Studa Materały. Mscellanea Oeconomcae Rok 21, Nr 2/2017, tom II Wydzał Prawa, Admnstracj Zarządzana Unwersytetu Jana Kochanowskego w Kelcach Rozwój zrównoważony nkluzywna gospodarka społeczeństwo w wymarach regonalnym, krajowym globalnym Paweł Dzekańsk 1 PRZESTRZENNE NIERÓWNOŚCI INFRASTRUKTURY I ŚRODOWISKA GMIN WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W KONTEKŚCIE RENTY POŁOŻENIA Streszczene: W artykule przeanalzowano przestrzenne zróżncowane nfrastruktury środowska gmn wejskch województwa śwętokrzyskego w oparcu o marę syntetyczną w 2010 r. 2015 r. w aspekce renty położena. Syntetyczna mara wskazuje na różny pozom badanych jednostek. Jej wartość wahała sę w grancach 0,23 do 0,43 w 2010 r. 0,23 do 0,43 wg metody bezwzorcowej oraz w 2010 0,63 do 0,86, w 2015 0,63 do 0,84 wg mary opartek na odległośc w rzeczywstej przestrzen z metryką eukldesową. Ocena przestrzennego zróżncowana nfrastruktury środowska wymaga uwzględnena welu różnych elementów, a ch dobór może meć stotny wpływ na uzyskane wynk. Infrastruktura jest jednym z najważnejszych czynnków rozwoju regonu, a jej nedostatk decydują o nskm standardze życa, utrudnenach w gospodarowanu. Środowsko stanow naturalną barerę wzrostu gospodarczego. Słowa kluczowe: renta położena, gmna, nfrastruktura, środowsko, mara syntetyczna Wstęp Dzałana gmny charakteryzują sę możlwoścą wystąpena zdarzeń, które mogą przeszkodzć w realzacj wyznaczonych ustawowych zadań. Realzując zadana o charakterze publcznym, samorząd terytoralny stał sę aktywnym ważnym uczestnkem życa gospodarczego w kraju. Zadanem samorządu gmny jest zaspokojene potrzeb lokalnej społecznośc w zakrese nfrastruktury techncznej 1 Dr Paweł Dzekańsk, Unwersytet Jana Kochanowskego w Kelcach. 117
społecznej gmny, porządku bezpeczeństwa publcznego oraz ładu przestrzennego ekologcznego 2. Umejętność zarządzana zasobam endogencznym ( egzogencznym) wpływa na to, jak gmna będze wykorzystywać swoje szanse, jak będze realzowany proces jej rozwoju. Oznaczać on może równeż trwały wzrost pozomu życa meszkańców potencjału gospodarczego w skal jednostk terytoralnej, który obejmuje m.n.: potencjał gospodarczy, środowsko przyrodncze, jakość życa meszkańców, a także zagospodarowane przestrzenne oraz nfrastrukturalne 3. Każda zmana (pozytywna lub negatywna) we wskazanym obszarze ma swoje źródło, a jej efekt tworzy nowe warunk, w których te same lub nne czynnk ncjują cąg kolejnych zdarzeń, by otworzyć przesłank do dalszych przeobrażeń. A zatem jest to proces powązanych obustronne przyczyn, a najstotnejsze z nch współtworzą zbór determnant rozwoju regonalnego 4. Cel metoda badawcza Celem artykułu jest ocena przedstawene za pomocą mary syntetycznej nerównośc przestrzennych nfrastruktury środowska gmn wejskch województwa śwętokrzyskego (70 jednostek) w 2010 r. 2015 r. w aspekce renty położena. Brano tu pod uwagę cechy wewnętrzne gmn (tabela 1). Tabela 1. Zmenne opsujące nfrastrukturę środowsko gmn X1 długość czynnej sec rozdzelczej S X10 gęstość zaludnena ludność na 1 km 2 S wodocąg X2 ludność korzystająca z sec wodocągowej S X11 powerzchna gruntów leśnych S X3 zużyce wody w gospodarstwach d X12 obszary prawne chronone S domowych ogółem na 1 meszkańca X4 długość czynnej sec kanalzacyjnej S X13 pomnk przyrody S X5 ścek odprowadzane S X14 zużyce wody na potrzeby gospodark D narodowej ludnośc X6 ludność korzystająca z sec kanalzacyjnej S X15 zużyce wody na 1 meszkańca D X7 seć rozdzelcza na 100 km 2 seć S X16 ścek oczyszczane w cągu roku odprowadzone ogółem D wodocągowa X8 seć rozdzelcza na 100 km 2 seć S X17 ścek oczyszczane w cągu roku D kanalzacyjna oczyszczane razem X9 seć rozdzelcza na 100 km 2 seć S X18 ludność korzystająca z oczyszczaln S gazowa ogółem Struktura mary syntetycznej X1 X3 X7 X8 X9 X11 X12 X13 X14 Źródło: Opracowane własne. 2 K. Wtkowsk, D. Staroścc, System nfrastruktury społecznej w gmne, PWSZ IPA, Studa Lubuske, Tom IV, Sulechów 2008. 3 Regony, Z. Brodeck (red.), Wyd. Prawncze Lexs Nexs, Warszawa 2005; A. Hołuj, D. Koreck, Uwarunkowana rozwoju regonalnego w Polsce, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomcznej w Bochn, nr 7/2008. 4 P. Chursk, Czynnk rozwoju regonalnego poltyka regonalna w Polsce w okrese ntegracj z Uną Europejską, Wydawnctwo UAM, Poznań 2008, s. 33. 118
Wybrane zmenne, w oparcu o krytera merytoryczne, statystyczne, czy dostępnośc danych, mają charakter stymulant destymulant 5. Z badana wyelmnowano zmenne ze względy na wskaźnk zmennośc >0,15 oraz nadmerne skorelowane (według metody odwróconej macerzy współczynnków korelacj) 6. W kolejnym etape poddano je procedurze normalzacj metodą untaryzacj zerowej. Mara syntetyczna opsująca nfrastrukturę środowsko zbudowana została w oparcu o metodę bezwzorcową oraz opartą na odległośc w rzeczywstej przestrzen z metryką eukldesową 7. Pozwolła ona podzelć badaną zborowość na grupy kwartylowe 8. Na konec dokonano analzy wynków sformułowano wnosk 9, zweryfkowano także wzajemną zgodność uzyskanych wynków, zaprezentowano wykres rozrzutu mary syntetycznej jej zman oraz dokonano oceny zróżncowana mędzygrupowego wewnatrzgrupowego 10. Renta położena a lokalne uwarunkowana rozwoju Rozwój lokalny pownen odbywać sę przy wykorzystanu dostępnych zasobów endogencznych, a także potencjału społecznego, gospodarczego, środowskowego. Wskazane zasoby mają ogranczoną moblność są względne trwale przywązane do jednostk lokalnej. Tworzą one bufor bezpeczeństwa w czasach kryzysu stanowąc podstawę rozwoju 11. Jak wskazują Parysek Warczak, wśród czynnków rozwoju lokalnego o charakterze ogólnym należy wskazać zasoby walory środowska przyrodnczego 5 T. Grabńsk, S. Wydymus, A. Zelaś, Metody taksonom numerycznej w modelowanu zjawsk społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa 1989. 6 T. Śmłowska, Statystyczna analza pozomu życa ludnośc Polsk w ujęcu przestrzennym, Studa Prace, Z Prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomcznych GUS PAN, Zeszyt 247, Warszawa 1997; A. Młodak, T. Józefowsk, Ł. Wawrowsk, Zastosowane metod taksonomcznych w estymacj wskaźnków ubóstwa, Wadomośc Statystyczne, R. LXI, nr 2/2016. 7 F. Wysock, J. Lra, Statystyka opsowa, Wyd. AR, Poznań 2005; T. Tokarsk, Statystyczna analza regonalnego zróżncowana wydajnośc, zatrudnena bezroboca w Polsce, Wydawnctwo PTE, Warszawa 2005; M. Walesak, Problemy selekcj ważena zmennych w zagadnenu klasyfkacj, Prace Naukowe AE we Wrocławu, Taksonoma 12/2005, s. 106-118. 8 A. Zelaś, A. Malna, O budowe taksonomcznej mary jakośc życa. Syntetyczna mara rozwoju jest narzędzem statystycznej analzy porównawczej, Taksonoma z. 4/1997; P. Dzekańsk, Wykorzystane wskaźnka syntetycznego do oceny pozomu rozwoju samorządu na przykładze gmn wejskch województwa śwętokrzyskego, s. 261-279, [w:] Determnanty rozwoju Polsk. Fnanse publczne, S. Owsak (red.), PTE. Warszawa 2015. 9 M. Kachnarz, Efektywność usług publcznych teora praktyka, Wyd. UE we Wrocławu, Wrocław 2012; P. Dzekańsk, Spatal Dfferentaton of the Fnancal Condton of the Śwętokrzyske Vovodshp Countes, Barometr Regonalny, Tom 14 nr 3/2016, s. 79-91; P. Dzekańsk, Dversfcaton synthetc ndcator for evaluatng the fnancal capacty of local government. The case of polsh vovodeshps. Acta Unverstats Agrculturae Et Slvculturae Mendelanae Brunenss, Volume 65 Number 2/2017. 10 A. Zelaś, A. Malna, O budowe taksonomcznej, op.ct. 11 A. Zakrzewska-Półtorak, Zasoby endogenczne jako czynnk rozwoju lokalnego regonalnego. Studum przypadków wybranych gmn województwa dolnośląskego, Prace Naukowe Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu, Gospodarka przestrzenna XXI weku nowe wyzwana, UE, Wrocław 2011, s. 588. 119
oraz pracy, nfrastrukturalne, potencjał gospodarczy, aspekt fnansowy 12, teren korzyśc mejsca 13. Uwarunkowana endogenczne jednostk stanową podstawę jej rozwoju, tkwą w samym układze lokalnym wynkają nejako z renty położena (ze zlokalzowanych zasobów, potencjału gospodarczego, społecznego, czy korzystnych warunków środowskowych przestrzennych oraz możlwośc nfrastrukturalnych). Stanową one czynnk mające znaczene dla gospodark danego obszaru, często o charakterze specyfcznym, unkatowym, odpowadającym tylko danemu układow lokalnemu 14. Rentę położena wpływ m.n. warunków przyrodnczych, węzłów komunkacyjnych, czynnków lokalzacyjnych na funkcjonowane regonów można określć jako potencjalne wymerne korzyśc płynące z usytuowana danej jednostk w przestrzen 15. Może ona oznaczać zarówno występowane określonych zjawsk, jak odległośc od pewnych elementów układu lokalnego czy regonalnego (tj. położene w przestrzen społeczno-gospodarczej wobec sec osadnczej komunkacyjnej) 16. Rysunek 1. Czynnk rozwoju gmny powązane z renta położena Źródło: Opracowane własne na podstawe J. Toruńsk, Wpływ zarządzana środowskem w gmne na jej rozwój, Zeszyty Naukowe Unwersytetu Przyrodnczo-Humanstycznego w Sedlcach. Sera: Admnstracja Zarządzane. Nr 94/2012; A. Sekuła, Wpływ ekologcznej poltyk lokalnej na dzałalność przedsęborstw. [w:] Współczesne problemy zarządzana przedsęborstwem, (red.) A. Tubelewcza, Poltechnka Gdańska. Gdańsk 2002. s. 47-56. 12 D. Wyszkowska, A. Wyszkowsk, Samodzelność dochodowa samorządu terytoralnego w Polsce, Studa Materały Mscellanea Oeconomcae 2015, Nr 2, s. 131-142. 13 J.J. Parysek, Podstawy gospodark lokalnej, Wydawnctwo Naukowe UAM, Poznań 2001, s. 73 n; M. Warczak, Endogenczne egzogenczne czynnk rozwoju gospodarczego z perspektywy fnansów gmny, Współczesna Gospodarka, Vol. 6/4 (2015), s. 111-122. 14 S. Korenk, Rozwój regonu ekonomcznego na przykładze Dolnego Śląska, Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław 1999, s. 38. 15 L. Ossowska, W. Poczta, Pozom uwarunkowań pozaprzyrodnczych renty położena obszarów wejskch w Polsce, Journal of Agrbusness and Rural Development, 4(30) 2013, s. 187-195. 16 K. Heffner, Czynnk osadncze wpływające na potencjał rozwojowy obszarów wejskch [w:] Wejske obszary kumulacj barer rozwojowych, M. Kłodzńsk (red.), IRWR PAN, Warszawa 2002. 120
Wykorzystane endogencznych czynnków rozwoju pownno prowadzć do podnoszena ogólnego dobrobytu meszkańców, który zawsze zależy od wzrostu gospodarczego stanu środowska naturalnego oraz kształtowana sę stosunków społecznych na określonym terytorum. Zapewnene równowag celów ekonomcznych, społecznych środowskowych ukerunkowanych na rozwój w długm okrese oznacza oparce funkcjonowana układów lokalnych regonalnych na zasadze rozwoju trwałego zrównoważonego 17. Infrastruktura odgrywa szczególną rolę w kształtowanu welofunkcyjnego rozwoju regonu. Szczególne stotne znaczene należy nadać pozomow nfrastruktury w zakrese gospodark wodno-ścekowej, mającej wpływ na pozom życa meszkańców, czy na jakość stan środowska naturalnego. Stwarza ona korzystne warunk dla rozwoju różnych form dzałalnośc zagospodarowana regonu, zwększając tym samym ne tylko atrakcyjność nwestycyjną, ale pozom konkurencyjnośc tych regonów 18. Rozwnęta nfrastruktura poprzez stwarzane korzystnych warunków rozwoju może w konsekwencj przyczynać sę do wzrostu dochodów podatkowych lokalnych budżetów 19. Brak w nfrastrukturze powodują obnżene atrakcyjnośc regonu, co w efekce potęguje mgrację ludz, którzy szukają lepszych możlwośc własnego rozwoju 20. Środowsko naturalne stanow barerę wzrostu gospodarczego oraz m.n. źródło pozyskwana surowców energ, zapewna przestrzeń geografczną, pole dzałalnośc gospodarczej, mejsce zameszkwana czy wypoczynku 21. Syntetyczny ops nfrastruktury środowska gmny Na podstawe uzyskanych wynków analzy, dokonano podzału badanych gmn wejskch na 4 grupy kwartylowe z punktu wdzenach welkośc mary syntetycznej nfrastruktura środowsko. Przestrzenne zróżncowane mary gmn wejskch województwa śwętokrzyskego w 2010 r. 2015 r. przedstawono w tabel 2. Jej wartość wahała sę w grancach w 2010-0,23 (Moskorzew, powat włoszczowsk, regon rolnczy) do 0,43 (Pawłów, powat starachowck, regon przemysłowy), w 2015-0,23 (Moskorzew) do 0,43 (Pawłów) wg mary S oraz w 2010-0,63 (Pawłów) do 0,86 (Moskorzew), w 2015-0,63 (Pawłów) do 0,84 (Moskorzew) 17 G. Ślusarz, Wykorzystane endogencznych czynnków regonu w kształtowanu jego konkurencyjnośc, Rocznk Naukowe Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu, 10/ z. 2/2008, s. 257-262; P. Prus, A. Marszewska, Perspektywy zrównoważonego rozwoju gmny Bytoń w opn meszkańców, Rocznk Naukowe Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu, tom 11/ zeszyt 4/2009, s. 267-271. 18 L. Kłos, Wpływ nfrastruktury techncznej na atrakcyjność obszarów wejskch, Studa Prace Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana, NR 25/2012. 19 Ł. Satoła, Fnansowe uwarunkowana realzacj nwestycj komunalnych, Rocznk Naukowe Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu, t. XVII, z. 1, 2015, s. 211-216. 20 K. Kocur-Bera, Rozwój nfrastruktury na przykładze wybranych gmn wejskch, Infrastruktura Ekologa Terenów Wejskch, Komsja Techncznej Infrastruktury, PAN, Oddzał w Krakowe, Nr 1/2011, s. 29-37. 21 Por. T. Żylcz, Ekonoma wobec problemów środowska przyrodnczego, PWN, Warszawa 1989. 121
wg mary OE t 22. Mędzy grupam można zaobserwować newelke przesunęca w czase (tabela 2). Tabela 2. Mara syntetyczna nfrastruktury środowska gmn wejskch w województwe śwętokrzyskm (2010 r. 2015 r.). A B C D S() OE() 2010 2015 2010 2015 Pawłów 0,43 Pawłów 0,43 Pawłów 0,63 Raków 0,40 Raków 0,42 Blżyn 0,68 Blżyn 0,39 Morawca 0,41 Morawca 0,69 Obrazów 0,34 Samborzec 0,34 Pacanów 0,73 Strawczyn 0,34 Strawczyn 0,34 Radoszyce 0,73 Waśnów 0,34 Wodzsław 0,34 Wojcechowce 0,73 Mchałów 0,33 Mnów 0,33 Nowy Korczyn 0,33 Nowa Słupa 0,3 Perzchnca 0,3 Sadowe 0,3 Fałków 0,29 Kje 0,29 Wślca 0,29 Złota 0,29 Bejsce 0,28 Gowarczów 0,28 Czarnocn 0,24 Moskorzew 0,23 Mchałów 0,33 Obrazów 0,33 Pacanów 0,33 Nowa Słupa 0,31 Ruda Malen. 0,31 Rytwany 0,31 Dwkozy 0,3 Górno 0,3 Smyków 0,28 Złota 0,28 Łączna 0,27 Łonów 0,27 Słupa (Kon.) 0,24 Moskorzew 0,23 Łonów 0,74 Nowy Korczyn 0,74 Samborzec 0,74 Tarłów 0,77 Wślca 0,77 Złota 0,77 Fałków 0,78 Gowarczów 0,78 Nowa Słupa 0,78 Oksa 0,78 Bejsce 0,79 Łagów 0,79 Radków 0,82 Moskorzew 0,86 Pawłów 0,63 Morawca 0,66 Raków 0,67 Samborzec 0,73 Solec-Zdrój 0,73 Wodzsław 0,73 Mchałów 0,74 Obrazów 0,74 Pacanów 0,74 Ruda Malen. 0,75 Rytwany 0,75 Słupa 0,75 Górno 0,76 Iwanska 0,76 Szydłów 0,78 Złota 0,78 Bejsce 0,79 Łączna 0,79 Czarnocn 0,83 Moskorzew 0,84 grupa A bardzo dobra; B dobra; C słaba; D zła; dla S wartość blższa 1 oznacza, że obekt charakteryzuje sę wysokm pozomem analzowanego zjawska, blższa 0 obekt jest gorzej rozwnęty pod badanym względem; OEt wartość blższa 0, tym lepsza sytuacja badanej jednostk, blższa 1 tym gorsza sytuacja fnansowa gmny. Źródło: Opracowane własne na odstawe danych BDL GUS. Ocena zróżncowana mary syntetycznej nfrastruktura środowsko wskazuje, ż w badanym okrese ne uległa wększej zmane. Odchylene standardowe wskazuje na newelk wzrost mary syntetycznej. Rozstęp wskazuje na stablny pozom. Wzrost pozycyjnego wskaźnka zmennośc można nterpretować jako wzrost zróżncowana. Na newelke zmany wskazuje także klasyczny wskaźnk zmennośc, który wynósł 0,130 (2010) 0,0,139 (2015) dla S oraz 0,052-0,055 dla OE t. Z zestawonych mar korelacj w tabel 4 płyne wnosek, że przestrzenne zróżncowane mary syntetycznej nfrastruktura środowsko w 2010 r. 2015 r. było dość stablne. Syntetyczna mara nfrastruktura środowsko podlegała w 2015 r. w relacj do 2010 r. newelkemu wzrostow (współczynnk korelacj Pearsona pomędzy S - OE t w 2010 r. -0,961 2015 r. wynósł -0,975; może wskazywać na konwergencję). Tau Kendall wskazują na występowane umarkowanych różnc. 22 Im nższa wartość mary syntetycznej OEt, tym lepsza sytuacja gmny. 122
Tabela 3. Zróżncowane mary syntetycznej nfrastruktura środowsko S() OE() 2010 2015 2010 2015 średna 0,312 0,314 0,759 0,752 medana 0,300 0,310 0,770 0,755 odchylene standardowe 0,040 0,044 0,039 0,041 klasyczny współczynnk zmennośc 0,130 0,139 0,052 0,055 pozycyjny współczynnk zmennośc 0,135 0,141 0,051 0,054 mn 0,230 0,230 0,630 0,630 max 0,430 0,430 0,860 0,840 rozstęp 0,200 0,200 0,230 0,210 rozstęp kwartylowy 0,040 0,030 0,018 0,025 skośność 0,460 0,512-0,503-0,510 Źródło: Opracowane własne. Tabela 4. Zgodność wynków mary syntetycznej nfrastruktura środowsko współczynnk korelacj gamma współczynnk korelacja Spermana współczynnk korelacj tau Kendalla współczynnk korelacj Pearsona S ( ) ds ( ) 2010-0,134-0,129-0,103-0,182 S ( ) ds ( ) 2015 0,334 0,325 0,257 0,292 S ( ) OE ( ) 2010-0,939-0,957-0,892-0,961 S ( ) OE ( ) 2015-0,954-0,971-0,913-0,975 OE ( ) doe ( ) 2010 0,025 0,032 0,018 0,204 OE ( ) doe ( ) 2015 0,138 0,121 0,099 0,121 wsp. korelacj stotny z p<0,05 Źródło: Opracowane własne. Na rysunku 2 przedstawono korelogramy opsujące relacje pomędzy marą syntetyczną a jej względnym zmanam w 2010 2015 r. Płyne z nch wnosek, że mara oparta na metodze bezwzorcowej podlegała w 2015 r. w relacj do 2010 r. kowergencj, mara oparta na odległośc z metryką eukldesową podlegała w 2015 r. w relacj do 2010 r. dywergencj. Mary zróżncowana dla analzowanych grup wskazują na nską jednorodność wyodrębnonych grup zarówno w 2010 r. 2015 r. oraz zblżony pozom mędzy grupam w 2015 r. (spadek zróżncowana wewnętrznego grupo; tabela 5). Wększe wartośc mary max/średna wskazują na małą jednorodność grup w 2015 r. w kontekśce do 2010 r. (tabela 6). 123
1,00 2010; y = 0,0447-0,1622*x; r = -0,1825; p = 0,1304; r2 = 0,0333 1,00 2015; y = -0,0734 + 0,2209*x; r = 0,2921; p = 0,0142; r2 = 0,0853 0,75 0,75 0,50 0,50 zmana mary 0,25 zmana mary 0,25 0,00 0,00-0,25 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 mara syntetyczna nfrastruktura środowsko (metoda bezwzorcowa) -0,25 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 mara syntetyczna nfratsruktura środowsko (metoda bezwzorcowa) 1,00 2010; y = -0,0591 + 0,0745*x; r = 0,2049; p = 0,0888; r2 = 0,0420 1,00 2015; y = -0,0278 + 0,0356*x; r = 0,1210; p = 0,3182; r2 = 0,0147 0,75 0,75 zmana mary 0,50 0,25 zmana mary 0,50 0,25 0,00 0,00-0,25 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 mara syntetyczna nfrstruktura środowsko (metoda odległośc z metryką eukldesową) -0,25 0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 mara syntetyczna nfrstruktura środowsko (metoda odległośc z metryką eukldesową) Rysunek 2. Wykres rozrzutu relacj mary syntetycznej jej zmany z lną dopasowana Źródło: Opracowane własne. Tabela 5. Mary podobeństwa wewnątrzgrupowego dla mary syntetycznej (max/średna) S() OE() 2010 2015 2010 2015 A 3,760 3,568 3,429 3,442 B 3,558 3,801 3,929 3,409 C 4,482 3,867 4,083 4,112 D 3,378 3,408 3,529 3,325 Źródło: Opracowane własne na podstawe danych BDL GUS Tabela 6. Charakterystyk zróżncowana mędzygrupowego dla analzowanych mar syntetycznych (max/średna) S() AB AC AD BC BD CD 2010 3,221 3,229 3,699 3,045 3,432 3,163 2015 3,009 4,081 3,039 4,118 3,252 4,107 OE() AB AC AD BC BD CD 2010 3,089 3,046 3,540 3,206 3,536 3,046 2015 2,886 4,126 3,114 4,073 2,977 4,288 Źródło: Opracowane własne na podstawe danych BDL GUS 124
Podsumowane Infrastruktura jest stotnym czynnków rozwoju regonu. Jej brak decydują o standardze życa, utrudnenach w gospodarowanu, td. Słabo rozwnęta nfrastruktura stanow barerę rozwoju jednostk. Środowsko (jego jakość, struktura, zasoby naturalne) stanow barerę wzrostu gospodarczego. Kształtowane środowska gmn wymaga uwzględnena zasad zrównoważonego rozwoju, w którym swoje znaczące mejsce zajmuje nfrastruktura. Tworzene nfrastruktury ma zapewnć odpowedn pozom życa ludnośc rozwój regonów, odpowedną gospodarkę zasobam wodnym, poprawć jakość środowska zapobegać jego degradacj. Rozwój nfrastruktury przyczyna sę do obnżena bezroboca, a także wpływa na nne aspekty życa ludnośc, ne tylko na obszarach wejskch 23. Podjęte rozważana wyraźne wskazują na zróżncowane gmn wejskch regonu śwętokrzyskego pod względem mary nfrastruktura środowsko. Ocena przestrzennego zróżncowana nfrastruktury środowska wymaga uwzględnena welu różnych elementów, a ch dobór może meć stotny wpływ na uzyskane wynk. Istotnym czynnkem okazało sę równeż położene gmny wejske (obszar przemysłowy lub rolnczy województwa). Bblografa Chursk P., Czynnk rozwoju regonalnego poltyka regonalna w Polsce w okrese ntegracj z Uną Europejską, Wydawnctwo UAM, Poznań 2008. Dzekańsk P., Dversfcaton synthetc ndcator for evaluatng the fnancal capacty of local government. The case of polsh vovodeshps. Acta Unverstats Agrculturae Et Slvculturae Mendelanae Brunenss, Volume 65 Number 2/2017. Dzekańsk P., Spatal Dfferentaton of the Fnancal Condton of the Śwętokrzyske Vovodshp Countes, Barometr Regonalny, Tom 14 nr 3/2016. Dzekańsk P., Wykorzystane wskaźnka syntetycznego do oceny pozomu rozwoju samorządu na przykładze gmn wejskch województwa śwętokrzyskego, s. 261-279 [w:] Determnanty rozwoju Polsk. Fnanse publczne, Owsak S. (red.), PTE, Warszawa 2015. Grabńsk T., Wydymus S., Zelaś A., Metody taksonom numerycznej w modelowanu zjawsk społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa 1989. Heffner K., Czynnk osadncze wpływające na potencjał rozwojowy obszarów wejskch [w:] Wejske obszary kumulacj barer rozwojowych, red. M. Kłodzńsk, IRWR PAN, Warszawa 2002. Hellwg Z., Zastosowane metody taksonomcznej do typologcznego podzału krajów ze względu na pozom ch rozwoju oraz zasoby strukturę wykwalfkowanych kadr, Przegląd Statystyczny 1968, nr 4. Hołuj A., Koreck D., Uwarunkowana rozwoju regonalnego w Polsce, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomcznej w Bochn, nr 7/2008. Kachnarz M., Efektywność usług publcznych teora praktyka, Wyd. UE we Wrocławu, Wrocław 2012. 23 G. Magera-Braś, Stan rozwój nfrastruktury w powece olkuskm, Infrastruktura Ekologa Terenów Wejskch, Komsja Techncznej Infrastruktury Ws, PAN, Oddzał w Krakowe, Nr 2/1/2006, s. 61-73. 125
Kłos L., Wpływ nfrastruktury techncznej na atrakcyjność obszarów wejskch, Studa Prace Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana, NR 25/2012. Kocur-Bera K., Rozwój nfrastruktury na przykładze wybranych gmn wejskch, Infrastruktura Ekologa Terenów Wejskch, Komsja Techncznej Infrastruktury, PAN, Oddzał w Krakowe, Nr 1/2011. Korenk S., Rozwój regonu ekonomcznego na przykładze Dolnego Śląska, Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław 1999. Lra J., Wysock F., Zastosowane pozycyjnego mernka rozwoju do pomaru pozomu zagospodarowana nfrastrukturalnego powatów, Wadomośc Statystyczne, nr 9/2004. Magera-Braś G., Stan rozwój nfrastruktury w powece olkuskm, Infrastruktura Ekologa Terenów Wejskch, Komsja Techncznej Infrastruktury Ws, PAN, Oddzał w Krakowe, Nr 2/1/2006. Młodak A., Józefowsk T., Wawrowsk Ł., Zastosowane metod taksonomcznych w estymacj wskaźnków ubóstwa, Wadomośc Statystyczne, R. LXI, nr 2/2016. Ossowska L., Poczta W., Pozom uwarunkowań pozaprzyrodnczych renty położena obszarów wejskch w Polsce, Journal of Agrbusness and Rural Development, 4(30) 2013. Parysek J.J., Podstawy gospodark lokalnej, Wydawnctwo Naukowe UAM, Poznań 2001. Prus P., Marszewska A., Perspektywy zrównoważonego rozwoju gmny Bytoń w opn meszkańców, Rocznk Naukowe Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu, tom 11/ zeszyt 4/2009. Regony, Brodeck Z. (red.), Wyd. Prawncze Lexs Nexs, Warszawa 2005. Satoła Ł., Fnansowe uwarunkowana realzacj nwestycj komunalnych, Rocznk Naukowe Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu, t. XVII, z. 1, 2015. Sekuła A., Wpływ ekologcznej poltyk lokalnej na dzałalność przedsęborstw. [w:] Współczesne problemy zarządzana przedsęborstwem, (red.) A. Tubelewcza, Poltechnka Gdańska. Gdańsk 2002. Ślusarz G., Wykorzystane endogencznych czynnków regonu w kształtowanu jego konkurencyjnośc, Rocznk Naukowe Stowarzyszena Ekonomstów Rolnctwa Agrobznesu, 10/ z. 2/2008. Śmłowska T., Statystyczna analza pozomu życa ludnośc Polsk w ujęcu przestrzennym, Studa Prace, Z Prac Zakładu Badań Statystyczno-Ekonomcznych GUS PAN, Zeszyt 247, Warszawa 1997. Tokarsk T., Statystyczna analza regonalnego zróżncowana wydajnośc, zatrudnena bezroboca w Polsce, Wydawnctwo PTE, Warszawa 2005. Toruńsk J., Wpływ zarządzana środowskem w gmne na jej rozwój, Zeszyty Naukowe Unwersytetu Przyrodnczo-Humanstycznego w Sedlcach. Sera: Admnstracja Zarządzane. Nr 94/2012. Walesak M., Problemy selekcj ważena zmennych w zagadnenu klasyfkacj, Prace Naukowe AE we Wroclawu, Taksonoma 12/2005. Warczak M., Endogenczne egzogenczne czynnk rozwoju gospodarczego z perspektywy fnansów gmny Współczesna Gospodarka, Vol. 6/4 (2015). Wtkowsk K., Staroścc D., System nfrastruktury społecznej w gmne, PWSZ IPA, Studa Lubuske, Tom IV, Sulechów 2008. Wysock F., Lra J., Statystyka opsowa, Wyd. AR, Poznań 2005. Wyszkowska D., Wyszkowsk A., Samodzelność dochodowa samorządu terytoralnego w Polsce, Studa Materały Mscellanea Oeconomcae, 2015, Nr 2. 126
Zakrzewska-Półtorak A., Zasoby endogenczne jako czynnk rozwoju lokalnego regonalnego. Studum przypadków wybranych gmn województwa dolnośląskego, Prace Naukowe Unwersytetu Ekonomcznego we Wrocławu, Gospodarka przestrzenna XXI weku nowe wyzwana, UE, Wrocław 2011. Zelaś A., Malna A., O budowe taksonomcznej mary jakośc życa. Syntetyczna mara rozwoju jest narzędzem statystycznej analzy porównawczej, Taksonoma, z. 4/1997 Abstract Spatal nequaltes n nfrastructure and envronment of rural communty n the śwętokrzyske vovodeshp n the context of the locaton penson The paper analyzes the spatal varaton of nfrastructure and envronment of rural gmnas of śwętokrzyske vovodeshp on the synthetc measure n 2010 and 2015 n terms of locaton penson. A synthetc measure ndcates the dfferent levels of unts tested. Its value ranged from 0.23 to 0.43 n 2010 and 0.23 to 0.43 n the dummy and 2010 to 0.63 to 0.86 n 2015 to 0.63 to 0, 84 based on dstance n real space wth the Eucldean metrc. The assessment of the spatal dversty of nfrastructure and the envronment requres a number of dfferent factors to be taken nto account, and ther selecton may have a sgnfcant mpact on the results obtaned. Infrastructure s one of the most mportant factors for the development of the regon, and ts shortcomngs determne the low standard of lvng and the dffcultes n management. The envronment s a natural barrer to economc growth. Keywords: locaton penson, muncpalty, nfrastructure, envronment, synthetc measure 127