Diagnostyka w doradztwie zawodowym. ZałoŜenia podstawowe. Małgorzata Rosalska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Warszawa, 20.06.2012
Agenda Diagnoza ustalenia terminologiczne Perspektywy formułowania celów diagnostycznych Przedmiot diagnozy w doradztwie zawodowych Kompetencje diagnostyczne doradców zawodowych Metody, techniki, narzędzia diagnostyczne
Diagnoza rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów, w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości (S. Ziemski, 1973) rozpoznanie na podstawie zebranych i ocenianych danych z róŝnych źródeł poszczególnego stanu i jego genezy lub przyczyn oraz wyjaśnienie znaczenia i etapu rozwoju, a takŝe ocena moŝliwości jego zmiany lub utrzymania w kierunku pedagogicznie poŝądanym (E.Mazurkiewicz, 1993)
Pytania o Źródła danych Elementy diagnozy Cele
Diagnoza rozwinięta Diagnoza klasyfikacyjna Diagnoza genetyczna Diagnoza znaczenia Diagnoza fazy Diagnoza prognostyczna
Diagnozowanie Jako sztuka Jako proces
Perspektywy stanowienia celów Perspektywa edukacyjna Perspektywa rynku pracy Perspektywa problemów sytuacyjnych Perspektywa procesu doradczego
Perspektywa edukacyjna Dobro osoby Rynek pracy CałoŜyciowe uczenie się
Szkoła podstawowa Uczynienie z klasy szkolnej miejsca pracy Uczenie i wzmacnianie produktywnych nawyków pracy Pomoc uczniom w zrozumieniu moŝliwości zastosowania zawodowego treści z róŝnych przedmiotów Wykorzystanie lokalnych zasobów w celu podkreślania znaczenia pracy i roli zawodów Wzmacnianie świadomości istnienia zróŝnicowanego świata pracy i zawodów Redukowanie uprzedzeń i stereotypów dotyczących pracy i aktywności zawodowej
Szkoła podstawowa Rozpoznawanie i korygowanie Paradygmatów o nas samych Paradygmatów dotyczących innych Paradygmatów dotyczących Ŝycia
Gimnazjum Analizowanie róŝnych moŝliwości kariery zawodowej Rozpoznawanie uzdolnień, zainteresowań i wartości związanych z pracą Zachęcanie do doświadczania pracy Zastanawianie się nad wyborami zawodowymi
Gimnazjum Problem umiejscowienia zagadnień diagnostycznych w całym procesie doradczym Problem doboru przedmiotów diagnozy
Szkoły ponadgimnazjalne Wzmacnianie myślenia o karierze zawodowej w perspektywie podejmowania decyzji Rozszerzenie perspektywy na rzeczywistość po szkole Poszerzanie opcji wyboru, wskazywanie alternatyw Wykorzystywanie róŝnorodnych narzędzi diagnostycznych w celu towarzyszenia w procesie podejmowania decyzji
Uczelnie wyŝsze Poradnictwo karier vs doradztwo akademickie Counseling Advising Miejsce realizacji akademickie biura karier wydziały Osoby realizujące Doradca zawodowy, psycholog, pedagog Specjalista z danej dziedziny Kompetencje doradcze Doradcze i decyzyjne Uznawalność kwalifikacji zdobytych poza systemem Cel Pomoc w planowaniu kariery edukacyjnej i zawodowej Projektowanie ścieŝki edukacyjnej Perspektywa po studiach na studiach Charakter dowolny Dowolny lub obligatoryjny
Perspektywa rynku pracy Odpowiedniość i dopasowanie Kwalifikacje i kompetencje Zatrudniawalność (employability)
Perspektywa problemów sytuacyjnych Problemy wynikające z kontekstu rodzinnego Problemy szkolne Problemy wynikające z osobistych ograniczeń Problemy z funkcjonowaniem na rynku pracy
Perspektywa procesu doradczego Empowerment jako: Stan wzmocnienia, upełnomocnienia, wzrostu, poczucia sprawstwa, poczucia siły i moŝliwości, sprawowania kontroli Proces przywracania siły, godności, kontroli, wzmacniania kompetencji, dawania wsparcia, rozwijania umiejętności Cel szeroko rozumianych oddziaływań edukacyjnych i doradczych.
Obszary rozpoznania diagnostycznego Listy / katalogi Formuła mogę chcę potrzeba Piramida kompetencji Macierz zasobów Kapitał kariery (A. Bańka)
Listy Zdolności Kompetencje Talenty Doświadczenia Ograniczenia Wartości Postawy Zainteresowania Aspiracje Szanse Styl Ŝycia
Listy BoŜena Wojtasik Podstawy poradnictwa kariery. Przewodnik dla nauczycieli (2011) Zainteresowania Zdolności Cechy charakteru Stan zdrowia Teresa Chirkowska-Smolak, Aleksander Hauziński, Marcin Łaciak Drogi kariery. Jak wspomagać rozwój zawodowy dzieci i młodzieŝy (2011) Preferencje i zainteresowania zawodowe Wartości i cele związane z pracą Temperament i style poznania / działania Inne (stan zdrowia, kondycja fizyczna, sprawności manualne)
Formuła mogę chcę - potrzeba mogę chcę potrzeba
Piramida kompetencji Kompetencja wyróŝniająca Kompetencje zawodowe Kompetencje bazowe
Kompetencje diagnostyczne doradców zawodowych Problem zróŝnicowanego background u doradców Źródła określania kompetencji Czynności diagnostyczne Opisywanie Wyjaśnianie Przewidywanie Ocenianie Zalecanie Diagnostyka twarda vs diagnostyka miękka Etyczny aspekt diagnozy MoŜliwości wzmacniania kompetencji MoŜliwości wzmacniania refleksyjności doradców
Grupy metod i technik diagnostycznych Testy, inwentarze,kwestionariusze Techniki sondaŝowe Ankiety Wywiady Check-list y Techniki rozpoznawania przekonań poznawczych Rozpoznawanie wartości, celów, priorytetów Techniki projekcyjne Techniki plastyczne Metody oparte na cyklu Kolba
Zasady doboru i stosowania technik i narzędzi diagnostycznych Kwalifikacje, jeśli są konieczne Kompetencje (zawsze są konieczne) Cel Grupa adresatów MoŜliwość wkomponowania danych w proces doradczy Zasada udzielania informacji zwrotnej Zasada transferu
Dziękuję za uwagę! rosalska@wp.pl