Odnowiony Program Solidarność pokoleń. Działania na rzecz zwiększenia aktywności zawodowej osób 50+ Sopot, 10.06.2014 r.
Plan wystąpienia Dotychczasowe działania na rzecz aktywizacji osób w wieku 50+ Odnowiony Program Solidarność pokoleń: o przesłanki opracowania odnowionego Programu o struktura Programu o cele odnowionego Programu o system koordynacji odnowionego Programu Wsparcie pracowników w wieku powyżej 50 lat oraz pracodawców zatrudniających takie osoby
Wykres 1. Prognoza ludność Polski do 2040 r. 2012 2040 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 mniej niż 5 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 05-09 mniej niż 5 2 000 1 000 0 1 000 2 000 Mężczyźni Kobiety 2 000 1 500 1 000 500 0 500 1 000 1 500 2 000 Mężczyźni Kobiety Źródło: Opracowanie własne DAE MPiPS na podstawie AWG Budgetary projections_baseline assumptions 3
Wykres 2. Liczba ludności w wieku produkcyjnym w latach 2010 2040 wraz zuwzględnieniem zmian w systemie emerytalnym, w tys. 2,05 mln 2,4 mln wiek 60/64-67 Źródło: Opracowanie własne DAE MPiPS na podstawie AWG Budgetary projections_baseline assumptions 4
Dotychczasowe działania na rzecz aktywizacji osób w wieku 50+ Program Solidarność pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+ przyjęty przez Radę Ministrów w październiku 2008 r. Ma charakter strategiczny wyznacza kierunki działań w zakresie aktywizacji osób po 50 roku życia Obejmuje szerokie spektrum skoordynowanych inicjatyw, które kładą nacisk na poprawę aktywności zawodowej osób w wieku 50 + Działania w tym zakresie podejmowane na wielu poziomach: o działania rządu i samorządów terytorialnych o inicjatywypracodawców Nie posiada własnych źródeł finansowania działania finansowane są z budżetu państwa, funduszy celowych, EFS, EFRROW
Dotychczasowe działania na rzecz aktywizacji osób w wieku 50+ Pierwsze lata realizacji Programu Solidarność pokoleń przypadły na okres spowolnienia gospodarczego, które również skutkowało pogorszeniem się sytuacji na rynku pracy. Pomimo to, wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55 64 lata wzrósł z 31,6% w 2008 r. do 38,7% w 2012 r. Jednocześnie, mimo że stopa bezrobocia w tej grupie osób w tym okresie wzrosła o 2,1 pkt. proc. ( w 2012 r. wyniosła 7,4%), t o jednak była o 2,8 pkt. proc. niższa niż stopa bezrobocia osób w wieku 15 64 lata (w 2012 r. 10,2%) 6
Program Solidarność pokoleń 50+ Zmiany o charakterze systemowym Ograniczenie kosztów pracy osób 50+: o zwolnieniezeskładkinafpifgśp(ok.190mlndokońca2011r.), o skrócenie okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowego do 14 dni(ok. 1,6 mld zł). Lepsze warunki dla podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników oraz upowszechnienie kształcenia ustawicznego osób bezrobotnych i poszukujących pracy 45+ Lepsze warunki dla rozwoju opieki nad dziećmi ograniczanie przedwczesnej dezaktywizacji babć i dziadków Ograniczenie czynników dezaktywizujących w systemie zabezpieczenia społecznego (ograniczenie o ok. 1 mln liczby osób uprawnionych do wcześniejszego przejścia na emeryturę, wprowadzenie emerytur pomostowych) Wprowadzenie rozwiązań legislacyjnych stopniowo wydłużających i zrównujących ustawowy wiek emerytalny (mężczyźni 65->67latdo2020,kobiety60->67latdo2040roku)
Odnowiony Program Solidarność pokoleń 50+ Przesłanki opracowania odnowionego Programu Aktualizacja zapisów w celu dostosowania ich do zmienionych warunków prawnych, nowych celów polityki na poziomie Unii Europejskiej oraz kraju oraz zmian w sytuacji gospodarczej kraju Uwzględnienie zmian prawnych, przyjętych w latach 2009-2012 oraz nowych zasad wykorzystania Europejskiego Funduszu Społecznego w latach 2014-2020 Wprowadzenie działań zwiększających aktywność zawodową osób po 60 roku życia w związku z wydłużeniem wieku emerytalnego
Prace nad odnowionym Programem Solidarność pokoleń uwzględniały Wnioski płynące ze spotkań i dyskusji Rady Społecznej 50+ Wnioski z dyskusji prowadzonych na Radzie ds. Polityki Senioralnej Wyniki badań i analiz prowadzonych w ramach projektu Wyrównywanie szans na rynku pracy dla osób 50+ Wyniki innych badań i analiz t.j.: ASPA, BKL, SHARE, POL SENIOR oraz badań GUS (BAEL, EU- SILC) Wnioski i zalecenia pokontrolne NIK i KPRM oraz wnioski zgłaszane przez wykonawców zadań ProjektRządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2014-2020 Projekt Założeń długofalowej polityki senioralnej na lata 2014-2020 Projekt nowelizacji Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Projekt Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej
Struktura odnowionego Programu Solidarność pokoleń CEL GŁÓWNY: WZROST POZIOMU ZATRUDNIENIA OSÓB WIEKU 55-64 DIAGNOZA WYZWANIA PRIORYTETY HORYZONTALNE CELE SZCZEGÓŁOWE PRIORYTETY KIERUNKI INTERWENCJI WSKAŹNIK GŁÓWNY WSKAŹNIKI POMOCNICZE (DI)
Odnowiony Program Solidarność pokoleń 50+ Przesuniecie głównych celów i kierunków działania na: obszary związane z aktualizacją i podnoszeniem kompetencji, tak aby osoby po 50 roku życia mogły lepiej radzić sobie w dynamicznie zmieniającym się środowisku gospodarczym; działania skierowane do pracodawców, które mają lepiej przygotować polskie przedsiębiorstwa do niekorzystnych zmian struktury demograficznej społeczeństwa; rozwiązania mające na celu wspieranie utrzymania dobrego stanu zdrowia i kondycji fizycznej pracowników, jako podstawy zdolności do pracy; potrzebę zaangażowania w realizację Programu wszystkich możliwych interesariuszy, a także zapewnienie mechanizmów koordynacji działań podejmowanych na szczeblu centralnym i regionalnym.
Cele odnowionego Programu Solidarność pokoleń Cel główny 2020 r. wskaźnik zatrudnienia osób 55-64 lata na poziomie 50% Cel 1. Dostosowanie kompetencji oraz podniesienie kwalifikacji osób 45+ zperspektywy potrzeb rynku pracy Cel 2. Rozwój kultury organizacji i środowiska pracy bardziej przyjaznych pracownikom 50+ Cel 3. Zwiększenie skuteczności i efektywności działań promujących zatrudnienie i aktywność zawodową Cel 4. Wspieranie idei aktywnego i zdrowego starzenia się Cel 5. Rozwój współpracy na rzecz wzrostu zatrudnienia osób 50+ Cel 6. Transfery społeczne wspierające aktywność zawodową osób w wieku przedemerytalnym Priorytety horyzontalne Wspieranie zatrudnienia kobietpowyżej 50. roku życia Wspieranie aktywizacji osób niepełnospra wnych powyżej 50. roku życia Wspieranie aktywności osób powyżej 60. roku życia w związku z wydłużeniem wieku emerytalnego do 67 lat Wspieranie zatrudnienia mieszkańców terenów wiejskich powyżej 50. roku życia Działania na rzecz utrzymania solidarności międzypokole niowej
55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 Cel główny Programu Solidarność pokoleń Wzrost wskaźnika zatrudnienia osób w wieku 55-64 50 % w 2020 Postęp w realizacji celu Programu 50+ EU27 PL PL-projekcja 2007Q4 2008Q1 2008Q2 2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2 2011Q3 2011Q4 2012Q1 2012Q2 2012Q3 2012Q4 2013Q1 2013Q2 2014 2014 2014 2014 2015 2015 2015 2015 2016 2016 2016 2016 2017 2017 2017 2017 2018 2018 2018 2018 2019 2019 2019 2019 2020
Cel 1. Dostosowanie kompetencji oraz podniesienie kwalifikacji osób 45+ zperspektywy potrzeb rynku pracy Priorytet 1.1. Rozwój i poprawa jakości oferty edukacyjnej dla osób 45+ oraz dostosowanie jej do potrzeb rynku pracy oraz potrzeb i możliwości jej odbiorców. Priorytet 1.2. Uczenie się przez całe życie jako czynnik wspierający aktywność zawodową. Priorytet 1.3. Wdrożenie rozwiązań zachęcających pracodawców (szczególnie z małych i średnich firm) do rozwoju kompetencji pracowników 45+. Priorytet 1.4. Uwzględnienie w rozwoju krajowego systemu kwalifikacji wspierania aktywności edukacyjnej osób po 45. roku życia.
Cel 2. Rozwój kultury organizacji i środowiska pracy bardziej przyjaznych pracownikom 50+ Priorytet 2.1. Rozwój systemów planowania kariery zawodowej, zdobywania kompetencji oraz zarządzania wiekiem w przedsiębiorstwach w celu wykorzystania potencjału pracowników w wieku 50+. Priorytet 2.2. Poprawa warunków pracy oraz wzrost motywacji i zadowolenia z pracy pracowników 50+. Priorytet 2.3. Wdrożenie rozwiązań systemowych zachęcających pracodawców do zatrudniania i utrzymywania zatrudnienia osób 50+. Priorytet 2.4. Poprawa wizerunku i przełamywanie stereotypów dotyczących pracowników w wieku 50+, a także przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na wiek w firmach i instytucjach.
Cel 3. Zwiększenie skuteczności i efektywności działań promujących zatrudnienie i aktywność zawodową Priorytet 3.1 Upowszechnienie w instytucjach rynku pracy instrumentów aktywizacji zawodowej skierowanych do osób 50+ oraz poprawa ich skuteczności. Priorytet 3.2 Rozwój przedsiębiorczości z zaangażowaniem osób w wieku 50+, w tym przedsiębiorczości społecznej. Priorytet 3.3 Wdrożenie systemowych rozwiązań zachęcających osoby w wieku 50+ do pozostawania w zatrudnieniu i podejmowania pracy.
Cel 4. Wspieranie idei aktywnego i zdrowego starzenia się Priorytet 4.1. Upowszechnianie idei aktywnego i zdrowego starzenia się. Priorytet 4.2. Upowszechnienie profilaktyki zdrowotnej oraz możliwości poprawy kondycji fizycznej i psychicznej osób w wieku 50+. Priorytet 4.3. Wspieranie zmian systemowych rozwiązań dotyczących aktywnego i zdrowego starzenia się poprzez współpracę w tym zakresie.
Cel 5. Rozwój współpracy na rzecz wzrostu zatrudnienia osób 50+ Priorytet 5.1. Stworzenie i rozwijanie stałych form współpracy i koordynacji działań rządu, samorządów regionalnych, organizacji pracodawców, związków zawodowych, reprezentacji organizacji pozarządowych, reprezentacji podmiotów ekonomii społecznej, środowisk naukowych i mediów w sferze aktywizacji zawodowej i zatrudnienia osób 50+. Priorytet 5.2. Rozwój współpracy na rzecz zatrudnienia osób w wieku 50+ samorządów terytorialnych, pracodawców, związków zawodowych, organizacji pozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej, środowisk naukowych i mediów na poziomie regionalnym i lokalnym.
Cel 6. Transfery społeczne wspierające aktywność zawodową osób w wieku przedemerytalnym Priorytet 6.1 Wydłużenie efektywnego wieku emerytalnego. Priorytet 6.2 Stopniowe ograniczanie alternatywnych dróg dezaktywizacji zawodowej z wykorzystaniem systemu świadczeń społecznych.
System koordynacji Programu Solidarność pokoleń Uszczegółowienie zapisów kierunkowych zostanie zawarte w Dokumencie Implementacyjnym (DI) wskazującym szczegółowo działania jakie będą podejmowane w ramach Programu, instytucje je realizujące, koszty tych działań oraz terminy realizacji. Koordynacja i monitorowanie efektów realizacji Programu będzie prowadzone przez Krajowego Koordynatora Programu, powołanego przez ministra właściwego ds. pracy, zabezpieczenia społecznego i rodziny. Sprawozdanie cząstkowe z realizacji Programu będą opracowywane nie rzadziej niż raz nadwalataipublikowanenastroniebipmpips. Ocena efektów realizacji zadań będzie dokonana z wykorzystaniem zestawu wskaźników monitorujących cel główny, cele cząstkowe oraz cele horyzontalne. O sukcesie Programu stanowić będzie także stopień koordynacji polityk na rzecz osób w wieku 50 lat i więcej realizowanych na poziomie centralnym i regionalnym. W szczególności dotyczy to zadań finansowanych z EFS 2014-2020 realizowanych w ramach POWERiRPO.
DLACZEGO PRACOWNIK 50 +? Jest cennym kapitałem dla każdej firmy Jego atutami są umiejętności, dojrzałość, kompetencje i doświadczenie, jakie wnoszą do przedsiębiorstw, które z pewnością będą procentować Posiada wiedzę i kompetencje poparte wieloletnim doświadczeniem, wzbogacające środowisko pracy Ma duży bagaż doświadczeń zawodowych i życiowych, a także zdobyte przez lata kontakty, które w firmie mogą okazać się bardzo przydatne. Jest zaangażowany w wykonywaną pracę, ponieważ docenia jej wartość, także jako źródła dochodu Posiada bezcenną, unikalną wartość wiarygodność, cenioną szczególnie na stanowiskach i w zawodach, w których wiek jest atutem Docenia stabilizację i niechętnie myślą o zmianie pracy jest lojalny wobec pracodawcy. Jest dyspozycyjny, co wynika z ich ustabilizowanej sytuacji rodzinnej Jest dojrzały psychiczne i życiowo, ma umiejętność zachowania dystansu i adekwatnej oceny sytuacji trudnych czy konfliktowych 21
Aktualnie obowiązujące korzyści dla pracodawców z tytułu zatrudnienia pracownika 50+ - 1 - Zmniejszenie kosztów pracy osób 50+, w tym zwolnienie z opłacanie niektórych składek i krótszy okres opłacania zasiłku chorobowego Zwrot kosztów zatrudnienia osób 50+ przy pracach interwencyjnych Zwrot kosztów szkoleń osób 50+ Bezpłatne wsparcie doradców Bezpłatne wsparcie w poszukiwaniu pracowników 22
Aktualnie obowiązujące korzyści dla pracodawców z tytułu zatrudnienia pracownika 50+ - 2 - Wprowadzenie nowej formy aktywizacji bezrobotnych w formie dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnionego bezrobotnego. Starosta będzie mógł przyznać pracodawcy lub przedsiębiorcy dofinansowanie wynagrodzenia z Funduszu Pracy za zatrudnionego bezrobotnego w wieku powyżej 50 lat w wysokości do 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dofinansowanie będzie przysługiwało przez okres: 12 miesięcy w przypadku zatrudnienia bezrobotnych, którzy ukończyli 50 lat i 24 miesięcy w przypadku bezrobotnych, którzy ukończyli 60 lat. Pracodawca w umowie będzie musiał zagwarantować zatrudnienie bezrobotnego po zakończeniu refundacji przez okres równy co najmniej połowie okresu refundacji, czyli odpowiednio 6 i 12 miesięcy. Pomoc dla pracodawcy będzie stanowiła pomoc udzielaną na zasadach pomocy de minimis. 23
Aktualnie obowiązujące korzyści dla pracodawców z tytułu zatrudnienia pracownika 50+ - 3 - Wprowadzenie grantu na teleprace i świadczenie aktywizacyjne, instrumentów mających pomóc w godzeniu obowiązków rodzinnych z zawodowymi Starosta może przyznać pracodawcy albo przedsiębiorcy z Funduszu Pracy grant w wysokości do 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę brutto na utworzenie stanowiska pracy w formie telepracy (na zasadach określonych przepisami Kodeksu Pracy) dla bezrobotnych rodziców powracających na rynek pracy wychowujących co najmniej jedno dziecko w wieku do 6 lat oraz bezrobotnych sprawujących opiekę nad osobą zależną, którzy w okresie ostatnich 3 lat zrezygnowali z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność wychowywania dziecka lub sprawowania opieki nad osobą zależną (z jednoczesnym zakazem przyznania grantu na zatrudnienie żony, teściów lub członka najbliższej rodziny (proponuje się wykluczyć: rodziców, rodzeństwo, dzieci własne lub małżonka lub przysposobione, dzieci rodzeństwa i przez nich przysposobione). Pracodawca, w umowie, gwarantuje utrzymanie zatrudnienia przez 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy lub przez okres 18 miesięcy w wymiarze ½ etatu w przypadku nie wywiązania się z tego warunku następował będzie proporcjonalny zwrot grantu z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia jego otrzymania. Pomoc dla pracodawcy jest udzielana zgodnie z warunkami dopuszczalności pomocy de minimis. 24
Aktualnie obowiązujące korzyści dla pracodawców z tytułu zatrudnienia pracownika 50+ - 3 - Starostą może przyznać pracodawcy albo przedsiębiorcy z Funduszu Pracy świadczenie aktywizacyjne za zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy bezrobotnego powracających na rynek pracy po przerwie związanej z wychowywaniem dziecka lub bezrobotnego sprawującego opiekę nad osobą zależną, który w okresie ostatnich 3 lat przed rejestracją w urzędzie pracy jako bezrobotny zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność wychowywania dziecka lub sprawowania opieki nad osobą zależną. Świadczenie to przysługuje przez okres 12 miesięcy, w wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdego skierowanego bezrobotnego lub przez okres 18 miesięcy w wysokości jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za prace miesięcznie za każdego skierowanego bezrobotnego. Pracodawca jest obwiązany do dalszego zatrudnienia skierowanego bezrobotnego, po upływie okresu przysługiwania tego świadczenia odpowiednio przez okres 6 i 9 miesięcy. Pomoc dla pracodawcy jest udzielana zgodnie z warunkami dopuszczalności pomocy de minimis. 25
Aktualnie obowiązujące korzyści dla pracodawców z tytułu zatrudnienia pracownika 50+ - 4 - Utworzenie Krajowego Funduszu Szkoleniowego z którego będzie finansowane kształcenia i szkolenia pracowników Środki te są przeznaczone na finansowanie przede wszystkim kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców. Na wniosek pracodawcy starosta może przyznać środki z KFS w wysokości 80% tych kosztów nie więcej jednak niż 300% przeciętnego wynagrodzenia w danym roku na 1 uczestnika, a w przypadku mikroprzedsieborstw w wysokości 100% jednak nie więcej niż 300% przeciętnego wynagrodzenia na jednego uczestnika. Pomoc dla pracodawcy jest udzielana zgodnie z warunkami dopuszczalności pomocy de minimis. 26
Aktualnie obowiązujące korzyści dla pracodawców z tytułu zatrudnienia pracownika 50+ - 5 - Doradcy indywidualni klienta instytucjonalnego W urzędach pracy każdy pracodawca, który z nim współpracuje w ramach usług rynku pracy, wspieranych instrumentami rynku pracy, będzie obsługiwany przez jednego pracownika urzędu doradcą klienta instytucjonalnego, który stosownie do potrzeb pracodawcy będzie udzielał mu pomocy lub pomagał mu uzyskać pomoc od tych pracowników urzędu, którzy specjalizują się w świadczeniu usług z wykorzystaniem instrumentów rynku pracy. Doradcy klienta instytucjonalnego będą zobowiązani do utrzymywania regularnych kontaktów z pracodawcami działającymi na terenie powiatu lub pracodawcami spoza obszaru działania urzędu. 27
Przydatne adresy Strony internetowe: www.50plus.gov.pl www.zielonalinia.gov.pl. Z portalem informacyjnym służb zatrudnienia Zielona Linia kontakt możliwy jest także pod nr telefonu 19524. Zielona linia udziela informacji o istniejących rozwiązaniach prawnych oraz prowadzi pośrednictwo pracy 28
Dziękuję za uwagę! Czesława Ostrowska Radca Generalny Krajowy Koordynator Programu Solidarność pokoleń. Działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+ Departament Analiz Ekonomicznych i Prognoz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej telefon: +48 22 661 16 70 tel. kom. 728 864 810 e-mail: czeslawa.ostrowska@mpips.gov.pl