OPEN DAYS 2010 Konferencja w Warszawie Doświadczenia zagraniczne w promowaniu zrównowaŝonych systemów transportu w kontekście Warszawy Leszek Drogosz Dyrektor Biura Infrastruktury Zastępca Przewodniczącego Zespołu ds. Ochrony Klimatu Urząd m. st. Warszawy Warszawa, 20 września 2010 r.
ZRÓWNOWAśENIE SYSTEMU ZrównowaŜenie (sustainability) jako róŝne sposoby podejścia do uŝytkowania kapitału naturalnego. Weak sustainability: stałość sumy kapitałów naturalnego i ludzkiego/ wytworzonego przez człowieka. Strong i very strong sustainability: idee zachowania równowagi przy substytucji kapitału naturalnego przez wytworzony przez człowieka, albo nawet zachowania stałości kapitału krytycznego.
ZRÓWNOWAśENIE SYSTEMU Wiele miast z krajów bogatszych wprowadza bądź testuje napędy alternatywne, redukujące zuŝycie paliw kopalnych i emisje gazów cieplarnianych (napędy elektryczne, hybrydowe, ogniwa paliwowe). Kraje rozwijające się planują rozwój systemów transportu uwzględniając zarówno dobre, jak i złe doświadczenia państw rozwiniętych. NiezaleŜnie od formy i zakresu, promowanie ruchu pieszego i rowerowego oraz transportu publicznego, z uwagi na jego niŝsze zuŝycie paliwa i emisje CO2 w przeliczeniu na pasaŝera oraz mniejszy wkład w powstawanie korków jest sprawą oczywistą.
DAR ES SALAAM W TANZANII, AFRYKA PROBLEM ZRÓWNOWAśENIA PODSTAWOWYCH USŁUG TRANSPORTOWYCH Dar Es Salaam cechują warunki krańcowo róŝne od bogatych metropolii Azji czy Europy: na obszarze aŝ 18 tys. km² (36 razy tyle co Warszawa) Ŝyje 3,5-4 mln ludzi, których liczba zwiększa się o ok. 100 tys. rocznie
DAR ES SALAAM W TANZANII, AFRYKA PROBLEM ZRÓWNOWAśENIA PODSTAWOWYCH USŁUG TRANSPORTOWYCH tylko 77,8 tys. samochodów osobowych (wg szacunków 1,5 mln do 2015) rzadka sieć dróg publicznych, w większości nieutwardzonych władze niezdolne są dofinansowywać deficytowego transportu publicznego tę lukę próbują zapełnić prywatne busy, które działają praktycznie bez kontroli; nie mają nawet wyznaczonych stałych tras
DAR ES SALAAM W TANZANII, AFRYKA PROBLEM ZRÓWNOWAśENIA PODSTAWOWYCH USŁUG TRANSPORTOWYCH Transportation Master Plan, który zakłada m.in.: wprowadzenie granic wzrostu przestrzennego miasta rozwój infrastruktury drogowej tylko w tych granicach, co ma zniechęcić do osiedlania się poza nimi uruchomienie sieci szybkiego autobusu BRT, kierowanej przez operatora zewnętrznego budowę 167 km dróg za 110 mln USD (równieŝ dzięki finansowaniu z zewnątrz) koordynację dalszych działań między interesariuszami: władzami, firmami, mieszkańcami Dzięki podobnym działaniom system transportowy w Dar Es Salaam ma być zdolny do obsłuŝenia 6 mln swoich mieszkańców, które przewiduje prognoza na rok 2030.
MIASTO MEKSYK, AMERYKA PŁN. PROBLEMY Z TAKSÓWKAMI Miasto Meksyk jest jedną z największych metropolii świata: aglomeracja liczy ok. 20 milionów mieszkańców. Transport powoduje bardzo duŝe zanieczyszczenie powietrza Władze miasta-stanu Meksyk regulują funkcjonowanie 32 tys. busów prywatnych, 130 tys. taksówek i 3,9 mln samochodów osobowych, koordynują działanie instytucji odpowiedzialnych za: metro, szybki autobus BRT, Electric Transport System (tj. tramwaje i SKM) oraz publiczny transport autobusowy.
MIASTO MEKSYK, AMERYKA PŁN. PROBLEMY Z TAKSÓWKAMI Taksówki obsługują 1,3 mln przewozów dziennie spośród 22 mln dokonywanych w mieście. W 2007 r. działało 130 tys. taksówek, z czego aŝ 22 tys. nielegalnie: spośród 108 tys. legalnych 75% miało problemy z dotrzymaniem warunków koncesji! 14 funkcjonujących kolorów taksówek dezorientowało potencjalnych klientów. Większość taksówek miało ponad 10 lat, co pogarszało bezpieczeństwo jazdy i wpływ na środowisko. Taksówki często jeździły przez dłuŝszy czas bez pasaŝerów, co prowadziło do spalania paliwa na darmo.
MIASTO MEKSYK, AMERYKA PŁN. PROBLEMY Z TAKSÓWKAMI W celu opanowania sytuacji wprowadzono plan zakładający: obowiązek rejestracji koncesjonowanych taksówkarzy przez Internet wsparcie finansowe dla kupujących nowe taksówki w zamian za oddanie starych aut na złom porozumienia z producentami na masowe zakupy nowych wozów dla zapewnienia konkurencyjnych cen wprowadzenie jednolitego koloru taksówek wyznaczenie 2600 nowych postojów taksówek w celu lepszej organizacji ich ruchu Dzięki konsekwentnym i skoordynowanym działaniom udało się doprowadzić do tego, Ŝe: ujednolicono sytuację prawną i kolor wszystkich taksówek 67 456 taksówek starszych niŝ 10 lat wymieniono na nowe pojazdy zaktualizowano bazy danych o działających taxi zwiększono popyt na nowe samochody ograniczono emisje gazów cieplarnianych o ok. 100 tys. ton Podsumowując: miasto Meksyk wciąŝ ma 130 tys. taksówek jak 3 lata temu, ale jeŝdŝą one sprawniej, wygodniej dla pasaŝerów, taniej i bezpiecznej dla środowiska.
MADRYT, EUROPA STREFY DOSTĘPU I NOWE PALIWA Podstawowe dane: mieszkańcy ponad 3 mln drogi publiczne 3000 km liczba samochodów 1,8 mln dzienne przejazdy aut prywatnych 4,6 mln Przyrost parku pojazdów w latach 1996-2006: motocykle i motorowery o 52% samochody dostawcze o 126% samochody cięŝarowe o 41% samochody osobowe o 72%
MADRYT, EUROPA STREFY DOSTĘPU I NOWE PALIWA Środki zaradcze: wsparcie alternatywnych środków transportu, w tym rowerów - od 2009 r. zbudowano 40 km ścieŝek rowerowych i parkingi dla 8000 rowerów, za rok ruszą publiczne wypoŝyczalnie rowerów motocykle - dodatkowe pasy ruchu, moŝność korzystania z buspasów, w l. 2005-09 przyrost ze 144 do 3845 specjalnych miejsc parkingowych ustanowienie stref mieszkalnych z ograniczeniami ruchu - np. zakaz ruchu motocyklistów i przyjezdnych w godz. 7-22, ustalone godziny wyładunku aut dostawczych stopniowe obejmowanie Madrytu przez tzw. strefę niskiej emisji - obejmuje to skokowe zwiększanie opłat za parkowanie dla niemieszkańców czy wspieranie wymiany taboru na niskoemisyjny, zarówno w transporcie publicznym, jak i transporcie towarów
MADRYT, EUROPA STREFY DOSTĘPU I NOWE PALIWA W transporcie publicznym: wspieranie transportu szynowego zarówno metra, kolei miejskiej, jak i lekkiego metra (jazda w tunelu/na powierzchni): tylko w ostatnich latach powstało 90 nowych stacji metra! wobec braku tramwajów, wspieranie proekologicznych autobusów: bez zwykłego ON, napędzane w większości biopaliwami lub CNG Madryt juŝ eksploatuje 20 autobusów elektrycznych, do 2015 r. ma kupić 100 autobusów hybrydowych Cel: miasto dla pieszych, nie dla samochodów, uwzględniające zasady zrównowaŝonego rozwoju i racjonalnego wykorzystania przestrzeni publicznej.
SEUL, AZJA NOWOCZESNE MEGALOPOLIS Seul to gęsto zaludniona metropolia typowa dla państw Azji: na obszarze 605 km 2 (Warszawa 517 km 2 ) Ŝyje 10,5 mln ludzi, 6 razy tyle co w Warszawie! region stolicy na obszarze 11,7 tys. km 2 zamieszkuje 25 mln, czyli połowa ludności Korei Generuje to ogromne potrzeby transportowe, które w samym Seulu zabezpiecza 3 mln samochodów prywatnych, 9 linii metra (312 km), 75 km kolei, 408 linii autobusowych z 8 tys. autobusów oraz 72 tysiące taksówek.
SEUL, AZJA NOWOCZESNE MEGALOPOLIS 31,9 mln przejazdów dziennie, z czego na poszczególne środki transportu przypada: autobusy 27,8% metro 35,2% samochody prywatne 25,9% taksówki 6,2%. zanieczyszczenie powietrza (stęŝenie cząstek stałych PM10 jest ok. 2 razy wyŝsze niŝ w Nowym Jorku czy Londynie) zmniejszała się stopniowo średnia prędkość jazdy: z 30,8 km/h w 1980 r. do 13,6 km/h w 2004 r. jednocześnie rosły koszty związane z korkami ulicznymi, szacowane ostatnio na 60-70 mld wonów rocznie
SEUL, AZJA NOWOCZESNE MEGALOPOLIS Stosowane środki naprawy sytuacji: dalszy rozwój metra ilościowy i jakościowy: pierwsze w świecie metro pośpieszne z szyną ładowania z boku pojazdu, rozdzielenie pasaŝerów od torów przez instalację na wszystkich stacjach drzwi sprzęŝonych z drzwiami pociągu, wymiana wszystkich podkładów na betonowe) preferencje dla nowoczesnych proekologicznych tramwajów 10-letni plan rozbudowy linii kolei miejskiej, reorganizacja tras autobusów i ich numeracji w tym roku zakończono teŝ przestawianie całego taboru na gaz ziemny zintegrowany system biletowy (na 1 bilecie moŝliwych 5 przesiadek metro-autobus i autobus-autobus w ciągu 20 minut, stała cena za metro do odległości 10 km, powyŝej dodatkowa opłata za dystans) wprowadzenie jak dotąd 60 linii buspasów o długości 207 km, których sieć będzie rozbudowywana i łączona z 22 korytarzami dla BRT. Efekty: średnia szybkość jazdy wzrosła do 16-17 km/h, poprawa stanu środowiska
PODSUMOWANIE Metropolie borykają się z wyzwaniami róŝnej kategorii w zakresie zrównowaŝonego transportu, ale występuje wspólny mianownik w ich dąŝeniach: nie ma dobrze funkcjonującego miasta bez sprawnego transportu zbiorowego, który wymaga preferencji kosztem transportu indywidualnego. W Warszawie musimy utrzymać tempo zmian, aby nie tylko na tle Meksyku, wypadać dobrze. Interesujące są dla nas doświadczenia Madrytu i Seulu gdzie system transportu był w duŝej mierze kształtowany niedawno, od początku biorąc pod uwagę wyzwania środowiskowe.
PODSUMOWANIE Na obecny okres nierozpoznanym jeszcze wyzwaniem jest wprowadzanie w Stolicy pojazdów elektrycznych i hybrydowych w połączeniu z inteligentną infrastrukturą ładowania. Dzięki infrastrukturze i odpowiedniemu przystosowaniu pojazdów elektrycznych, mogą one słuŝyć jako rezerwowe zasobniki energii elektrycznej, waŝne dla bezpieczeństwa energetycznego Warszawy Przekazywane są juŝ auta elektryczne w ramach projektu Green Stream: do Zarządu Transportu Miejskiego i Komendy Stołecznej Policji, StraŜy Miejskiej, Zarządu Dróg Miejskich oraz Biura Infrastruktury. Tym sposobem Warszawa dołącza do stolic Europy wprowadzających u siebie pojazdy elektryczne: Berlina, ParyŜa, Madrytu czy Londynu.
Dziękuję Państwu za uwagę e-mail: ldrogosz@um.warszawa.pl