Kategorie i prawa ekonomii dr Tomasz Brzęczek
. Ekonomia. Ekonomia jest nauką o alokacji zasobów wprocesie wytwarzania produktów i usług oraz podziale dóbr między członków społeczeństwa. Mikroekonomia zajmuje się gospodarowaniem zasobami i dobrami przez pojedyncze podmioty gospodarcze: przedsiębiorstwo ikonsumenta. Makroekonomia zajmuje się gospodarowaniem zasobami i dobrami w całej gospodarce, gospodarowaniem przedsiębiorstw i konsumentów ogółem oraz państwa.. Kategorie (pojęcia) ekonomiczne. Procesy gospodarcze- procesy produkcji, podziału, wymiany ikonsumpcji dóbr. Podmioty gospodarcze: konsument lub gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwo, państwo, jednostki samorządu terytorialnego. Dobra: ) produkty, ) usługi, ) wolne (powietrze, woda), surowce.
Czynniki produkcji: Praca Ziemia Kapitał- potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej: budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce i zapasy produktów (tzw. kapitał rzeczowy) oraz środki pieniężne, papiery wartościowe (tzw. kapitał finansowy). Technologia, przedsiębiorczość również są czynnikami produkcji. Własność- prawa wobec rzeczy. Własność prywatna- rzecz należy do osoby lub grupy osób. Własność publiczna- rzecz należy do państwa (własność państwowa) lub samorządowi (własność komunalna, municypalna).
System gospodarczy (gospodarka)- zbiór reguł, mechanizmów i warunków gospodarowania (warunki: materialne, instytucjonalne, społeczne, polityczne). Typy gospodarki ze względu na własność czynników produkcji: - gospodarka kapitalistyczna- większa część własności znajduje się wrękach prywatnych, - gospodarka socjalistyczna- przeważa własność publiczna. Typy gospodarki ze względu na dominujący mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych: - gospodarka rynkowa- głównym mechanizmem jest samodzielnie działający rynek, tzw. wolny rynek, - gospodarka nakazowa, etatystyczna (centralnie planowana)- jej regulowaniem zajmują się centralne organy państwowe. Typy gospodarki ze względu na podział uprawnień do podejmowania decyzji: - zdecentralizowana- uprawnienia do podejmowania decyzji przekazywane są podmiotom gospodarczym, - scentralizowana- uprawnienia do decydowania posiadają centralne organy państwa.
. Prawa ekonomiczne. Prawa ekonomiczne mają często charakter prawidłowości typu statystycznego ) Zasada racjonalnego gospodarowania (zasada gospodarności). Zasada ta może być rozumiana dwojako: -jako zasada największego efektu przy danym nakładzie środków, - jako zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia danego efektu. ) Zasada malejących korzyści marginalnych. Korzyści z konsumpcji kolejnych jednostek produktu maleją po przekroczeniu pewnych rozmiarów konsumpcji. Prawo dotyczy wszelkich procesów gospodarczych, również produkcji. ) Zasada rosnących kosztów marginalnych. Koszty konsumpcji kolejnych jednostek produktu rosną po przekroczeniu pewnych rozmiarów konsumpcji. Prawo dotyczy wszelkich procesów gospodarczych, również produkcji.
4) Zasada optymalizacji. Zasada optymalizacji jest oparta ozasady przyrostów krańcowych iprowadzi do uzyskania maksimum korzyści netto (zysku), będącej różnicą między korzyścią całkowitą i kosztem całkowitym. Zasada optymalizacji: rozmiar działalności maksymalizujący zysk cechuje się zrównaniem się korzyści marginalnych zkosztem marginalnym.
Prawo malejących korzyści marginalnych. korzyść marginalna 4
Prawo rosnących kosztów marginalnych. koszt marginalny 4
koszt marginalny korzyść marginalna 4 5 4 korzyść całkowita koszt całkowity 4 4