8. Pszenica jara 8.1. Uwagi ogólne Obecnie krajowy rejestr liczy 32 odmiany pszenicy jarej, w większości pochodzą one z krajowej hodowli. W krajowym rejestrze 2 odmiany należą do grupy technologicznej elitarnej (E). 24 do grupy jakościowej (A), 5 do grupy chlebowej (B) oraz 1 do grupy pszenic pastewnych (C). Bogaty zestaw odmian daje rolnikowi możliwość wyboru odmiany najbardziej odpowiedniej do uprawy w konkretnych warunkach klimatyczno glebowych i zgodnej z kierunkiem uprawy. W województwie świętokrzyskim w 2016 roku doświadczenia z pszenicą jarą w systemie PDO przeprowadzono w trzech punktach: - SDOO Słupia - (doświadczenie L 18 odmian) - ŚODR Modliszewice - (doświadczenie K 14 odmian) - ZSCKR Chroberz - (doświadczenie K 14 odmian) W doświadczeniach badano 14 odmian pszenicy jarej zwyczajnej. LOZ dla województwa świętokrzyskiego ustalana jest od 2005 roku. W roku 2017 liczy 8 odmian.
8.2. Wyniki doświadczeń Tabela 8.1. Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru 2016 Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Rok włączenia do LOZ Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę lub w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce. 1 2 3 4 5 1 BOMBONA 2005 2007 PL 2 TYBALT 2005 2008 NL 3 KANDELA 2010 PL 4 ARABELLA 2011 2012 PL 5 IZERA 2012 PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan WiersumPlantbreeding B.V.; Postbus 8 9670 AA Winschoten Irena Szyld ul. Celtycka 41a; 62-800 Kalisz DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Małopolska Hodowla Roślin HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4 ; 30-002 Kraków 6 KWS TORRIDON 2012 2013 UK KWS UK Ltd., 56 Church Street, Triplow, Nr Royston SG8 7RE KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy 7 MANDARYNA 2014 2016 PL 8 GOPLANA 2015 2017 PL 9 SERENADA 2015 PL 10 NIMFA 2016 PL 11 RUSAŁKA 2016 PL 12 VARIUS 2016 DE 13 HARENDA 2014 2016 PL 14 KAMELIA 2015 2017 PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce Strube Research GmbH & Co.KG; Hauptstrasse 1 38387 Söllingen Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec Małopolska Hodowla Roślin HBP sp. z o.o. ul. Zbożowa 4 ; 30-002 Kraków Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
Tabela 8.2. Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2016 Punkt doświadczalny SDOO Słupia ŚODR Modliszewice ZSCKR Chroberz Powiat Jędrzejów Końskie Pińczów Kompleks rolniczej przydatności gleby Pszenny dobry Zbożowo-pastewny mocny Pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby III a III b II ph gleby w KCl 5,8 - - Przedplon Groch siewny Łubin żółty Groch siewny Data siewu 01.04.2016 24.03.2016 04.04.2016 Obsada nasion (szt/m 2 ) 450 500 450 Data zbioru 08.08.2016 16.08.2016 17.08.2016 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 113 118 107 N na poziomie a 2 (kg/ha) 173 158 167 P 2 O 5 (kg/ha) 50 60 50 K 2 O (kg/ha) 70 90 70 Nawożenie dolistne preparatami wieloskład. na poziomie a 2 (na ha) Aminocat 30% + Rozarmin + Kelik K-Si + Microcat Mg + Solucat 19-19-19 0,5l+0,5l+0,5l+1l+3kg Kelik K + Atlante Plus + Microcat Mg + Solucat 19-19-19-0,5l+0,7l+1l+3kg Środki ochrony roślin Basfoliar 36 Extra + ADOB Mn + ADOB Cu - 4l + 1,5l + 1l Basfoliar 36 Extra - 4l Basfoliar 36 Extra + ADOB Mn + ADOB Cu - 5l + 1,5l + 1l Basfoliar 36 Extra - 4l Zaprawa nasienna Syrius 02 WS Syrius 02 WS Syrius 02 WS Herbicyd Insektycyd (na ha) (l/ha) Granstar Ultra SX 50 SG+ Grodyl 75 WG 48g + 20g Axial 50 EC 0,9l Decis Mega 50 EW 0,15 HelmTribi 75 WG + Starane 250 EC 20 g+0,3l Pyrisimex 480 EC 0,6 (tylko na poziomie a 2 ) Granstar Ultra SX 50 SG+ Grodyl 75 WG 48g + 20g Decis Mega 50 EW 0,15 Fungicyd I zabieg (l/ha) Soligor 425 EC 0,8 Prosaro 250 EC 1 Soligor 425 EC 0,8 Fungicyd II zabieg(l/ ha) Fandango 200 EC - 1 Soligor 425 EC 0,8 Fandango 200 EC - 1 Regulator wzrostu (l/ ha) Antywylegacz Płynny 725SL 1,2 Cerone 480 SL 0,5 Cerone 480 SL 0,5
Tabela 8.3.Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru 2016 Cecha SDOO Słupia ŚODR Modliszewice ZSCKR Chroberz a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (data) 06.06.2016 07.06.2016 03.06.2016 05.06.2016 04.06.2016 05.06.2016 2 Termin dojrzałości woskowej (data) 18.07.2016 20.07.2016 25.07.2016 27.07.2016 14.07.2016 16.07.2016 3 Termin dojrzałości pełnej (data) 26.07.2016 28.07.2016 05.08.2016 07.08.2016 25.07.2016 27.07.2016 4 Wysokość roślin (cm) 84 75 95 86 86 76 5 Wyleganie w fazie dojrz. mlecznej (skala 9 o ) 8,8 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 6 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) 8,1 8,8 9,0 9,0 8,9 9,0 Porażenie przez choroby 7 Rdza brunatna (skala 9 o ) 8,8 9,0 8,2 8,5 9,0 9,0 8 Septoriozy liści (skala 9 o ) 6,7 7,2 8,6 9,0 6,9 7,3 9 Septorioza plew (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Mączniak prawdziwy liści (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 11 Brunatna plamistość liści (skala 9 o ) 6,6 7,5 9,0 9,0 7,6 7,7 12 Masa 1000 ziaren (g) 42,2 44,1 45,8 47,5 42,0 44,0 13 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 10,2 10,4 16,7 16,7 13,1 13,4 14 Plon ziarna (dt/ha) 83,0 92,1 66,5 78,9 49,3 69,1 Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 8.4. Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru 2016 Poziom a 1 Poziom a 2 SDOO Słupia ŚODR Modliszewice ZSCKR Chroberz SDOO Słupia ŚODR Modliszewice ZSCKR Chroberz Wzorzec, dt z ha 83,0 66,5 49,3 92,1 78,9 69,1 1 BOMBONA 94 86 71 93 97 90 2 TYBALT 102 111 111 101 102 100 3 KANDELA 91 89 79 87 87 97 4 ARABELLA 98 118 94 100 113 90 5 IZERA 83 86 102 83 89 93 6 KWS TORRIDON 112 100 90 112 99 85 7 MANDARYNA 94 99 100 95 97 88 8 GOPLANA 109 95 111 110 100 123 9 SERENADA 93 97 101 96 93 112 10 NIMFA 101 103 109 104 94 102 11 RUSAŁKA 101 114 102 106 115 112 12 VARIUS 107 113 103 108 105 101 13 HARENDA 104 100 101 100 108 101 14 KAMELIA 110 89 125 106 100 105 Wzorzec 2016 średni plon z wszystkich badanych odmian
grupa technologiczna Tabela 8.5. Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2016, 2015, 2014 a 1 a 2 2016 2015 2014 2015-2016 2014-2016 2016 2015 2014 2015-2016 2014-2016 Wzorzec, dt z ha 66,3 76,2 73,7 71,3 72,1 80,0 84,1 86,1 82,1 83,4 1 BOMBONA E 86 89 91 87 88 93 93 91 93 92 2 TYBALT A 87 104 107 96 100 102 107 107 104 105 3 KANDELA A 87 104 107 96 100 90 101 95 96 95 4 ARABELLA A 103 105 102 104 104 102 102 101 102 102 5 IZERA A 89 82 91 85 87 88 95 107 92 97 6 KWS TORRIDON A 103 106 105 104 105 100 104 105 102 103 7 MANDARYNA A 97 108 107 103 104 94 101 96 98 97 8 GOPLANA A 105 101-103 - 110 99-105 - 9 SERENADA A 96 100-98 - 100 98-99 - 10 NIMFA A 104 - - - - 100 - - - - 11 RUSAŁKA A 106 - - - - 111 - - - - 12 VARIUS A 108 - - - - 105 - - - - 13 HARENDA B 102 115 106 109 108 103 111 101 107 105 14 KAMELIA B 107 105-106 - 104 101-102 - Liczba doświadczeń 3 3 2 6 8 3 3 2 6 8 Wzorzec: w roku 2016,2015, 2014 średni plon z wszystkich badanych odmian Skala 9 o 9 oznacza stan najlepszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny Grupa technologiczna wg,, Listy Opisowej Odmian 2016 COBORU
Tabela 8.6. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru 2016, 2014-2016 Liczba lat badań Rdza brunatna Septoriozy liści Brunatna plamistość liści 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Wzorzec, (skala 9 o ) 8,5 7,7 7,4 7,3 7,1 7,1 1 BOMBONA 12-0,8-0,4-0,4-0,4-0,6-0,2 2 TYBALT 12 0,2 0,7 0,1 0,5 0,2 0,1 3 KANDELA 7 0,0 0,6-0,2 0,3 0,2 0,2 4 ARABELLA 6-0,3 0,1-0,2 0,0-0,3-0,3 5 IZERA 5-0,3-1,3-0,1-0,4-0,1 0,0 6 KWS TORRIDON 5 0,5 0,6 0,1 0,2-0,1 0,0 7 MANDARYNA 3 0,0-0,2 0,3-0,2-0,8-0,3 8 GOPLANA 2 0,5 - -0,4-0,2-9 SERENADA 2-0,8-0,6-0,9-10 NIMFA 1 0,2 - -0,2 - -0,3-11 RUSAŁKA 1 0,0-0,3-0,7-12 VARIUS 1 0,2 - -0,2 - -0,3-13 HARENDA 3 0,0 0,6 0,4 0,5 0,4 0,2 14 KAMELIA 2 0,2-0,1-0,2 - Liczba doświadczeń 2 7 3 9 2 8 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą Wzorzec: w roku 2016,2015, 2014 wszystkie badane odmiany
Tabela 8.7. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2014-2016 Liczba lat badań w fazie dojrzałości mlecznej Wyleganie (skala 9 o ) przed zbiorem Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 8,8 8,7 8,5 7,5 88 95 43,3 43,7 1 BOMBONA 12 0,2 0,2 0,2 0,2 10 6-1,3-1,4 2 TYBALT 12 0,2 0,0 0,0 0,0-4 -7 3,0 2,9 3 KANDELA 7 0,2 0,1 0,0 0,1-2 -2 0,1 0,8 4 ARABELLA 6 0,2 0,2 0,0 0,2 1 0-3,6-3,5 5 IZERA 5-0,3-0,2-0,3-0,2 6 5-1,6-2,0 6 KWS TORRIDON 5 0,2 0,3 0,5 0,4-6 -9-0,7-0,1 7 MANDARYNA 3 0,2 0,2 0,2 0,4 4 2-7,5-5,7 8 GOPLANA 2-0,8 - -0,8-1 - 1,7-9 SERENADA 2-1,3 - -0,8-2 - 5,5-10 NIMFA 1 0,2-0,2 - -1-4,5-11 RUSAŁKA 1 0,2 - -0,3-4 - 2,2-12 VARIUS 1 0,2-0,5 - -3 - -1,5-13 HARENDA 3 0,2 0,0 0,0-0,1-4 -1-0,5 0,8 14 KAMELIA 2 0,2-0,5 - -7 - -0,2 - Liczba doświadczeń 1 7 2 7 3 9 3 8 Wzorzec: w roku 2016,2015, 2014 wszystkie badane odmiany Skala 9 o 9 oznacza stan najlepszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 8.8. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2016, 2014-2016 Liczba lat badań Wyleganie (skala 9 o ) Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) w fazie dojrzałości przed zbiorem mlecznej 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 2016 2014-2016 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 9,0 8,9 8,9 8,0 86 89 45,2 45,5 1 BOMBONA 12 0,0 0,1 0,1 0,0 5 4-1,1-1,5 2 TYBALT 12 0,0 0,1-0,1-0,1-3 -4 4,0 4,4 3 KANDELA 7 0,0 0,1 0,1 0,1 0 1 0,3 1,4 4 ARABELLA 6 0,0 0,1-0,1 0,0-1 -2-3,7-3,5 5 IZERA 5 0,0-0,1-0,4-0,1 5 4-0,7-1,2 6 KWS TORRIDON 5 0,0 0,1 0,1 0,5-3 -6-1,4 0,3 7 MANDARYNA 3 0,0 0,1 0,1 0,2 0 1-8,2-6,7 8 GOPLANA 2 0,0-0,1-2 - 1,4-9 SERENADA 2 0,0-0,1-0 - 6,2-10 NIMFA 1 0,0-0,1 - -2-4,4-11 RUSAŁKA 1 0,0-0,1-4 - 2,3-12 VARIUS 1 0,0-0,1-1 - -2,4-13 HARENDA 3 0,0-0,1 0,1 0,0-4 -2-0,4 0,1 14 KAMELIA 2 0,0-0,1 - -2 - -0,7 - Liczba doświadczeń 1 7 3 9 3 8 Wzorzec: w roku 2016,2015, 2014 wszystkie badane odmiany Skala 9 o 9 oznacza stan najlepszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny
Wykaz odmian pszenicy jarej znajdujących się w Krajowym Rejestrze w roku 2016 Gatunek/ odmiana Grupa technologiczna Rok rejestracji 1 BOMBONA E 2005 2 TORKA x/ E 1996 3 ARABELLA A 2011 4 GOPLANA A 2015 5 GRIWA x/ A 2001 6 IZERA A 2012 7 KANDELA A 2010 8 KATODA A 2008 9 KOKSA x/ A 2000 10 KORYNTA x/ A 2002 11 KWS TORRIDON A 2012 12 ŁAGWA A 2009 13 MANDARYNA A 2014 14 MONSUN A 2004 15 NAWRA x/ A 1999 16 NIMFA A 2016 17 OSTKA SMOLICKA o/ A 2010 18 PARABOLA A 2006 19 RAWETA x/ A 2005 20 RUSAŁKA A 2016 21 SERENADA A 2015 22 STRUNA A 2013 23 TYBALT A 2005 24 VARIUS A 2016 25 WPB SKYE A 2016 26 ŻURA x/ A 2002 27 CYTRA x/ B 2004 28 HARENDA B 2014 29 KAMILA B 2015 30 TRAPPE B 2008 31 ZADRA o/ x/ B 2005 32 RADOCHA C 2011 * - grupa technologiczna: E elitarna, A jakościowa, B chlebowa, C pozostała (w tym paszowa) O/ - ostka; x/ - odmiana niezbadana w latach 2013-2015
8.3. Analiza wyników doświadczeń Doświadczenie z pszenicą jarą założono w trzech punktach doświadczalnych na przełomie marca i kwietnia. Wschody dobre i wyrównane. Warunki pogodowe w I i II dekadzie kwietnia (chłodne dni z niedoborem opadów) hamowały tempo wzrostu i rozwoju roślin. Na początku maja ciepła słoneczna pogoda sprzyjała wzrostowi i rozwojowi roślin. W II i III dekadzie czerwca obfite opady deszczu poprawiły wigor roślin. Wyleganie roślin zróżnicowane między punktami spowodowane gwałtownymi burzami i silnymi wiatrami występującymi lokalnie. Porażenie rdzą brunatną w największym stopniu wystąpiło w ŚODR Modliszewice. Septorioza liści i brunatna plamistość liści w większym nasileniu odnotowano w punkcie SDOO Słupia. mi najbardziej podatnymi na rdzę brunatną były: Bombona i Serenada. Największe porażenie septoriozy liści wystąpiło na odmianach: Goplana i Bombona. Brunatna plamistość liści wystąpiła najintensywniej na odmianach: Mandaryna i Bombona. Plonowanie niższe niż w roku ubiegłym. Do odmian najwyżej plonujących zaliczymy, na poziomie a 1 : Varius 108 % wzorca, Kamelia 107% wzorca, Rusałka 106% wzorca. Na poziomie a 2 największym plonem wykazały się odmiany: Rusałka 111% wzorca, Goplana 110% wzorca. Analiza trzyletnich wyników badań wskazuje, że w warunkach województwa świętokrzyskiego najwyżej plonują odmiany: Arabella, KWS Torridon i Tybalt.