabudowy urządzenia wtrysku gazu (pod odłoną filtra powietrza) 2) czujnik ciśnienia 3) zespół filtra paliwa LPG 4) parownik/regulator ciśnienia 5) elektroniczna jednostka sterująca 6) bezpiecznik Strona 13 z 29 Wersja 1

Zabudowa przełącznika rodzaju zasilania 1. Przełącznik zabudować z lewej strony kierownicy (rys. 16). 2. Otwór pod przełącznik wykonać za pomocą wycinarki termicznej. 3. Wiązkę z przewodami elektrycznymi z elektronicznego urządzenia sterującego przeprowadzić wg rys. 17. 4. Do przełącznika rodzaju zasilania wpiąć czteroprzewodową wtyczkę znajdującą się w okablowaniu elektronicznego urządzenia sterującego według schematu zamieszczonego na str. 18. przełącznik Rys. 16. Przełącznik Rys. 17. Wiązka czteroprzewodowa łącząca elektroniczną jednostkę sterującą z przełącznikiem Strona 14 z 29 Wersja 1

Zabudowa zespołu filtra paliwa LPG typ: Tartarini Auto (nr homologacji E13 67R 01 0217) 1. Zespół filtra LPG zabudować pomiędzy parownikiem/regulatorem ciśnienia, a urządzeniem wtrysku gazu (rys. 18). Zespół filtra powinien znajdować się ok. 15 cm od króćca wylotu gazu z parownika/regulatora ciśnienia. 2. Na króciec wlotu gazu nałożyć przewód pakliwowy giętki 10,5x17. Drugi koniec tego przewodu połączyć z króćcem wypływu gazu LPG z parownika/regulatora ciśnienia. Przewód zabezpieczyć przed zsunięciem opaskami zaciskającymi, dokręcając ich śruby momentem 5 Nm. 3. Na króciec wypływu gazu LPG z zespołu filtra nałożyć przewód paliwowy giętki 10,5x17. Drugi koniec tego przewodu połączyć z króćcem wlotu gazu do urządzenia wtrysku gazu. Przewód zabezpieczyć przed zsunięciem za pomocą opasek zaciskających, dokręcając ich śruby momentem 5 Nm. 4. Stosować przewody paliwowe giętkie z homologacją zgodną z Regulaminem R67. 5. Zwrócić uwagę na kierunek przepływu paliwa LPG przez zespół filtra co powinno być zaznaczone strzałką na naklejce. filtr paliwa LPG 150±10 Rys. 18. Miejsce zabudowy zespołu filtra paliwa LPG Strona 15 z 29 Wersja 1

Połączenia elektryczne instalacji zasilania paliwem LPG Wszystkie połączenia elektryczne wykonać zgodnie ze schematem zamieszczonym na stronie 17 (dla opcji z urządzeniem wtrysku gazu typu XJ544) lub 18 (dla opcji z urządzeniem wtrysku gazu typu 03). 1. Podłączyć przewody (niebieski i czarny) zasilające zdalnie sterowany zawór roboczy oraz przekazujące sygnał (przewód zielony i przewód biały) z czujnika poziomu. Przewody elektryczne poprowadzić pod podłogą mocując je razem z przewodem ciśnieniowym doprowadzającym gaz do komory silnika. Przewody elektryczne prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 2. Podłączyć czteroprzewodową wiązkę do przełącznika rodzaju zasilania. 3. Podłączyć przewody zasilające (niebieski i czarny) zawór odcinający prarownika/regulatora ciśnienia oraz przewody sygnałowe (pomarańczowy i czarny) czujnika temperatury parownika/regulatora ciśnienia Przewody prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 4. Podłączyć wtyczkę do czujnika ciśnienia. Przewody prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 5. Podłączyć wtyczki urządzenia wtrysku gazu oraz wtyczki odcinające wtryskiwacze benzynowe, pamiętając by litera A okablowania odpowiadała literze A znajdującej się na oznakowaniu urządzenia wtrysku gazu. Jednocześnie podłączyć czujnik temperatury urządzenia wtrysku gazu. Przewody prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 6. Podłączyć przewód fioletowy okablowania elektronicznej jednostki sterującej z przewodem sygnałowym sondy lambda. Przewody prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 7. Podłączyć przewód brązowy do sygnału obrotów. Przewody prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 8. Podłączyć przewód czerwony do dodatniego bieguna akumulatora zabezpieczając go bezpiecznikiem max 15A Przewód prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. 9. Podłączyć przewód czarny do masy benzynowej elekronicznej jednostki sterującej. Przewód prowadzić w osłonie z tworzywa sztucznego. Strona 16 z 29 Wersja 1

Schemat połączeń elektrycznych W celu odczytu sygnału sondy lambda można podłączyć przewód fioletowy do przewodu sygnałowego sondy. WSZYSTKIE WIDOCZNE NA SCHEMACIE POŁĄCZENIA Z CENTRALKĄ NALEŻY ZWERYFIKOWAĆ I EWENTUALNIE ZAKTUALIZOWAĆ DO STANU W DNIU MONTAŻU Strona 17 z 29 Wersja 1

Procedury uruchamiania 1. Do zbiornika zatankować kilka litrów gazu i sprawdzić szczelność instalacji zgodnie z Procedurą badań nieszczelności dla układów LPG zainstalowanych w pojeździe. 2. Podłączyć komputer z zainstalowanym oprogramowaniem do parametryzacji układu zasilania paliwem LPG, a następnie wczytać plik konfiguracyjny, dołączony do zestawu do zabudowy. 3. Sprawdzić poprawność wczytanych ustawień pliku konfiguracyjnego. 4. Dokonać próby stanowiskowej, a następnie drogowej w celu weryfikacji poprawności działania układu LPG. 5. Jeżeli stwierdzono nieprawidłowości, zarówno w ustawieniach konfiguracyjnych, jak i podczas prób stanowiskowej i drogowej, należy skontaktować się z Działem Technicznym firmy Auto Gaz Śląsk Sp. z o.o. Kalibracja Przed przystąpieniem do kalibracji systemu sekwencyjnego wtrysku paliwa gazowego należy upewnić się: - Czy system zasilania paliwem bazowym nie pracuje w trybie awaryjnym? - Czy system zasilania paliwem bazowym nie pracuje poza dopuszczalnym zakresem adaptacji? - Ewentualnie zrealizować reset parametrów podstawowych. - Czy wszystkie sygnały próbkowane z przetworników/elementów wykonawczych są prawidłowe? - Przed kalibracją należy zreprogramować centralkę do najnowszego oprogramowania oraz przywrócić ustawienia domyślne centralki (konfiguracja systemu konfiguracja przywróć ustawienia domyślne) - Przeprowadzić kalibrację automatyczną systemu - Po zakończonej kalibracji automatycznej przeprowadzić próbę drogową podczas której zwrócić szczególną uwagę na współpracę systemów bazowego, oraz systemu zasilania paliwem gazowym według załączonej instrukcji. Sposób przeprowadzenie kalibracji systemu zamieszczono w ogólnej instrukcji montażu : System sekwencujnego fazowanego wtrysku paliwa gazowego z rozbudowanymi funkcjami autoadaptacji. Wszystkie dane konfiguracyjne sekwencyjnego układu zasilania paliwem LPG samochodu Renault Kangoo 1,4 8V dołączono w postaci pliku na płycie CD. Strona 18 z 29 Wersja 1

Ustawienia konfiguracyjne systemu Dla opcji zmiana zasilania: - paliwo gazowe: LPG - typ wtrysku: - typ urządzenia wtrysku gazu: TARTARINI - typ reduktora 1 bar - pojemność skokowa[cm 3 ]: 1400 - sygnał prędkości: Standard - ilość cylindrów: 4 - źródło sygnału pr. obr.: Cewka podwójna - zmiana zasilania: Przy przyspieszaniu - prędkość silnika dla zmiany zasilania: 1600 obr/min - temp. reduktora dla zmiany zasilania: 40 C - opóźnienie dla zmiany zasilania: 25 s Dla opcji lambda: - ilość bloków: 1 - typ sondy przed katalizatorem: 0-1 Volt - Sonda 1 (przewód filetowy): przed katalizatorem. - Sonda 2 (przewód filet/czarny) nie podłączona Dla opcji poziom: - typ czujnika poziomu: Tartarini lub AEB - wcześniej otwarty elektrozawór osprzętu zbiornika opcja wyłączona Dla opcji czujniki: - typ czujnika temperatury gazu: standard - typ czujnika ciśnienia: bezwzględny (2 wersja) Dla opcji wzbogacenia: - filtracja wzbogaceń: opcja włączona Strona 19 z 29 Wersja 1

ZMIANA ZASILANIA SONDA LAMBDA Strona 20 z 29 Wersja 1

POZIOM CZUJNIKI Strona 21 z 29 Wersja 1

WZBOGACENIA GAZ/BENZYNA Strona 22 z 29 Wersja 1

CO ROBIĆ GDY : Po około 10 sekundach od rozruchu zgaśnie dioda przełącznika. o Brak sygnału prędkości obrotowej. Silnik w trakcie zasilania gazowego nie pracuje na wszystkie cylindry. Sprawdzić podłączenie okablowania rozłączającego wtryskiwacze, sprawdzić czy litera A listwy wtryskiwaczy odpowiada przewodowi niebieskiemu lub niebiesko/czarnemu okablowania wtryskiwaczy. Po zidentyfikowaniu cylindra, który nie pracuje w trakcie zasilania gazowego, sprawdzić : 1. Czy przewód gazowy nie jest uszkodzony, załamany, zatkany i nie przepuszcza gazu? 2. Czy dysza zabudowana na kolektorze dolotowym nie jest przytkany? 3. Czy dysza kalibrowana zabudowana na listwie wtryskiwaczy ma taką samą średnicę wewnętrzną jak pozostałe? 4. Czy urządzenie sterujące Gaz przekazuje poprawny sygnał wtryskiwacza obsługującego ten cylinder? 5. Czy przewody elektryczne sterujące wtryskiwaczami gazu nie są przerwane lub splątane, przy złączu ECU gaz lub przy złączu grupy wtryskiwaczy? Natychmiast po przejściu na zasilanie gazowe silnik powraca do zasilania benzyną: Jeżeli przełącznik znajduje się w pozycji automatycznego przejścia na paliwo gazowe : 1. Czasy wtrysku gazu są zbyt wysokie. 2. Przytkany jest filtr gazu. 3. Ciśnienie reduktora jest zbyt niskie. Jeżeli pojawia się błąd wtryskiwacze nie kompatybilne sprawdzić : czy komputer nie rozłączył się z interfacem, przy uruchomionym programie, wyjść z programu, podłączyć kabel i ponownie połączyć się z ECU gaz. Wartość obrotów widoczna na monitorze nie odpowiada wartości rzeczywistej : 1. Dokonać poprawnego wyboru punktu poboru sygnału prędkości obrotowej (cewka pojedyncza / podwójna cewka / obrotomierz). 2. Dokonać poprawnego wyboru rodzaju sygnału prędkości obrotowej (standard / słaby). Po przejściu na zasilanie gazowe silnik gaśnie : 1. Sprawdzić czy jest gaz w zbiorniku. 2. Sprawdzić czy gaz dopływa do listwy wtryskiwaczy. 3. Sprawdzić czy jest zasilanie po zapłonie (+12 V). Strona 23 z 29 Wersja 1

Zapala się lampka CHECK Engine : 1. Sprawdzić błąd zapisany w urządzeniu sterującym benzynowym 2. Sprawdzić za pomocą testera OBD korektory na benzynie wolny/szybki czy nie uciekają, jeżeli tak jest wykonać korekty podczas zasilania gazowego do momentu gdy ich wartość nie pozostanie w wartości bliskiej zera lub wartości podobnej do tej, która występuje na paliwie benzynowym. 3. Sprawdzić czy sonda lambda pracuje prawidłowo w pełnym zakresie pracy. 4. Jeżeli w układzie zabudowano korektor wyprzedzenia zapłonu, należy spróbować go odłączyć. 2. Najistotniejsze wskazówki odnośnie montażu instalacji - Zapewnić najkrótszą drogę paliwa gazowego z listwy wtryskiwaczy do króćców w kolektorze ssącym. - Zalecany minimalny czas otwarcia wtryskiwacza gazowego to 3 ms (w niektórych przypadkach może być niższy i wynosić 2,7 ms). Strona 24 z 29 Wersja 1

Zalecenia dotyczące montażu elementów i urządzeń instalacji LPG oraz prowadzenia prac przeglądowo-naprawczych Zalecenia ogólne Przypominamy, że elementy i urządzenia instalacji powinny być zabudowane w samochodzie tak, jak zaleca to instrukcja montażowa. W szczególności elementy i urządzenia układu zasilania powinny być zabudowane tak, aby: możliwa była ich kontrola oraz zapewniona dostępność w trakcie przeglądów oraz ewentualnych napraw, nie następowało wzajemne nakładanie się, przecinanie się elementów i urządzeń instalacji z elementami układu zasilania paliwem benzynowym i innymi częściami samochodu, były jak najmniej narażone na uszkodzenia w razie zderzenia. Elementy i urządzenia instalacji nie powinny stykać się z przewodami układów paliwowego, elektrycznego lub hamulcowego samochodu. Należy przewidzieć, aby w razie pęknięcia którejkolwiek części układu wydechowego silnika, wydobywające się spaliny nie powodowały przegrzania elementów i urządzeń instalacji i tym samym nie stwarzały ryzyka pożaru, Elementy i urządzenia instalacji nie powinny stykać się z przewodami układów paliwowego, elektrycznego lub hamulcowego samochodu. Zalecenia szczegółowe Podatność zabudowanych elementów i urządzeń instalacji na drgania powinna być zredukowana do minimum, czyli mocowania, wsporniki powinny być mocne, sztywne i miarę możliwości, rozmieszczone w równych odstępach. Kształt i wymiary opasek zaciskowych należy dobierać tak, aby wykluczyć możliwość przecięcia, zgniecenia, lub zsunięcia się przewodów z króćców urządzeń. Opaski powinny również być tak mocowane, aby niemożliwe było ich przypadkowe rozpięcie. W każdej instrukcji podano momenty ich dokręcania, które powinny być bezwzględnie przestrzegane w trakcje montażu, przeglądów i napraw. W trakcie przeglądów, wymiany zespołu filtra paliwa gazowego należy bezwzględnie zwrócić uwagę na stan końcówek przewodów. Widoczne spękania przewodu, spowodowane oddziaływaniem paliwa gazowego, jego starzeniem się powinny skutkować jego wymianą. Strona 25 z 29 Wersja 1

Przewody nie powinny spoczywać na częściach samochodu, które mogą być przyczyną ich uszkodzeń mechanicznych (ostre krawędzie, cięte brzegi, metalowe opaski zaciskowe). Jeśli instrukcja zaleca takie ich usytuowanie to należy przedsięwziąć odpowiednie środki zabezpieczające przed możliwością przecierania się przewodu. W przypadku przeprowadzania przewodu giętkiego otworami, np. w obudowie filtra powietrza należy zabezpieczyć je gumowymi przelotkami, które zabezpieczą je przed przecieraniem się wskutek drgań. W przypadku, gdy przewody giętkie przewody gazowe nie są mocowane na wspornikach lub podporach, należy zapewnić odpowiednio dokładny montaż na ich końcach. Zgodnie z zaleceniami naszego prawa elementy i urządzenia instalacji gazowej powinien znajdować się w odległości większej niż 100 mm od elementów układu wydechowego. Odległość ta może być zmniejszona w przypadku stosowania odpowiednich ekranów, oddzielających układ wydechowy od elementów instalacji przed wydzielanym ciepłem z przewodów wydechowych tak, aby temperatura oddziaływania nie przekroczyła 70 C. W przypadku urządzeń elektrycznych samochodu należy pamiętać o tym, aby nie dopuścić do możliwości wzajemnego ocierania się o siebie elementów instalacji i wiązek elektrycznych. Najkorzystniej jest zastosować elementy do mocowania lub do zaczepienia, wykonane z materiału izolacyjnego oraz zastosować osłony z naciętego, karbowanego przewodu giętkiego o odpowiedniej średnicy wewnętrznej, widoczne w każdej z instrukcji montażowych. Przewody giętkie wykonane z materiałów nie metalowych nie powinny być umieszczone w miejscach, w których temperatura przekracza 80 C. Nie jest dopuszczalne rozmieszczenia przewodów instalacji zasilającej w taki sposób aby, były one narażone na oddziaływanie oleju, elektrolitu z akumulatora lub płynu hamulcowego. Nie jest dopuszczalne takie rozmieszczenie przewodów elektrycznych instalacji, aby były one narażone na oddziaływanie: spływających kropli lub rozbryzgów (woda, oleje, elektrolit z akumulatora, płyn hamulcowy, paliwo, błoto, sól, deszcz itd.), przypadkowych uderzeń podczas napraw lub na uderzenie kamieni, Zbicia, szarpania tarcia itd. przez przedmioty załadowane (w bagażniku, kabinie itd.) lub elementy rozmieszczone w przyległych miejscach. Strona 26 z 29 Wersja 1

Przypominamy, że zgodnie z zaleceniami instrukcji montażowych, wszystkie obwody są zabezpieczane bezpiecznikami. Jeśli natomiast końcówki lub części pod napięciem nie są chronione bezpiecznikami, wówczas powinny być wymagane odpowiednie zabezpieczenia, albo nie dopuścić do ich przypadkowych połączeń z masą. Części elektryczne instalacji powinny być chronione przed ciepłem wydzielającym się z układu wydechowego silnika. Połączenia elektryczne powinny być odpowiednio zabezpieczone przed oddziaływaniem wilgoci( np. wody z zewnątrz komory lub przed spływaniem płynów wchodzących w skład wyposażenia samochodu, w przypadku nieszczelności lub w trakcie uzupełniania lub napełniania pojemników na ciecze eksploatacyjne). Połączenia do masy powinny gwarantować skuteczność i trwałość eksploatacyjną, czyli nie powinny z czasem tracić swojej skuteczności z powodu powstania ognisk korozji lub obecności smarów i lakierów. Przypominamy również i o tym, że nie jest prawem dopuszczalne masowanie przewodów na elementach i urządzeniach instalacji. W przypadku braku połączenia do masy, z powodu niewłaściwego montażu lub konserwacji, w danym obwodzie nie powinny być możliwe przepływy prądów masowych, które w przypadku jego przeciążenia mogą spowodować iskrzenie lub przepalenie. Aby nie utrudniać przeprowadzenia operacji montażu lub konserwacji powinny być przestrzegane następujące wymagania dotyczące układu elektrycznego: połączenia elektryczne powinny być dobrze widoczne i łatwo dostępne, sąsiadujące z sobą połączenia powinny być odpowiednio odróżnione, rozmieszczenie przewodów oraz ich długości powinny być tak rozplanowane, aby nie dopuścić do ich zwisania naprężenia i zaplątania, przewody nie powinny się stykać z ostrymi krawędziami oraz podczas montażu nie powinno być możliwe ich zgniecenie innymi elementami. Strona 27 z 29 Wersja 1

Uwagi dodatkowe dotyczące zachowania zasad bezpieczeństwa w trakcie zabudowy instalacji, jej przeglądów i napraw Wszystkie operacje muszą być wykonane z maksymalną uwagą, aby uniknąć uszkodzeń elementów. Nie wolno uruchamiać silnika jeśli zaciski połączeń elektrycznych są źle połączone lub klemy akumulatora są luźne. Jeżeli w procesie naprawy nadwozia samochód ma być umieszczony w komorze lakierniczej o temperaturze przekraczającej 50 0 C, należy wymontować elektroniczną jednostkę sterującą oraz zbiornik paliwa LPG. Przed wykonaniem jakichkolwiek prac polegających na rozłączaniu elementów i urządzeń instalacji w jej części hydrauliczno-pneumatycznej należy bezwzględnie zamknąć zawór ręczny zbiornika LPG, a gaz pozostający w instalacji zużyć uruchamiając silnik przy zamkniym zaworze zbiornika. W przypadku instalacji LPG silnik należy uruchomić dwukrotnie. Aby rozłączyć połączenia ciśnieniowe stalowe lub mosiężne mocno zaciśnięte, należy delikatnie uderzać młotkiem aluminiowym lub ołowianym. Połączenia wykonane w elementach lub urządzeniach ze stopów aluminium młotkiem gumowym lub z żywicy. Po każdym demontażu złącza ciśnieniowego sprawdzić jego stan, oceniając stan gwintu oraz pierścieni samozacinających. Przed ponownym zamontowaniem połączeń elementy posmarować, aby uniknąć zatarcia lub uszkodzenia w pierwszym okresie eksploatacji. Przy montażu bezwzględnie przestrzegać wymaganych momentów dokręcania i danych regulacyjnych. Przy każdym ponownym montażu wymienić uszczelki, pierścienie uszczelniające, płytki zabezpieczające i wszystkie elementy które uległy uszkodzeniu. Po zakończonych pracach obejmujących naprawę elementów tak wysokociśnieniowych jak i niskociśnieniowych należy bezwzględnie sprawdzić szczelność instalacji. Do tego celu należy wykorzystać urządzenie do badania szczelności, piankę do badania szczelności lub roztwór wody z mydłem. Zastosowanie roztworu wody z mydłem wymaga przepłukania powierzchni czystą wodą i jej wysuszenia. Ponadto należy pamiętać o tym, że komora silnika wypełniona jest elementami o wysokiej temperaturze oraz przewodami elektrycznymi, stąd też temperatura ta jak i przypadkowe Strona 28 z 29 Wersja 1

zwarcie mogą spowodować zapłon mieszanki powietrzno gazowej. Czynniki te należy uwzględnić rozpoczynając prace obejmujące demontaż elementów instalacji i poczekać do momentu wychłodzenia silnika po jego unieruchomieniu. Ponadto zabrania się: - palenia papierosów, - zbliżania się z otwartym ogniem, - prowadzenia prac w pomieszczeniach w których prowadzi się prace blacharski i użyciem spawarek, - używania nieodpowiednich narzędzi. W przypadku jakichkolwiek problemów zaleca się ponowne zapoznanie się z zaleceniami określonymi w instrukcjach montażowych. Powyższe zalecenia, wskazania i uwagi zebrano z udostępnionego Państwu wcześniej materiału informacyjnego pt. Systemy zasilania paliwami gazowymi, znajdującego się w dokumentacji technicznej i przekazane również każdemu uczestnikowi prowadzonego przez nas szkolenia podstawowego. Strona 29 z 29 Wersja 1