Akustyka muzyczna Wykład 2 dr inż. Przemysław Plaskota
Systemy dźwiękowe Materiał dźwiękowy wszystkie dźwięki muzyczne, którymi dysponuje kompozytor przy tworzeniu dzieł Wybór materiału dokonuje się z punktu widzenia wysokości brzmienia dla fortepianu: od A 2 27,5 Hz c 4 4186 Hz orkiestra symfoniczna: E 41,2 Hz ais 3 3799 Hz organy: C 2 16,4 Hz c 5 8372 Hz oznaczenia literowe oznaczają stopnie skali 2
Systemy dźwiękowe Równomiernie temperowany system dwunastostopniowy dominujący system dźwiękowy w Europie ukształtował się około roku 1700 Punktem wyjścia systemów dźwiękowych są proste stosunki częstotliwości 1:2:3:4:5 1:2 oktawa 2:3 kwinta, itd. 3
Systemy dźwiękowe Problem systemu dźwiękowego sprowadza się do zasady podziału wewnątrz oktawy Interwały mniejsze od oktawy występują w szeregu harmonicznym Naturalne interwały uzyskuje się w łatwy sposób na wszystkich instrumentach poprzez skrócenie struny lub słupa powietrza W ten sposób ukształtowała się skala dwunastostopniowa 4
Systemy dźwiękowe System pitagorejski (kwintowy), IV w p.n.e. problem: komat pitagorejski występują półtony o różnej wielkości System Didymosa (kwintowo-tercjowy) I w p.n.e. problem: komat syntoniczny występują tercje wielkie o różnej wielkości 5
Systemy dźwiękowe Późniejsze systemy starały się rozwiązać niedogodności powstawały różne systemy nierównomiernie temperowane System równomiernie temperowany powstał ok. 1700 r. wprowadził podział na 12 równych półtonów każda kwinta została pomniejszona o 1/12 komatu pitagorejskiego 6
Systemy dźwiękowe Pierwsze wykorzystanie: Jan Sebastian Bach Das Wohltemperierte Klavier Istnieją inne systemy dźwiękowe muzyka perska: podział na 23-24 części muzyka arabska: podział na 17-14 części muzyka hinduska: podział oktawy na 22 części wczesne skale europejskie: podział na 5 części 7
Systemy dźwiękowe Próby rozszerzenia systemów dźwiękowych: mikrointerwalistyka system ćwierćtonowy: podział oktawy na 24 części propozycje podziału oktawy na 18, 36, a nawet na 53 części Brak perspektyw rozwoju ze względu na nieprzystosowanie do możliwości przeciętnych możliwości słuchu ludzkiego 8
Strój muzyczny Strój muzyczny daje punkt odniesienia dla systemu dźwiękowego Pierwsza umowa międzynarodowa z roku 1850 przyjęto dla a 1 częstotliwość 435 Hz do tego czasu posługiwano się w różnych krajach różnymi strojami, w których a 1 wahało się od 390 Hz do 475 Hz Od 1939 roku przyjęto a 1 = 440 Hz współcześnie a 1 może mieć większą częstotliwość, nawet 444 Hz. 9
Strój muzyczny Najprostszym przyrządem określającym strój jest kamerton, inaczej widełki strojowe wynalezione w połowie XVIII w. Kamerton pobudza się do drgań poprzez uderzenie swobodną częścią pręta 10
Nazwy dźwięków: A B C D E F G dźwięk A był najniższym osiąganym na kitarze Zmiana nazw: A H C D E F G początkowym dźwiękiem jest dźwięk C C D E F G A H Nazwy powtarzają się w różnych rejestrach 11
Podstawowe znaki nutowe 12
Hymn do św. Jana solmizacja ut re mi fa sol la do re mi fa sol la si 13
Nazwy oktaw subkontra kontra wielka mała razkreślna dwukreślna trzy-, cztero- i pięciokreślna 14
Podstawowe znaki nutowe 15
Podstawowe znaki nutowe 16
System pięcioliniowy, linie dodane 17
Klucz jest to znak ustalający położenie w systemie liniowym jednego ściśle określonego dźwięku Klucz G wskazuje g 1 (g razkreślne) Klucz F wskazuje f (f małe) Klucz C wskazuje c 1 (c razkreślne) 18
Klucze F, C, G 19
Pisownia w kluczu skrzypcowym (wiolinowym) 20
Praktyczny zakres klucza skrzypcowego 21
Klucz basowy 22
Praktyczny zakres klucza basowego 23
Klucz barytonowy i subbasowy (kontrabasowy) 24
Klucz C (sopranowy, mezzosopranowy, altowy, tenorowy, inne formy klucza) 25
Klucz altowy 26
Klucz tenorowy 27
Ta sama nuta w różnych kluczach 28
Ten sam dźwięk w różnych kluczach 29
Przenośnik oktawowy 30
Tabela kluczy 31
Zmiana klucza w utworze 32
Krzyżyk, podwójny krzyżyk 33
Bemol, podwójny bemol 34
Kasownik 35
Tabela nazw dźwięków 36
Transpozycja 37
Znaki przykluczowe 38
Zmiana znaków przykluczowych 39
Znaki chromatyczne ostrzegawcze 40
Przykład notacji współczesnej 41
Przykład notacji współczesnej 42
Rytm 43
Łączenie nut, laski 44
Łączenie nut muzyka wokalna 45
Akordy, wielogłos 46
Skróty znaki repetycji 47
Skróty powtarzanie dźwięków 48