Zarz¹dzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 13, No. 3/1/2015 Jerzy P. Gwizda³a* Jerzy P. Gwizda³a Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u przez przedsiêbiorstwa w Polsce Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u Wstêp Fundusze private equity (PE) oraz venture capital (VC) s¹ instrumentami inwestuj¹cymi w prywatne, nienotowane na gie³dzie papierów wartoœciowych przedsiêbiorstwa zazwyczaj w œrednim i d³ugim okresie. Private equity dotyczy szerszego zakresu rynku finansowego i zawiera w sobie takie segmenty, jak: venture capital, finansowanie wykupów mened erskich (buy out capital), mezzanine oraz fundusze nieruchomoœci. Ró nica w interpretacji pojêæ wynika ze specyfiki poszczególnych rynków. Kapita³ z VC inwestowany jest w niepubliczne podmioty bêd¹ce we wczesnej fazie rozwoju. Dodatkowo fundusze oferuj¹ przedsiêbiorstwom pomoc w postaci osoby zarz¹dzaj¹cej inwestor VC staje siê wspólnikiem przedsiêbiorstwa. Prowadzi to do przejêcia przez niego czêœci ryzyka zwi¹zanego z inwestycj¹, a tak e do realizacji wspólnego celu d³ugoterminowego wzrostu wartoœci firmy [Sobañska-Helman, Sieradzan, 2013, s. 13 14]. Okres zaanga owania œrodków w tych instrumentach wynosi œrednio 3 10 lat, a pochodz¹cy z nich kapita³ jest Ÿród³em regulowania p³ynnoœci i wykorzystania instrumentów finansowych firm. Cech¹ charakterystyczn¹ dla tych funduszy jest z regu³y wy sze ryzyko towarzysz¹ce transakcjom. Jest ono wynikiem inwestowania w podmioty m³ode lub dopiero wchodz¹ce na rynek. Fundusze PE/VC zbudowane s¹ zwykle z czterech elementów: kapita³u, inwestorów kapita³owych, podmiotu zarz¹dzaj¹cego oraz z przedmiotu inwestycji. Celem badania jest okreœlenie roli funduszy private equity w finansowaniu kapita³u spó³ek prawa handlowego nienotowanych na gie³dzie papierów wartoœciowych w warunkach dynamicznie rozwijaj¹cej siê gospodarki polskiej. W wyniku przegl¹du analizy literatury oraz dokumentów publikowanych przez banki w krajach Unii Europejskiej powsta³o syntetyczne opracowanie przedstawiaj¹ce zadania funduszy private equity we wspó³pracy z przedsiêbiorstwami. * Dr hab., prof. UG, Katedra Finansów i Ryzyka Finansowego, Wydzia³ Zarz¹dzania, Uniwersytet Gdañski, ul. Armii Krajowej 101, 81-824 Sopot, jgwizdala1@wp.pl
22 Jerzy P. Gwizda³a Artyku³ rozszerza i porz¹dkuje wiedzê w zakresie wspó³pracy spó³ek z funduszami PE i pozwala spojrzeæ krytycznie na rozwój tej wspó³pracy. 1. Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u Fundusze PE w Polsce s¹ g³ównie funduszami uniwersalnymi, czyli dotycz¹ niemal e wszystkich obszarów gospodarki, z wyj¹tkiem inwestycji w przemys³ ciê ki, nieruchomoœci oraz inwestycje nieetyczne (np. szkodliwe dla œrodowiska i zdrowia, przemys³ tytoniowy oraz zbrojeniowy itp.). Niewielki ich odsetek mo na tak e zaliczyæ do funduszy specjalistycznych, czyli skupiaj¹cych siê na jednym lub kilku konkretnych sektorach (np. fundusze wysokich technologii lub zwi¹zane z projektami niszowymi). Kluczow¹ cech¹, na któr¹ zwracaj¹ uwagê inwestorzy, to perspektywy dynamicznego wzrostu. Zatem wartoœciowe s¹ dla nich przedsiêbiorstwa, które [Grzywacz, Okoñska, 2005, s. 53]: maj¹ kompetentn¹ radê nadzorcz¹, posiadaj¹ konkurencyjn¹ ofertê produktow¹ i przewagê technologiczn¹, szybko siê rozwijaj¹, maj¹ wysoki udzia³ w rynku. Private equity dotyczy inwestycji w ró ne fazy rozwoju przedsiêbiorstwa. Mo na wyró niæ: fazê zasiewu (seed) najwczeœniejsza faza ycia przedsiêbiorstwa, obejmuj¹ca dzia³ania przygotowawcze przed rozpoczêciem dzia³alnoœci; cech¹ charakterystyczn¹ jest tu wysokie ryzyko niepowodzenia projektu, w zwi¹zku z czym inwestorzy zazwyczaj nie wk³adaj¹ w ni¹ du ego kapita³u, rozpoczêcie dzia³alnoœci (start-up) produkt ju istnieje, pomoc inwestora dotyczy przygotowania komercyjnego, wczesny rozwój przedsiêbiorstwo posiada dobry produkt, ale nie ma œrodków do jego ekspansji; firma wykazuje szybko rosn¹ce przychody, ekspansja i dalszy rozwój przedsiêbiorstwo charakteryzuje siê ustabilizowaniem rynkowym, lecz potrzebuje kapita³u do dalszego rozwoju. Inwestycje PE dokonywane mog¹ byæ w formie bezpoœredniej lub poœredniej. Pierwszy rodzaj daje inwestorowi, wraz z zakupem akcji spó³ki, szereg praw, np.: prawo do dywidendy, prawo poboru czy prawo
Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u 23 g³osu podczas walnego zgromadzenia. Z drugiej strony, inwestycje w sposób bezpoœredni zapewniaj¹ jedynie udzia³ w zysku wypracowanym przez fundusz. Finansowanie bezpoœrednie tworz¹ inwestycje osób indywidualnych lub ich grupy, udostêpniaj¹c kapita³ przedsiêbiorstwom o wysokim potencjale rozwojowym, obarczonym wysokim ryzykiem. Jest to rynek nieformalny niepodlegaj¹cy œcis³emu unormowaniu, a ich inwestorów nazywa siê business angels (inwestorzy nieformalni) [Tamowicz, 2007, s. 8]. S¹ oni doœwiadczonymi przedsiêbiorcami posiadaj¹cymi kapita³, decyduj¹cymi siê na zainwestowanie go na kilka lat w udzia³y ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw dzia³aj¹cych na rynku niepublicznym, bêd¹cych we wczesnej fazie rozwoju [Tamowicz, 2007, s. 57]. Tablica 1. Metody finansowania w funduszach PE Finansowanie bezpoœrednie Fundusze PE Finansowanie poœrednie anio³owie biznesu zorientowane na projekt zorientowane na fundusz spó³ka amortyzacyjna spó³ka doradcza spó³ka maklerska niezale ny fundusz PE/VC zale ny fundusz PE/VC czêœciowo zale ny fundusz z udzia³em instytucji publicznych ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie: [Guide on Private Equity and Venture Capital for Entrepreneurs, 2007, s. 12]. Teoretyczna ró nica miêdzy anio³ami biznesu a standardowymi funduszami PE polega na tym, e pierwsi z wymienionych nie posiadaj¹ zaplecza specjalistów analizuj¹cych inwestycje. Wiêkszoœæ obowi¹zków realizuj¹ samodzielnie, w zwi¹zku z czym mog¹ zajmowaæ siê jedynie kilkoma projektami jednoczeœnie [Grzywacz, 2013, s. 204]. Wraz ze wzrostem dywersyfikacji form finansowania postrzeganie business angel jako anio³a biznesu uleg³o delikatnej zmianie. Faktycznym inwestorem jest tzw. angel fund a nie osoba fizyczna. Bardzo czêsto anio³owie biznesu przynale ¹ do sieci (SAB), czyli wyspecjalizowanych instytucji ich zrzeszaj¹cych. Do ich zadañ nale y m.in.: identyfikowanie inwestorów,
24 Jerzy P. Gwizda³a kojarzenie projektów z inwestorami, prowadzenie baz danych, us³ugi doradcze i szkoleniowe, organizowanie forum, w celu zaprezentowania przez przedsiêbiorców biznesplanów. W Polsce funkcjonuje 10 sieci anio³ów biznesu: 3 w Katowicach, 2 w Warszawie i po jednej w Szczecinie, Lublinie, odzi, Wroc³awiu i Krakowie. Polscy business angels preferuj¹ inwestycje od 3 do 5 lat oraz w przedziale 50 000 5 000 000 z³. Preferencje odnoœnie do fazy rozwoju przedsiêbiorstwa s¹ doœæ równomiernie roz³o one (rysunek 1). Najwiêksze zainteresowanie jest odnotowane przez start up. Mo e byæ to spowodowane bardzo wysokim mo liwym do osi¹gniêcia zyskiem, przy jednoczeœnie ni szym ni przy seed poziomie ryzyka. Rysunek 1. Preferowane przez anio³ów biznesu fazy przedsiêbiorstwa w 2012 roku ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie materia³ów banku KBC z Brukseli. Analizuj¹c preferencje inwestorów pod k¹tem bran owym, mo na zauwa yæ, e: 100% SAB w 2012 roku wykazywa³o chêci przeznaczania kapita³u na: telekomunikacjê, media i multimedia, internet oraz biotechnologiê i farmacjê, 86% na ochronê œrodowiska oraz ochronê zdrowia, 71% na przemys³ paliwowo-energetyczny, software, przemys³ komputerowy, automatykê i robotykê, chemiê oraz us³ugi oparte na wiedzy, 29% na przemys³ spo ywczy.
Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u 25 Instytucja anio³ów biznesu w Polsce to wci¹ inicjatywa rozwijaj¹ca siê. Wed³ug szacunku PolBAN (sieæ anio³ów biznesu) w 2010 roku w Polsce by³o ok. 5000 potencjalnych business angel. 2. Poœrednie inwestycje na rynku PE Poœrednie inwestycje na rynku private equity polegaj¹ na kupowaniu tytu³ów uczestnictwa funduszy PE/VC, czyli inwestor nie jest bezpoœrednio zaanga owany w proces inwestycyjny, ale wykorzystuje poœrednika pod postaci¹ funduszu [Pruchnicka-Grabias, Szel¹gowska, 2006, s. 65]. Poœrednicy lokuj¹ zgromadzone pieni¹dze na rzecz inwestorów, ale w swoim imieniu. Fundusze PE mo na podzieliæ na cztery kategorie: fundusze niezale ne zarz¹dzaj¹ kilkoma funduszami pochodz¹cymi z ró nych Ÿróde³, gdzie aden z akcjonariuszy nie ma dominuj¹cego udzia³u; najbardziej popularne wœród innych kategorii, fundusze zale ne za³o yciel jest g³ównym udzia³owcem, fundusze czêœciowo zale ne podmioty zwi¹zane z instytucjami finansowymi, ale dzia³aj¹ce niezale nie, fundusze z udzia³em instytucji publicznych fundusze zarz¹dzaj¹ce œrodkami pochodz¹cymi ze Ÿróde³ publicznych. Niew¹tpliwymi zaletami funduszy PE s¹ przede wszystkim [Pietraszewski, 2007, s. 92]: pozyskiwanie kapita³u niezale nie od fazy, w jakiej znajduje siê przedsiêbiorstwo, wsparcie d³ugofalowe w przeciwieñstwie do banku nie zwracaj¹ uwagi na teraÿniejszoœæ (nie wymagaj¹ dostarczenia np. sprawozdañ finansowych), ale na przysz³oœci, brak koniecznoœci wykorzystania zabezpieczeñ inwestorzy PE akceptuj¹ brak zabezpieczenia projektu w zamian za wy sz¹ premiê za ryzyko, poprawa wizerunku firmy korzystaj¹cej z PE, udostêpnienie przedsiêbiorstwu know-how w zakresie finansów, zarz¹dzania, marketingu oraz kontaktów biznesowych, brak systematycznych wp³at œrodków pieniê nych na rzecz funduszy. Z drugiej strony fundusze te posiadaj¹ tak e wady: stosunkowo wysoki koszt pozyskania œrodków, ograniczenie swobody dzia³ania przedsiêbiorcy, zwiêkszenie liczby obowi¹zków koniecznoœæ sporz¹dzania raportów i analiz, okresowe zwo³ywanie rady nadzorczej itp.,
26 Jerzy P. Gwizda³a podzia³ z funduszem wypracowanych zysków, okresowy charakter inwestycji. Podstawow¹ ró nic¹ pomiêdzy finansowaniem kapita³u przedsiêbiorstw funduszami private equity a kredytami bankowymi jest to, i fundusze udostêpniaj¹ œrodki przedsiêbiorstwom nowo powsta³ym lub tym, które krótko funkcjonuj¹ na rynku. Banki natomiast niechêtnie podejmuj¹ siê udzielania kredytów inwestycyjnych podmiotom m³odym, dlatego okreœlaj¹ wewnêtrznie granice wieku firmy. Dodatkowo fundusze private equity finansuj¹ projekty ryzykowne bez koniecznoœci ubiegania siê o zabezpieczenia. W przypadku banków im wiêksze ryzyko, tym wymagane s¹ wy sze zabezpieczenia. Na korzyœæ banków przemawia ogólny koszt finansowania inwestycji, który jest mniejszy ni w przypadku funduszy. Wynika to z faktu, i przedsiêbiorstwa korzystaj¹ce z PE dziel¹ siê wypracowanym zyskiem z inwestorami. Kolejn¹ mo liw¹ do wskazania ró nic¹ jest wskaÿnik zaanga owania kapita³odawcy w zarz¹dzaniu. Przedsiêbiorstwo pozostaje niezale ne, korzystaj¹c z kredytu bankowego, a przy funduszach swoboda jest ograniczana. Wskazane ró nice zestawiono w tablicy 2. Tablica 2. Podstawowe ró nice miêdzy PE a kredytem bankowym Kryteria Private Equity Kredyt bankowy Wiek przedsiêbiorstwa Ryzyko Zakres zaanga owania kapita³odawcy w strukturê przedsiêbiorstwa Wypracowane zyski ród³o: Opracowanie w³asne. Przedsiêbiorstwa nowe i krótko istniej¹ce na rynku Du e; brak koniecznoœci ustanawiania zabezpieczeñ Du y Koniecznoœæ podzia³u z inwestorami Przedsiêbiorstwa istniej¹ce na rynku od kilku lat Du e, przy koniecznoœci ustanawiania zabezpieczeñ aden Zachowywane wewn¹trz przedsiêbiorstwa Proces inwestycyjny PE/VC polega na przep³ywie kapita³u miêdzy inwestorami, funduszami i przedsiêbiorstwami. Mo na go podzieliæ na nastêpuj¹ce etapy [Wrzesiñski, 2006, s. 31 35]:
Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u 27 pozyskiwanie œrodków pieniê nych (aktywizacja funduszy), selekcja przedsiêbiorstw, strukturyzacja transakcji, nadzorowanie w³aœcicielskie, wyjœcie z inwestycji. Pierwszym krokiem do pozyskania kapita³u z funduszy jest precyzyjne przygotowanie dokumentu zawieraj¹cego dok³adny opis firmy i potrzeb kapita³owych. Jest on poddany wnikliwej analizie przez inwestorów, a nastêpnie odrzucany lub akceptowany. Gdy propozycja zostanie rozpatrzona pozytywnie, dochodzi do spotkania przedsiêbiorców i inwestorów, co oznacza wstêpn¹ akceptacjê projektu. W tym czasie przeprowadzane jest dok³adne badanie firmy due dilligence, sk³adaj¹ce siê z analizy biznesowej, audytu finansowego i prawnego, analizy organizacyjnej czy te badania technologii i ochrony œrodowiska. Jeœli przedsiêbiorstwo zostanie uznane za dobre do wspó³pracy, nastêpuje kolejny etap negocjacje, podczas których ustala siê warunki inwestycji (okreœlenie udzia³ów stron, podzia³ stron i obowi¹zków, uzgodnienie ceny akcji itp.). Kapita³ private equity pochodzi od wielu podmiotów, które ró ni¹ siê od siebie przedmiotem dzia³alnoœci i form¹ prawn¹. G³ównymi dawcami kapita³u s¹: banki, fundusze emerytalne, firmy ubezpieczeniowe, przedsiêbiorstwa, agencje rz¹dowe, fundacje, instytucje publiczne, organizacje non profit, osoby prywatne, instytuty naukowe itp. Banki to jeden z najwiêkszych inwestorów PE w Polsce. Poprzez zaanga owanie œrodków w PE banki maj¹ na celu rozszerzenie dzia³alnoœci inwestycyjnej, pozyskanie nowych klientów, a co za tym idzie, zwiêkszenie zysku. Ponadto pewne jest, e we wskazanych latach najwiêkszymi inwestorami by³y fundusze PE (20%), fundacje (12%), fundusze emerytalne (8,6%) oraz banki (8,2%) [Sobañska-Helman, Sieradzan, 2013, s. 337]. Rynek private equity w 2012 roku by³ okresem aktywnej dzia³alnoœci i ciekawych transakcji. Najwiêksz¹ z nich by³a sprzeda firmy LuxMed (dostawcy us³ug medycznych) za 400 mln euro. Wartoœæ PE w 2012 roku wynios³a ogó³em 466 720 tys. euro i by³a ona najwy sza od 2008 roku, 97% spoœród tej wartoœci nale a³o do transakcji buy-out, natomiast zaledwie 3% do transakcji venture capital. Jak mo na zaobserwowaæ, spad³a ona wielokrotnie w czasach kryzysu, natomiast od roku 2010 powoli odbudowuje siê (rysunek 2).
28 Jerzy P. Gwizda³a Rysunek 2. Wartoœæ rynku PE w latach 2008 2012 (w tys. euro) ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie materia³ów banku KBC z Brukseli. Analizuj¹c 2012 rok, mo na zauwa yæ, e fundusze PE/VC bardziej skupia³y siê na zarz¹dzaniu spó³kami portfelowymi i powiêkszaniu ich wartoœci ni na przeprowadzaniu nowych inwestycji. Wartoœæ rozpoczêtych inwestycji krajowych spad³a prawie o 20%, wynosz¹c 1,8 mld z³ (tablica 3). Tablica 3. Inwestycje oraz wartoœæ œrodków pozyskanych przez fundusze private equity dzia³aj¹ce w Polsce w latach 2009 2012 (w mln z³) Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2010 Wartoœæ inwestycji krajowych funduszy PE/VC, z tego: 2079 2015 2837 2277 na rynku krajowym 1154 1661 2584 1821 na rynku zagranicznym 925 354 253 456 Wartoœæ inwestycji zagranicznych funduszy PE/VC w Polsce Wartoœæ œrodków pozyskanych przez krajowe fundusze PE/VC w roku Liczba przedsiêbiorstw, które otrzyma³y finansowanie od krajowych funduszy PE/VC Liczba przedsiêbiorstw, w których krajowe fundusze PE/VC zakoñczy³y inwestycje Relacja wartoœci inwestycji krajowych funduszy PE/VC do PKB (w %) 1731 962 220 178 583 458 1823 1907 29 52 63 71 13 13 23 26 0,2 0,1 0,2 0,1 ród³o: Opracowanie w³asne na podstawie raportów KNF za lata 2009 2012.
Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u 29 W skali europejskiej sytuacja przedstawia³a siê podobnie: wartoœæ rozpoczêtych inwestycji europejskich, w stosunku do roku poprzedniego, spad³a o 21,6% i ukszta³towa³a siê na poziomie 36,9 mld euro. Fundusze, zarówno w Polsce, jak i w Europie, skoncentrowane by³y na inwestycjach lokalnych. Powodem tego by³ trwaj¹cy kryzys zad³u eniowy wystêpuj¹cy w niektórych pañstwach strefy euro, a tak e obawy przed pogarszaniem siê sytuacji ekonomicznej w Europie. Na podstawie badañ z 2012 roku mo na stwierdziæ, e czêœciej wnioskowano o finansowanie z funduszu ni w roku poprzednim. Wynika to z restrykcyjnej polityki kredytowej stosowanej przez banki wzglêdem ma³ych i œrednich firm. Mimo to, ze wzglêdu na spowolnienie gospodarcze, wnioski te by³y bardziej szczegó³owo analizowane, co czêsto skutkowa³o odmow¹ udzielania œrodków z funduszy private equity. W analizowanym roku inwestycje private equity w Polsce by³y najwiêksze w porównaniu do reszty pañstw Europy Œrodkowo-Wschodniej. Wartoœæ inwestycji zrealizowanych przez fundusze w Polsce stanowi³a 62% ogó³u z tego regionu. Private equity stanowi alternatywne Ÿród³o pozyskania kapita³u przez przedsiêbiorstwa. Nie stanowi jednak konkurencji dla kredytu inwestycyjnego, ze wzglêdu na ró ne fazy ycia przedsiêbiorstwa, które finansuj¹. Nie nale y zatem oczekiwaæ, i wzrost lub spadek zainteresowania funduszami PE wp³ynie na popyt na kredyt bankowy. Zakoñczenie Fundusze private equity w Polsce s¹ obecnie aktywnymi i doœwiadczonymi uczestnikami rynku finansowego, oferuj¹cymi szeroki zakres rozwi¹zañ dotycz¹cych finansowania inwestycji przedsiêbiorstw. Mimo to wci¹ dostosowuj¹ siê do zachodz¹cych zmian, co objawia siê stosowaniem nowoczesnych rozwi¹zañ, które odpowiadaj¹ coraz bardziej wymagaj¹cym przedsiêbiorcom. Polskie Towarzystwo Inwestorów Kapita³owych definiuje PE jako inwestycje na niepublicznym rynku kapita³owym, w celu osi¹gniêcia œrednio- i d³ugoterminowych zysków z przyrostu wartoœci kapita³u. Private equity mo e byæ wykorzystywane na rozwój nowych produktów i technologii, zwiêkszenie kapita³u obrotowego, przejmowanie spó³ek lub te na poprawê i wzmocnienie bilansu spó³ki. S¹ to najczêœciej inwestycje dokonywane we wczesnych fazach rozwoju przedsiêbiorstw, s³u ¹ce uruchomieniu danej spó³ki lub jej ekspansji [Zasêpa, 2013, s. 86]. Fundusze PE oferuj¹ wsparcie kapita³owe ma³ym, ale ju prê nie funkcjonuj¹cym spó³kom. Jeœli pomys³ na biznes zyska uznanie zespo³u
30 Jerzy P. Gwizda³a inwestycyjnego funduszu, to firma mo e liczyæ na dofinansowanie w wysokoœci od kilku do nawet kilkudziesiêciu milionów euro. W zamian za to fundusz zostaje udzia³owcem firmy, przejmuj¹c czêsto du o ponad 50% jej udzia³ów. Ulubione obszary inwestycyjne PE to tradycyjnie telekomunikacja, informatyka, produkcja filmowa i biotechnologie, ale znaczna czêœæ funduszy interesuje siê te tradycyjnymi bran ami. W przypadku inwestycji funduszy PE w du e i stabilne spó³ki minimalna wartoœæ inwestycji wynosi co najmniej kilkanaœcie milionów euro, a w praktyce nierzadko spotyka siê inwestycje przekraczaj¹ce 100 mln euro. Pomys³ funduszy PE na zarobek to przejêcie firmy, jej restrukturyzacja, ewentualne po³¹czenie z innym podmiotem, a nastêpnie zyskowna sprzeda zainteresowanemu inwestorowi. Poszukuj¹c œrodków na rozwój firmy, nale y dok³adnie przeanalizowaæ rynek funduszy PE, bo ka dy z nich prowadzi inn¹ politykê inwestycyjn¹. Opisane wyniki analizy maj¹ charakter cz¹stkowy i stanowi¹ fragment szerszych badañ prowadzonych przez autora. Literatura 1. Grzywacz J. (red.) (2013), Finanse przedsiêbiorstwa, Wydawnictwo SGH, Warszawa. 2. Grzywacz J., Okoñska A. (2005), Venture capital a potrzeby kapita³owe ma³ych i œrednik przedsiêbiorstw, Wydawnictwo SGH, Warszawa. 3. Guide on Private Equity and Venture Capital for Entrepreneurs (2007), EVCA Special Paper, European Private Equity&Venture Capital Association, November. 4. Pietraszewski M. (2007), Proces inwestycyjny realizowany przez fundusze private equity, Wyd. Wy szej Szko³y Humanistyczno-Ekonomicznej we W³oc³awku, W³oc³awek. 5. Pruchnicka-Grabias I. (2010), Inwestycje alternatywne, CeDeWu, Warszawa. 6. Pruchnicka-Grabias I., Szel¹gowska A. (red.) (2006), Finansowanie dzia- ³alnoœci gospodarczej w Polsce. Wybrane aspekty, CeDeWu, Warszawa. 7. Sobañska-Helman K., Sieradzan P. (2013), Inwestycje private equity/venture capital, Wydawnictwo Key Text, Warszawa. 8. Szel¹gowska A. (2011), Wspó³czesna bankowoœæ korporacyjna, CeDeWu, Warszawa. 9. Turowicz P. (2004), Venture capital kapita³ na start, Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, Warszawa.
Fundusze private equity jako Ÿród³o pozyskiwania kapita³u 31 10. Tamowicz P. (2007), Business Angels. Pomocna d³oñ kapita³u, Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoœci, Warszawa. 11. Wrzesiñski M. (2006), Kapita³ podwy szonego ryzyka: proces inwestycyjny i efektywnoœæ, Wydawnictwo SGH, Warszawa. 12. Zasêpa P. (2013), Zarz¹dzanie ryzykiem portfela przez fundusze venture capital i private eqity, CeDeWu, Warszawa. Streszczenie Fundusze private equity (PE) oraz venture capital (VC) s¹ instrumentami inwestuj¹cymi w prywatne, nienotowane na gie³dzie papierów wartoœciowych przedsiêbiorstwa zazwyczaj w œrednim i d³ugim okresie. Private equity dotyczy szerszego zakresu rynku finansowego i zawiera w sobie takie segmenty, jak: venture capital, finansowanie wykupów mened erskich (buy out capital), mezzanine oraz fundusze nieruchomoœci. PE w Polsce s¹ g³ównie funduszami uniwersalnymi, czyli dotycz¹ niemal e wszystkich obszarów gospodarki, z wyj¹tkiem inwestycji w przemys³ ciê ki, nieruchomoœci oraz inwestycje nieetyczne (np. szkodliwe dla œrodowiska i zdrowia, przemys³ tytoniowy czy zbrojeniowy itp.). Niewielki odsetek mo na tak e zaliczyæ do funduszy specjalistycznych, czyli skupiaj¹cych siê na jednym lub kilku konkretnych sektorach (np. fundusze wysokich technologii lub zwi¹zane z projektami niszowymi). Kluczow¹ cech¹, na któr¹ uwagê zwracaj¹ inwestorzy, to perspektywy dynamicznego wzrostu. S³owa kluczowe kapita³, fundusz, inwestor, instrument finansowy Private equity funds as a source of capital for companies in Poland (Summary) Private equity (PE) funds and venture capital (VC) are investment instruments in private, unlisted on Stock Exchange, business usually in medium and in long term. Private equity involves a broader range of financial market and it includes the segments such as venture capital, financing management buyouts (buy-out capital), mezzanine and real estate funds. Private equity in Poland are mainly universal funds, which concern almost every sector of economy, apart from investment in heavy industry, real estate and unethical investment (e.g. harmful to the environment and health, tobacco or military industry). A small percentage may be also include in specialized funds, namely those that focus on one or a few specific sectors (eg. High-tech funds or project-related niche). A key feature for investors are prospects for dynamic growth. Keywords capital, fund, investor, financial instrument