Akademia im. Jana D ugosza w Cz stochowie Ma gorzata PIASECKA Fenomen wyobra ni w edukacji Konteksty rozwoju dzieci Cz stochowa 2010 3
Spis tre ci Wst p... 9 Rozdzia 1. GLOBALNE UWARUNKOWANIA EDUKACJI 1.1. Edukacja w perspektywie ekologii... 17 1.2. Kulturowe zakorzenienie edukacji... 25 1.2.1. Od relacji edukacja kultura do relacji kultura edukacja... 25 1.2.2. Edukacyjne sposoby kreowania rzeczywisto ci kulturowej my lenie magiczne jako bycie w kulturowej przestrzeni... 27 1.2.3. Z inspiracji Z. Baumanem. Ró ne strategie interpretacyjne... 32 1.2.4. Model hermeneutyczny jako swoisty dialog interpretatora z tekstem symbolicznym interpretantem kultury... 36 1.3. Spo eczne konteksty edukacji... 39 1.3.1. Edukacja jako autonomiczny system odtwarzania struktury systemów warto ci... 39 1.3.2. Socjalizacja jako proces kszta towania ja ni... 45 1.3.3. Socjalizacja a podmiotowo... 48 1.4. Rozwój cz owieka jako zestrajanie metaforycznych czterech k tów Kosmosu... 50 1.4.1. Rozwój jako przekraczanie i zawieranie w zdobywaniu coraz wy szych stopni wiadomo ci... 50 1.4.2. Hemisferyczno mózgu. Integrowanie pó kul mózgowych... 52 1.4.3. Typy umys u... 53 1.4.4. Rola duchowej, twórczej pod wiadomo ci w d eniu do wiadomo ci integralnej... 55 1.4.5. Samorealizacja jako warto wyzwalaj ca a samokszta towanie... 59 1.4.6. Status intuicji w edukacji... 62 1.4.7. Wspieranie twórczego rozwoju dziecka poprzez realizacj kompetentnych programów edukacyjnych... 65 5
MA GORZATA PIASECKA Rozdzia 2. ZMIANY MY LENIA O/DLA EDUKACJI 2.1. W kierunku m dro ci... 68 2.2. Sposób my lenia o/dla edukacji z poziomu filozofii nauki... 71 2.3. Sposób my lenia o/dla edukacji z poziomu meta... 75 2.3.1. Koncepcja T. Hejnickiej-Bezwi skiej... 75 2.3.2. Metapedagogika w uj ciu J. Rutkowiak... 77 2.3.3. Dziesi cio cian Z. Kwieci skiego... 80 2.3.4. Filary edukacji w uj ciu A. Szo tyska... 81 2.4. Sposób my lenia o/dla edukacji z poziomu ogólnych kategorii opisuj cych rzeczywisto pedagogiczn... 82 2.4.1. Ponowoczesno a edukacja globalna... 82 2.4.2. Czas dnia czas nocy a edukacja permanentna... 90 2.5. Sposób my lenia o/dla edukacji z poziomu polityki o wiatowej. Wybrane strategie, raporty o wiatowe... 94 2.6. Sposób my lenia o/dla edukacji z poziomu egzemplifikacji instytucjonalnej. Wybrane szko y alternatywne... 104 2.6.1. Wychowanie kosmiczne Marii Montessori alternatywny program wychowania i kszta cenia w epoce postmodernistycznej... 104 2.6.2. Wroc awska Szko a Przysz o ci jako globalna i alternatywna koncepcja szko y... 107 Rozdzia 3. PODSTAWY STRATEGII BADA 3.1. Ró ne konteksty znaczeniowe wyobra ni... 113 3.1.1. Wyobra nia próba interpretacji poj cia... 113 3.1.2. Tropy wyobra ni symbolizacja... 115 3.1.3. Tropy wyobra ni metaforyzacja... 118 3.1.4. Wyobra nia moralna... 122 3.2. Rozwój wyobra ni u dzieci... 124 3.3. Koncepcja edukacji z wyobra ni R.M. ukaszewicza wybrane elementy... 127 3.4. Paradygmat wyobra ni a wybrane metody i techniki... 131 3.4.1. Synektyka... 131 3.4.2. Projektowanie okazji edukacyjnych charakterystyka metody... 135 3.4.3. Twórcza wizualizacja... 137 3.4.4. Twórcza wizualizacja w projekcie programu edukacyjnego... 141 6
Rozdzia 4. METODOLOGICZNE PODSTAWY BADA 4.1. Przedmiot bada... 144 4.2. Cele badania... 144 4.3. Problematyka badawcza... 145 4.4. Czynnik innowacyjny... 146 4.5. Oznaki... 147 4.6. Styl badawczy, strategia, metody, techniki i narz dzia bada... 149 4.6.1. Styl badawczy... 149 4.6.2. Strategia badania... 150 4.6.3. Metody bada... 152 4.6.4. Techniki i narz dzia badawcze... 153 4.7. Analiza realizowanego programu edukacyjnego Dom po ród czterech ywio ów... 155 4.7.1. Idea organizuj ca program próba wyja nienia wyboru sekwencji... 155 4.7.2. Konstrukcja modeli programu... 158 4.7.3. Projektowane okazje edukacyjne... 159 4.7.4. Stan alfa... 160 4.7.5. Dobór muzycznego t a... 161 4.7.6. Zadania... 163 4.7.7. Zastosowane techniki plastyczne... 163 4.7.8. Wyposa enie materia owe i narz dziowe... 165 4.8. Organizacja i przebieg badania... 166 4.8.1. Czas i miejsce... 166 4.8.2. Aran acja i wyposa enie sali... 166 4.8.3. Rejestracja i pomiar... 167 4.8.4. Charakterystyka grupy badawczej... 167 4.8.5. Liczebno i reprezentatywno grup badawczych... 168 4.8.5.1. Grupa kontrolna procedura losowania... 168 4.8.5.2. Kryteria doboru do grup M(1) i M(2)... 169 4.8.6. Wernisa... 170 4.8.7. Materia bada i jego forma prezentacji... 171 7
MA GORZATA PIASECKA Rozdzia 5. ANALIZA WYNIKÓW BADA W ASNYCH 5.1. Wprowadzenie... 172 5.2. Ilo ciowe wyniki bada... 176 5.2.1. Wprowadzenie... 176 5.2.2. Zdolno do rozwoju wyobra ni analiza rysunkowego i werbalnego testu my lenia twórczego... 176 5.3. Jako ciowe wyniki bada... 181 5.3.1. Wprowadzenie... 181 5.3.2. Zdolno do rozwoju wyobra ni... 183 5.3.2.1. Analiza wytworów ekspresji plastycznej... 183 5.3.2.2. Analiza wytworów ekspresji werbalnej... 199 5.3.3. Zdolno do rozwoju innowacyjno ci... 211 5.3.4. Zdolno do rozwoju samodzielno ci... 216 5.3.5. Zdolno do rozwoju koopreacyjno ci... 228 Zako czenie i podsumowanie... 239 Bibliografia... 245 Aneks... 255 8