P R O J E K T B U D O W L A N Y Nazwa inwestycji: REMONT OGRODZENIA FRONTOWEGO ZESPOŁU PAŁACOWEGO W KOZŁÓWCE. Inwestor: MUZEUM ZAMOYSKICH W KOZŁÓWCE, 21-132 KAMIONKA Projektanci: Imię i Nazwisko Funkcja Nr uprawnień Podpis Grzegorz Zubilewicz Projektant konstrukcji 2690/Lb/85 Piotr Chabza Asystent projektanta konstrukcji Monika Konkolewska Konserwator LUBLIN, PAŹDZIERNIK 2012 R.
ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA I. Załączniki 1. Kserokopia uprawnień budowlanych. 2. Zaświadczenia Konserwatora Zbytków. 3. Zaświadczenie o członkostwie w LOIIB w Lublinie. 4. Oświadczenie projektanta. II. Część opisowa 1. Podstawa opracowania. 2. Projekt zagospodarowania terenu. 3. Cel i zakres opracowania. 4. Charakterystyka i opis stanu istniejącego. 5. Badania zasolenia muru i zawilgoceń. 5.1. Badania poziomu i rodzaju zasolenia. 5.2. Badanie poziomu zawilgocenia. 6. Opis techniczny prac do wykonania. 6.1. Prace budowlane. Zdjęcia fotograficzne 6.2. Program prac konserwatorskich dotyczących kamiennych detali architektonicznych i rzeźbiarskich bramy głównej i ogrodzenia Dokumentacja fotograficzna III. Informacja dotycząca bezpiecznego wykonywania robót IV. Część graficzna 1. Mapa sytuacyjny skala 1:500. 2. Plan ogrodzenia z oznaczeniem projektowanych prac izolacyjno-renowacyjnych oraz miejsc lokalizacji pobrania próbek. 3. Przekrój poprzeczny projektowanej izolacji poziomej oraz systemu tynków renowacyjnych.
II. CZĘŚĆ OPISOWA 1. PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawami opracowania są: Umowa z dnia 25.09.2012 r. Obowiązujące przepisy, a w szczególności: Ustawa Prawo Budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016, z późniejszymi zmianami); Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. Nr 75 poz. 690, z późniejszymi zmianami); Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1133). Wywiad przeprowadzony z przedstawicielem zleceniodawcy. Wizja lokalna obiektu połączona z wykonaniem badań. Mapa sytuacyjna do celów projektowych 1:500 Materiały i karty techniczne firmy HAHNE 2. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU 2.1. Przedmiot renowacji Przedsięwzięcie budowlane pt. Projekt remontu ogrodzenia frontowego będzie obejmowało swoim zakresem: Wykonanie izolacji poziomej przeciwwilgociowej tynków renowacyjnych oraz robót malarskich łącznie z elementami przęseł stalowych; Konserwację piaskowca oraz figurek żeliwnych. 2.2. Istniejący stan zagospodarowania działki Ogrodzenie usytuowane jest na granicy części frontowej działki. Teren wokół w pełni zagospodarowany. Ogrodzenie zacieniają rosnące nad ogrodzeniem po obu stronach wysokie drzewa. 2.3. Projektowane zagospodarowanie działki Prace projektowe nie zakładają zmian w aktualnym stanie zagospodarowania terenu.
2.4. Pozostałe informacje Teren objęty opracowaniem podlega ochronie konserwatorskiej na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Działka objęta opracowaniem nie leży w granicach terenu górniczego. Omawiane prace nie wpłyną negatywnie na stan środowiska. 3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Celem opracowania jest zbadanie przyczyn korozji i zawilgoceń murowanych i tynkowanych fragmentów ogrodzenia. Zbadano także stan techniczny powłok malarskich na częściach stalowych i żeliwnych ogrodzenia. W końcowej części opracowania podano zakres robót ogólnobudowlanych oraz konserwatorskich niezbędnych w eliminacji istniejących uszkodzeń. 4. CHARAKTERYSTYKA I OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO Na ogrodzenie frontowe Zespołu Pałacowego w Kozłówce składa się: centralnie umiejscowiona brama główna z dwoma furtkami bocznymi, murowane murki łukowe przed bramą i po bokach bramy, po osiem murowanych przęseł ogrodzeniowych z kratą stalową. Widok ogólny bramy od strony pałacu oraz ogrodzenia od strony parku przedstawiają zdjęcia nr 1-3. Słupy przęseł murowane o przekroju 95x95 cm. Słupy i murki ogrodzenia o szerokości 66 cm przykryte płytami kamiennymi z piaskowca, tynkowane tynkiem cementowo-wapiennym, boniowane. Rozpiętość przęsła ca 4 m z wypełnieniem kratą stalową wysokości ca 3 m. Krata wykonana z 23 prętów stalowych fi 28 co 17 cm zakończonych grotami, usztywnienie dołem i górą dwoma płaskownikami szerokości 55 mm. Widok przęsła obrazuje zdjęcie nr 4. Na słupkach ogrodzeniowych kule kamienne z piaskowca. Na skrajnych słupach bramy osadzone żeliwne wazony, z kolei na filarach głównych bramy wazony ozdobne z piaskowca. Brama główna (z herbem), oraz dwie furtki boczne wykonane ze stali z bogatymi zdobieniami, odnawiana w 2011 r. z wyjątkiem herbu Zamoyskich oraz napisu. Nad furtkami zawieszone kandelabry z bogatą metaloplastyką. Na obu końcach murków łukowych słupki z kulami z piaskowca. Na słupkach pośrednich kandelabry ozdobne żeliwne o wysokości ca 3 m, mocowane do podłoża sześcioma śrubami fi 16. Z dwóch stron ogrodzenia w odległości 4-5 metrów po stronie zachodniej (od parku) oraz ca 2-3 metrów od strony pałacu (wschodniej) znajdują się wysokie drzewa z rozłożystymi koronami zdjęcia nr 2-4. Tak bliska odległość drzew od muru powoduje nadmierne nawilgacanie konstrukcji i brak możliwości osuszania ścian oraz elementów metalowych. Powyższe skutkuje intensywnym rozwojem mchów, glonów i porostów. Od strony parku znaczna powierzchnia murków ogrodzeniowych, czapek kamiennych, słupów oraz elementów stalowego ogrodzenia porośnięta mchami, glonami i porostami. Liczne mchy występują również w spoinach jak i na powierzchni kostki granitowej fosy. Z kostki granitowej wykonane także utwardzenie terenu bezpośrednio przy ogrodzeniu. Tynk na podmurówce ogrodzenia zawilgocony z licznymi wysoleniami i przebarwieniami, miejscami widoczne ubytki tynku. Zawilgocenie i przebarwienia tynku również w dolnej części słupów ogrodzenia. Stan ten obrazuje zdjęcie nr 2. Również od strony pałacu znaczna powierzchnia murków ogrodzeniowych, czapek kamiennych, słupów oraz elementów stalowego ogrodzenia porośnięta mchami, glonami i porostami. Stan ten obrazują zdjęcia nr 5-6. Opaska odwadniająca ogrodzenia z dwóch rzędów płytek chodnikowych szerokości 35 cm ze spadkiem poprzecznym 3-5%. Płytki miejscami zadołowane i pęknięte,
spoiny porośnięte mchem zdjęcie nr 7, 11. Na powierzchni ścian muru ogrodzenia tynk silnie zawilgocony i skorodowany. Widoczne liczne wysolenia i przebarwienia, tynk miejscami kruszeje i odpada zdjęcia nr 4,7-12. W miejscach korozji pobrano cztery próbki o nr 1-4 wg oznaczeń na rysunku. Przykładowe miejsca pobrania próbek obrazują zdjęcia nr 13-14. Ponadto w kilku miejscach widoczne skośne pęknięcia muru zdjęcia nr 7,8,15. W najlepszym stanie technicznym obecnie jest brama główna, remontowana w 2011 r. Niemniej i tutaj miejscami na tynku widoczna korozja i wysolenia zdjęcie nr 16. Widoczne także zacieki pod płytami kamiennymi jak na zdjęciu nr 17. Przęsła stalowe ogrodzenia miejscami skorodowane, powłoka malarska łuszczy się i odpada. Na przęsłach widoczny zielonkawy odcień przęsła miejscami porośnięte glonami i porostami. 5. BADANIA POZIOMU ZASOLENIA I ZAWILGOCENIA MURÓW 5.1. Badania poziomu i rodzaju zasoleń Próbki do badań o numerach 1-4 pobrano ze skorodowanych i zawilgoconych tynków ogrodzenia. Miejsca pobrania próbek wskazano na rysunku nr 2. Analizy chemiczne ilościowe i jakościowe przeprowadzone zostały przy użyciu testów Merck a. Procentowe zawartości soli przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela nr 1. Procentowe zawartości soli. Nr próbki ph Chlorki % Siarczany % Azotany % Ogółem sole % Obciążenie solami Miejsce pobrania próbki 1. 7,0 0,09 0,4 0,01 0,500 średnie dół słupa nr 15 2. 7,0 0,035 0,4 0,025 0,460 średnie słup nr 6 3. 7,0 0,15 0,4 0,025 0,575 średnie przęsło na 11 4. 7,0 0,24 1,6 0,05 1,890 wysokie przęsło nr 2 Przeważa obciążenie solami średnie, za wyjątkiem próbki 4, gdzie jest wysokie. Ocenę dokonano w oparciu o normę niemiecką WTA - brak odpowiednika polskiej. Sól znajdująca się w murach bez dopływu wilgoci nie stanowi zagrożenia dla budowli. Natomiast szkodliwy dla muru jest ruch soli będący następstwem zawilgocenia i następnie wysychania przegrody (zjawisko tzw. spirali wilgoci soli ). Takie przemieszczanie soli w porowatych strukturach materiału może nastąpić w przypadku ich zawilgocenia wynikającego z braku lub zniszczenia izolacji przeciwwilgoceniowych. W czasie wysychania ścian woda odparowuje, a sól przechodzi w pęczniejące kryształy. Występuje wtedy znaczne ciśnienie krystaliczne rozsadzające cegłę i tynki. Celem eliminacji ww. szkodliwych zjawisk konieczne jest uwzględnienie w projektowanym remoncie wykonania prac ograniczających ruch wilgoci w konstrukcji muru. 5.2. Badanie poziomu zawilgocenia Pomiary zawilgocenia ścian mierzono dotykowym elektronicznym miernikiem wilgotności HYGRO METER BD2. W każdym punkcie dokonywano dwóch pomiarów, pierwszy ok. 10-15 cm nad terenem, drugi ok. 80 cm powyżej terenu. Wyniki pomiarów przedstawiono w tabeli nr 2.
Tabela nr 2. Pomiary wielkości zawilgocenia murów. Nr Miejsce pomiaru Poziom zawilgocenia [%] przy poziomie terenu 80 cm powyżej 1. Mur łukowy (łącznik ogrodzenie/budynek) 14,2 12,3 2. Przęsło nr 1 19,4 13,9 3. Przęsło nr 2 10,9 14,2 4. Przęsło nr 3 12,7 11,7 5. Przęsło nr 4 14,7 18,2 6. Przęsło nr 5 14,5 6,3 7. Przęsło nr 6 10,6 10,4 8. Przęsło nr 7 14,9 12,2 9. Przęsło nr 8 12,5 15,4 10. Pierwszy filar bramy głównej 20 10,4 11. Drugi filar bramy głównej 20 12,9 12. Przęsło nr 9 4,6 15,9 13. Przęsło nr 10 7,5 3,7 14. Przęsło nr 11 7,1 6,4 15. Przęsło nr 12 7,2 7,8 16. Przęsło nr 13 6,2 11,5 17. Przęsło nr 14 14,1 20 18. Przęsło nr 15 11,2 13,5 19. Przęsło nr16 13,4 10,8 20. Mur łukowy 15,0 18,8 Z rozkładu wilgotności większości punktów pomiarowych wynika, iż dominującym źródłem zawilgocenia jest kapilarne podciągnięcie wód opadowych spowodowane brakiem izolacji poziomej. Ponadto stwierdzono miejsca, gdzie występuje podwyższone zawilgocenie górnych partii muru wynikające z nieszczelności czapek z piaskowca miejscach połączeń elementów oraz bliskości koron drzew. 6. OPIS TECHNICZNY PRAC DO WYKONANIA Projektując prace remontowe, podzielono je na dwie grupy: prace o charakterze ogólnobudowlanym oraz prace konserwatorskie dotyczące wystroju architektonicznego ogrodzenia.
6.1. PRACE BUDOWLANE Analizując stan i przyczyny zawilgocenia ogrodzenia, stwierdza się, iż skuteczne i trwałe zabezpieczenie i odwilgocenie konstrukcji wymaga kompleksowego działania obejmującego zarówno wykonanie skutecznych izolacji przeciwwilgociowych jak i tynków renowacyjnych oraz prawidłowego zabezpieczenia góry ogrodzenia od wód opadowych. Prace izolacyjno-odwilgoceniowe należy wykonać, stosując materiały specjalistycznej chemii budowlanej, której produkty renowacyjne posiadają certyfikat normy WTA, np. firmy HAHNE. 6.1.1. Naprawa opaski odwadniającej od strony pałacu Wymienić popękane i zadołowane płytki chodnikowe betonowe o wymiarach 35x35 na nowe. Powyższe dotyczy ca 1/3 powierzchni opaski. 6.1.2. Naprawa tynków na murze i słupach ogrodzenia Skuć zawilgocone tynki ogrodzenia do poziomu czapek z piaskowca przykrywających mur oraz na słupach ogrodzenia i bramy głównej do poziomu ca 50 cm poza widoczne ślady wysoleń i zawilgoceń. Uwaga przed skuciem należy zinwentaryzować istniejące boniowanie celem późniejszego odtworzenia. Po skuciu tynków oczyścić powierzchnię ściany oraz usunąć zmurszałą i osypującą się zaprawę ze spoin cegieł na głębokość 1,5-2 cm i zagruntować powierzchnię przez 2-krotne smarowanie preparatem INTRASIT VK. Na jeszcze świeżą warstwę położyć siarczanoodporny szlam izolacyjny INTRASIT DS1. Następnie na obrzutce INTRASIT VS wykonać dwuwarstwowe tynki renowacyjne. Na wyrównanie powierzchni i uzupełnienie ubytków zastosować tynk renowacyjny podkładowy INTRASIT GP średniej grubości 3 cm. Jako tynk nawierzchniowy zastosować tynk renowacyjny INTRASIT SANUNO. Uwaga. Przy kształtowaniu boni zwrócić uwagę na minimalną grubość tynku nawierzchnioweg,o która powinna wynosić min 15 mm, maksymalna grubość tynku w jednym procesie roboczym to 30 mm. Ze względu na boniowanie maksymalna łączna grubość tynków renowacyjnych może wynosić 5-6 cm, w związku z czym należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie przerwy technologiczne. Po wyschnięciu tynków, przyjmując 1 dzień na 1 mm tynku ściany, pomalować 2-krotnie silikatową farbą o wysokiej paroprzepuszczalności z dodatkiem substancji czynnych (biobójczych) trwale chroniących powłokę malarską przed agresją mikrobiologiczną - INTRASIT SE-SF. Uwaga. Celem utrzymania długotrwałej odporności ochronnej przed agresją mikrobiologiczną powłoki należy powierzchnie murów raz do roku gruntować produktem INTRASIT SE-SB. 6.1.3. Pozioma izolacja przeciwwilgociowa metodą iniekcji niskociśnieniowej Po skuciu tynków, a przed wykonaniem nowych, wykonać przeciwwilgociową izolację poziomą murów ogrodzenia metodą 2-stponiowej iniekcji niskociśnieniowej. Ubytki w murze i spoinach w strefie wykonywania izolacji wypełnić zaprawą INTRASIT VS. Otwory iniekcyjne o średnicy 12 mm nawiercać w murze na głębokość ca 4/5 grubości muru naprzemiennie w dwóch rzędach i rozstawie 15 cm. Dolny rząd nawiertów umiejscowić ca 10 cm nad poziomem terenu. Wiercenie prowadzić skośnie ku dołowi, przewiercając w murze co najmniej jedną linię spoin. Otwory przedmuchać i wypełnić materiałem INTRASIT BLS. Następnie otwory jeszcze raz przewiercić i za pośrednictwem pakerów wtłoczyć pulsacyjnie preparat INTRASIT VK przy zużyciu ca 15-18,0 kg/m2 przekroju muru. Po 2 dniach usunąć pakery i zamknąć otwory bezskurczową mieszanką INTRASIT BLS.
Uwaga. W filarach bramy skuć tynk w strefie wykonywania izolacji pasem szerokości ca 20-30 cm. Po iniekcji tynk uzupełnić wg pkt. 6.1.2. W miejscach, gdzie szerokość filarów będzie przekraczała 1 m otwory iniekcyjne, nawiercać z dwóch stron. 6.1.4. Wzmocnienie pęknięć muru Po skuciu tynków pęknięcia muru wzmocnić systemem RUREDIL X MESH C10/M25. Po oczyszczeniu powierzchni i spoin muru uzupełnić ubytki zaprawą naprawczą RUREWALL R/Z. Po związaniu zaprawy naprawczej wykonać wzmocnienie konstrukcji murowej przez naklejenie wzdłuż rysy siatki C10 szerokości 1m wtopionej w zaprawę M25. W tym celu zaprawę RUREDIL X MESH M25 nakładać na przygotowane podłoże za pomocą gładkiej metalowej kielni lub pacy warstwą o grubości 3mm. W świeżą warstwę zaprawy wtopić za pomocą pacy siatkę wzmacniającą. Ewentualne łączenia siatki powinny posiadać zakład wynoszący minimum 7-8 cm. Nałożoną siatkę natychmiast przykryć drugą warstwą zaprawy o grubości warstwy 3 mm, tak aby oczka siatki były całkowicie wypełnione zaprawą. Łączna grubość warstwy wzmacniającej musi wynosić przynajmniej 6mm. 6.1.5. Zabezpieczenie przykryć kamiennych z piaskowca Po oczyszczeniu i renowacji przykryć kamiennych wg Programu Prac Konserwatorskich powierzchnię zabezpieczyć przez 2-krotną hydrofobizację środkiem Vesterol Siloxan. Połączenia płyt kamiennych uszczelnić kitem poliuretanowym HADAPLAN PU 40K. 6.1.6. Malowanie przęseł stalowych Oczyścić przęsła stalowe ze starej powłoki i rdzy metodą strumieniowo-ścierną do stopnia przygotowania podłoża co najmniej Sa 2,5. Przęsła zabezpieczyć systemem antykorozyjnym firmy International nie pozwalającym na rozwój porostów. Projektuje się zestaw: epoksyd wysokocynkowy polisiloksan grubopowłokowy o łącznej grubości suchej warstwy 175 μm. W tym celu oczyszczone przęsła najpierw zabezpieczyć antykorozyjnie farbą epoksydową wysokocynową Interzinc 52 przy grubości suchej warstwy 50 μm. Następnie wykonać powłokę nawierzchniową INTERFINE 979 w kolorze zbliżonym do farby użytej przy zabezpieczeniu przęseł bramy głównej tj. RAL 7016 RAL 7021. W przypadku malowania przęseł farbą jak na bramie głównej (farba antic graphit schwarz matt EDDI SCHMIED) ze względu na jej porowatość i brak ochrony antykorozyjnej przęsła po oczyszczeniu zabezpieczyć antykorozyjnie (np. 2-krotnie powłoką INTERPRIME 198 o łącznej grubości suchej warstwy 100 μm). Niemniej przy tym rozwiązaniu ze względu na wspomnianą porowatość farby nawierzchniowej należy liczyć się z możliwością porastania jej glonami i porostami. Opracowali: Grzegorz Zubilewicz Piotr Chabza
ZDJĘCIA FOTOGRAFICZNE