Wyklad 8. Metropole Perwotne metropola: - masto-matka masto zalozycelske kolon - gospodarcza poltyczna stolca panstwa - duze masto (powyzej 100 tys a ostatno powyzej 1mln meszkanc6w) - nowe w~zly sec osadnczej. Masta epok globalzacj gospodark uslug - metropole. W~kszosc polskch mast staje s~ powol elementam szerszej sec pow'lzan szerszej przestrzen ponadnarodowej. Najbardzej wdoczne w Warszawe Poznanu Tr6jmesce. Struktury przestrzenne zmenaj~ s~ wolnej z pewnym op6fnenem w stosunku do nnych element6w struktury spolecznej. Metropolzacja stanow now~postac urbanzacj charakterystyczn~dla epok globalnego kaptalzmu. W przemyslowym modelu kaptalzmu domnowaly zntegrowane ponowo przeds~borstwa tworz~ce w mar~ stablny rynek pracy kt6ry stwarzal mozlwosc awansu spolecznego oferowal zatrudnene. Stworzylo to lczn~ klas~ srednav konsumuj~c~ wytwory przemyslowe zameszkuj~c~zelone przedmesca mejskch aglomeracj. Na czym polega proces metropolzacj? Przejmowane przez nekt6re welke masta funkcj kerownczych w zarz~dzanu gospodark~postndustraln~ w skal ponadnarodowej. Proces ten wyst~puje w r6mej skal dlatego mama m6wc 0 metropolach klasy globalnej kontynentalnej regonalnej. Przyczynla s~ do ch powstana delokalzacja fabryk oraz przesun~ce c~zaru kaptalstycznej gospodark ze sfery produkcj przemyslowej do sfery uslug. Delokalzacja przemyslu zostala wywolana konecznosc~znalezena tanszej sly roboczej mnej rygorystycznyeh zasad ochrony srodowska naturalnego. Delokalzacja ) wymagala'stworzena centr6w zarz~dzana fnansowana tej dzalalnosc oraz zrodzla zapotrzebowane na uslug doradcze prawncze reklamowe. Te funkcje przej~ly metropole w kt6rych powstala nowa klasa spoleczna - klasa metropoltarna. Co sklada s~ na cechy metropol: )0 - m~dzynarodowy charakter.dzalalnosc uslugowej - slnejsze zw~zk z nnym metropolam nz z otaczaj~cym regonem - komplementamy wobec nnych metropol charakter dzalalnosc uslugowej Co wyr6zna klas~ metropoltarn~: - wysoke kwalfkacje ': - wysoke zarobk ~ L--~--~ ~:.!
- towarzysz8c.cej klasy os6b 0 nskch kwalfkacjach do obslug klasy metropoltarnej Dobrze platna klasa metropoltarna kreuje popyt na luksusowe dobra uslug kt6re wczesnej oszcz~dne konsumowala burzuazja. Personel obsluguj8c.cy klas~ metropoltarn8c. to gl6wne kobety zatrudnone w nepelnym wymarze go~zn. Personel ten pracuje w sklepach restauracjach hotelach oraz w uslugach osobstych. W cenu dobrze platnej klasy metropoltarnej w zwac-zku funkcjonalnym z n8c. zyje nowy mejsk proletarat - kobety ko~ety nelegalne mgrantk os8c.gaj8c.cy nske dochody ne maj8c.cy pewfosc zatrudnena. Z mast znka klasa sredna. W metropolach powstaje zdychotomzowana struktura spoleczno-zawodowa. Za delokalzacj8c.przemyslu nast~uje delokalzacja uslug. lnde przejmuj8c. w~kszosc uslug w skal swatowej staj8c. s~ globalnym sekretaratem. Karaby osrodkem tlumaczen ChllY swatowym krawcem. Wedle jakch kryter6wmozna wyodr~bnc metropole: - Lczba ludnosc (powyzej 500 tys.) - Doskonalosc uslug nstytucj wyposazena - Potencjal nnowacyjny w zakrese techncznym ekonomcznym spolecznym poltycznym kulturalnym - Wyj8c.tk;owosc specyfka mejsca Zadne polske masto ne spelna wszystkch kryter6w metropol. To m~dzynarodowy charakter zarz8c.dzana globaln3c.korporacj8c. sprawa ze jaks obszar zyskuje nowe mozlwosc rozwoju gdyz lokuje s~ gl6wny zarz8c.d globalnej korporacj a masto staje s~ metropol8c. zarz3c.dzaj3c.cav kt6rej rozw6j zalezy coraz mnej od sytuacj ~ gospodarczej danego kraju. Koncentruj8c. nstytucje kt6re sluz3c. wymane nformacj szybk transport lotnczy centra wytw6rczosc nauk gdze powstaj~nowe technologe. Cechy masta-metropol: 1. przyjmuje pochodz3c.ce z zagrancy czynnk produkcj nwestycje sl~ roboczav towary uslug 2. Gosc zagranczne frmy sedzby fle m~dzynarodowych przeds~borstw. bank6w )0 nstytucje pozarz3c.dowe naukowe oswatowe unwersytety gdze studuje duzo cudzozemc6w 3. Eksportuje czynnk produkcj: przeds~borstwa bank nne nstytucje spolecznogospodarcze kulturalne naukowe. 4. Jest bezposredno pol8c.czone sec3c. transportu komunkacj z zagrancav systemem autostrad szybkch kole lotnsk m~dzynarodowych ~;
'- - - 5. Cechuje s~ ntensywn~komunkacj~z zagranc~przez ruch pocztowy telekomunkacyjny turystyczny 6. Ma rozwn~ty sektor uslug nastawonych na zagrancznych klent6w centra kongresowe luksusowe hotele szkoly m~dzynarodowe wysokej jakosc pomeszczena burowe m~dzynarodowe kancelare prawncze nstytucje naukowe 7. Znajduj~ s~ na jego obszarze srodk masowego przekazu 0 zas~gu ponadnarodowym 8. Organzowane s~ m~dzyna-odowe spotkana kongresy wystawy festwale mprezy sportowe artystyczne 9. Znajduj~ s~ nstytucje krajowe regonalne zajmuj~ce s~ relacjam zagrancznym maj~cym m~dzynarodow~ mark~ stowarzyszena kluby sportowe 10. Przez mejske ns~cje publczne lub prywatne uprawanajest paradyplomacjastowar.zyszena mast blnaczych tp. Dlaczego metropole mog~ domnowac w sec osadnczej: - s~ osrodkam dynamk gospodarczej technologcznej kulturalnej - od nch zalezy los gospodarczy kraju - s~ w~zlam w globalnych pol~czenach sec. Jake polske masta maj~ szanse stac s~ metropolam? 1. welkosc powyzej 500 tys. meszkalc6w 2. ekstemalzacja gospodark mejskej 3. pow~ana z globaln~gospodarka. metropole swatowe - Londyn Paryz w Europe metropole kontynentalne - nedostateczne rozwn~te funkcje m~dzynarodowe - Frankfurt ~ nad Menem Medolan Madryt Monachum BrukselaBarcelona Amsterdam metropole regonalne - w~zlowa rola w skal danego kraju specjalzacja w zakrese jednej funkcj np. moda m~ska w Medolane ne s~peln funkcj steruj~cych w szerszej skal Zr6wnowazona sec osadncza Polsk ne sprzyja metropolzacj przestrzen mejskej. )0.~.
- -- Zw~ek metropolzacj z globalzacj~:. Rozw6j technolog scsly zw~ek bad'al naukowych z procesem produkcj zarzadzana nauka- technolo ga- przemysl-spoleczenstwo. Dostep do szerokego bogatego zntegrowanego rynku kt6ry jest jedna z naj}vaznejszych przeslanek lokalzacj przeds~borstwa w danym kraju. RoZnca m~dzy kosztem produkcj w mejscu wytwarzana cen~na rynku przeznaczena pod warunkem ze mnejszym kosztom towarzyszy zdolnosc adaptacyjna do wymogow rynku pracy. Zdolnosc poltyczna nstytucj narodowych ponadnarodowych do opracowana realzacj strateg wzrostu gospodarczego Cztery kategore uslug rozwjaj~ce s~ w metropolach: 1. uslug w zakrese dystrybucj komunkacja transport sec handlu hurtowego detalcznego 2. uslug dla przeds~borstw dotycz~ce calosc dzalal obsluguj~cych gospodark~ rownez zaj~ca ne wymagaj~ce wysokch kwalfkacj 3. uslug publczne-{)bslugarz~du konsumpcj zborowej 4. uslug osobste w sferze konsumpcj ndywdualnej - spektakle restauracje kawarne pel~gnark pomace domowe. Struktura zatrudnena w krajach 07 Kraj Szczyt -przemysl Rok 1990 przemysl Rolnctwo ~ USA 358 264 29 J Japona 371 334 71 Nemcy 485 366 32 Francja' 395 260 63 Wlochy 397 285 95 Welka Brytana 522 271 23 Kanada 337 223 44 -~: ~~ J
Zatrudnene w uslugach w krajach 07 w roku 1992 (cyfry oznaczaja kategor~ uslug wymenon~ na str. 4) : Kraj 1 2 3 4 Og61em USA 206 14 225 117 688 Japona 243 96 143 102 584 Nemcy 177. 73 243 ' 63 556 Francja 205 100 195 141 641 Wlochy 258 46 191 75 57 WelkaBryt. 207 123 289 97 716 Kanada '240 113 226 135 714. Jo ~: l )