PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW

Transkrypt

1 PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 1. mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani powielać bez zgody autora.

2 EKONOMIKA PRZEDSIĘBIORSTWA Ekonomika przedsiębiorstwa ogół zasad i metod funkcjonowania przedsiębiorstwa, umożliwiających osiąganie celów, realizację funkcji i zadań wynikających z misji przedsiębiorstwa. Bada warunki i ustala sposoby racjonalnego gospodarowania w przedsiębiorstwie. Racjonalne gospodarowanie osiąganie postawionych celów w określony sposób; realizowane na dwa różne sposoby: 1. produktywność zasobów osiąganie maksymalnych efektów gospodarczych przy dysponowaniu określonymi (ograniczonymi) zasobami (środkami); 2. kosztochłonność zasobów osiąganie określonych efektów gospodarczych przy minimalnym zużyciu zasobów (środków). produktywność kosztochłonność zużycie zasobów określone (narzucone) minimalne efekty gospodarcze maksymalne określone (narzucone) Obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa: badania i rozwój produkcja i logistyka marketing i sprzedaż finanse zarządzanie zasoby ludzkie

3 PRZEDSIĘBIORSTWO Definicja przedsiębiorstwa przedsiębiorstwo w sensie prawnym: 1. Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym art KC: Zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje między innymi: nazwę przedsiębiorstwa, własność nieruchomości i rzeczy ruchomych (urządzeń, materiałów, towarów, wyrobów), prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości i rzeczy ruchomych, wierzytelności, prawa z papierów wartościowych, środki pieniężne, koncesje, licencje, zezwolenia, patenty. 2. Przedsiębiorstwo w ujęciu funkcjonalnym Każdy, kto faktycznie prowadzi działalność gospodarczą, nawet, gdy czyni to nielegalnie (np. bez wpisu do rejestru przedsiębiorców lub do Ewidencji Działalności Gospodarczej). 3. Przedsiębiorstwo w ujęciu podmiotowym Przedsiębiorstwo = przedsiębiorca.

4 Definicja przedsiębiorstwa przedsiębiorstwo w sensie ekonomicznym: 1. Przedsiębiorstwo zbiór aktywów, które ono posiada. 2. Przedsiębiorstwo zespół jego aktywów, przeznaczonych do kreowania zysków. 3. Przedsiębiorstwo specyficznie, czyli indywidualnie i racjonalnie ukształtowany zestaw aktywów. 4. Przedsiębiorstwo konwertor czynników produkcji w produkt. 5. Przedsiębiorstwo organizacja wykorzystująca zasoby czynników wytwórczych w celu wytwarzania i sprzedawania dóbr i usług. 6. Przedsiębiorstwo organizacja wytwarzająca i sprzedająca na rachunek i ryzyko właściciela określone dobra i usługi w celu osiągania zysku. 7. Przedsiębiorstwo umowna struktura powiązań między różnymi stronami, układ relacji i praw, szczególnie między zarządem a właścicielami i pracownikami. 8. Przedsiębiorstwo podmiot gospodarczy prowadzący na własny rachunek działalność produkcyjną lub usługową w celu osiągnięcia określonych korzyści. Wniosek: Brak jest jednolitej definicji przedsiębiorstwa w sensie ekonomicznym.

5 Cechy przedsiębiorstwa: odrębność organizacyjna odrębność terytorialna odrębność techniczno-produkcyjna odrębność ekonomiczna odrębność prawna Odrębność organizacyjna przedsiębiorstwo stanowi pewną całość zdolną do realizacji założonych celów. Jest zorganizowanym zbiorem części, które przyczyniają się do powodzenia całości (czyli przedsiębiorstwa). Odrębność terytorialna przedsiębiorstwo posiada ściśle określony obszar (teren), na którym działa (na który kieruje swoją ofertę). Przedsiębiorstwo może działać na różną skalę: lokalnie regionalnie na terenie całego kraju na skalę międzynarodową (kilka państw) globalnie (minimum 3 kontynenty).

6 Odrębność techniczno-produkcyjna określa zasady realizacji procesów technicznych i produkcyjnych realizowanych w przedsiębiorstwie. Przedsiębiorstwo dysponuje specyficzną technologią. Wyróżnia się trzy rodzaje technologii: bazową (technologia podstawowa, wspólna dla danej branży, zależy od rodzaju prowadzonej działalności) kluczową (technologia wyróżniająca dane przedsiębiorstwo spośród pozostałych w branży, daje przewagę konkurencyjną) eksperymentalną (technologia innowacyjna, zapewni przedsiębiorstwu przewagę konkurencyjną w przyszłości). Odrębność ekonomiczna przedsiębiorstwo posiada swój własny majątek (zasoby, środki produkcji) oraz może nim gospodarować wedle własnego uznania (w sposób, który zapewni uzyskanie zamierzonych korzyści). Odrębność prawna przedsiębiorstwo jest osobnym podmiotem prawnym, posiada zdolność prawną (jest podmiotem praw i obowiązków) oraz zdolność do czynności prawnych (samo może kształtować swoje prawa i obowiązki, np. zawierać umowy z kontrahentami, zaciągać zobowiązania).

7 PRZEDSIĘBIORCA Definicja przedsiębiorcy przedsiębiorca w sensie prawnym: Przedsiębiorca wg KC (art. 431.) osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, której przepisy szczególne przyznają osobowość prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcą jest: osoba fizyczna samodzielnie prowadząca działalność gospodarczą wspólnik spółki cywilnej spółka jawna spółka partnerska spółka komandytowa spółka komandytowo-akcyjna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka akcyjna. Działalność gospodarcza wg UoSDG (art. 2.) zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

8 Definicja przedsiębiorcy przedsiębiorca w sensie ekonomicznym: Przedsiębiorca osoba lub grupa osób kierująca (zarządzająca) przedsiębiorstwem. Przedsiębiorcą może być sam właściciel przedsiębiorstwa (charakterystyczne dla małych podmiotów) lub wynajęty przez właścicieli specjalista-menedżer (charakterystyczne dla większych podmiotów). Przedsiębiorcą jest: dyrektor menedżer zarząd rada dyrektorów. Przedsiębiorczość postawa i sposób działania, polegający na gotowości do podejmowania nowych, niekonwencjonalnych i ryzykownych przedsięwzięć oraz na wykazywaniu inicjatywy w ich poszukiwaniu i wdrażaniu. Przedsiębiorczość to działanie skierowane na rozwój, mające charakter innowacyjny. Przedsiębiorczość to zdolność do rozpoznawania okazji i ich wykorzystywania.

9 SWOBODA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Swoboda działalności gospodarczej wg Konstytucji RP (art. 20.): Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej (...) stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Swoboda działalności gospodarczej wg UoSDG (art. 6.1.): Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Granice swobody działalności gospodarczej: Konstytucja RP (art. 22.): Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne w drodze ustawy ze względu na ważny interes publiczny.

10 Ograniczenia wg UoSDG: Art Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS albo do EDG. Art. 15. Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej może wiązać się dodatkowo z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej. Art. 75. Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie [lista]. Przykłady koncesjonowanej działalności gospodarczej: przewozy lotnicze, ochrona osób i mienia, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, wytwarzanie i obrót bronią, wydobywanie kopalni ze złóż, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie i obrót paliwami i energią. Przykłady regulowanej działalności gospodarczej: usługi lekarskie, usługi detektywistyczne, szkolenie kierowców, usługi telekomunikacyjne, usługi turystyczne, wyrób alkoholi. Przykłady licencjonowanej (licencja, zezwolenie, zgoda) działalności gospodarczej: prowadzenie banku, prowadzenie zakładu ubezpieczeń, sprzedaż alkoholu.

11 PRZEDSIĘBIORSTWO A OTOCZENIE Typy otoczenia: stabilne brak zmian zmienne stosunkowo powolne zmiany łatwe do przewidzenia, firma może się do tych zmian przygotować i odpowiednio na nie reagować turbulentne (burzliwe) nagłe i trudne do przewidzenia zmiany. Makrootoczenie (otoczenie dalsze, otoczenie globalne) są to abstrakcyjne dla przedsiębiorstwa siły wpływające na jego działalność, na które samo przedsiębiorstwo nie może oddziaływać, musi się im poddawać (dostosowywać się): otoczenie ekonomiczne otoczenie technologiczne otoczenie społeczne otoczenie demograficzne otoczenie polityczne i prawne

12 Mikrootoczenie (otoczenie celowe, otoczenie konkurencyjne) stanowią je konkretne podmioty; otoczenie to wpływa na przedsiębiorstwo, a samo przedsiębiorstwo również na nie oddziałuje: konkurenci klienci dostawcy regulatorzy pracownicy właściciele sojusznicy strategiczni